Мазмұны
Кіріспе………………………………………………………………………...
1 Кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрудың теориялық негіздері………
1.1 Жоспарлаудың мәні және көрсеткіштері…………………………….
1.2 Бизнес-жоспар құрудың мақсаттары, міндеттері және бөлімдері…
1.3 Инновациялық бизнес жоспарлаудың ерекшеліктері.......................
2 "Ircon Consulting" ЖШС-нің бизнес жоспары.....................................
2.1 Бизнес жоспардың кіріспесі, түйіндемесі және тұжырымдамасы....
2.2 Өткiзу нарығын жіктеу және бәсекелестердің бағасын
2.3 Бизнес жоспардағы жоспарлау түрлері..............................................
2.3.1 Маркетингтік жоспар................................................................
2.3.2 Бiртұтас қаржылық жоспар.........................................................
2.4 SWOT –талдау........................................................................................
2.4.1 Күштi жақтарын талдау...............................................................
2.4.2 Әлсiз тараптарын талдау............................................................
3 "Ircon Consulting" ЖШС-нің бизнес
3.1 "Ircon Consulting" ЖШС-де бизнес жоспарды жетілдіру....................................................................................................
3.2 "Ircon Consulting" ЖШС бизнес жоспары
Қорытынды…………………………………………………………………..
Қолданылған әдебиеттер тізімі.......................................................................
3
5
5
13
20
24
24
33
35
35
36
42
42
43
45
45
46
61
63
Кіріспе
Елбасымыздың 2010 жылдың қаңтарында Қазақстан халқына Жолдауында Индустриялық-инновациялық
Қазірдің өзінде оны жүзеге асырудың алғашқы жылының нақты
Қазақстан Республикасында 152 кәсіпорын іске қосылды, 24 мыңға
Бүкіл ел бойынша барлығы сегіз жүзге жуық әртүрлі
Химия және жеңіл өнеркәсіпті белсенді түрде қалпына келтіру
2014 жылға дейін жалпы құны 8,1 триллион теңгені
161 мың тұрақты жұмыс орны және 207 мың
Алғашқы индустриялық бесжылдықтың алғашқы жылының басты қорытындысы –
Қазіргі нарықтық экономикалық қатынастар жағдайында әрбір кәсіпорын өзінің
Кәсіпорынды белгілі бір кезеңге дамытуда пайда алу мақсатымен
Бизнес-жоспардың инвестициялық және жекешелендіру жобаларын техникалық-экономикалық жағынан негіздеу
Осыны есепке ала отырып, бизнес-жоспар мәміле жүргізудің және
Нарықтық қатынастары дамыған елдерде үлкен, орта және кіші
Дипломдық жұмыс объектісі "Ircon Consulting" ЖШС –
Жұмыстың мақсаты - "Ircon Consulting" ЖШС кәсіпорнының
бизнес-жоспардың мәнінің, құрылымының және тиімділігінің теориялық негіздерін зерттеу;
"Ircon Consulting" ЖШС кәсіпорнының өндірістік әлеуетін, қаржылық
кәсіпорынның бизнес-жоспар тиімділігін бағалау және әдістерін қолдану.
Құрылымы: дипломдық жұмыс кіріспеден, негізгі үш бөлімнен, қорытынды
1 Кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрудың теориялық негіздері
1.1 Жоспарлаудың мәні және көрсеткіштері
Нарықтық экономикада өнеркәсіптің тиімді еңбек етуі кәсіпорын жұмысын
Қазіргі уақытта кәсіпорынның даму жоспарын жасау барысында, жоспарлау
Жоспарлау методолгисына жоспарларды жасаудың түрлері мен әдістері жатады.
жоспарларды дамыған ғылыми-техникалық және есептік-экономикалық негіздеуді ұлғайту;
қажетті нормалар мен нормативтерді қолдану;
өндірісті техникалық-экономикалық негіздеу;
баланстық есептеулер жүргізу;
өндірістің тиімділігін арттыру көрсеткіштерінің, жүйесін жақсарту;
материал сыйымдылығын, қор сыйымдылығын азайту;
еңбек өнімділігін арттыру;
жоғарғы сапалы өнім шығаруды ұлғайту;
жоспарлардың ыңғайлығын, ықшамдылығын қамтамасыз ету және т.б.
Кәсіпорынның даму жоспарын прогрессивті техникалық экономикалық нормалар мен
Норматив дегеніміз - салыстырмалы шама, еңбек құрал-жабдықтарының қолданылуын
Нормалар мен нормативтерді жасаған кезде, ғылым мен техниканың
Техникалық-экономикалық нормалар мен нормативтер мынадай топтар бойынша жасалынады:
нақты еңбек шығындары (өнімді шығаруға кеткен уақыт шығыны,
материалдық шығындары нормасы (шикізат, материал, отын, жылу энергия
еңбек құрал-жабдықьарын қолдану нормативтері (машиналары, ірі құрал-жабдықтарды, механизмдерді,
өндіріс процесін ұйымдастырудың нормативтері (өндіріс циклының ұзақтығы, аяқталмаған
іске қосылатын кәсіпорын, өндірістер, цехтар мен агрегаттардың жобада
Нормалар мен нормативтер әртүрлі жағдайларда қолданылады. Тірі еңбек
Нормалар мен нормативтер өнімінің өзіндік құнын анықтау үшін
Жоспарларды техникалық-экономикалық негіздеу арқылы олардың көрсеткіштерін анықтайды.
Жоспарлар мынадай көрсеткіштерді қолдану арқылы жасалынады:
сандық;
сапалық;
көлемдік;
үлестік.
Сандық көрсеткіштерге – жалпы өнім мен тауар өнімінің
Сапалық көрсеткіштерге – өндірістің экономикалық
Сандық және сапалық көрсеткіштер бір-бірімен тығыз байланыста болады.
Көлемдік көрсеткіштерге – өндірістің жалпы көлемі, жеке процестер
Үлестік көрсеткіштерге – бір-бірімен байланысты бірнеше көрсеткіш-тердің ара-қатынасы
Өнеркәсіптің жоспарлық көрсеткіштерін есептеу үшін табиғи, еңбек және
Табиғи өлшемдер - өндірістің көлемін, материалды ресурстарды жоспарлағанда
Еңбек өлшемдері – еңбек өнімділігін есептегенде, жалақының мөлшерін,
Құн өлшемдері – көрсеткіштердің құнын көрсетеді. Құн өлшемі
Кәсіпорынның даму жоспары мынадай бөлімдерден тұрады:
Өнеркәсіп өнімін шығару жоспары (өндірістік бағдарлама) – негізгі
Ғылым мен техниканы дамыту жоспары. Бұл бөлімнің негізгі
Өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру жоспары. Бұл жоспарда өндірістің
-Күрделі қаржы және күрделі құрылыс жоспары. Ол жаңа
Материалдық-техникалық қамтамасыз ету жоспары. Оған өнеркәсіп өнімдерін шығаруға
Еңбек және кадрлар жоспары. Бұл жоспар өндіріс көлемі
Өндіріс шығындары жоспары. Бұл жоспардың мақсаты - өндіріске
Қаржылық жоспар (қаржы). Қаржы жоспарында мынадай көрсеткіштер көрсетіледі
Кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары. Жұмысшылардың әлеуметтік жағдайын,
Табиғатты қорғау және табиғат және табиғат ресурстарын пайдалы
Әрбiр серiктестiк бизнес-жоспар өздiгiнше құрайды, оның құрылымы бизнес-жоспар
(фирманың қорытындысы) серiктестiктiң сипаттамасы;
• Маркетинг жоспары;
• Өндiрiстiң жоспары;
• Заң жоспары;
• Тәуекелдердiң бiртұтас қаржы жоспар және болжамы;
• Қаржыландырудың стратегиясы
Нормалы бизнес-жоспарға айқын көрсетуi керек:
• Немен серiктестiкпен шұғылданады, неге оның кәсiпкерлiгi тұрады;
• Кәсiпорынның мақсаттары қандай;
• Стратегия және серiктестiк көмегiмен қойылған мақсаттар жеткен
• Қаржы тағы басқа қорлары неше бұл қорларды
• Қашан және инвестор құралдар қайтарылғандай;
Ең алдымен, бұл құжаттың өңдеуiнiң жанында серiктестiктiң басқармасының
Мысалы, өңдеудiң мақсаттары әр түрлi бола алады:
• табысының нақтылығының
нәтижелердiң бiтiрiлген жоба немесе коммерциялық ұсынысында;
• табыстың нақтылығындағы әрiптестерi нақтылы сапалы сендiру
немесе сандық көрсеткiштердiң ұсынылатын бағдарламалары немесе
жоба;
• акциялауды өткiзуге жұртшылық пiкiрiн дайындау
автор ұтымды санайтын схема бойынша кәсiпорындар;
• қайта құруды орындылықтың тұлғаларының нақтылы шеңберiне дәлелдеу
немесе жаңа фирманың жасау қазiргi қайта ұйымдастыруына жұмыстар;
• мүдделiлiк потенциалдық назарын аударып күшейту
инвестор және тағы басқалар.
Автордың нақты (немесе мақсаттардың қатары) қойылған мақсаттарына байланысты
Автор тыңдаушылар немесе (қай бұл бизнес-жоспар жiберген) оқырмандар
Бизнес-жоспар өңдеулер түпкi мақсат қажеттi қорлардың алудың нарық
• болжалды нәтижелердiң табыстың нақтылығының дәрежесiн анықтау;
• қайта ұйымдастыруды орындылықтың тұлғаларының нақтылы шеңберiне дәлелдеу
қазiргi фирма немесе жасау ендi жұмыстар жаңа;
• табыстың мүмкiндiгiндегi серiктестiктiң қызметкерлерiн сендiру
сапалы немесе жобада және болжалды сандық көрсеткiштер басқалар.
Бизнес-жоспар өңдеулер түпкi мақсат қажеттi қорлардың алудың нарық
• болжалды нәтижелердiң табыстың нақтылығының дәрежесiн анықтау;
• қайта ұйымдастыруды орындылықтың тұлғаларының нақтылы шеңберiне дәлелдеу
қазiргi фирма немесе жасау ендi жұмыстар жаңа;
• табыстың мүмкiндiгiндегi серiктестiктiң қызметкерлерiн сендiру
сапалы немесе жобада және болжалды сандық көрсеткiштер
басқалар.
Бизнес-жоспарды қазiргi тәжiрибеде төрт функцияны орындайды.
Олардың iшiнен бiрiншi кәсiпкерлiктiң стратегиясының өңдеуi үшiн оның
Екiншi функция - жоспарлау. Ол қызметтiң жаңа бағытының
Үшiншi функция қаржы қызықтыруға мүмкiндiк бередi - қарыз,
Төртiншi функция меншiктi капитал немесе бар оның технологиясын
Сайып келгенде, фирама iшiндегi жоспарлау кез келген кәсiпорынның
Бизнес-жоспар үшiн мүмкiндiктердiң талдауын жалпылайды немесе нақты ахуалдағы
Шамаланған кәсiпкерлiк бизнес-жоспардың маркетинг бөлiмiнiң мақсаты тауар өткiзу
Жоспардың маркетинг бөлiмi сұрақтарға жауап бередi:
Кәсiпорынды бағдарлайтын нарығындағы сатып алушылардың негiзгiсi мiнездемелерi қандай?
Табыстар деңгейi, демографиялық белгiге, жүрiс-тұрыс қағидалар және тағы
Нарық орын неткен осы сегментте кәсiпкерлiк талаптануға ұқ?
Серiктестiк бәсекешiлер ығыстыруға тырысуға ниет еткен, әлде қуысты
Тауарға бағаның есептеуiнiң қолданылатын әдiстемесi қандай? Таза табыс
Тауарлардың тарату каналдары неткен фирманы пайдалануға тура келедi?
Шаралар неткен өз тауарларының тиiмдi алға басуы үшiн
Фирма өз өнiмiне техникалық кепiлдiктердiң жүйесiн қолдануға ниет
Бизнес-жоспардың маркетинг бөлiмiнiң құрастыруының схемалары тысқары көрсетiлген жоғары
А. Ортақ маркетинг стратегия. Нарықтық философияны және кәсiпорынның
Б. Баға белгiлеу. Бөлiм бұл сiздiң тұтынушыларыңыздың шығыны
Қосымша түсiндiруi керек, бағаның қандайлығы фирмаларға көмектеседi:
базарға кiру;
бәсекелестiк шарттарындағы нарықтың сiздiң еншiңiзiн сақтап үлкейту;
жеткiлiктi пайданы алу.
Кейбiр қосымша құндылықтардың жаңалық, сапаның түрiндегi тұтынушылардың алуы,
В. Өнiмдердi сатуының тактикасы. Мысалы, ұзақ мерзiмдi перспективада
Г. Сатылғаннан кейiн қызмет көрсетсе және кепiлдiктердiң беруiн
Д. Нарыққа жарнама және тауарды жылжыту. Фирма қалай
Халық тұтынатын тауарларды өндiрушiлер қалай оларға жарнамалау науқанының
Е. Өнiмдердi сатуы. Әдiстер және өнiмдердi сатуының каналдарының
Ж. Қорытындысында өнiмнiң шығарылған фирмасын iске асыру бойынша
1.2 Бизнес-жоспар құрудың мақсаттары, міндеттері және бөлімдері
Адамзаттың басқа тіршілік иесінен айырмашылығы алдағы істейтін жұмысын,
Кеңестік экономикада жоспарлау халық шаруашылығын басқарудың басты құралы
Кәсіпкерлік іске көпшілігі жоспарлау керегі жоқ деген ұғымға
Қазір инициативаға толық мүмкіндік берілген жағдайда өз бетімен
Бизнес-жоспар – бұл бизнестің жаңа түрін құруға, фирма
Бизнес-жоспардың негізгі көрсеткіштері. Бұл негізгі бөлім болып есептеледі
Негізгі жалпы көрсеткіштер:
өндіріс пен шығарған өнімді сату көлемі;
пайда түсім көлемі;
өзіндік құнды азайту және қарызға алған қаражат;
пайдалылық.
Арнайы көрсеткіштер:
сатылған тауарлар мен атқарылған қызметтің сапасы, саны және
салымдардың қайтарымдылық уақыты;
жоспарланған нәтижелерге жетудің кепілділігі.
Тұтынушыларға жеткізілетін өнімдер мен атқарылатын қызметтердің мінездемесі. Бұл
өнімнің сыртқы түрі, сипаттамасы, суреті, безендірілуі және т.б.;
кәсіпкерлік тауардың тұтынушылары туралы түсініктемелер (тауарға сұраныс, аймақ,
кәсіпкерлік өнімді сату бағасының болжамы.
Сату нарығын, сату көлемін талдап, бағалау. Бұл бөлімде
Ұйымдық шаралар мен жұмыс жасау жоспары. Кәсіпкерлік бағдарламаға
Ресурстармен қамтамасыз ету. Бұл бөлімде ресурстардың түрлері және
Жобаның тиімділігі. Бұл бизнес-жоспардың соңғы бөлімі, мұнда кәсіпкерліктен
Бизнес-жоспардың маңызы мынада: кәсіпкердің бір өзі қызмет істеуге
Әр кәсіпкерге өзінің бизнесін бастау үшін бизнестің алғашқы
Бизнес – жоспарды құруда келесідей талаптар қойылады:
1.Фирма басшысының қатысуы. Жасалатын жобаның мазмұнына қосыла отырып,
2.Сенімді және жеткілікті ақпараттар келтіру. Ұсынылатын ақпараттың дұрыстығы,
3.Бизнес-жоспарда шиелінісетін жолдары болмауы керек.
4.Қарыз капиталын тарта отырып, өзінің құралы да жеткілікті
5.Серіктестер мен инвесторлар болашақ өндіріске, нарықтағы қуатына, баға
6.Бизнес-жоспарды жасаушы кәсіпкер, фирма немесе компанияның өндірістік қаржылық
7.Бизнес-жоспарды жасақтағанда, тиянақты, нақты көрсеткіштермен логикалық үйлесімділік және
Бизнес-жоспар - бұл кәсіпорынның құрылу және даму жоспары
Бизнес-жоспар келесі міндеттерді шешеді:
кәсіпорынның өміршеңдігі мен тиянақтылығын бағалайды;
қайратты қызметі кәсіпкерліктің тәуекелділігін төмендетеді;
сандық және сапалық көрсеткіштердің даму негізінде болашақ қызметті
сырттан қолдау мен потенциалды қызығушылықты тарту үшін құрылады;
ол туралы преспективалық болашақты құруға, алғашқы жаңа түрдегі
Бизнес-жоспар жоспарланған жобаны қаржыландыру үшін банктермен, мемлекеттік басқару
Бизнес-жоспарда болашақта мүмкін болатын және практикалық іске асатын
- алға қойған мақсатты іске асыру үшін
- кәсіпорынның әлсіз, күшті жақтарын және жоспарлы бизнесіне
- дүниежүзілік тәжірибеде алдын-ала жасалған обьективті жоспар болмаса
- өзіңіздің серіктестеріңізге және қызметкерлеріңізге алдағы болашақты айқын
Бизнес-жоспар жасақтағанда мынадай басты мәселелерге жауап беріледі: Бизнес-жоспар
Бұл шын мәнінде бұрынғы жасақталған орындалуға міндетті жоспар
Бизнес-жоспарды жасаудың 2 кезеңі бар:
А. Бірінші кезең - ақпарат жинау. Өмірлік маңызды
Қызмет - ол не істеп жатыр немесе не
Нарық – бизнес-жоспарды құрастырушының тұтынушылары кімдер, олар қай
Қаржы - сіз потенциалды тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыра отырып,
Мәліметтердің, ұлттық деңгейдегі статистиканың, салыстырмалы мәліметтердің жоқ болуынан
В. Екінші кезең - ақпараттарды жөнге келтіру.
қарапайым және түсінікті тілде жазылады;
бизнес-жоспарды құрастырушының ойы белгілі мәселелерді баяндайтын нақты бөлімдермен
негізгі мәтіннің оқылуы жеңіл болуы үшін техникалық
Жоспар жай немесе күрделі болуы мүмкін. Ең бастысы
Бизнес-жоспарды жасаудың, дайындаудың тәжірибеде тексерілген кейбір тәртіптері бар.
1.Өзіңіздің ісіңізді бастауға шешім қабылдаңыз.
2.Өзіңіздің ісіңізді ашу үшін, сіздің қабілетіңіз бен біліміңіз
9
5 10
1 2 3
13 14
6
11
12
Сурет 1. Бизнес жоспарды құру тізбегі
3.Өзіңіз жақсы білетін тауар немесе қызмет түрін таңдаңыз.
4.Өзіңіздің нарығыңызды анықтаңыз: Сіз кімге сатасыз? Сіздің бәсекелестеріңіз
5.Осы нарықта жұмыс істеп,одан не күтесіз?
6.Сіз қай жерде орналасқыңыз келеді?
7.Сізде өндірістік жоспар мен технологияны пайдалану, сондай-ақ ғылыми-техникалық
8.Өзіңіздің тауар мен қызметтерді қалай өткізесіз?
9.Сіздің ұйымдық құрылымыңыз қаншалықты және ол сіздің мақсатыңызға
10.Заңнамаға сіздің бизнестегі әдістемеңіз сәйкес келе ме? Сіздің
11.Сіз қаржылық жоспарды қалай жүргізесіз?
12.Күтілетін проблемалар мен тәуекелділіктен қалай қорғаласыз?
13.Бизнесті жүргізу үшін ақшаны қалай табасыз?
14.Сіздің бизнесіңіздің барлық аспектілері мен сыртқы және ішкі
Осы кезеңдердің барлығын бір құжатқа жинап, бизнес
Жоспарлау тәжірибесінің мақсатына қарай бизнес-жоспарлардың бірнеше түрлері белгілі:
1.3 Инновациялық бизнес жоспарлаудың ерекшеліктері
Инновациялық бизнес жоспарды келесі түрлерде топтастыруға болады:
Экономикалық жоба - кәсіпорынды жекешелендіру, аудиторлық жүйені жасау,
басты мақсат алдын ала жоспарланады;
сол сияқты уақытқа байланысты;
қаржылар қажеттілікке қарай мүмкіндігінше жеткізіліп тұрады;
шығындар алдын-ала анықталады, үнемділік пен нақтылық жұмыс барысында
Бұл экономикалық нәтижелердің жоспарланған шығындарды белгіленген мерзімде, ал
Әлеуметтік жобалар - әлеуметтік қамсыздандыруды қайта қалыптастыру жүйесі,
Ұйымдық жоба – кәсіпорынды қайта қалыптастыру, басқарудың жаңа
концепциясын жүзеге асыру, жаңа ұжымды жасау немесе халықаралық
Бизнес жобалар әртүрлі негізгі байланыста бір-бірімен топтастырылады, ол
а) Түр – қызметіне қарай (техникалық, экономикалық, әлеуметтік,
ә) Класс – құрамына, құрылымына (моножоба - бөлек
б) Масштабы– жобаның көлеміне қарай, қатысушылардың саны мен
1) Жобаның ұзақтығы - өмір сүру ұзақтығына байланысты
2) Күрделілік – техникалық қаржылық, ұйымдық және басқа
3) Түр – аймақтық сипатына қарай (инновациялық
Инновациялық жобаларға көбіне пайда табу мақсатында бизнестің әр
Бұл топта инновациялық жобаны ерекшелейді, оған әр түрлі
Жаңа идея – ең арзан қор және ең
Әр кәсіпкерліктің негізінде қандай да бір идея бар.
Жаңа кәсіпкерлік ойдың құрылуында: тұтынушылар; бәсекелестер; тауар нарығы;
Кәсіпкерлік идея – инновацияға, жаңашаландыруға, ноу-хау, қайта жасауға
Жоспарлау процесі кәсіпкерлікте болашақта жасалатын барлық
біртұтас процесс болып табылады (сурет 2).
Жоспар
(мақсаттар, шешімнің құралдары)
Бақылау
(жоспардың іске асырылуын
тексеру)
Бағалау
(нәтижені жоспармен салыстыру)
Сурет 2. Жоспардың құрылуы мен жүзеге асуы
Кәсіпорынның сыртқы функциялары, сыртқы ортамен тікелей байланысты болады.
Экономикалық – сатып алушылардың тауарды алу үшін жарата
Саяси - экономиканы басқару түрлерін таңдауға әсер
Құқықтық - қаржы құралдарын пайдалануды және ұсынуды, тауарлар
Әлеуметтік-мәдени – талап етілетін тауар түрлерін анықтайды, әртүрлі
Технологиялық – кәсіпкерліктің өндіріс сферасындағы даму деңгейін анықтайды;
Физикалық немесе географиялық – кәсіпкерлік іске асырылып жатқан
Ұйымдастырушы - техникалық институттар - әртүрлі қызмет атқаратын
Бизнес жоспардың ішкі функцияларын анықтау қажет
Жақсы, әрі дұрыс құрастырылған бизнес жоспар кәсіпкер үшін
Қазіргі заманғы нарық үшін бизнес-жоспардың болуы ең алғашқы
Кәсіпкерлік істі бастау үшін қажетті ақшаны тарту, бизнес-жоспарда
Психологиялық тұрғыдан қарағанда да бизнес жоспар кәсіпкердің, оның
Сыртқы функциялардан басқа бизнесті жоспарлау процесі кәсіпорынның ішкі
Ішкі орта факторларға келесілер жатады:
пайдаланатын технологиялар мен құрылғыларға сипаттама;
өнімнің сапасымен қызметтің тауар ретінде анықталуы;
өндірістің шығындары.
Енді, бизнес-жоспардың ішкі функцияларын анықтауға болады:
Бизнес жоспар арқылы кәсіпорынның дамуындағы ең алғашқы кезеңдеріндегі
Бизнес жоспар нақты бизнеске мақсатқа талпынушылық береді. Көптеген
Бизнес жоспарды құру арқылы кәсіпкер өз кәсіпорынның мақсатқа
Бизнес жоспарды құру барысында бизнес-жоспар өзін-өзі үйретудің мықты
2 "Ircon Consulting" ЖШС-нің бизнес жоспары
2.1 Бизнес жоспардың кіріспесі, түйіндемесі және тұжырымдамасы
Төменде көрсетіліп отырған бизнес жоспар AUDION Electro және
"Ircon Consulting" ЖШС Қостанай қаласы, Байтұрсынов көшесі
Серіктестік Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша өзін-өзі қаржыландыру мен
Қазақстан Републикасы бұрынғы Совет Үкіметінің аумағынан жас егеменді,
Мемлекеттің негізгі мақсаты экономиканы дамыту мен әлеуметтік саланы
Кәсіпкерлік пен шағын және орта бизнес арқылы
Негізгі мәселе болып мамандардың жетіспеуі мен өндірістік жобаларға
Негiзгi мәселе мамандардың тапшылығы және өндiрiстiк жобалардың тиiстi
Осы уақытта мемлекеттiк бағдарламалар арқылы экономикалық, техникалық
Техникалық инновациялар және өңдеулер төңiрегiнде бел байлаған кәсiпорындар
Қазақстан республикасы шетелдiк инвестициялардың құюы үшiн тартымды орталық
Осы кәсiпкерлiк-жоспарда технологиялық машиналарын құрастыруы мен көрсетуi
Жоба AUDION Electro және Ircon-Consulting екi фирмаларының iстестiгiне
Нидерландия және Қазақстан республикасы арасындағы екi елдердiң мысалы
1. Жобаның атауы:
«Технологиялық машиналарын құрастыратын және қызмет көрсететін зауыт,
2. Iзденушi туралы мәлiмет.
"Ircon Consulting" ЖШС -нің негiзгi атқаратын қызметiнің
Құрылтайшысы және директоры: Невзоров Константин Геннадьевич. Мекенжайы: Қазақстан
3. Жобаның түпкi мақсаттары
1) Технологиялық машиналарын құрастыратын және қызмет көрсететін зауыт,
2) AUDION Electro және Ircon-Consulting фирмаларының арасындағы ресми
3) Қазақстанда AUDION Electro саудалық маркасын тiркеу.
4) Қазақстан республикасында AUDION Electro компаниясының өнімін
4.Жобаның жалпы құны
Жобаның жалпы құнын 42 100 € 0-ны
5.Жобаның iске асыру орны
Қазақстан республикасының барлық аймақтары және Қостанай қаласы.
6.Нормативтiк актiлер
Рұқсат қағаздардар, лицензиялар, патенттер және басқа да
7. Қаржыландыру көздері.
AUDION Electro инвестициялық құралдары.
8. Iске асырудың мерзiмдерi.
Ынтымақтастық келiсiм шарт жасалған уақыттан бастап жоба 7
9. Экологиялық және әлеуметтiк баға.
Жобада қоршаған ортаны қорғау және
Жобада қоршаған ортаға анық негативтi ықпал тигізу
10.Экономикалық және инновациялық баға.
Жоба Қазақстан республикасының экономикалық дамуын, ортаға позитивтi ықпал
11.Тәуекел және кепiлдiктер.
Осы жобада тәуекелдік инфляцияның шарты болып саналады. Өнiмнiң
Осы жобаны табысты iске асырудың кепiлдiктерi ретінде
"Ircon Consulting" ЖШС -гі бизнеске AUDION Electro
Буып-түйетiн жабдық.
Буып-түйетiн жабдық ұнның өндiрiсi бойынша, жеңiл және Қазақстан
Түпкi мақсаттар.
Осы кәсiпкерлiктiң бас мақсаты өндiрiс есебiнен пайда табу
Осы жобаны iске асыру үшін келесi мақсаттардың
кәсiпорындарынның қазiргi буып-түйетiн жабдықтарының өндiрiстiк профиліндегі қажеттiлiгi қанағаттандырылуы,
кәсiпорынның жаңа пайда көздерін табу кәсіпорынның кеңейтілуі арқылы
жаңа жұмыс орындарын жасау және кәсіпорындағы әлеуметтік
"Ircon Consulting" ЖШС арқылы филиал ашу, Қазақстан
Бизнес-жоспар мақсаттары.
Осы бизнес-жоспардың мақсаты - маркетинг синтезiнiң позициясынан ұсынылатын
Инвестициялар қажеттiлігі.
Көрcетiлген түрлердiң буып-түйетiн жабдықтың сериялы құрастыру ұйымы үшiн
Жобаға кеткен қаржының қайту мерзiмдерi.
Инвестициялық несиенiң қайтарылу мерзiмі - 7 ай.
Қарыздың тез арада өтелу көзі болып буып-түйетiн жабдықтарын
Жарлық капиталдағы инвестордың қатысуы.
Жарлық капиталдағы инвестордың қатысуы, сатудан түскен пайданың қабаттасқан
Кепiлдiктер.
Қарызшының кепiлдiгі болып кәсiпорын мүлiгi және шаруашылық жұмыс
Өндірістік бағдарламаның қалыптасу кезеңі мен мәні. Өндірістік бағдарлама
өнімді (жұмыс, қызмет) өндіру және сату бойынша кәсіпорын
өткен кезеңде өндірістік бағдарламаның орындалуының нақты нәтижесі;
жоспарлы кезең бойынша бөлінген (тәулік, апта, ай, тоқсан),
өнімнің сапасы, номенклатурасы және ассортименті бойынша кемшіліктер;
келісім жасалған тапсырыстар, сондай-ақ орташа мерзімді кезеңдегі тапсырыстар;
кәсіпорын өніміне (жұмыс, қызмет)
кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімшелерінің өндірістік қуатын есептеу;
қалыптасқан және алдыңғы қатарлы техника-экономикалық нормативтер;
кәсіпорынның жоғары басқару органы қабылдаған, өнімді жаңарту, өнім
Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын дайындау нәтижесінде төмендегілер анықталады: өнімнің
1. Өнімнің (жұмыс, қызмет) тапсырыстар қоржынының (жоспарлаудың тапсырыс
2. Есеп және өндірістік жоспарлау жүйесін негіздеу, жоспарлы-есептеу
3. Өндірістік қуатты есептеу.
4. Дайын өнімді шығару жоспарын жасау.
5. Құрылымдық бөлімшелердің оралымды жоспарын жасау.
6. Өнім сапасын арттыру бойынша жоспар жасау.
7. Экспортқа өнім шығару жоспарын жасау.
8. Өнімді сату жоспарын қалыптастыру;
9. Өндірістік бағдарламаны орындау үшін еңбек, материалды және
10. Өндірістік бағдарламаны есептеу және бақылау.
11. Диспетчерлеу.
12. Өндірістік бағдарламаның орындалуын бағалау.
Өнім тапсырыстары қоржынын қалыптастыру. Кәсіпорынның тапсырыстар қоржыны келесілердің
- күнделікті үздіксіз жұмысты қамтамасыз етуге бағытталған ағымдағы
- орындалу мерзімі бір жылға дейін және
- екі және одан жоғары жылға болжамнан
Ағымдағы тапсырыстар көбінесе өнімді жеткізу (жұмыс, қызмет) келісімшартымен
- өнімді шығару үшін, сондай-ақ шикізат пен
- бөлшектерді, сондай-ақ бұйымды дайындайтын технологияларды барынша
- басқа бәсекелестермен салыстырғанда, кәсіпорын өнімінің артықшылықтарын жасауға
- кәсіпорын үшін неғұрлым тиімді өткізу нарықтарын іздеу
- бағасы бойынша тиімділігі төмен, бірақ сатып алушының
- өнім жарнамасын кеңейту және өз брендін жылжыту.
Кәсіпорын тапсырыстар қоржынын қалыптастыру кезінде, шикізат пен жабдықтаушыларда
Өндірістік бағдарламаның негізгі бөлімдері мен техника-экономикалық көрсеткіштері. Материалды
Табиғи көрсеткіштер өндірістің заттық көлемін неғұрлым дәл анықтайды.
Тәжірибеде өндірістік бағдарламаны жоспарлауда шартты-табиғи көрсеткіштер қолданылады. Олар
Мысалы, маңыздылығы әр түрлі жылудың (мұнай, газ, көмір)
Табиғи көрсеткіштер негізінде өндіріс көлемінің құндық көрсеткіштері есептеледі.
Тауарлы (жалпы) өнім өндірісінің негізгі жоспары өндірілген өнім
Экспортқа өнім шығару жоспары нақты келісім мен келісімшарт
Өнім сапасын арттыру жоспары кәсіпорын үшін маңызды, өзінің
Өнімді сату жоспары кәсіпорынның нарықты маркетингтік зерттеу үдерісінде
Өндірістік қуаттар. Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын негіздейтін алғашқы есептеулердің
Өндірістік қуат дегеніміз - барынша мүмкін жылдық өнім
Өнім өндірісі бойынша өндірістік қуатты санауда өндірістік бағдарламада
Ішкі өндірістік жоспарлауды ұйымдастыру. Жоспарлау жүйесін жасай отырып,
- нормативті әдіс (бекітілген мөлшерлер мен нормативтер негізінде
- есептеу-талдамалық әдісі (базалық
- теңдестік әдісі (материалды, еңбек, қаржы теңдестіктерін құру
- жоспарлы шешімдерді тиімді ету әдістері (дамудың бірнеше
- экономика-математикалық үлгілеу (экономикамате-матикалық әдістерді пайдалану және корреляциялық
Басқару жүйесінің үш негізгі түрін бөліп көрсетуге болады:
1) орталықтанған;
2) орталықтанбаған;
3) аралас, екі жүйенің де элементтері бар.
Басқару жүйесі орталықтанған ірі кәсіпорындарда (корпорацияларда) өндірісті басқару
Жоспарлаудың орталықтанбаған жүйесінде компанияның бас директорға тікелей (президентке)
2.2 Өткiзу нарығын жіктеу және бәсекелестердің бағасын
Потенциалдық нарықтарда маркетингтік зерттеулер жүргізу
Рынокты саралау.
Осы тауарды өткізетін бiрнеше негiзгi рыноктар бар:
- Астық дақыл индустриясы және ұн тартатын өнеркәсiптің
- Шикiзаттар және дайын азық-түлiк өнiмiнiң өндiрiсiнің 42%-ы.
Бұйымдарға сұраныс келесi факторлардан тәуелдi болады.
Бiрiншi нарықта:
- өндiрiс орны және астық дақыл фирмаларының қаржы
- осы жабдық артықшылықтары туралы хабарлы болудан, яғни
Екiншi нарықта:
- денсаулық сақтаудың төңiрегiдегi және азық-түлiк гигиенасының мемлекеттегi
- ұсынылатын буып-түйетiн жабдықтың қолдануының негізгі артықшылықтары туралы
Сұраныс.
Бірнеше жыл ішінде бұл ұсынылатын жабдыққа сұраныс икемдiлiгі
Екi нарықтағы енгiзулерi үшiн белсендi маркетингтiң барлық құралы
Қосымша нарық.
Қосымша өткiзу нарығы ретiнде ТМД елдеріндегі дәстүр
ТМД елдеріндегі өндiрiс жетекшiлерiмен келiссөздер өткiзiп, мұндай сыныптың
Ұсынылатын буып-түйетiн жабдықтар бойынша барлық үш нарықты дамып
Сондықтан ТМД нарығы нарық жағдайларының сәттi ағымына
Сұраныстың үлкеюіне ықпал ететiн факторлар.
Осы өнiмге сұраныстың үлкеюiне келесi факторлар ықпал болуы
- аналогтермен салыстырғанда жабдықтың бәсекеге түсе алатын бағасы,
- бұйымның жоғары сапасы және оған салынған техникалық
- жақсы ұйымдастырылған кепiлдi жөндеу;
- технологиялық процестiң және азық-түлік гигиенасы төңiрегiдегi
Дәл қазiр ұқсас өнiм түрiн Ресей Федерацияларында шығарады
Дегенмен бүгінгі күні толық автоматты жабдықталған азық-түлiк өнiмiнiң
Ресей федерациясында шығарылатын бұйымдар базарға буып-түйетiн жабдықтың өзгерек
Бәсекелес артықшылықтары.
Төменгi және жоғарғы реттiң бәсекелестiк артықшылықтарын қарап шығамыз.
Олар былай бейнеленедi:
- арзан жұмысшы күшінің бар болуымен;
- қажеттi шикiзат бар болумен;
- қымбат емес керектiк материалдардың бар болуымен;
- арзан электр энергиясының бар болуымен.
Бәсекелестердiң негiзгi кемшiлiктерiмен сату терiс ықпал ететiн келесi
- жобалаудағы кемшiлiктiң негiзгi мәселесi сияқты буып-түйетiн жабдықтың
- азық-түлiк өнiмдерiнiң ораушысына жаңғырту және гигиеналық талаптарға
- автоматты және компьютер негiзiн жабдықпен қамтамасыз етуге
- механикалық және компьютер электр - инженеринг төңiрегiнде
- өндiрiстiк және саудалық процестердi маркетинг және зерттеушi
- Қазақстан республикасының қоректенуiнiң гигиенасының кейбiр стандарттарының қатаң
2.3 Бизнес жоспардағы жоспарлау түрлері
2.3.1 Маркетингтік жоспар
"Ircon Consulting" ЖШС бизнес жоспардың маркетингтік жоспар
Қазақстан республикасындағы клиенттердің танысу AUDION Electro фирмасының
Кесте 1
Жарнамалық акцияларды өткiзуiн жоспарлау (€)
Акция Акция мақсаты Жоспарланған бюджет
1. Баспа жарнамасы Маркасын көрсетіп визуалды жабдықтау
2. ТВ-жарнама Жұмыстың толық презентациясы және жабдықтың маркалары,
3. Радио жарнама Жабдық және оның техникалық ерекшелiгiнiң
Кесте 1 жалғасы
4. Полиграфиялық және жарнамалық буклеттер және тiзбелердiң орыс
5. Буып-түйетiн жабдықтың көрмесін өткiзу Технологиялық үдерiсi бар
€ 3 000*1 рет = € 3 000
6. Потенциалдық студенттермен консультациялық және презентация кездесулерiн өткiзу
7. Тұрақты клиенттер үшiн дисконт карталарының жасалу Адам
Жинағы:
акциялардың саны - 7
iске асырудың мерзiмi - 7 айлар
жоспарлалатын бюджет - 8 255 €
2.3.2 Бiртұтас қаржылық жоспар
Шығындар:
1. Кеңсенi жалдау – 500 €*7 айға =
2. Жүк және адам таситын жол таңдамайтын машина
3. Еңбекақы - 1 450 €*7 айға =
4. Салықтар - 8 266 €.
5. Маркетинг - 8 255 €.
6. Көрме жабдығы - үстелдер – 500 €.
7. Оргтехника, мониторлар, перделер, компьютер жабдығы –
Кесте 2
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жоспары
Шығындар атауы €. Ескертулер
Кеңсенi жалдау 3 500 500 €*7 ай
Жүк және адам таситын жол таңдамайтын машина автокөлiгі
Кесте 3
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жоспары бойынша
Қызмет атауы Адам саны Жалақы, Айына
Директор 1 80 000 80 000 560 000
Бухгалтер 1 70 000 70 000 490 000
Менеджер 1 50 000 50 000 350
Жұмысшылар 3 98700 98700 690 900
Итого 6 298 700
(1 450 €) 298 700
(1 450 €) 2090900
(10 150 €)
Кесте 4
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жоспары бойынша
Атауы Тенге
Оргтехника 121 000
Мониторлар 90 000
Перделер 8000
Компьютер жабдығы 502 000
Барлығы 721 000
(3 500 €)
Кесте 5
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жоспары бойынша
Атауы Тенге
Үстелдер 103000
(500 €)
Кенсе 6
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жоспары
Шығындар атауы € Ескертулер
Кеңсенi жалдау 500 7 айға =
Жүк және адам таситын жол таңдамайтын машина автокөлiгі
Еңбекақы 1 450 7 айға = 10
Салықтар 8 266 -
Маркетинг 8 255
Көрме жабдығы - үстелдер 500
Оргтехника, мониторлар, перделер, компьютер жабдығы 3500
Барлығы 43 971
Кестеде (6) көрсетіліп отырғандай "Ircon Consulting" ЖШС-тің
Кесте 7
"Ircon Consulting" ЖШС-тің 2008-2009 жылдарға жоспарланған
№
Атауы Барлығы
1 Өзіндік құн 840 000
2 Ағымдағы шығыс 228 082
БАРЛЫҒЫ: 1 068 082
Кестеде (7) көрсетілгендей "Ircon Consulting" ЖШС-нің жоспарланған
Осы жоспарланған сандарға жету үшін "Ircon Consulting"
Кесте 8
"Ircon Consulting" ЖШС-тің 2008-2009 жылдарға жоспарланған табыс
№
Атауы Барлығы
1 Табыс 1 500 000
2 Шығыс 1 068 082
3 Пайда 431 918
4 Таза табыс 302 342
Кестеде (8) көрсетілгендей "Ircon Consulting" ЖШС-нің жоспарланған
Болжам көбінесе келесі кезеңдерге жасалады. Ол келесідей көрсеткіштерден
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы жоспар (кассалы жоспар-бюджет). Ақша
Кәсіпорынның активтері мен пассивтерінің жиынтық теңдестігі. Жиынтық теңдестік
Қаржыландырудың екінші бөлігі - түскен қаржылық ақпараттарды алу,
Тәуекелділік пен қауіпсіздендіруді бағалау. Бұл бөлім мүмкін болатын
Кесте 9
"Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық жағдайын талдау (теңге)
Көрсеткіш атауы Ағымдағы жыл
Тауарды сатудан түскен пайда 167893571
Сатылған тауар құндылығы 384119
Жалпы табыс 167509452
Ағымдағы жыл шығыны,барлығы 10202532
соның ішінде:
Жалпы және әкімшілік шығындар 10202532
Өткізу барысындағы шығындар
Пайыздарды төлеудегі шығында
Негізгі шаруашылықтағы табыс (шығыс) 157306920
Негізгі емес шаруашылықтағы табыс (шығыс)
Қарапайым шаруашылықтағы және салық төлеуге дейінгі табыс (шығыс)
Корпоративті подоходты салық шығыны 47192076
Қарапайым шаруашылықтағы және салық төлеуден кейінгі табыс
Төтенше жағдайдағы табыс (шығыс)
ТАЗА ТАБЫС (ШЫҒЫС) 110114844
Кестеде (9) көрсетілгендей "Ircon Consulting" ЖШС-тің қаржылық
Қаржылық жағдайды тұрақтандыру үшін қажет:
1. Меншікті капиталдың үлесін көбейту;
2. Қосымша қарыз қаражаттарын тарту;
Кәсiпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау кестесiнiң мәлiметтерiнен көрiнiп тұрғандай
Кәсіпорын өз зияндарын өзін-өзі қауіпсіздендіру негізінде (кәсіпорынның айналмалы
Кесте 10
"Ircon Consulting" ЖШС-тің 2008-2009 жылдарға жоспарланған қолма-қол
№
Атауы Барлығы
1 Ағыс
2 Тауар берушінің инвестициясы 60 000
3 Сатудан түскен пайда 1 500 000
4 Барлық ағыс 1 560 000
5 Төгіс
6 Құрал жабдық берушілерге 840 000
7 Кеденді рәсімдеу 84 000
8 Кеңсені жалдау 6 000
9 Жарнама және маркетинг 8 255
10 Банк қызметі 12 000
11 Автокөлік сатып алу 21 500
12 Кеңсе техникасы 4 000
13 Жабдықтардың істен шығуы 2 717
14 Еңбекақы 17 400
15 Соның ішіндегі салықтар: 0
16 Қосымша салық 94 050
17 Әлеуметтік салық 3 480
18 Меншік салығы 60
19 Автокөлік салығы 120
20 Инвестицияны қайтару 60 000
21 Барлық төгіс 1 153 582
22 Қолма-қол ақша таза ағысы 276 842
23 Қолма-қол ақшаның коммулятивті ағысы 553 683
Кесте (10) берілгендерін саралай отырсақ, "Ircon
Нарықтық қатынастардың тереңдетілуі және кәсіпкерлік өрісінің кеңеюі жағдайында
"Ircon Consulting" ЖШС-тің 2008-2009 жылдарға жоспарланған минималды
Тиімділік – әлеуметтік-экономикалық процестер мен құбылыстардың жиынтығын сипаттайтын,
2.4 SWOT –талдау
2.4.1 Күштi жақтарын талдау
Қазақстан Республикасы нарығындағы технологиялық машиналарды құрастыру және қызмет
Күштi жақтардың талдануы.
Осы инвестициялық жобаның күштi жағы - Қазақстан республикасының
- жобаның iске асыруының сәттi тұрған жерi -
- ТМД-да аналогтары жоқ, сирек кездесетiн куәландырылған өнімнің
- Қазақстан республикасының аумағындағы ұқсас жабдықтарды шығаратын бәсекелестердің
- энергетикалық қорлардың төңiрегiнде қазiргi технологиялық машина жасауының
- "Ircon Consulting" ЖШС тарапынан ірі маркетинг
ЖШС "IRCON Consulting" құрамына енетін кәсіпорындарындағы жалақының
2.4.2 Әлсiз тараптарын талдау
Жобаның әлсіз жақтары болып табылады:
- Қытай мен Ресейден арзан ұқсас жабдық алуға
- Қазақстан экономикасы тек қана даму кезеңде болғандықтан,
- Қазақстан республикасының үкiметiнiң 2007 жылдың 1 қаңтарынан
- жолдардың төмен сапасы потенциалды клиенттермен жұмыс істеуге
Күштi және әлсiз тараптардың салыстыруы.
Күштi жақтардың түбегейлi артықшылығы әлсiздiң алдында анық. Қазақстан
Кәсіпкер қымбат және сапасы жоғары жабдықтарды сатып ала
3 "Ircon Consulting" ЖШС –де бизнес
3.1 "Ircon Consulting" ЖШС –де бизнес
Қазіргі нарықтық
Бірқатар жылдар бойы біздің елімізде ғылыми-техникалық прогреске және
Буып-түйетін материалдарды тұтынудың өсуі келесі факторлармен орындалады:
1. Буып-түйетін материалдарды потенциалдық тұтынудың бірі ретінде сауда-саттық
2. Потенциалды тұтынушылардың төлем қабілеттілігі.
Сауда жоспары. Буып-түйетін материалдарды сату жоспарын орындау үшін
1. 2011-2015 жж. кезең ішіндегі «Ircon-Сonsulting»
2. Нарықта алатын үлесі.
3. Модернизация есебімен өндіріс күшін арттыру.
4. Кәсіпорынның бағалық саясаты.
«Ircon-Сonsulting» ЖШС мен ішкі нарық сыйымдылығының арақатынасы
1. «Ircon-Сonsulting» ЖШС қоғамы 5
2. Ішкі нарық жылына кемінде 30 %
3. «Ircon-Сonsulting» ЖШС саудасы 3 жыл ішінде
4. «Ircon-Сonsulting» ЖШС келесі 5 жылда деңгейдегі
Кәсіпоырн шығаратын өнім саудасын арттыру үш фактормен түсіндіріледі:
Өндірістік ауданның толтырылуын арттыру.
Жаңа желіждерді жүргізу есебімен өндірісті арттыру.
Өнім сапасын арттыру арқылы потенциалды тұтынушыларға жеткізу көлемін
Табыс құрылымы. Нарық жағдайын және өндіріс күшін есептей
Жобада тиімділікті анықтайтын негізгі интегралды көрсеткіштер алынған:
1.РВР жобаның өтімділік мерзімі – инвестицияға шығынды жабатын
2. Түсімдік индексі РІ – ол да солай,
3. Алынған таза табыс NPV – инвестициялық шығындардан
4. Тиімділіктің ішкі нормасы ІRR (олда солай –
Жобаның шығынсыздығын талдау. Жобаның шығынсыздығын талдауды жүргізу үшін
Үнемі болатын шығындарға жалпы шығындар, салық төлемдері, еңбек
3.2 "Ircon Consulting" ЖШС бизнес жоспары арқылы
Бұндай жағдайда кәсіпорын өндірісінің тұтынушылар арасындағы тікелей келісімдер
- салық және салық жеңілдіктері;
- несие және салымдар бойынша проценттер;
- валюта бағамы;
- амортизациялық нормалардың аударымы және тағы басқалары жатады.
Қазіргі жағдайда кәсіпорының даму жоспарын құруда, жоспарлау әдістерін
Норма - белгілі бір уақыт кезеңінде белгілінген сапада
Норматив – жұмыс уақытының, материалдық және қаржы ресурстарының
Қолданылатын технико-экономикалық нормативтері мен нормалары, прогрессивті болуы керек,
Нормаларды құрудың ең жетілген әдісі - есепті талдау.
Жоспарлауды жалпы экономикалық тұрғыда қарағанда - бұл
Кәсіпорынды жоспарлау - бүл ең маңызды процесстедің бірі
Андре Файоль: “Басқару – бұл болжау, ал болжау
Жоспарлау – бұл жәй ғана келешекте жасалатын істі
Көптеген экономисттердің байқауынша жоспар қүрылмаған кәсіпорындарында қажетті жағдайда
Әртүрлі тәжірибелерде көрсетілгендей, кәсіпорындарында жоспарлауды қолдану келесі маңызды
- келешекте пайдаланылатын жағымды жағдайларды дайындау мүмкіндігі;
- туындалатын мәселелерді айқындайды;
- жұмыскерлердің келешектегі жұмыс барысына өз шешім-дерінің орындалуына
- кәсіпорын қызметін үйлестіруді жақсартады;
- кәсіпорынның ақпарат қажеттілігін қамтамасыз ету мүмкіндігін жоғарылатады;
- кәсіпорын ресурстарын тиімді пайдалануынын қамтамасыз етеді;
- кәсіпорынның бақылауын жақсартады.
Кәсіпорынның экономикалық тиімділігіне ойдағыдай жету үшін оның қаржылық
Бизнес-жоспардың мәні жаңа экспорттық бағдарланған өнімдер негіздемесі үшін
Кәсіпорынды техникалық жарақтандырудың арқасында шығарылатын өнімнің сапасы айтарлықтай
Кәсіпорын бизнес жоспарының негізгі мақсаты буып-түйетін жабдықтарды
Жобаны жүзеге асыру бірінші кезекте ұлттық экспорттық бағдарланған
Жобаны іске асыру үшін буып-түйетін матеиалдарды жылына 5000
Инновациялық және инвестициялық қызметтің жандануы кәсіпорынның дамуын шектеп
Өйткені жаңа технологиялық жетістіктер, ресурс үнемдейтін технологиялар, еңбек
Сапалық өзгерістердің көрінісі мынадай: аралық өніммен салыстырғанда түпкілікті
Міне осы баяндалған тиімділік критерилерін негізге ала отырып,
Ескертпе – автормен құрастырылған
Сурет 3 - Экономикалық өсімді ынталандыру механизмінің моделі
Модельден экономикалық өсімді ынталандыру механизмінің экономикалық тиімділіктің өсуіне
Экономикалық өсімді ынталандыру механизмін қалыптастыруда бірінші кезекте ғылымды
Экономикалық өсімді ынталандырудың тиімді механизмін қалыптастырудың маңызды бағыттары
Мұндай бағыттардың іске асырылуы төмендегі шаралардың нақты орындалуын
- экономиканың, жоғары технологиялық үрдістері басым құрылымына көшу;
- іргелі және қолданбалы зерттеулері мемлекет және жеке
- ғылыми зерттеулерді бюджеттік қаржыландырудың тұрақты, заңдық нормативтермен
- қаржы ресурстарын тиімді пайдалана отырып, адам әлеуетін
«Ынталандырма» категориясының екі жақты екені анықталды: біріншіден, объективті
Тұтынушының жоғары стандарты мен технологиялық дамуы, адамдардан шаруашылық
Жұмыскердің еңбек белсенділігін ынталандыру үшін уәждемелер мен ынталандырудың
Өндіріс тиімділігін экономикалық ынталандыру механизмінің негізгі құрамдас бөліктері:
Ынталандыру механизмінің ұсынылып отырған моделі экономикалық тиімділікті
Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару
Табысқа жеткізер бизнес-жоспарлау үшін (техниалы-экономикалық негіздеме) өте көп
Бизнес жоспар (техникалы-экономикалық негіздеме) дайындаудағы біздің қызметтер:
Бизнес-жоспарға қойылатын талаптарды анықтау, жасау, талдау және келістіру;
Сіздің кәсіпорныңыздың қаржылық жағдайын жедел-талдауын жүргізу;
Сіздің есептік құжаттарыңыз негізінде болашақ кезеңге ақшалай ағымдарыңыздың
Жобаның қаржыландыру стратегиясын анықтау;
Маркетинг концепциясын және нарықтық талдау жасау;
Инвесторлар, несиелеушілер және тапсырыс берушілердің талаптарын ескеретін бизнес-жоспар
Жобаның (Техникалық тапсырысқа сай) өзектілігін алты ай бойы
UNIDO-ның стандарттарына сәйкес Бизнес-жоспардың жалпы құрылымы келесідей болуы
Резюме(Компания мен оның негізгі иелері жөніндегі ақпарат);
Мақсаттар мен міндеттер(жобының негізгі қағидалары / жұмыстарының жоспары);
Өнім / қызмет(өндірістің технологиясы, ерекшеліктері, сипаттамасы, өнімнің бәсекелестігін
Нарықты талдау(саладағы жағдай, негізгі қажеткерлер, нарық сегменттері, бәсекелестік
Маркетинг жоспары(бағаның құрылуы, сатуды үдейту әдістері, сатудың ең
Өндірістің жоспары(қажетті материалдар, жабдықтар мен өндіріс қуаттылығы, оларды
Мамандар мен басшылар(қызметкерлер мен басшылардың ара-қатынасының сызбасы, кадрлік
Қажетті қаржының көлемі мен көздері(Қажетті қаржының көздері мен
Қаржылық жоспардың негіздері мен тәуекелдерді бағалау(сату көлемдерінің және
Егжей-тегжейлі қаржылық жоспар / бюджет(тоқсандық ақшалай ағымдарды талдау,
Жобаның бизнес-жоспарлауының құны мен дайындау мерзімі келесідей бірнеше
жоспарлау үшін қажетті ақпарат – егер ақпарат жеткіліксіз
бизнес-жоспарлаудың алушысы – бизнес-жоспар кім үшін жасалуда: өзіңіз
Жобаның қиындығы және оны нақтылау қажеттілігі;
Тәуекелдер - тәуекелдер (қаржылық, абыройлық және т.б.), неғұрлым
Бизнес пен активтердің құнын бағалау
ЖШС "IRCON Consulting" бизнестің құны мен кәсіпорының бағасын
Бизнесті бағалау – иесіне пайда әкелетін компанияның мүліктік
ЖШС "IRCON Consulting" компаниялардың қосылу мен сіңісудегі келісімдердегі
Сатып алуға ең тиімді әлеуетті компанияларды анықтау;
Ир компания-кандидат үшін ұтымды бағалар ауқымын анықтау;
Компанияның не сатылатын бөлімінің нарықтық құнын бағалау;
Компанияның не сатылатын бөлімінің алдын ала сатуына дайындық
Инвестициялық меморандумды дайындау;
Сатып алушылармен қарым-қатынас жүргізу;
Келісімнің толық қаржылық сарапталуы мен салдарын зерттеу;
Сатып алушы үшін қаржылық, салықтық, заңгерлік сараптауларды жүзеге
Келісімнің құрылымын дайындау
Сатып алушыға келісімді аяқтау мен барлық келіссөздерді жүргізу
Реттеуші орындардағы түрлі рұқсаттамаларды алуға көмек
Бизнестің сатып алынғаннан кейінгі кірігу жұмыстарына көмек.
Қаржылық сауықтыружәне дағдырысқа қарсы менеджмент
«Дағдарыс сөзінің қытайша жазылуы 2 иероглифтан тұрады: бірі
ЖШС "IRCON Consulting" компаниясының қаржылық сауықтыру бойынша
Қаржылық ахуалдың және шаруашылық қызметінің сарапталуы
Несиелеушінің тапсырысы бойынша қарыздардың қызметін тәуелсіз сараптау
Компанияның қаржылық тұрақтандыру бағдарламасын дайындау мен жүзеге асырудағы
Дағдарысқа қарсы басқаруды дайындау және ұйымдастыруды жүзеге асыру
Ақша ағымдарын қадағалауды жақсарту
Қаржылық және операциялық қайтақұрылымның жоспарын дайындаудағы кеңес беру
Көзделмеген жағдайлар кезіндегі жоспарлау
Қарыздар бойынша шағымдарды реттеудегі, соның ішінде несиелеуші мен
Қаржылық тұрақтандыру мен сауықтырудағы стратегияны дайындау, сондай-ақ оны
Мекеменің қайтақұрылуы мен корпоративті қайта ұйымдастыру кезіндегі кеңес
Инвестициялық жобалардың қаржыландырылуын ұйымдастыру
Қаржы дағдарысы жағдайында отандық компаниялар үшін өте қажетті
AK&P қызметіндегі ерекше орынды несиелік мекемелермен, халықаралық қаржы
Жетекші қазақстандық және кейбір шетелдік несиелік мекемелермен аумақты
Компания мамандары түрлі салалардағы – мұнай шығару, электр
Қаржыландыруды тартудағы көрсетілетін қызметтер:
Инвестициялқ жобаны сараптау;
Инвестораларға жоба жөнінде материалдар, Техника-экономикалық негіздемені, бизнес жоспарды
Инвесторларды іздеу және олармен тілдесу;
Келісімнің негізгі шарттарын, құрылымын дайындау және қиыстыру.
Стратегиялы дамудың бағдарламасын дайындау
Бүгінгі күнгі, бір жағынан, қазақстандық іскерліктің кемелдігінің өсуі
ЖШС "IRCON Consulting" компаниясы бәсекелестік басымдылықты арттыру мен
ЖШС "IRCON Consulting" мамандары ұсынатын шешімдер компанияның бизнесін
ЖШС "IRCON Consulting" ұсынатын стратегиялы даму бағдарламасын дайындаудағы
Компанияның нарықтық ортасын зерттеу;
Кәсіпорынның ішкі – стратегиялы әрі портфельді терең сараптамасын
Компанияның бәсекелестік орнын және бәсекелестердің қызметін талдау;
Жан-жақты талдау мен сараптама негізінде стратегиялы мақсаттар көзделіп,
Стратегиялы даму кеңестерін енгізу және оны жүзеге асыру
Кәсіпорынның бизнес-жоспары– кәсіпорын қызметінің сапасын айқындаушы және оны
Нарық шарттарында және қатаң бәсекелік күресте кәсіпорын ішкі
басқарма және оның инвесторлары қазіргі кездегі қаржылық жағдайды
кәсіпорын жетістікке жетуі үшін өзінің нақты және актуалды
мақсат қою барысында менеджмент қарқынды түрде жоспарлауды қолданады
кәсіпорын басқармасы және инвесторлар нарықтағы жағдайды толық түсініп,
Бизнес-жоспар ішкі және сыртқы мақсаттарға байлансыты құрылады. Көбінесе,
Бизнес-жоспарлаудың ішінде қызығушылық танытып отырған жақтар, яғни салымдарының
Бірінші кезекте, бизнес-жоспарлау инвесторға қажет болып табылады, себебі,
Бизнес-жоспардың кәсіпкерге беретін мүмкіндіктері:
өз идеяларын жасап, оның қағаз жүзінде есептеулер жүргізіп,
мұндай қағаздағы (виртуалды) вариант ішіндегі идеялар көптеген қателіктерден
кәсіпкерге кәсіпорынның жұмыс істеу механизмін жақсырақ түсіндіріп, нарықтық
бизнес-жоспарды жасап, бітірген кезде ол кәсіпкерге көздеген мақсатына
Бизнес-жоспарды басқа біреу жасағаны үшін құнын төлеп, жай
Бизнес-жоспарды жасау барысында көптеген ақпаратты жинау мен өңдеу
Жоғарыда айтып кеткен мәселе бойынша қорыта айтқанда, бизнес-жоспарды
Инвестициялық проектілердің типтік құрылымында мына бөлімдер көзделеді:
1. Көрсетімділік бет– мұнда компания
2. Проект резюмесі– ол проектінің
3. Компания туралы мәлмет– ол
4. Өнімі немесе қызметі туралы
5. Маркетингтік анализ– нарықтағы тауарлар
Маркетингтік анализ – бизнес-жоспарды жасаудағы ең бірінші және
Осы бөліктің негізгі қызметі – нарық қандай тауарды
6. Тауардың жылжу стратегиясы– мұнда
7. Өндіріс– бұл пункт кәсіпорынның
Бұл бетте материалдар мен шикізаттарға кететін шығындар,
8. Персонал бойынша жоспар– бұл
9. Ұйымдастыру құрылымы және оны
Егер басқарма өзгеретін болса, онда жаңа акционерлер құрамы
10. Қаржылық жоспар– бизнес-жоспардың
11. Проектінің тәуекелділік анализі–
12. Бизнес-жоспарға қосымша құжаттар
зерттеулері, спецификасы және құрылымы, бәсекелестер менолардың тауарлар мен
Бұл бизнес-жоспарды жасаудың негізгі талаптары. Оның дұрыс жасалуы
Жоба тиімділігі.
Жобаны жүзеге асыру Голландияда жұмыс істейтін, құралдарды жеткізуші
Сондай-ақ бұл жобаны жүзеге асыру қосымша жұмыс орындарын
Жобаны жүзеге асырудағы негізгі пайда:
Буып-түйетін материалдар өндірісте техникалық жарақтану және жаңа заман
Ұлттық өндірісті дамыту және экспорттық бағдарланған өнімнің шығарылуы.
Жаңа жұмыс орындарын қалыптастыру.
Тұтынушыларды буып-түйетін материалдар жаңа буымен қамтамасыз ету.
Кәсіпорынның келешектегі дамуына бағытталған пайданы алу.
Қазіргі таңда кәсіпорын ҚР-ның нарығындағы сияқты, әртүрлі бағыттағы
Жоба шеңберінде буып-түйетін материалдар өндірісін модернизациялау ұсынылады. Шығарылған
Жаңа заман өмірінде бірде бір кәсіпорын бірде бір
Халықаралық тәжірибелерде күрделі салымдардың тиімділігін бағалау ақшаның уақытша
Күрделі салымдардың пайдалану тиімділігін бағалау жолдары ақшалай ағымымен
Жоба тиімді болып есептеледі, егер берілген күрделі салымның
Күрделі салымдар жобаның белгілі бір мерзімде орындалуынан
Күрделі салымдар тиімді болып есептеледі, оның ағымы мыналар
Күрделі салымның бастапқы сомасы қайтарылса;
Салынған капиталдың қайтарымы қамтамасыз етілсе;
Ұсынылатын тәуелсіз инвестициялар жобасының тиімділігін анықтау, яғни бұнда
Салыстырмалы жобалар тиімділігін анықтау, яғни ұсынылып отырған
Бизнес жоспардың жобалық тиімділігін бағалауда коммерциялық тиімділік -
Шығынсыздық нүктесін талдау жобаның экономикалық тиімділігін бағалау кезінде
Шығынсыздық - бұл базистің табыста және зиян әкелмейтін
Нақты өткізілген өнім санымен өткізудің залалсыз көлемінің арасындағы
Өнімді өткізудің залалсыздық көлемі бизнес-жоспарды өңдеген кезде негізін
Берілген көрсеткіштерді есептеу өзара байланысты. Олар шығын өнімді
Маржиналды табыс – бұл өнімді өткізуден түскен табыс
Кәсіпоырн шығаратын өнім саудасын арттыру үш фактормен түсіндіріледі:
Өндірістік ауданның толтырылуын арттыру.
Жаңа желіждерді жүргізу есебімен өндірісті арттыру.
Өнім сапасын арттыру арқылы потенциалды тұтынушыларға жеткізу көлемін
Кәсіпорында бизнес жоспардың маңызды бөлігіне қаржы жоспары жатады.
- стратегиялық мақсаттың өңделуімен, нақты қаржылық көрсеткіштер формасына
- кәсіпорынның қаржылық ақпаратын орнату үшін стандарттар орнатылады;
- кәсіпорынның бүкіл жоспар жиынтығын орындау үшін қажетті
- жалпы кәсіпорынның стратегиясын құруда және оған түзетулер
Қаржы құру бүкіл сыртқы ортамен байланыс жасаудың негізгі
Қаржы жоспарлар жүйесі келесі элементтерді қарастырады:
- баланс болжамы;
- табыс және залал есеп беру болжамы;
- қаржы бюджетін болжау;
- маңызды қарды көрсеткіштерін болжау
- қаржылық жоспарлаудың нәтижесін жазбаша түрде көрсету.
Бизнес жоспардың қаржылық жоспарын байқап шықтық. Қазақстан республикасында
Қорытынды
Қазіргі нарықтық экономикалық қатынастар жағдайында әрбір кәсіпорын өзінің
Дипломдық жұмыс объектісі "Ircon Consulting" ЖШС –
Әрбiр серiктестiк бизнес-жоспар өздiгiнше құрайды, оның құрылымы бизнес-жоспар
(фирманың қорытындысы) серiктестiктiң сипаттамасы;
• Маркетинг жоспары;
• Өндiрiстiң жоспары;
• Заң жоспары;
• Тәуекелдердiң бiртұтас қаржы жоспар және болжамы;
• Қаржыландырудың стратегиясы
Бизнес-жоспарда айқын көрсетеледі:
• Немен серiктестiкпен шұғылданады, неге оның кәсiпкерлiгi тұрады;
• Кәсiпорынның мақсаттары қандай;
• Стратегия және серiктестiк көмегiмен қойылған мақсаттар жеткен
• Қаржы тағы басқа қорлары неше бұл қорларды
• Қашан және инвестор құралдар қайтарылғандай;
Негізгі жоспар қажетті инвестицияны тартуды негіздеуде қызмет
Бизнес-жоспар келесі міндеттерді шешеді:
кәсіпорынның өміршеңдігі мен тиянақтылығын бағалайды;
қайратты қызметі кәсіпкерліктің тәуекелділігін төмендетеді;
сандық және сапалық көрсеткіштердің даму негізінде болашақ қызметті
Практикалық бөлімде AUDION Electro және Ircon Consulting екi
Нидерландия және Қазақстан республикасы арасындағы екi елдердiң мысалы
Түпкi мақсаттар.
Осы кәсiпкерлiктiң бас мақсаты өндiрiс есебiнен пайда табу
Осы бизнес-жоспардың мақсаты - маркетинг синтезiнiң позициясынан ұсынылатын
Инвестициялар қажеттiлігі.
Көрcетiлген түрлердiң буып-түйетiн жабдықтың сериялы құрастыру ұйымы үшiн
Потенциалдық нарықтарда маркетингтік зерттеулер жүргізу
Дәл қазiр ұқсас өнiм түрiн Ресей Федерацияларында шығарады
ТМД елдеріндегі өндiрiс жетекшiлерiмен келiссөздер өткiзiп, мұндай сыныптың
Төменгi және жоғарғы реттiң бәсекелестiк артықшылықтарын қарап шықтық.
Бизнес жоспардағы негізгі жоспарлау түрлерін қарастырып шықтық:
маркетингтік жоспар және қаржылық жоспарды.
Қазақстан республикасындағы клиенттердің танысу AUDION Electro фирмасының
Қазақстан Республикасы нарығындағы технологиялық машиналарды құрастыру және қызмет
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 28.01.2011ж.
А.Қ. Мейірбеков, К.Ә. Әлімбетов // Кәсіпорын экономикасы, Алматы
Бисенғазиев М.Б., Хамитов А.Ш. «Кәсіпкерлік негіздері», Алматы, «Экономика»,
Исабеков Б.Н. «Кәсіпкерлік құрылымдардың бизнес жоспарын жасау процестерінің
Қазақстан Республикасының ұлттық инновациялық жүйесiн қалыптастыру және дамыту
Журнал «Малый и средний бизнес Казахстана», Астана, 2006ж.
Басовский Л.Е. «Прогнозирование и планирование в условиях рынка»,
Пелих Ю.П. «Бизнес-план или как организовать собственный бизнес»,
Черняк В.З. «Бизнес-планирование», Москва, 2003г.
Анискин Ю.П. «Организация и управление малым бизнесом», 2004г.
Джозеф А.Ковелло, Бриан Дж., Хейзелгрен «Бизнес-планы», Москва, «ЗАО
Панкрухин А.В. «Как составить бизнес-план», Минск, 1999г.
"Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін,
А.Д. Үмбеталиев, Ғ.Е. Керімбек //Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік,
Г.И. Әбдікерімова //Кәсіпорын экономикасы, Алматы, 2008// оқу құралы
Е. Әмірбекұлы Вестник КазНУ. Серия экономическая. № 5
К.Ж. Оразалин //Кәсіпорын экономикасы, Алматы 2007, 55б.// оқу
К.Ш. Дүйсенбаев //Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау// оқу құралы
Кәсіпкерліктің ресурспен қамтамсыз етудің инновациялық әдістері. //«Хабаршы».
Қазақстан кәсіпорындарында материалдық ынталандыруды ұйымдастыру //Информациялық-аналитикалық «Саясат» журналы.
Қазақстан Республикасының «Инвестициялар туралы» Заңы. 7 қаңтар 2003.
Қазақстан Республикасының «Инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы» Заңы//
Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы.
Қазақстандағы өндіріс тиімділігін арттыруда материалдық ынталандыру жүйесін дамытудың
ҚазҮУ хабаршысы. Экономика сериясы. №5. Вестник КазНУ. Серия
Любшин Н.П. Комплексный экономический анализ хозяйственной деятельности. М.,
Н. А. Назарбаев. «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс
Назарбаев Н.Ә. "Жаңа кезең - жаңа экономика". Егемен
Экономикалық дағдарыс және оны шешу жолдары //«Хабаршы». Т.Рысқұлов
Экономикалық ынталандыру жүйесінің қағидаларын әзірлеуді сапалы экономикалық өсу
www.rambler.ru
www.kіsі.kz
www.bankreferatov.ru
www.khabar.kz
www.oup.ru
www.google.kz
www.yahoo.com
www.5ballov.ru
www.referat.ru
www.aіkyn.kz
34
Экономиканың тиімділігі
Экономикалық дамуды қамтамасыз ету
Сапалы экономикалық өсу
Сандық экономикалық өсу
Тұрғындардың әл-ауқатының артуы, өмір сүру сапасының жақсаруы,
Мазмұны, даму механизмінің негізі және мақсаты
Адам капиталына, білім беруге, озық технологияларға негізделген
Тиімділік механизмінің критериі