Жоспары
Кіріспе 2
1. Сақтандыру туралы жалпы ережелер 3
1.1. Сақтандыру және оның заңнамалық тұрғыдан негізделуі 3
1.2. Сақтандыру жүйесінің негізгі түсініктері мен түрлері 5
2. Сақтандыру шарты: жүйесі мен түрлері 12
2.1. Сақтандыру шартының нысаны, элементтері, объектісі және
2.2. Кейбір сақтандыру шарттарының ерекшеліктері 26
Қорытынды 30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 31
Кіріспе
Қазіргі жағдайда сақтандыру – бұл өмірдің әртүрлі салаларында
Адамдар жиі өрттерден, су тасқыны, сел және осылар
Айтылғандардың сенімділігін Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен № 491
Бағдарламада атап өтілгендей, сақтандыру саласы адам өмірінің өндірістік
Сонымен жалпы алғанда сақтандырудың нормативтік-құқықтық негізі белгілі дәрежеде
1. Сақтандыру туралы жалпы ережелер
1.1. Сақтандыру және оның заңнамалық тұрғыдан негізделуі
Сақтандырудың мәні бірқатар факторлармен анықталады. Ол мемлекет тарапынан
Мемлекет бұдан бұрын жеткілікті қуатты әлеуметтік кепілдіктер жүйесін
Сақтандыру ісінің дұрыс ұйымдастыру мәнін төмендетпей, сақтандыруға жататын
Сақтандыру шартын қарастыруда біз әкімшілік (қаржылық) құқық саласына
Осыған дейін біршама уақыт бұрын сақтандыру қатынастарын кешенді
Сақтандыру қызметіне бақылау жүргізу туралы ережелер Қазақстан Республикасының
1.2. Сақтандыру жүйесінің негізгі түсініктері мен түрлері
Сақтандыру шарттарын түсініп алу үшін, оның негізгі ұғымдарының
Сақтандыру – сақтандыру шартымен анықталған, сақтандыру ұйымының жеке
Сақтандыру қызметі – Қазақстан Республикасы заң талаптарына сәйкес
Сақтандыру жағдайы – сақтандыру шарты сақтандыру төлемін төлеуді
Сақтандыру жағдайларының түрі заң актілерімен (сақтандыру міндеті болып
Актуарий – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының қажетті төлем
Сатып алу сомасы – жинақтаушы сақтандыру шарты қолдану
Сақтандыру ережелері – белгілі бір сақтандыру түрі бойынша
Қайта сақтандырушы (цедент) – өзі қабылдаған сақтандыру тәуекелдерін
Қайта сақтандыру – сақтандыру шарты бойынша сақтандыру ұйымы
Сақтандыру сыйақысы – сақтандырушының сақтандыру шарты мен аннуитетте
Сақтандыру сомасы – сақтандыру объектісі сақтандырылған және сақтандыру
Сақтандыру төлемі – жинақтаушы сақтандыру шартында анықталған, сақтандыру
Келтірілген түсініктер тізімі аяқты болып табылмайды, бірақ олардың
Күшіндегі сақтандыру туралы заңнама сақтандырудың қолданылатын жіктелуінің күрделенуімен
Сақтандыруды салаларға бөлу сақтандырудың әртүрлі объектілерімен байланысты. Сақтандырудың
– өмірді сақтандыру;
– жалпы сақтандыру;
Аталған сақтандыру саласының біріншісі заңмен қорғалатын игіліктердің арасындағы
Бұл тұлғаның қартайған шағында мүліктік мүдделерін кешенді қамтамасыз
Ерікті нысанда сақтандыру өмірді сақтандыру саласына өз кезегінде
1) сәтсіз оқиғадан және аурулардан сақтандыру;
2) медициналық сақтандыру;
3) автомобиль көлігін сақтандыру;
4) темір жол көлігін сақтандыру;
5) әуе көлігін сақтандыру;
6) су көлігін сақтандыру;
7) жүктерді сақтандыру;
8) көлік пен жүктерді сақтандыруды қоспағанда, мүлікті сақтандыру;
9) кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру;
10) автомобиль көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
11) темір жол көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
12) әуе көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
13) су көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
14) тасымалдаушының азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
15) шарт бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
16) зиян келтіргені үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;
Ерікті сақтандыру нысанындағы әрбір кластың мазмұны және оны
Осыған байланысты, сақтандырушылар үшін сақтандырудың әрбір класы бойынша
Міндеттілік дәрежесіне қарай сақтандыру ерікті және міндетті болады.
“Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы” Қазақстан
Міндетті сақтандырудың түрлері, тәртібі мен талаптары заң актілерімен
Міндетті сақтандыру шартын жасаудан сақтандырушы ұйымның да жалтаруға
Ерікті сақтандырудың міндетті сақтандырудан айырмашылығы, ол толығымен тараптардың
Объекті бойынша сақтандыру: а) жеке; б) мүліктік болып
Мүліктік және кәсіпкерлік тәуекелдер мен азаматтық-құқықтық жауапкершілікті қоса
Кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру кезінде сақтанушы ретінде іс-қимыл жасайтын
Сақтанушы болып табылмайтын тұлғалардың кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру шарты
Азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде басқа тұлғалардың өміріне, денсаулығына
Бұрынғы заңнамамен салыстырғанда қазіргі заңнама сақтандыру нысандарының тізімін
Сақтандыру төлем төленуін сақтандыру шартында белгіленген кезең аяқталған
Жинақтаушы емес сақтандыруда сақтандырудың төлемін жүргізудің негізі болып
Жоғарыда аталғандай, ерікті сақтандыру кластарының мазмұны заңға бағынатын
Медициналық сақтандыру, сақтандырылатындардың медициналық мекемесінен медициналық сақтандыру бағдарламасына
Жалпы сақтандыруға көлікті сақтандыруды жатқызады, ол көлік құралын
Сақтандырылғандар тарапынан тұлғалардың көптігі топтық сақтандыру шартын жасауға
Қайта сақтандырудың өзі де бөлінеді. Заңмен бара-бар және
Шекарааралық сақтандыру (қайта сақтандыру) белгіленеді. Қазақстан Республикасында немесе
Заңда өзара сақтандырудың мүмкіндігі қарастырылған. Азаматтар мен заңды
Сақтандыру шартының ерекшеліктерін және мазмұнын, қолданатын саласын түсіну
2. Сақтандыру шарты: жүйесі мен түрлері
2.1. Сақтандыру шартының нысаны, элементтері,
объектісі және мазмұны
Сақтандыру шарты бойынша бір тарап (сақтанушы) сақтандыру сыйлық
Сақтандыру шарты – ақылы шарт, тараптардың әрқайсысы берілгеннің
Сақтандыру шарты жағдайларына қарамастан жазбаша нысанда жасалуы керек.
Тараптар шарттың барлық жағдайлары көрсетілетін бір құжатты жасап
Сақтандыру сақтанушыны бір жақты тәртіпте сақтандырушы әзірлеген үлгілік
Азаматтардың мүддесіне қарай сақтандыру жүргізілсе (мүліктерін, олардың өмірі
Қазіргі азаматтық заңнама шарты жалпы полис беру арқылы
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 826-бабында сақтандыру шартының мазмұны
Айтылғаннан сақтандыру шартының елеулі жағдайларына мыналар жататындығы туралы
1) сақтандыру объектісі;
2) мүмкін болатын сақтандыру жағдайы;
3) сақтандыру сомасы және сақтандыру төлемін жүзеге асырудың
4) сақтандыру сыйлық ақысының мөлшері, оларды төлеудің тәртібі
5) шарттың қолданылу мерзімі;
6) шартты өзгерту тәртібі бойынша шартқа өзге де
Осыған сәйкес сақтандыру шартында көрсетілуге тиісті жағдайлардың толық
Сақтандыру шартының тараптары сақтандырушы мен сақтанушы болып табылады.
Шетелдік қатысушылар мен заңды тұлғалар, шетел азаматтары Қазақстан
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы коммерциялық ұйым болып саналғанға
Өз мүшелерінің және өзге де мүліктік мүдделерін сақтандыруды
Қазіргі заң сақтандыру ұйымдарына қызмет көрсетуге рұқсат беретін
Қазақстан Республикасының аймағында сақтандыру ұйымының қызметі “өмірді сақтандыру”
Сонымен қатар “өмірді сақтандыру” саласындағы қызметте “жалпы сақтандыру”
Құқықтық қабілеттіліктің белгілі көлемі қайта сақтандыру ұйымында қарастырылған.
Бара-бар қайта сақтандыру шарттары қайта сақтандыру ұйымы ретінде
Егер “жалпы сақтандыру” саласы бойынша сақтандыру ұйымында лицензия
“Өмірді сақтандыру” саласы бойынша да сақтандырудың және қайта
Егер ұйым қайта сақтандыруды, қызметтің ерекше түрі ретінде
Сақтанушы болып сақтандырушымен сақтандыру шартын жасасқан тұлға келеді.
Сақтандыру шартының нормалары мен сақтандырылған адам деген түсінік
Сақтандырылған адам статусының сипаттамасы пайда алушы деген түсінікті
Пайда алушы жеке де, мүліктік де сақтандыру бойынша
Егер міндетті сақтандыру туралы заң актілеріне немесе өз
Үшінші тұлғалар пайдасында жасалатын өзге шарттар болып келсе,
Сақтандырылған адам сақтандыру шартына заң актілерімен сақтанушыға үшінші
Егер сақтандыру сақтанушыдан бөлек басқа тұлғаға байланысты жүргізілсе,
Міндетті сақтандыру жөнінде және сақтанушы тұлғалардың нақты анықталмаған
Егер шарт бойынша сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған адамға
Сақтанушыға үшінші тұлғаны сақтандыру міндеті жүктелген жағдайда, аталған
Сақтанушы үшінші адамды сақтандыру жөніндегі өз міндетін орындамаған
Үшінші тұлғаларды сақтандыру жөнінде міндеттеменің өз еркімен орындалуы
Кәмелетке толмаған азамат сақтандырылған болып табылатын жағдайда оның
Жалпы ережеге байланысты сақтандырылған адам шарт бойынша міндеттемелерді
Бірақ, сақтанушымен және сақтандырылған тұлғамен қатар шарттың бір
Жалпы ережелерге байланысты ол сақтандырылған адамның жазбаша келісімі
Кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру шарты бойынша пайда алушы ретінде
Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандырған кездерде пайда алушылар болып сақтанушы
Егер сақтандырылған адамның қайтыс болуы сақтандыру жағдайы болса,
Пайда алушы сақтандыру жағдайы орын алған кезде тікелей
Азаматтық кодексте сақтанушының тарапы жағынан құ-қықтық мирасқорлық және
Мүлікті сақтандыру шартын жасасқан сақтанушы қайтыс болған жағдайда
Сингулярлық құқықтық мирасқорлық тәртібі бойынша сақтанушының құқықтары мен
Жеке сақтандыру шартын сақтандырылған адамның пайдасына жасаған сақтанушы
Шарт бойынша міндеттерді орындауға қарасты тұлғаның қабілеттілігі есепке
Заңды тұлға болып есептелетін сақтанушыға құқықтық мирасқорлық жөнінде
Сақтандыру шарты бойынша сақтандырылған тұлғаны ауыстыруды қарастырайық. Ауыстыруға
Жеке сақтандыру шарты бойынша және азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандырудан
Шарт бойынша сақтандыру төлемін алу құқығы егер сақтандырылған
Егер сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылған адам қайтыс болуы,
Сақтанушы сақтандыру жағдайы басталғанға дейін сақтандырылған адам болып
Сақтандырылған адам болып саналмайтын пайда алушы қайтыс болған
Сақтандыру объектісі жеке және заңды тұлғалардың мүддесі болып
Сонымен, сақтандыру объектісін сипаттай отырып қорытынды жасауға болады,
Сақтандыру шартының заңды объектісі болып (қызмет көрсетудің өзге
Сақтандырушының қызметі қаржылық мазмұнды болады, сонымен бірге оны
Сақтандыру шарты көбіне нақты шарт болғандықтан, оның мазмұнын
Сақтандыру сыйақыларының мөлшерлері шартпен белгілі ақша сомасы ретінде
Сақтандырудың міндетті түрлері кезінде сақтандыру сыйлықақыларының мөлшерлері заңды
Сақтандыру сыйлықақыларын төлеудің тәртібі мен мерзімдері шартпен белгіленеді.
Сақтандыру сыйлық ақысы әдетте біруақтылы төлемді. Шартта сақтандыру
Сақтанушы сақтандырушыға сақтандыру тәуекелдерінің күйі туралы хабарлап отыруы
Тәуекелдің дәрежесін бағалауға маңызды болып сақтандырушы өңдеген сақтандырудың
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 832-бабы 1-тармағының нормасын қолдану
Жалпы полис бойынша сақтандыру кезінде сақтанушы шартта көрсетілген
Көлік иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы ережелердің
Шартқа сәйкес сақтанушы сақтандырылатын тұлға болмаса, онда аталған
Сақтандырушының негізгі міндеті сақтандыру жағдайы орын алғанда сақтандыру
Аталған міндеттерді тәжірибе тұрғысында бағалау үшін “сақтандыру сомасы”
Егер сақтандыру сомасы шартта көрсетілген сақтандыру құнынан асып
Сақтандыру шартында белгіленген мүлік құны жөнінде тараптар дауласа
Мүлікті сақтандыру шарты бойынша, сақтандыру төлемін сақтандыру төлемі
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодесінің 839-б. 1-тармағы бойынша жоғарыда
Сақтандыратын жағдайдың тууына мынандай себептер әсер етсе сақтандырушы
Сақтандырушының сақтандыру төлемін жасаудан бас тартуына мыналар себепті
Егер сақтанушы шығынды немесе алдын алу мақсатында шығынданса,
Сақтанушы болуы мүмкін шығынды азайту немесе оның алдын
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 829-б. 2-тармағына сәйкес төлемақы
Сақтандырушының кейбір құқықтары сақтандыру тәуекелділігінің ұлғаюымен байланысты (сақтанушыдан
Егер сақтанушы немесе сақтандырылған тұлға сақтандыру шартына өзгеріс
Сақтандырушы, егер тәуекелділік көрсеткішінің жоғарылауына себепші жағдайлар жойылса,
Сақтандыру шарты бойынша тәуекелділік көрсеткішінің ұлғаюымен байланысты сақтандырушының
Сақтандырушы сақтандыру құпиясын сақтауға міндетті (Азаматтық кодексінің 828-б.
Сақтандыру құпиясының жария болуы бұзылуының бір жағдайы ретінде
Сақтандыру құпиясына сақтандыру анықтайтын сомасының мөлшерін, сатып алу
Тарату алдындағы сақтандыру ұйымы жасаған сақтандыру (қайта сақтандыру)
Сонымен бірге бұл мәліметтер сақтанушының (пайда алушының) өкіліне
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 830-б. 6-тармағы сақтандыру құпиясы
Мәліметтер беріледі:
1) мұрагерлерге
2) соттар мен нотариустарға, егер олардың өндірісінде мұрагерлік
3) Шетелдік консулдық мекемелерге, егер олардың өндірісінде мұрагерлік
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының лауазымды адамдары, қызметкерлері, сақтандыру
Одан басқа, егер сақтандырушы сақтандыру құпиясын жариялаған болса,
Сақтандыру төлемін өтеген сақтандырушыға өтелген төлем көлемінде сақтанушының
Сақтандыру шарты бойынша заңды бұзушыға талап ету бойынша
Өз кезегінде суброгация нормалары шартпен шығарылып тастауы мүмкін
Сақтандырушыға өткен талап ету құқығы онымен сақтанушы (сақтандырылушы)
Егер сақтанушы (сақтандырылушы) төлемақысын сақтандырушы өтеген кезде, шығын
2.2. Кейбір сақтандыру шарттарының ерекшеліктері
Сақтандыру шартының кейбір ерекшеліктері сол сақтандыру шартының ерекше
Мұндай сақтандыруды қолданудың саласы сол сияқты онымен белгілі
Егер болуы мүмкін деликті жауапкершілік сақтандырылса, онда пайда
Шартты жауапкершілікті сақтандыру кезінде шарттың арақатыстық мінезі сақтандыруда
Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандырудың арналуының ерекшелігі тағы да мынада,
Сақтандыру нормалары мен жауапкершілік нормалары арасындағы үйлесімділік сақтандырушының
Жоғарыда аталып өткендей, бір объект бірнеше сақтандырушымен сақтандырылса,
Мүлікті қос сақтандыру кезінде әрбір сақтандырушыға шарт бойынша
Қос сақтандыру жағдайы борышкер тарапынан тұлғалардан көптілігі бар
Бір немесе бірнеше сақтандырушыдан сақтандыру төлемін алғанан кейін
Қос (екі рет) сақтандыру жүргізген сақтандырушыларды міндеттері мен
Қос (екі рет) өзін сақтандыру орын алғанда бұл
Көп тұлғалармен шартқа отыруды қарастырайық. Топты сақтандыруда бір
Тұлғаларды нақты анықтамай сақтандыру жүргізгенде, олардың қатарын шарт
Егер өзінің жұмыскерлерін ұжымдық сақтандыруды жұмыс беруші жүзеге
Сақтандыру объектісі бір шарт бойынша бірнеше сақтандырушымен сақтандырылуы
Ортақ сақтандыру ірі және өте ірі тәуекелділікті сақтандыру
Сақтандыру шарттарының тағы бір ерекше түрі – қайта
Қайта сақтандыру жағдайлары қайта сақтандырушы және қайта сақтанушы
Қайта сақтандыру шарты да қайта сақтандырушылар тарапынан қатысушылардың
Сақтандыру міндеттемелерінің орындалу кепілдігі ізінше екі немесе бірнеше
Қорытынды
Сақтандыру жүйесі республика экономикасы тұрақты дамуына, халықты әлеуметтік
Сақтандыру мәселелері медицинаны қоса алғандағы әлеуметтік қамтамасыз ету
1) табиғи-техногендік сипаттағы қарастырылмаған шығындарды толтыруда мемлекеттік бюджетке
2) нарықтық экономика қағидаларына сай сақтандыру жәрдемімен әлеуметтік
3) халық пен ұйымдардың қаражаттарын ұзақ мерзімді негізде
Сонымен, шарт – екі немесе бірнеше тұлғаның азаматтық
Шартқа Азаматық Кодексте көзделген екі және көп жақты
Сақтандыру шарттары қазіргі кезде жеке және заңды тұлғалардың
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының «Сақтандыру қызметі туралы» 2000 жылғы
2. Қазақстан Республикасының «Көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін
3. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының қаржы рыногын және
4. Қазақстан Республикасының «Тасымалдаушының жолаушылар алдындағы азаматтық-құқықтық жауапкершілігін
5. Гражданский кодекс Республики Казахстан (общая часть). Комментарий.
6. Гражданский кодекс Республики Казахстан (Особенная часть). -Алматы:
7. Гражданский кодекс Республики Казахстан - толкование и
8. Гражданский кодекс Республики Казахстан - толкование и
9. Андреев С.Е., Сивачева И.А. Договор: заключение, изменение,
10. Договор в народном хозяйстве (вопросы общей
11. Сулейменов М. Договор
12. Брагинский М.И., Витрянский В.В. Договорное право: общие
13. Гражданское право Республики Казахстан,
1 Худяков А.И. Страховое право Республики Казахстан.– Алматы:
1 Осы жұм. – 28 бет.
( Мiндеттi сақтандыру шарты бойынша сақтандырушы болып тек
( 2000ж. 18 желтоқсандағы ҚР Заңындағы ред. ҚР
( Сақтанушының немесе өзге тұлғаның келтiргенi үшiн азаматтық
1 Гражданское право. 1т. Учебник для вузов (академический
2