әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
география факультеті
геоморфология кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Солүстік Каспий маңы ойпатының тұзды-күмбезді құрылымдарының түзілу
Орындаған:
1 курс магистранты
Ғылыми жетекшісі
аға оқытушы
Алматы 2004
Мазмұны
Кіріспе 3
Оңтүстік Жайық-Ембі ауданының гравитациялы түсірілімі. 4
Тұзды-күмбезді құрылымдар 5
Тұзды ядролар 8
Күмбезаралық кеңістіктер. 10
Тұзды-күмбезді құрылымдардың қалыптасу механизмі 11
Қорытынды 15
Қолданылған әдебиеттер 16
Кіріспе
Солтүастік Каспий маңы ойпаты Орыс платформасының ең төмен
Солтүстік Каспий маң ойпатында тұзды күмбездер өзінің ерекше
Гравитациялық жағынан солтүастік Каспий маңы ойпаты ауырлық күшінің
Депрессиялық гравитациялық облыстарды зерттеу көрсеткендей, олардың әрқайсысы аырлық
Көбіреr геолгияық зерттелген солтүастік Каспий маңы ойпатының оңтүстк
Атыраулық немесе Оңтүстік Жайық-Ембі мұнайлы ауданы батысымен оңтүстігінде
Оңтүстік Жайық-Ембі ауданының тектоникалық құрылысын зерттеуде пайда болған
Оңтүстік Жайық-Ембі ауданының гравитациялы түсірілімі.
Солтүастік Каспий маңы ойпаты гравитациялық жағынан ауырлық күшінің
Көптегн геологтармен тұзды-күмбезді құрылымдармен байланысты ауырлық күштер тартылатын
Картаның негізіне ауырлық күшінің аномалиялары болып түсірілген гравитациялық
Тұзды-күмбезді құрылымдардың геологиялық құрылысы кеңістіктер жағдайы мен ауырлық
Мысалы, Қосшағыл тұды-күмбезді құрылымының геологиялық түсірілімдерінің мәліметтері бойынша
Жеке күмбездерінің толық гравитациялық және геогиялық карталарының өзара
Сонымен, осы карталарды салыстыра келгенде мынадай қорытынды шығаруға
Солтүстік Каспий маңы ойпатының тұзды-күмбезді құрылымдары ауырлық күшінің
Ауырлық күшінің минимумдары сәйкесінше, тұзды-күмбезді құрылымдар аырлық күшінің
Тұзды-күмбезді құрылымдардың жеке қанаттары гравитациялық минимумдар өстерімен құрылған
Тұзды-күмбезді құрылымдардың беткі геологиялық құрылысы (күмбездің қанаттар саны
Тұзды-күмбезді құрылымдар
Тұзды-күмбезді құрылымдарды геологиялық материалдар анализдері мынандай өзгеше ерекшеліктерін
Жекетұрған тұз үсті қабаттардың қалыңдығы күмбездерден күмбез аралық
Тұзды-күмбезді құрылымдардың жеке стратиграфиялық кен қабаттарының қалыңдығында тұзды
Бір стратеграфиялық кен қабаттарының қалыңдығы тұзды-күмбезді құрылымдардың жеке
Бір тұзды-күмбезді құрылымдарда қалыңдықтардың өзгеруі жиі үлкен диапозондармен
Тұзды-күмбезді құрылымдардың қанаттары бойынша жеке стратиграфиялық қабаттардың қалыңдықтарының
Әдетте тұзды-күмбезді құрылымдарда жыныстардың құлау бұрышы тереңдеген сайын
неокомда – 15-170, юрада - 20-250, пермотриастың
Бірақ тұзды-күмбезді құрылымдардан күмбез аралық кеңістікке қарай жыныстардың
Жеке қабаттар мен тәуелсіз алаңдарда жыныстардың құлау бұрышы
Тұзды-күмбезді құрылымдарда дизъюнктивтісипаттағы бұзылулар кең тараған. Бұл бұзылыстардың
Әдетте тұзды-күмбезді құрылымдардың тектоникалық бұзылулары екі категорияға бөлінеді:
Тұзды-күмбезді құрылымдарды шектейтін негізгі бұзылулардан басқа қанаттардың өзінде
Өзінің жағдайына қарай тұзды-күмбезді құрылымдарға қатысты бұзылулар бойлай
Көптеген тұзды-күмбезді құрылымдарға грабендер тән, әдетте олар үштік
Дегенмен тұзды-күмбезді құрылымдардағы біркелкі емес эрозия нәтижесінде грабендерде
Жоғарыда көрсетілгендей, тұзды-күмбезді құрылымдардың грабендері өздерінің орналасуы мен
Тұзды-күмбезді құрылымдарда грабендер әдетте ұзын өс бойымен құрылымды
Кейде тұзды-күмбезді құрылымдардың терең шайылу нәтижесінде грабендер күмбездерде
Тұзды ядролар
Соңғы уақытта күмбездердің тұзды ядролары туралы жаңа мәліметтер
Кен орындарының толық қатарымен (Искине, Доссор, Карачунгул, Күлсары
Тұздың өзін қоршап жатқан таужыныстармен жалғасып жатқан болыстарда
Бұрғылау мәліметтері бойынша, күмбездер ядросындағы тұз қабатының қалыңдығы
Геофизикалық материалдарды талдау нәтижесінде, жоғарыда айтылғандай ядролардағы тұзды
Тұзды ядро күмбездерінде жиі гипсті және әктасты шапкалар
Тұздардың сілтіленуінен пайда болатын кепроктар, олар екінші диагенетикалық
Қозғалмалы тұз әсерінен тереңдегі гипс пен ангидрид қабаттарының
Айта кететін жәйт, тұзды ядроны қоршап жатқан таужыныстар,
Тұзды-күмбезді құрылымдарда тұзды штоктар ядроларының жатуы бойынша, соңғылары
Тесіп өту типті тұзды-күмбезді құрылымдар. Бұл типке тұзды
Тығылып тесіп өту тұзды-күмбезді құрылымдар типі. Бұл тпитегі
Тұзды ядролары терең жатқан тұзды-күмбезді құрылымдар. Көрсетілген типтер
Күмбезаралық кеңістіктер.
Күмбезаралық кеңістіктерге тұзды-күмбезді құрылымдар арасындағы, және гравитациялық жағынан
Тұзды-күмбезді құрылымдарда дамыған дезъюнктивтік бұзылыстардың көпшілігі күмбезаралық кеңістікте
Тұзды-күмбезді құрылымдардың (Қаратон, Искине) қанаттарының батып жатқан жерлерінде
Ауырлық күшінің максимумдары күмбезаралық кеңістіктерге сәйкес, олар негізінен
Солтүстік Каспий маңы ойпатының борттық және борт маңы
Тұзды-күмбезді құрылымдардың, күмбезаралық кеңістіктің және тұз ядроларының құрылысы
Тұзды-күмбезді құрылымдардың қалыптасу механизмі
Тұзды-күмбезді құрылымдардың қалыптасу механизмінде басты рольді бұрығы геологтар
Табиғи жадайдағы бақылаулармен және лобораториялық зерттеулермен делелденгендей, тұз
Алғашқыда (1930-1940жж) Солтүстік Каспий маңы ойпатында жиналған тұздың
Сонымен, тұзды-күмбезді құрылымдардың ядроларында жиналған тұздың көлемі көрсетілген
Солтүстік Каспий маңы ойпатындағы геофизикалық жұмыстардың көбеюінен анықталғандай,
Шөгілген тұз және басқа да гидрохимиялық шөгінділер жоғарғы
Жоғарғы пермь уақытының соңында Солтүстік Каспий маңы ойпатын
Брахиантиклинальдардағы созу күштерімен брахисинклинальдардағы қысу күштері тау түзілу
Көрсетілген екі фактордың комбинациясы брахисинклинальдардан брахиантиклинальдардың күмбездеріне қарай
Бірнеше қанаттарда бақыланған стратиграфиялық қабаттар арасындағы бұрыштық және
Тұзды-күмбезді құрылымдарда тұзды массалардың көтерілуі мен концентрациясы мынаған
Жоғарыда берілген заңдылықтар мына көзқараспен қарағанда жақсы түсіндіріледі,
Тұзды-күмбезді құрылымдарда жаңа тұзды массалар ағысын көбеюі нәтижесінде
Көрсетілген көзқарас бойынша жеке тұзды-күмбезді құрылымдарды қосатын тұзды
Тұзды-күмбезді құрылымдардың тұзды ядросын күмбез аралық кеңістіктіктен келген
Сонымен, Солтүстік Каспий маңы ойпатының тұзды-күмбезді құрылымының түзілуі
Солтүстік Каспий маңы ойпатына әлсіз қозғалыстар түсіп жеткен
Бұл қабаттар шайылуға және күмбез бөлігін жеңілдеуіне әкелген
Тегістелген беттерді жаңа қабаттар жабады.
Әлсіз түрдегі жергілікті қозғалыстардың келесі этаптары күмбез аралық
Брахиқабаттарда тұздың жиналуы жауып жатқан таужыныстардың қарқынды көтерілуін
Әлсіз қозғалыстар түрінде көріген жергілікті тектоникалық қозғалыстары Орал
Жиі байқалатындай тұзды-күмбезді құрылымдарының қанаттарының сыртынан қарағанда геологиялық
Көршілес жатқан тұзды-күмбезді құрылымдардың мұнай-газ өнімділігімен қатты айырмашылықтары
Солтүстік қанатта төменгі бор және юра шөгінділері осы
Қорытынды
Қорыта келгенде оңтүстік Ембіде жиі байқалатын жәйт, жоғары
Тұзды-күмбезді құрылымдарда тұздың көп араласуы (жылжуы) минералды тұздарды
Қолданылған әдебиеттер
Авров П. Я., Буялов Н. И., Шумилин С.
2. Герасимов И.П. Географические наблюдения в Прикаспии. "Известия
3. Ковда В.А. Почвы Прикаспийской низменности (северо-западная часть).
Косыгин Ю. А. Механизм образования соляных куполов. “БОИМП,
5 .Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.
6. Утешов А.С. Климат Казахстана. Л., Гидрометоеиздат, 1959.
7. Каминский Г.Н., Гормапов И.В. и др. Грунтовые
8. Фаизов К.Ш. Почвы пустынной зоны Казахстана: (Региональная
9. Фотиади Э. Э. Некоторыие данные о строении
1