Кіріспе
АФРИКА ТОПЫРАҒЫ МЕН ӨСІМДІГІ
КЛИМАТЫ
ХАЛҚЫ
ШАРУАШЫЛЫҒЫ
ЖAНУАРЛАР ДҮНИЕСІ
АФРИКА
Африка- Жердің, Евразиядан кейінгі көлемі жағынан
Африка материгі Евразиямен тығыз байланысты: оларды
Материктің шеткі нүктелері солтүстікте - Эль-Абьяд
Африка жағалауында аралдар онша көп емес.
Атлант мұхитында материктік және вулкандық аралдар
Орографиясы жағынан әр түрлі және тым
Африканың экватордың екі қапталындағы нсгізінен тропиктік-экваторлық
Экватордағы белгі
Біздің эрамыздан көптеген ғасырлар бұрын материктің
XV ғасырда португалдықтар Индияға апаратын жол
ХІХ ғасырдың екінші жартысында Ніл мен
ХІХ ғасырдың бірінші жартысында түгел континенттің
Африканы зерттеудегі ірі бетбұрыс 1960 жылы
Біздің елімізде Африка жөнінде ғылыми және
ТОПЫРАҒЫ МЕН ӨСІМДІГІ
Африка үш флоралық доминионды (әлемді)
Африканың солтүстік бөлігі флорасының қалыптасуы
Оңтүстік Америкамен және Азиямен байланыс кейінірек
Жылдық жауын – шашын жиынтығы 1500-2000
ғанағында мангр тоғайлары үстем.
Алғашқы жаңбыр ормандары Конго қазан шұңқырының
Ариканың ылғалды тропиктік ормандары өзінің түр
Африканың топырағы
Экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарай ылғалды
Жаңбырлы кезең 8 – 9 айға
Африканың өсімдігі
Астық тұқымдас саванналар мен селдір ормандардың
Ылғалды маусым кезеңінің 5 – 6
Ылғалдылық кезеңінің ұзақтығы 3-5 айға созылатын
Maтepиктің шығысында шөлге айналған саванналар Сомали
Саваннаның және тропиктік селдір ормандардың барлық
Климат және топырақ жағдайлары жөнінен саванналар
Саванналар шөлейттерге өтеді, олар солтүстік жарты
Шөлейттердің өсімдігі түр құрамы жөнінен солтүстік
Оңтүстік Африканың шөлейттеріне суккулентті өсімдіктер тән.
Шөлейттер шөлдерге ауысады, олар әсіресс
Солтүстік жарты шардың шөлдеріндегі өсімдік азия
Құмды учаскелерде көпжылдық тiкeнeктi бұталар өседі.
Африканың оңтүстік – батыстағы шөлдеріне
Африканың шөлейт пен шөлдері еш жерде
Материктің, солтүстік – батыс және оңтүстік
Африканың солтүстік – батыс шет аймағының
маквиске жақын бұта қaулары семьялық тұрғысынан
Африканын сондай-ақ климаты субтропиктік, бірақ ылғалдануы
Кап флорасы дүние жүзіне әдемі гүлдейтін
Мадагаскар аралы флорасы жөнінен Африкаға қарағанда
КJІИМАТЫ
Африка - жер шарының солтүстік және
Дегенмен Африканың солтүстік бөлігінің оңтүстік бөлігінен
Материктің негізгі бөлігі тропиктер арасында жатыр
Матернктің горизонталды бөлшектерінің шамалы болуы және
Жер беті деңгейіндегі орташа температурасы
Африканың көпшілік бөлігі екі жарты шардың
Материктің солтүстік және оңтүстік жарты шарлардағы
Материктің экватор бойы бөлігінде ауа массасының
Ауа массалары циркуляциясының жағдайы, жауын-шашын мен
Январьда материктің оңтүстік бөлігі көбірек қызады,
Бұл кезде оңтүстік жарты шарда ауқымды
Солтүстік пассат 25˚ солтүстік ендіктен экваторға
Оңтүстік-Үнді максимумы январьда онтүстікке қарай көп
Афрнканың батыс жағалауы Оңтүстік-Атлант антициклонының шығыс
Атлант ауасының Үнді мұхитынан жететін массалармен
Июльде солтүстік жарты шар қатты кызады.
Солтүстік Африкада (Сахарада) құрғақ солтүстік-шығыс және
Эфиопия, Сомали және Африканың бүкіл шығысы
Африканың жоғары қысым белдеуімен және әлсіреген
Африканың негізгі бөлігіндегі бүкіл жыл бойғы
Бүкіл Африкаға сондай-ақ континенттік климаттың көрініс
Материктің территориясында жауын-шашын біркелкі таралмайды. Үнемі
Экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарайғы облыстарда,
Осы көрсетілген заңдылықтардың арқасында Африка өзінің
Экваторлық климат белдеуі
apaлығы, сондай-ақ Гвинея жағалауын 7–8˚с.с. дейін
Жауын-шашынның жылдық орташа молшері
Солтүстік Африкадағы субэкваторлық белдеу солтүстікте 17˚с.е.
Ылғалды кезеңнін ұзақтығы, жауын-шашынның жылдық жиынтығы
Барынша жаңа классификацияларда субэкваторлық климаттық белдеулер
Африкадғы көптеген кеңістіктер, әсіресе солтүстік жарты
Солтүстік жарты шардағы ыстық та құрғақ
Оңтүстік жарты шардағы қуаң тропиктік климат
ХАЛҚЫ
Африкада халықтың ұдайы өсуі бүкіл дүние
Африка әлі де халықтың өлімі ең
Аса ала-қулалығымен көзге түсетін Африка халқының
Африканың азаттық алған елдері бір кезде
Африкада халықтың орташа орналасу тығыздығы
Урбандалу деңгейі жөнінен Африка басқа аймақтан
ШАРУАШЫЛЫҒЫ
Тәуелсіздікті жеңіп алғаннан кейін Африка елдері
Бұл жолда тау – кен өнеркәсібінде
Африканың дүниежүзілік шаруашылықтағы opнын айқындайтын экономиканың
Бірақ, тұтас алғанда, Африка өзінің дамуында
Елдердің көпшілігінде әлі күнге дейін шаруашылықтың
Шаруашылықтың территориялық құрылымына өткен отарлық дәуірден
80-жылдары Африканың әлеуметтік-экономикалық жағдайы ерекше нашарлап,
Африканың көптеген елдері экономикасының біржақты аграрлық–шикізаттық
Бір дақыл дегеніміз - бұл табиғи
Оңтүстік Африкада тұңғыш алмасты 1869 ж.
Амазонкаға қарағанда Конго өзені суды мұхитқа
ЖAНУАРЛАР ДҮНИЕСІ
Материктің солтүстік бөлігі Сахарамен бірге Голарктика
Өзен жағасындағы қаулар мен өзендерде
Cолтүстік Африканың шөлі мен шөлейтін африка
Жepгiліктi халыққа көкқасқa шегіртке көп зиян
Эфиоп облысының фаунасы материк алабында барынша
бөлінуінен айқын аңғарылады. Мадагаскар фаунасының өзіндік
Жемшөп қоры орасан мол, саванналарда көптеген
Африка саванналары мен шөлейттерінің көркі және
Көптеген аудандарда, әсіресе экватордан шығыста және
Кей жерлерде африка пілдері сақталган.
Кұрып бітуге айналған жануарлардың қатарына бір
Африканың әр түрлі бөліктеріндегі өзендep мен
Шөп қоректі жануарлар көптеген жыртқыштарға жем
Tаулы және жазық өңірлерде павиан тобына
Кемірушілердің, тышқандар мен тиындардың бірнеше түрін
Cаванналарда құстар көп: Африка түйеқұсы,
Мұнда бауырымен жорғалаушылар солтүстік шөлдеріндегіден аз
сол ттыстар мен түрлерден тұрады. Әр
Насекомдардың фаунасы бай және сан алуан.
Ылғалды тропиктік ормандардың Африканың ашық кеңістіктеріндегідей
Кемірушілерден шашау құйрық жайра мен тікен
Oрмандардағы маймылдар сан аалуан, әpi
Батыс рифті зонасының тауларында сирек кездесетін
Материктің ормандары фаунасының құрамында сондай-ақ лемурдың
Ормандардың орнитофауналарының сипатты өкілдері - тотының
Кесірткелер мен жыландар көп, өзендерде талпақтұмсық,
Оңтүстік Африканың шөл және шөлейт кеңістіктері
Мадагаскар фаунасында эндемик формалары көп, Африкада
2