Тақырыбы: “1941-2002 жылдар аралығындағы Павлодар өңіріндегі ұлттық құрамның
Мазмұны
Бет
Кіріспе...............................................................................................2
Негізгі бөлім
Екінші Дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Павлодар облысындағы ұлттық құрамның
1959 жылғы санақ бойынша Павлодар облысының ұлттық құрамының
1970 жылғы және 1979 жылғы санақ бойынша Павлодар
1989, 1990 жылдардағы Қазақстандағы неміс, ингуш және шешен
2000, 2001 және 2004 санақ бойынша Павлодар облысының
Қазақстан өңіріне (Жетісу) ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударды........................................................................................................19
Қорытынды бөлім..........................................................................23
Пайдаланған әдебиеттер................................................................24
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі:
- Қазақстан халқы туралы
Ұлт дегеннің түпкі ұғымы қандай
Қазақстан халқының 56 пайызын қазақ
Жоғарыдағы біз тақырыпқа шығарып,
Ата Заңымыз бойынша бүгінігі
асқан ержүрек те батыр,әрі аңқау, аңғал, адал жұрт
Тақырыптың мақсаты:
- Павлодарда көп ұлттық мәселенің шетін шығару ұлтаралық
- Павлодар облысының ұлттық құрамының қалай өзгергендігін зерттеу.
- Ұлттар арасындағы қарым-қатынастар
- Павлодар облысының ұлттық қүрамының өзгеру барысы
-1941-1945 жылдары аралығындағы Екінші Дүниежүзілік Ұлы Отан соғысы
- Ұйғырлар мен дүнгендердің Қазақстан жеріне келу себептері.
Міндеттері:
Павлодар өңіріне ұлттар қалай, неліктен, қашан келді.
Ұлттардың орналасу мекені.
Павлодар өңіріндегі ұлттардың қазіргі кездегі жағдайы.
Басқа ұлттардың көбейгеніне қарамастан қазақ ұлтының жағдайы.
Тарихнамасы:
- Қаратаев Т. Жүз жылдың ақ-қарасы», Алматы, 1993
- Өмірзақов Ө. «Ресейге қосылғаннан не ұттық?», Алматы,
2003 жыл.
- Еңсебаев Т. «Павлодар өңірінің тарихы туралы очерктер»,
2001 жыл.
- «Павлодарлықтардың ерлігі халық жадында, 1941-1945», Павлодар
2005 жыл.
- «Облыстық статистика бөлімінің ұлттық құрамы жайындағы
кітапшасы» , Павлодар 2002 жыл.
- «Павлодарская область в цифрах и факрах
1999 жыл
- «www.google.kz» интернет сайты
- С.Торайғыров атындағы облыстық кітапханадағы мәліметтерді қолдану
- Екібастұз қаласындағы орталық кітапханадағы мағлұматтар.
Тақырыптың хронологиялық шеңбері (қай жылдан- қай жылға дейін):
- 1941 жылдан - 2002 жылға дейін.
Негізгі бөлім
1. Екінші Дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Павлодар облысындағы ұлттық
- Егер неғұрлым кең анықтама берер болсақ, патшалық
Бұл орайда Қазақстанға ерекше маңыз берілді, өйткені ол
XVIII ғасыр мен XIX ғасырдың бірінші
Самодержавиенің отарлау саясатында негізгі екі кезеңді бөліп
Ресейдің Қазақстанға,қазақ жеріне қызығуы әсіресе,патшалық өкіметтің башқұрттар мен
Жалпы Ресей империясының Қазақстанды отарлап,бодан етуін мынадай кезеңдерге
1.XVI ғасырдан бастап әрқилы босқындар,қашқын казактардан құрылған отрядтардың
2.XVII ғасырдан бастап сауда-өнеркәсіп капиталының ыңғайымен әскери-әкімшілік отарлау
3.XIX ғасырдың аяғынан XX ғасырдың басына дейін көшіп-қону
4.XVII ғасырдан XX ғасырға дейін созылған әлеуметтік-идеологиялық
Бұл кезеңдерде басқару жүйесін реформалау,жергілікті халықты рухани жиhаттан
Қаруын орыс, қалмақ сатты,
Айдап сап малғұндарды қоқаңдатты.
Қырғызып қазақтарды қалмақтарға,
Орыстар қамалдарын салып жатты.
Ресей патшалығы шығысқа баратын қақпаның кілті есебінде қараға
Қазақстан территориясының ұтымды сәттерді пайдалана отырып, қолына түсіруге
Дегенмен, XIX ғасырдың екінші жартысы Қазақстанның Ресей құрамына
Жергілікті қазақ жұмысшылары қанаудың ең озбырлығына ұшырады. Небір
Қазақтарды бұратана халық ретінде қараған патшалық өкімет, олардың
Патша өкіметі Қазақстанды Ресей империясының құрамына толық енгізуді
Қазақстанда прогрессивті де демократиялық ой мен сананың өркендеуіне
Саяси жер аударылғандар мен революцияшыл халықшылдар Қазақстанда педагогтық
1867-1868 жылдардағы реформалар негізінен патша өкіметі өндіріс иелеріне,саудагерлерге
Жердің көп бөлігін Сібір казак-әскерлеріне тиісті делініп, оның
Сталиндік репрессия кейбір жеке
«Халықтың атасы» 24 сағаттың ішінде
Қазақстан КП (б) Павлодар облыстық комитеті
Ұлы Отан соғысы басталысымен
1944 жылдың наурызында Павлодар өңіріне
Біздің облыс 1941 жылдың 28 қыркүйегінде
Соғыс басталысымен депортацияның
Көшіп келіп жатқан адамдарды
1944 жылдың тамызында Павлодар облысының
Цюрупин ауданында 1010 отбасы
Облысымызға эшелондармен әкелінген нміс
Павлодар облыстық атқару қарасты №499
Көрсетілген жәрдем жеткіліксіз болатын, қоныс
Совхохдағы неміс тұрғындарының 42
Жағдай өте күрделі, не істеу
Облысқа арнайы қоныс
Немістер – 37703
Еврейлер – 6
Орыстар – 1085
Украиндықтар – 127
Белорустар – 4
Мордовалықтар – 6
Татарлар – 5
Поляктар – 8
Мадьярлар – 1
Латыштар – 11
Австриялықтар – 1
Хорваттар – 8
Румындар – 9
Эстондықтар – 14
Армяндар – 1
Чуваштар – 5
Чехтар – 4
Француздар – 10
Молдаван – 12
Грузиндер – 13
Осетиндер – 1
Түріктер – 1
Соғыстың ортасы мен соңында
1944 жылдың 31 қаңтарында
Совет халық комиссариаты мен
Майқайың мен оның
1-нші диаграмма
Облыстық атқару комитетінің рұқсатымен Павлодар
1942 жылдың наурызында жергілікті билік
1943 жылы Баянауыл ауданында Польша елшілігінің
Қазақ СССР Халық Комиссарлары Кеңесінің өкілі Заитованың Солтүстік
Қоныс аударушылардың материалдық-тұрмыстық жағдайының 1944-1945 жылдармен
2-нші диаграмма
1959 жылғы санақ бойынша Павлодар облысының ұлттық құрамының
1953 жылғы қыркүйек – КОКП – ның ОК
Азық-түлік тапшылығын шешу, астық өндіруді арттыру мақсатында тың
Қазақстандағы тың жерлерді игеретін аудандар: Қостанай, Ақмола, Солтүстік
Тың игеруге басқа республикалардан адамдар көшіріліп әкелініп, оларға
Дүние – мүлкімен тегін көшірілді.
Әр отбасы басшысына 500-1000 сом, әр отбасы мүшесіне
10 жылдық мерзімге үй салу үшін 10 мың
Мал сатып алу үшін 1500-2000 мың сом несие
Азық-түлік көмегі ретінде 1,5 центнер астық немесе ұн
2 жылдан 5 жылға дейін ауылшаруашылық салығынан босатылды.
1954-1962 жылдары тың және тыңайған жерлерді игеруге 20
Тың жерлерді игеруге 10 мыңдаған мамандар, ауыл шаруашылық
1954-1955 жылдары- 4,5 мың маман;
1959 жылы 15 мың маман еңбек етті.
Тың жерлерді игеруге келген мамандық иелері мен жас
Бұл кесте Павлодар облысының 1959 жылғы халық санын
Ұлттар Адам саны
Башқұрттар 317
Белорустар 6957
Болгарлар 1365
Ингуштер 7540
Қазақтар 101339
Кәрістер 307
Молдавандықтар 2304
Мордвалықтар 1223
Немістер 55100
Поляктар 732
Орыстар 178760
Татарлар 7218
Удмурттар 320
Украиндер 65888
Шешендер 4077
Чуваштар 663
Басқалар 4871
Осы кестеге сәйкес біз диаграмма құрастырдық.
3-нші диаграмма
Түйін:
Алғашқы тыңгерлер легіне Қазақстан туралы – жабайы, адам
бастады.
1970 жылғы және 1979 жылғы санақ бойынша Павлодар
1960 жылы пайдалы қазбалар өндіру орындарын жұмыс қолымен
1959-1964 жылдары – 64 мың адам;
1965-1975 жылдары – 115 мың адам.
Біз 1970-1979 жылдары статистикалық мәліметтерге қарай отырып, төмендегідей
Ұлттар Адам саны
1970 жылы 1979 жылы
Башқұрттар 1276 1686
Белорустар 12618 11512
Ингуштер 2039 2013
Қазақтар 175691 216113
Молдавандықтар 4641 4381
Мордвалықтар 2067 1996
Немістер 73614 81487
Поляктар 1350 1422
Орыстар 310004 370916
Татарлар 13972 16801
Удмурттар 1636 1507
Украиндер 85839 83185
Шешендер 1394 1298
Чуваштар 1691 1678
Басқалар 12111 9931
Осы 1979 жылғы адамдар санына сүйене отырып, диаграмма
4-нші диаграмма
Түйін:
Демографиялық жағдай ауырлады;
Жергілікті мамандар дайындауға көңіл бөлінбеді.
Жаңа құрылған экономикалық басқару жүйесі реформаның өрістері барысында
Республика өнер кәсібі шикізат өндірушілік сипатта қала берді.
Аймақтың экологиялық тазалығы сақталмады. Әлеуметтік-тұрмыстық салаға қаржы бұрынғысынша
1989 жылғы Қазақстанда неміс халқының жағдайы.
Неміс халқының бірнеше дүркін қалыптасқан жағдайы
Немістердің қоныстану ерекшелігінің бірі олардың негізгі мекен жайлары,
1989 жылғы халық санағы мәлеметтері бойынша Қазақстандағы немістердің
5-нші диаграмма
және
6-нші диаграмма
және
7-нші диаграмма
2000, 2001 және 2004 санақ бойынша Павлодар облысының
Павлодар өнірінің әлеуметтік-экономикалық жағдайына байланысты статистикалық бөлімге сүйене
Ұлттар Адамдар саны
2000 2001
Қазақтар 313956 315698
Орыстар 60536 58342
Украиндар 60536 58342
Белорустар 8387 8017
Татарлар 16679 16329
Немістер 39324 35452
Басқалар 24494 23741
Барлығы 792404 776881
және 2004 жылғы:
Ұлттар Адамдар саны
Әзірбайжандар 5
Армяндар 8
Белорустар 14
Қырғыздар 50
Молдавандар 7
Орыстар 1907
Тәжіктер 6
Түрікмендер 1
Өзбектер 1175
Украиндер 43
Грузиялықтар 2
Барлығы 3216
6. Қазақстан өңіріне (Жетісу) ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс
- Қазақстандағы басқа ұлттың қалыптасуы туралы әңгімені бастамас
Қазақ жеріндегі басқа ұлттардың тарихын таразыға салып, ғылыми
Әсте, бұл еліміздегі басқа ұлт өкілдерін ешқандай құқықтық
Тағы бір айта кететіні басқа ұлт өкілдерінің қазақ
Қазақстан халқының 56 пайызын қазақ этносы
Алдымен «этнос» ұғымының түп-төркініне көз жүгіртелік. «Этнос» дегеніміз
1930-1950 жылдары он беске жуық
Тағдыр тәлкегінен XIX ғасырдың
1881 жылы Ресей Қытаймен Құлжа
Жетісуға ұйғырлар мен дүнгендердің
Қазақстанға дүнгендер мен ұйғырлардың қоныс
Олардың қоныс аударуы мынандай
Ұйғырлар мен дүнгендер дәнді
Қазақ жеріне қоныс аударған
Қорыта келгенде, бүгінгі тәуелсіз Қазақстан
1938 жылы Қазақстандағы кәрістердің саны –
1959 жылы -74 мың адам. 1999 жылы-99657.
Кәрістерге орыс шенеунікерінің сенімсіздік
Қазақстанға көшірілген кәрістер нақтытүрде
Біріншісі – 1937 жылдың күзінен
1938 жылғы көктемде кәрістерді қоныс
Қазақстанға барлығы 20789 отбасы, 98457 адам әкелінді.
КСРО Халық комитеті кеңесінің 1938 жылғы 20 ақпандағы
Қазақстанның ХКК мен КП (б) ОК 1938 жылғы
Қорытынды бөлім
Тәуелсіз Қазақстанда қуғынсүргінге ұшырағандардың үні анық естілуі үшін
Пайдаланған әдебиеттер
1.Қаратаев Т. «Жүз жылдың ақ-қарасы», Алматы, 1993 жыл.
2.Өмірзақов Ө. «Ресейге қосылғаннан не ұттық?», Алматы, «Санат»
2003 жыл.
3.Еңсебаев Т. «Павлодар өңірінің тарихы туралы очерктер», Павлодар
2001 жыл.
4. «Павлодарлықтардың ерлігі халық жадында, 1941-1945», Павлодар
2005 жыл.
5. «Облыстық статистика бөлімінің ұлттық құрамы жайындағы
кітапшасы», Павлодар 2002 жыл.
6. «Павлодарская область в цифрах и фактах прошлого»,
1999 жыл.
7. Қазақстан тарихы. Шын кітап. Х. Ермуханова. Алматы
8. www.google.kz интернет сайты
9
24