МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1 ҒАЛАМ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМНЫҢ ДАМУЫ 6
2 КОПЕРНИКТІҢ ЖҮЙЕСІНЕ ГАЛИЛЕЙДІҢ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ 10
3 КЕПЛЕР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҒАЛАМШАРЛАРДЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЗАҢДАРЫ
4 ӘЛЕМНІҢ ҒАРЫШТЫҚ ҮЛГІЛЕРІ 14
ҚОРЫТЫНДЫ 24
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 25
КІРІСПЕ
Бүкіләлем кеңістігін космология (греч. кosmos - Бүкіләлем) ғылымы
физикада ашылған заңдылықтар Бүкіләлемнің барлық аймағында да орындалады;
жер бетінен жасалған астрономиялық зерттеу нәтижелері Бүкіләлемнің барлық
Бүкіләлемде антроптық принцип сақталады: тірі жүйе мен космостық
Космологиядағы зерттеулер нәтижесінде Бүкіләлеміміздің пайда болуы мен дамуы
1 ҒАЛАМ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМНЫҢ ДАМУЫ
XVІ-XVІІ ғасырларда басталып, жаратылыстанудағы ұлы революциялардың нәтижесінде және
Жоғарыда айтылғандай, Аристотель Жер қозғалыссыз және Дүниенің ортасында
Мысалы, Архимед (б.з.д. 310-230 ж. шамасында) сол кездің
Птолемейдің жүйесінде Жер ортада тұр, оны Ай, Күн
Француз философы Николай Орезмский (1320-1382) орасан зор жұлдыздық
Птоломей жүйесі мен Аристотель механикасының барлық құрылысын құлатқан
Коперниктің теориясы сол кездегі Әлем бейнесі туралы қалыптасқан
1-сурет. Аспан сфераларының айналуы
Дүниенің гелиоцентрлігі мен Жердің қозғалу идеясы ғалымдардың ақыл-ойын
1583 жылы Англияға доминикандық монах, философ Джордано Бруно
Ресейге гелиоцентрлік жүйе туралы мәліметтер тек XVІІ ғасырда
Орыстың ғұламалар мен ойшылдар қауымын Коперник ілімімен таныстырған
Әлемнің Коперник жасаған гелиоцентрлік жүйесінің маңыздылығы Кеплер ғаламшарлардың
Аспан механикасын зерттеудің орасан табыстарының нәтижесінде Католиктік шіркеу
2 КОПЕРНИКТІҢ ЖҮЙЕСІНЕ ГАЛИЛЕЙДІҢ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ
Коперник жүйесінің нағыз атақты жақтаушысы итальяндық ғалым Галилео
Галилей адамның дүние туралы түсінігін толығынан өзгерткен жаңалықтар
1609 жылы Галилей 1000 есе үлкейтіп көрсететін телескоп
Күннің бетіндегі дақтарды бақылау Галилейге оның өз осінен
Галилейдің бақылаулары Коперниктің көзқарастарымен сәйкес келеді, сонымен қатар,
Галилей өзінің “Дүниенің Птоломейше және Коперникше ең басты
Птоломейдің Жердің айналатындығына қарсы дәлелдерін жоққа шығара отырып,
Инерциялық жүйелерге тыныштықтағы жүйелер мен олармен салыстырғанда бірқалыпты
Галилей механикалық қозғалыстың салыстырмалылығына бірінші болып көңіл аударып,
Галилей ғылымның әр түрлі салаларында терең ізденіс жұмыстарын
Инквизицияның қудалауы, одан кейінгі абырой беделін қорлаған сот
3 КЕПЛЕР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҒАЛАМШАРЛАРДЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЗАҢДАРЫ
Гелиоцентрлік жүйенің тұрақтануында шешуші роль атқарған екінші неміс
Тихо Брагенің, өзінің және басқа да астрономдардың байқауларын
Әрбір ғаламшар фокустарының бірінде Күн бар эллипс бойынша
Әрбір ғаламшар Күннің ортасы арқылы өтетін жазықтықта қозғалады,
Ғаламшарлардың Күнді айналу уақытының квадраттары олардың Күннен орта
Өз идеяларын жасау арқылы Кеплер екі мың жылдан
4 ӘЛЕМНІҢ ҒАРЫШТЫҚ ҮЛГІЛЕРІ
Бүкіләлем кеңістігін космология (греч. кosmos - Бүкіләлем) ғылымы
физикада ашылған заңдылықтар Бүкіләлемнің барлық аймағында да орындалады;
жер бетінен жасалған астрономиялық зерттеу нәтижелері Бүкіләлемнің барлық
Бүкіләлемде антроптық принцип сақталады: тірі жүйе мен космостық
Космологиядағы зерттеулер нәтижесінде Бүкіләлеміміздің пайда болуы мен дамуы
Басқа ешқандай болжамға бас ұрмай Фридман Әлемнің статикалық
Бастапқыда Эйнштейн Фридманның космологиялық үлгілерінің теориялық тұрғыдан негізді
Екіншіден, американдық астроном Хаббл (1889-1953) 1929 жылы алыс
Жалпы жеткілікті тұрғыда біртекті және изотропты бірқалыпты ұлғаятын
Айтылғандарды қорытындылай келе, біз үшінші ғаламдық жаратылыстық-ғылыми төңкеріс
Егер үш ғаламдық жаратылыстық-ғылыми төңкерістердің әрқайсысын оларды аяқтаған
Әлем қалай құрылған? Ол қалай “өмір сүреді” және
Міне, бізді космологияға ерекше қызықтыратын өзекті сұрақтар осылар.
Ньютон Әлемді шексіз деп болжады. Әлемнің біртұтас бүтіндігі
Осыған байланысты өте маңызды бір фактіні белгілейік: түнгі
Бір қарағанда соншалықты қарапайым сұраққа жауап беру үшін
Әлемнің ортасы бар ма? Осы сұраққа да жауап
Бұл үлгінің табыстылығына және оның болжамдарының Хаббл бақылауларына
Космологиялық принцип орындалуға мүмкін болатын Фридманның әр түрлі
Фридман үлгілерінің қайсысы біздің Әлемге сәйкес келеді? Әлем
Бүгінгі күнге бар мәліметтер Әлемнің, мүмкін, мәңгі ұлғая
Фридман үлгісінің нұсқауларының ортақтығы бар: өткен замандардағы белгілі
Қазіргі уақытта космологияда Үлкен Жарылыс үлгісі -Бүкіләлемнің изотропты,
Қазіргі уақытта Үлкен Жарылыс теориясына негізделген Әлемнің үлгісін
1-кесте.
Үлкен Жарылыс теориясына негізделген Әлемнің үлгісінің оқиғалар тізбегі
Космостық уақыт Оқиғалар календары
Үлкен Жарылыс - Әлемнің шексіз кеңістікке кеңеюінің басталуы
Әлемнің заттық негіздерінің пайда болуы (фотондардың, нейтринолардың,
Әлемде заттың пайда болуы (жеңіл атомдардың)
Әртүрлі масштабтағы құрылымдардың түзілуі (галактикалардың түзілуі)
Протогалактикалардың қысылып, жұлдыздардың пайда бола бастауы
Күн жүйесінің пайда болуы
Жердің түзілуі
Микроорганизмдердің пайда болуы (тіршіліктің пайда болуы)
Өсімдіктердің түзілуі
10. Сүт қоректілірдің пайда болуы
11.Антропогенездің басталуы
20 млрд. жыл бұрын
1-3 с өткен соң (Үлкен Жарылыстан кейін)
10 мың жылдай өткен соң
19-17 млрд. жыл бұрын (Үлкен Жарылыстан кейін 1-2
15 млрд. жыл бұрын
5 млрд. жыл бұрын
4,6 млрд. жыл бұрын
3,8 млрд. жыл бұрын
450 млн жыл бұрын
150 млн жыл бұрын
2 млн жыл бұрын
Сонымен, егер салыстырмалықтың жалпы теориясы дұрыс болса, Әлемде
Қорытындысында 1970 жылы Хокинг пен Пенроуздың Үлкен жарылыстың
барлық құбылыстардың бірыңғай теориясын біріктіруге қажетті қарқынды жұмыстар
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен ғаламның құпияларымен жан-жақты танысып оларды жете білу
Егер біз Әлем теориясын аша алатын болсақ, бұл
Бұл курстық жұмысымда мен біршама ғалам туралы түсінік
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Климишин И. А. «Элементарная астрономия» – М.:
2. К. Л. Баев, В. А. Шишаков «Дүние
3. Левитан Е. П. «Физика Вселенной» – М:
АҢДАТПА
Бұл курстық жұмыста ғалам туралы түсінік қарастырылған. Сонымен
АННОТАЦИЯ
В курсовой работе рассмотрены понятие возникновения галактики. А
23
Ғаламшарлар
Ай
Күн
Жер