Инвестициялық жобалар


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................3
I ─ БӨЛІМ. Инвестиция түсінігі
1.1. Инвестициялардың маңызы, мәні және түрлері.............5-6
II ─ БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобалар
2.1.«Қазына» орнықты даму қорының инвестициялық жобаларды қаржыландыруы............................7
2.2. Инвестициялық жобалар...............8-11
2.3. Даму банкінің инвестициялық жобалар бойынша атқаратын қызметі
..............................11-13
III ─ БӨЛІМ. Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау
3.1.Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасының құрамына кіретін жобалардың тиімділігін бағалаудың ережесі.........14-17
3.2. ҚР-ның тұрғын үй құрылыс саласы нысанын жобалаудың экономикалық
ҚОРЫТЫНДЫ............................38
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................39
КІРІСПЕ
Инвестициялар ─ күрделі қаржының алуан түрлері. Сол түрлер бойынша
Еліміздің инвестициялық аспектісі ірі салымдары қаржыландыру үшін жағдайлар жасауға,
Қазақстан экономикасын тұрақтандыру және дамытудың маңызды жолдарының бірі –
Инвестиция деп қаражаттарды ұзақ мерзімге белгілі бір салаға пайда
I-БӨЛІМ. Инвестиция түсінігі
1.1. Инвестициялардың маңызы, мәні және түрлері
Инвестициялар ─ кәсіпкерлік қызметінің және нәтиежесінде пайда құрылатын немесе
Жанама инвестициялар — қоржындағы инвестициялар,басқаша айтқанда құнды қағаздар мен
Инвестицияның негізгі түрлері. Әр бір фирманың іс-әрекетінің маңызды бір
Коммерциялық тәжрибеде мұндай инвестициялардың түрлері:
—табиғи активтерге инвестициялар;
—ақша активтеріне инвестициялар;
—материалдық емес активтерге инвестициялар;
Табиғи активтерге —өндірістік ғимараттармен құрылымдар, қызмет уақыты бір жылдан
Нақты активтерге байланысты инвестициялар мынадай топтарға бөлінеді:
1.Тиімділікті арыттыруға бағытталған инвестициялар. Олардың негізгі мақсаты-жабдықтарды ауыстыру,персоналды оқыту
2.Өндірісті кеңейтуге бағытталған инвестициялар. Негізгі мақсаты—өндіріс орындарының нарыққа тауар
3.Жаңа өндіріс орындарын ашуға бағытталған инвестициялар. Жаңа өнімдер,тауарлар шығара
4.Мемлекеттік басқару ұйымдарының талаптарын орындауға бағытталған инвестицилар. Бұл инвестициялар
Инвестициялардың бұл сыныптамасы тәуекелшілдік деңгейімен байланысты.
Кәсіпорындардың өндірістік—шаруашылық іс-әрекетінің маңызды бір бөлігі өзінің өндірістік—эконмикалық потенциялын
Инвестициялық іс-әрекеттердің субъектілеріне инвесторлар (инвестициялық іс-әрекетті жүргізетін жеке және
- Инвестициялық ұғымды қалыптастыру;
- Инвестициялық мүмкіншіліктерді зерттеу;
- Жобаны техникалық- экономикалық негіздеу;
- Жер учаскесін алу немесе жолға алу;
- Келісім құжаттарын дайындау;
- Құрылыс- монтаж жұмыстарын жүргізіп іске беру;
- Объектіні қолдану, экономикалық көрсеткіштердің мониторингі.
II-БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жобалар
2.1. «Қазына» орнықты даму қорының инвестициялық жобаларды қаржыландыруы
2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша институттардың инвестициялық жобалар
Қор перспективалы жобалар портфелін қалыптастыру бойынша ауқымды жұмыс атқарды,
Арнайы және индустриалдық аймақтарды дамыту және басқару саласында (Limitless,
Жалпы алғанда «Қазына» орнықты даму қорының қызметі биоотын өндіру,
Шетелде даму институттарының өкілдіктер желісін ашу мәселесі қаралып жатыр.
«Қазына» орнықты даму қоры Даму Институттарының (Даму банкі, Инвестициялық
2.1. Инвестициялық жобалар
1. «Қазақстанның Ұлттық электр тораптарын жаңғырту» жобасы. 1-ші кезең
Бұл жоба KEGOC көлік құралдары жүйесін оңалтуға және энергия
Жобаны қаржыландыру Халықаралық қайта құру және даму банкінің (ХҚДБ),
Ұлттық торапты жаңғырту жобасының 1-ші кезеңі мынадай бағыттарды қамтиды:
Жоғары вольттік жабдықты жаңартуды, реактивтік қуаттылықты қарымталауға арналған шунттаушы
SCADA/EMS жүйесін, сандық корпоративтік телекоммуникациялық тораптарды, коммерциялық есепке алу
Компьютерлендірілген Ақпараттық Басқару Жүйесін (MIS) әзірлеуді, сатып алуды және
«KEGOC» АҚ Жобаларды іске асыру үшін Халықаралық қайта құру
Қаржыландыру көзі Кредиттік Келісімнің нөмері мен қол қойылған
ХҚДБ № 4526 KZ 1999 жылғы 21 желтоқсан
ЕҚДБ № 794 1999 жылғы 3 желтоқсан
Барлығы:
185,00
2. Қазақстанның Солтүстік-Оңтүстік транзитінің кернеуі 500 кВ екінші электр
Жобаның мақсаты жылына 7-7,5 млрд.кВт. дейін Солтүстік-Оңтүстік бағытында электр
Осы Жоба бойынша электр жеткізу тораптарының үш телімін салу
I-ші телім. ОҚМАЭС-Шу ӘЖ 500кВ салу;
II-ші телім. Екібастұз-Ағадыр ӘЖ 500кВ салу;
III-ші телім. Ағадыр-ОҚМАЭС ӘЖ 500кВ салу.
Жобаны іске асыру үшін «KEGOC» АҚ Халықаралық қайта құру
Қаржыландыру көзі Кредиттік Келісімнің нөмірі мен қол қойылған
млн. USD млн. теңге
ЕҚДБ № 28275 2004 жылғы 16 наурыз
ЕҚДБ № 35551 2005 жылғы 24 қараша 87,80
ХҚДБ № 4805-KZ 2005 жылғы 22 қараша
ҚДБ № КИ 033-S-B/04 2004 жылғы 16 наурыз
ҚБД № КИ 068-SMBH/05 2005 жылғы 24 қараша
6 970,13
Барлығы:
268,80 6 970,13
3. Инвестициялық жобалар қимасындағы қарыз қаражатының 2007 жылғы 31
Қазақстанның Ұлттық Электр торабын жаңғырту;
Қазақстанның Солтүстік-Оңтүстік өткініндегі 500 кВ-тық екінші электр жеткізу желісінің
Инвестициялық жоба Кезеңдер Қаржыландыру көздері Қарыз
млн. USD млн. теңге
Қазақстанның Ұлттық Электр торабын жаңғырту МБРР (№ 4526
ЕБРР (№ 794) 45,00
Қазақстанның Солтүстік-Оңтүстік өткініндегі 500 кВ-тық екінші электр жеткізу желісінің
БРК (КИ 033-S-B/04) 21,00
II кезең МБРР (№ 4805-KZ) 28,25
БРК (КИ 068-SMBH/05)
4 282,11
III кезең ЕБРР (№ 35551) 24,69
4. «KEGOC» АҚ инвестициялық жобалары бойынша ақпарат
1. «Солтүстік Қазақстан – Ақтөбе облысы аймақаралық электр жеткізу
Жобаны жүзеге асыру Ақтөбе облысы электр тораптарының Қазақстан БЭЖ-не
Жоба бойынша ұзындығы 500 км Жетіқара-Өлке 500 кВ-тық ЖЖ
Жоба құны 19,9 млрд. теңгені құрайды. Құрылысты аяқтаудың жоспарланған
2. «KEGOC» АҚ таяу болашақта республика үшін стратегиялық маңызы
2.1. «ҰЭТ-ны жаңғырту. ІІ кезең» жобасы.
Жоба бойынша 1-ші кезеңде қамтылмаған Қазақстанның ҰЭТ ҚС жабдықтарын
Жоба құны - 52 млрд. теңге.
Қаржыландыру ХДҚБ заемын тарту арқылы жүзеге асырылады.
Жүзеге асыру мерзімі: 2008-2017 жылдар.
2.2. «Қазақстан ҰЭТ-на 500 кВ, 220 кВ кернеу
Жобаны іске асыру Алматы өңірін электрмен жабдықтау сенімділігін, Балқаш
Жоба құны – 30 млрд. теңге. Жүзеге асыру мерзімі
2.3. «Мойнақ МЭС қуатын беру» жобасы. Жобада Мойнақ МЭС-те
Бұл жобаны жүзеге асыру Мойнақ МЭС қуатын беруді қамтамасыз
Жоба құны – 7,5 млрд. тенге. Жобаны аяқтау Мойнақ
2.3. Даму банкінің инвестициялық жобалар бойынша атқаратын қызметі
Банктің кредит саясаты туралы меморандумға сәйкес қаржыландыру үшін
Даму Банкінің инвестициялық қызметінің негізгі бағыттары мыналарды құруға және
1)инфрақұрылым объектілерін (энергетикалық, көліктік, телекоммуникациялық, туристік);
2) инвестициялық жоба шеңберінде шикізатты өндіруді және/немесе сатып алуды,
3) инвестициялық жоба шеңберінде шикізатты шығаруды және/немесе сатып алуды,
4) туристік, экологиялық, медициналық, оқу, спорттық-сауықтыру және қонақ үй
Даму Банкінің шетелдегі инвестициялық қызметінің негізгі бағыттары Қазақстан Республикасы
Банктің инвестициялық басымдықтарына сәйкес келетін жобалар үшін Банк мынадай
- орта мерзімді (5 жылдан 10 жылға дейін) және
- жобаларды бірлесіп қаржыландыру және қайта қаржыландыру;
- жобаларды жобалық қаржыландыру.
Даму Банкі инвестициялық жоба бойынша беретін қарыздың ең аз
Даму Банкіне мыналарды қаржыландыруға тыйым салынады:
- қару-жарақ өндіруді;
- алкоголь өнімін өндіруді;
- есірткілерді,есірткі құралдарын және психотропты заттарды өндіруді;
- тұрғын үй құрылысын;
- мемлекеттік оқу және медицина мекемелерін, қоғамдық-сауықтыру кешендерін салуды;
- геологиялық барлау жұмыстарын.
2008 жылғы 14 мамырдағы «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ
Директорлар кеңесінің шешіміне сәйкес инвестициялық жобалардың банк сараптамасын жүргізу
1) қарызды қайтару бойынша қамсыздандыруды бағалау;
2) жобаны құқықтық бағалау;
3) жобаны техникалық бағалау;
4) жоба бойынша маркетинг жүргізу.
Сонымен қатар, Банк тәуелсіз сарапшыларға және сыртқы бағалау қорытындысының
Банк консервативтік саясатты жүргізеді және жобаны, қарыз алушының төлемге
III-БӨЛІМ. Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау
3.1.Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасының құрамына кіретін жобалардың тиімділігін бағалаудың ережесі
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасының құрамына кiретiн Жобалардың тиiмдiлiгiн бағалаудың
2. МИБ құрамына кіретiн жобалардың тиiмдiлігiн бағалаудың мақсаты олар
3. Ереже МИБ құрамына кiретiн жобалардың тиімдiлiгiн бағалауға уәкiлеттi
4. Жобаның тиімділігін бағалау қажеттiлiгi Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1998
2-тарау. Бағалау объектiлерi және элементтерi
5. МИБ құрамына кіретiн және iске асыру аяқталғаннан кейiнгi
Ереже дайындық кезеңiндегi жобалардың тиiмдiлiгiн бағалауға қолданылмайды. Мұндай бағалау
6. Iске асырылатын жобаларды және олардың құрамдас бөлiктерiн бағалаудың
7. Нәтижелер - жобаны немесе оның құрамдас бөлiктерін iске
8. Салдары - бұл аяқталған жобаның немесе оның құрамдас
9. Ықпалы - бұл аяқталған жобаның әлеуметтiк-экономикалық жағдайға әсерi.
10. Тиiмдiлiк - бұл тиiсiнше iшкi (жобаға қатысты) және
3-тарау. Тиiмдiлiктi бағалауға арналған ақпарат көздерi
11. Мыналар тиiмдiлiктi бағалауға арналған ақпарат көздерi болып табылады:
iске асырылатын жобалар бойынша - орындаушы агенттiктiң МИБ-тiң құрамына
аяқталған жобалар бойынша - орындаушы агенттiктiң аяқталған жобаның жұмыс
12. Орындаушы агенттiктiң МИБ-тiң құрамына енгiзiлген жоба
жөнiнде орындалған жұмыс туралы жоспар-кесте және есеп беруiнiң
нысаны, мазмұны және мерзiмдерi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
2000 жылғы 5 маусымдағы N 848 P000848_
асыру мониторингiн жүзеге асыру ережесiнде айқындалған.
13. Орындаушы агенттiктiң аяқталған жобаның жұмыс істеу барысы туралы
есебi қол жеткен нәтижелер, салдарлары мен ықпалы туралы мәлiметтердi
алғанда, уәкiлеттi органның сұратуы бойынша берiледі және маркетинг,
техникалық, әлеуметтiк, экологиялық, қаржы институциональдық және
экономикалық бөлiмдер бойынша жоспарланған нақты деректердi салыстырудан
тұрады.
4-тарау. Тиiмдiлiктi бағалау әдiстемесi
14. Нәтижелердi бағалау кезiнде:
1) жобаның дайындау кезеңiнде жоспарланған және түзетілген
жоспар-кестеде көрсетілген мынадай нақтылы өлшемдердің сәйкестiк дәрежесi
белгiленедi:
-заттай алғандағы жұмыстар көлемi;
-iске асыру кезеңдерi;
-қаржы шығындары;
-жобалық қуаты;
2) қол жеткiзілген көрсеткiштердiң стандарттар талаптарына және жоспарлау кезеңiнде
3) жоспарлау кезеңiнде қабылданған алғышарттардың (бастапқы деректердiң), сондай-ақ күтiлiп
4) iске асыру барысында туындаған кедергілер мен оларды жою
5) нәтижелер алуда iшкi (жобаға қатысты) және сыртқы факторлар
6) жоспарланған көрсеткiштерге қол жеткiзудiң тиiмдiлiгi туралы қорытынды жасалады.
15. Салдарын бағалау кезiнде:
1) жобаның қойылған мақсаттарына қол жеткізу деңгейі белгiленедi;
2) мақсаттарға қол жеткiзуде iшкi (жобаға қатысты) және сыртқы
3) ағымдағы шығындар туралы нақты мәлiметтер және жоспарлау кезеңiнде
4) Жобаның жоспарланған мақсаттарына қол жеткiзудiң тиiмділiгi туралы қорытынды
16. Јсерiн бағалау кезінде:
1) салалық және аймақтық стратегиялардың жоспарланған мақсаттарына қол жеткізуде
2) саладағы немесе аймақтағы мемлекеттiк инвестициялардың басымдықтарына түзету енгiзу
3) жоспарлау кезеңiнде жасалған (бастапқы деректер) ағымдағы шығындар туралы
4) салалық және аймақтық стратегиялардың жоспарланған мақсаттарына қол жеткiзуде
17. Бағалаудың барлық түрiн орындау кезiнде жаңа (келешек) және
5-тарау. Тиiмдiлiктi бағалауды жүзеге асырудың және оның
нәтижелерiн пайдаланудың тәртiбi
18. Уәкiлеттi орган дербес немесе жобаны iске асыруға қатыспайтын
19. Iске асырылатын жобалардың тиiмдiлiгiн бағалаудың нәтижелерi туралы есеп
20. Аяқталған жобалардың тиімділігін бағалаудың нәтижелері туралы
есеп әрбір жобаға қатысты оның ерекшеліктерін ескеріп орындаушы
агенттікпен келісім бойынша уәкілетті орган белгілеген, жұмыс істеудің
белгілі бір кезеңі өткеннен кейін жасалады. Аяқталған жобалардың
тиімділігін бағалаудың нәтижелері туралы есеп МИБ басымдықтарын түзету
үшін пайдаланылады және сондай-ақ, салалық және аймақтық стратегиялардың
мақсаттарына түзету енгізу үшін пайдаланылуы мүмкін.
3.2. ҚР-ның тұрғын үй құрылыс саласы нысанын жобалаудың экономикалық
Тақырыптың өзектілігі. Тұрғын үй құрылысы жалпыұлттық мазмұндағы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің Қазақстан халқына арналған жыл
- тұрғын үйдің қолжетімділігі мен сапасы;
- мемлекеттік қызметшілер мен бюджеттік сала қызметкерлеріне тұрғын үй
- жалдамалы тұрғын үй құрылысына көңіл бөлу;
- құрылыс компаниялары қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету және осы
- тұрғын үй құрылысына үлескер-қатысушылардың құқықтарының қорғалуын күшейту;
- жеке-дара тұрғын үй құрылысын ынталандыру мақсатында жер учаскелерін
- жеке-дара тұрғын үй құрылысының өнеркәсіптік, арзан және экологиялық
- алдыңғы қатарлы шет елдік тәжірибені қолдану қажеттігі.
Тұрғын үй саласы – бұл тұрғын үй нысандарына жеке
Рынок жағдайында құрылыс, өндірістің басқа салалары сияқты, капитал қарқынының
Құрылыс саласына инвестиция салу инвестициялық жобалаумен тікелей байланысты. Жобаға
Инвестициялық қызмет мақсаттылығының экономикалық дағдарыс кезіндегі әдістемесі рыноктық экономиканың
Аталған және басқа да себептер мәселенің өзектілігін анықтайды және
Мәселенің зерттелу дәрежесі. Экономикалық ғылымда тұрғын үй саласындағы жобалық
Жобалық шешімдер қабылдау теориясын жасақтауда және тұрғын үй саласын
Тұрғын үй секторының тиімді даму негіздеріне теориялық және тәжірибелік
Тұрғын үй саласы жобаларын бағалау механизмін жетілдірудің қаржылық, статистикалық,
Зерттеудің мақсаты мен мәселелері. Диссертациялық жұмыстың мақсаты – тұрғын
Диссертацияның мақсатына және тұрғын үй саласындағы жобалық шешімдердің тиімділігін
- тұрғын үй саласында жобалық шешімдердің тиімділігін бағалаудың теориялық
- тұрғын үй құрылысы нысандары жобалау жүйесі мен жобалық
- жобаларды бағалаудың әдістемелік бағыттарын негіздеу және тұрғын үй
- Қазақстан Республикасында тұрғын үй рыногының қазіргі жағдайын талдау
- Қызылорда облысындағы тұрғын үй құрылысының және тұрғын үй
- тұрғын үй нысандары құрылысын жобалаудың экономикалық тиімділігін айқындау;
- тұрғын үй саласын онан әрі дамыту
- тұрғын үй саласында жобаларды бағалаудың оңтайлы
Зерттеудің ғылыми жаңалығын төмендегілер құрайды:
- экономикалық ғылымдағы жобалық шешімдердің тиімділігін бағалаудың теориялық және
- Қазақстан Республикасының тұрғын үй рыногына кешенді талдау жүргізілді,
- тұрғын үй құрылысы нысандарын жобалық шешімдердің тиімділігіне бағалау
- дағдарыс жағдайында тұрғын үй саласының несиелік тәуекелдерін төмендету
- тәуекелділік шарттарында тұрғын үй құрылысы нысандарын жобалауды бағалаудың
Тұрғын үй құрылысы нысандарын жобалаудың экономикалық тиімділігінің ғылыми-әдістемелік негіздері.
Құрылыс - материалдық өндірістің аса қуатты өнеркәсіптік саласы. Күрделі
Тұрғын үй саласындағы нысандар құрылысы жобалық шешімдер негізінде жүзеге
«Құрылыс» саласы туралы айтқанда, рыноктық экономистер капитал иеленушілер мен
Құрылысқа адам мұқтаждығын қанағаттандыру үдерісінде ерекше қамтамасыз ету рөлі
-құрылыс - адамның тұрғын үйге деген қажеттілігін тікелей
-құрылыс аталған қызметін қажеттіліктің басқа да түрлерін қанағаттандыра отырып
- тұтыну және қызметтік заттарды дайындау үдерісіне қатысушы өндіріс
- басқа құрылыс өнімдерін өндіруде қолданылып құрылыс өнімдері. Оларға
Профессор В.Николаевтың айтуы бойынша, бұл иерархиялық (сатылық) жүйеде құрылыс
Құрылыс қызметін ынталандыру жоғары деңгейден төменге қарай сол өнімді
Құрылыс (күрделі құрылыс) – материалдық өндіріс саласы, ғимараттар мен
- біріншіден, техникалық, инженерлік мағынада – жобалау-іздестіру жұмыстары,
-екіншіден, экономикалық мағынасында халық шаруашылығының бір саласы ретінде.
Жүйе ретінде құрылыс рыногы өзіне: құрылыс рыногының субъектілерін; рыноктық
Құрылыс рыногының субъектілері: инвесторлар, тапсырыс берушілер, мердігерлер, ғылыми-жобалау мекемелері,
Рыноктық қатынас объектілері болып: құрылыс өнімдері (ғимараттар, нысандар
Құрылыс кешені рыногының инфрақұрылымының құрамына: банктер – ұлттық (мемлекеттік),
«Жоба» түсінігі бірқатар белгілері бойынша ортақ сипаттамалары бар
Жобалар – барлық деңгейдегі (қалалар, аудандар, ел) және барлық
Кез-келген нысанның құрылысы үшін ең алдымен, оның салынуының экономикалық
Жоба – бұл жасалатын инженерлік ғимараттың немесе басқа да
-болашақ ғимараттың архитектуралық-жоспарламалық, құрылғы-жинақтамалық және технологиялық шешімдерін бейнелейтін сызбалық
-нақты табиғи ортадағы жұмыстың қауіпсіздігі мен сенімділігі, оның құрылысының
-құрылыстың құны мен қаржылық, материалдық, еңбек ресурстарының шығынындарының экономикалық
Біздің көзқарасымыз бойынша, жобалар ғимараттардың барынша жинақылығы мен қолайлылығын
Әлемдік тәжірибеде құрылыстағы инвестициялық жобалардың экономикалық тиімділігін бағалаудың әдістері
Сондықтан:
-шетелдік әдістерге негізделген, рыноктық экономиканың дамуында өзінің өміршеңдігін дәлелдеген
-капитал салымдарының жалпы тиімділігіне негізделген ірілендірілген экономикалық бағыттар әдістерін
-инвестиция тиімділігін талдау механизмі инвестициялық қызметтің мекен-жайлық, мерзімдік
-жобалардың көпнұсқалылығы болуы тиіс, сәйкесінше, олардың экономикалық тиімділігін
-инвестициялық жобаны жүзеге асырудың түрлі кезеңдерінде экономикалық тиімділікті бағалауда
Бірқатар экономистердің еңбектерінде қарастырылатын (В.Резниченко, С.Ларина, Ю.Суханова, В.Клакоцкий
Құрылыстағы инвестициялық жобаларды жасақтау тәжірибесін талдау және ғалым-экономистердің теориялық
Инвестициялық жобаның жалпы циклі міндеттер кешенін біріктіреді (экономикалық, ұйымдық-басқарушылық,
Біздің көзқарасымыз бойынша, есепке жобаның инновациялылығын анықтаушы коэффициент, ең
Мұндай жағдайда жобалау жұмыстарының құнын анықтаушы формула төмендегідей түрде
(1)
мұндағы:
Сжб – нысан бойынша жобалау жұмыстарының ағымдық құны;
Сқұр – базалық бағалар бойынша құрылыс құны;
а – негізгі жобалау жұмыстары құнының пайыздық нормативі;
Кик - жобалау жұмыстарының құнына қатысты инфляция коэффициенті;
Кн – басқа қаржы көздері арқылы қаржыландырылатын жобалау жұмыстарының
Кэк – жобаның инновациялылығын ескеруде ұсынылып отырған түзету коэффициенті
Мұндай коэффициенттің (Кн) қажеттілігі ҚР Үкіметінің 17 ақпан 1999
Сурет 1 – Техника-экономикалық негіздеме, жобалық шешімнің құрамдас
Жоба тиімділігінің маңызды көрсеткіші таза дисконтталған табыс (басқаша аталуы
#G0
ТДТ= (E)
(2)
ТТ және ТДТ берілген жоба үшін әртүрлі кезеңдерге қатысты
ТТ пен ТДТ-тың арақатынасын жоба дисконты деп те атайды.
Инвестордың пікірімен жобаны тиімді деп мойындау үшін жобаның ТДТ-ы
Табыстылықтың ішкі нормасы (басқаша аты – ТІН, дисконттың ішкі
Қазақстан Республикасында тұрғын үй саласы нысандарын жобалау және құрылысының
Тұрғын үй рыногының қалыптасуының үшінші кезеңі елдің тұрғын үй
Қазақстан Республикасында 2005-2007 жылдарға арналған тұрғын үй құрылысын дамытудың
- сұраныс және ұсыныс тарапынан толыққанды теңестірілген тұрғын үй
- тұрғын үй құрылысына жеке инвестицияларды тарту және жеке
- тиімді құрылыс индустриясын қалыптастыру;
- халықтың түрлі топтарына ипотекалық несиелендіру мен тұрғын үй
Қазақстандағы тұрғын үй рыногын талдауды үш негізгі бағыты бойынша
Тұрғын үй құрылысының дамуының негізгі көрсеткіші оны инвестициялау болып
Кесте 1 - Қазақстанның тұрғын үй құрылысына инвестициялар
млн.теңге
Көрсеткіштер 2004 ж.
2005 ж.
2006 ж.
2007 ж.
2008 ж.
Қазақстан
барлығы 130495 254287 368354 489626 344100
Астана қ. 54289 95617 129898 163964 59169
Алматы қ. 20282 48317 103782 149024 23857
Дерек көзі: автордың ҚР статистика жөніндегі Агенттігінің мәліметтері бойынша
Талдау көрсетіп отырғандай, ел бойынша тұрғын үй құрылысына инвестициялар
Кесте 2 - Қазақстандағы тұрғын үйлерді пайдалану
Жылдар Барлығы, мың шаршы м, жалпы алаңға %-бен
2004 2591/100
2005 4992/100
2006 6245/100
2007 8104/100
2008 6832/100
Дерек көзі: есептеу автордың «Обзор рынка жилой недвижимости
/ мәліметтері мәліметтері
Баға факторы – жаңа нысандарды енгізумен қатар, тұрғын үй
Біздің пікірімізше, бағаның өсіміне негізгі себептер ретінде төмендегілерді атап
-коммерциялық тұрғын үйлердің құрылысы үшін ескі үйлерді бұзуға жіберу
-қайта сату үшін пәтерлерді сатып алу;
-тұрғындардың өз қаражаттарын салу мүмкіндіктерін ұсынатын және жылжымайтын мүлікке
Бұл үрдістер абсолютті алыпсатарлық (спекулятивті) факторлармен қатар жүрді. Тұрғындардың
Жоғарыда берілген мәліметтерді талдай отырып, 2001-2007 жылдар аралығында еліміздің
Осылайша:
- Қазақстанда тұрғын үй рыногы қарқынды дамыған соңғы 2-3
- республикалық бюджет есебінен жалдамалы тұрғын үй құрылысын
- азаматтардың баспана мәселесін тұрғын-үй құрылыс компанияларын құру және
- ипотекалық несиелендіру мен тұрғын-үй құрылыс жинақтары арқылы тұрғын
- құрылыс материалдары мен құрылғыларға бағаны төмендету, қазақстандық тұрғын
Капитал салынатын нысанның жоспарлық, құрылыс және пайдалану-қызметтік ерекшеліктерін толық
Шығындар деңгейі, нәтиже және тиімділік шарасы арасында зерттеудің түрлі
Шығындардың тиімділігін анықтау үшін жобалық шешімнің әрбір нұсқасы сандық
- жоба мақсаттары (құрылыстық, әлеуметтік, экономикалық);
-жобалық ұсыныстардың бағаланушы нұсқасының негізінде ұйымдастырылған қызмет нәтижелері (өткен
- жобаны іске асырумен байланысты шығындар;
- есептік шарттарда алға қойған мақсаттарға жетуге бағытталуы мүмкін
-жобаланған аймақтарда орналасқан нысандардың қаржылық-эксплуатациалық көрсеткіштері – жылдық табыстары,
- құрылыс шығындарының әлеуметтік-экономикалық жетістікке жетуіне және ғимараттар, аумақты
Диссертациялық жұмыста Қызылорда қаласында құрылысы бітпеген тұрғын үйдің жобалық
Тұрғын үй рыногында пәтерлерді сату үшін тұрғызылған көппәтерлі үйдің
Жер телімі бар және онда құрылыс жүргізуге құқығы бар
Компаниямен құрылыс жүргізу үшін келісім-шарт жасасуды қарастыратын құрылыс фирмасы.
Келісім-шарт шарттары бірінші компания жер телімін және барлық қажетті
Сондай-ақ, компания жарнаманы ұйымдастыру мен жүргізуге жауапты. Құрылыс фирмасы
Пәтерлерді сатудан түскен табыс төмендегідей болып бөлінеді:
- пәтерлердің 20%-ы қайтарымсыз негізде қала әкімшілгіне беріледі;
- жобаның әрбір қатысушысы 40%-дан алады.
Жобаның тұрақтылығын сипаттайтын есептер:
Базалық нұсқа бойынша:
ТДТ компанияның = 0,4 х 1000 шаршы м.
ТДТ құрылыс фирмасының = 0,4 х 1000 шаршы
2. Қауіпті нұсқа бойынша:
ТДТ компанияның = 0,4 х 1000 шаршы м.
ТДТ құрылыс фирмасының = 0,4 х 1000 шаршы
Есептеу қорытындылары көрсеткендей, жоба тұрақсыз болып табылады. Оны жүзеге
Жобаның шекті мәні бірқатар t – жылы үшін оның
Әлемдік Банктің ұсыныстары шеңберінде құрылыс саласында жобалық талдау бойынша
- сезімталдылықты талдау әдісі;
- статистикалық сынақтар әдісі (Монте-Карло әдісі);
- сценарийлер әдісі (айқынсыздықтар ресмилендірілген әдіс).
Аталған әдістерге қатысты тәуекелдің экономика-математикалық моделін жасақтау
Міндеттердің қойылуы инвестициялық жобаның тәуекелін екі жақты талдауды қарастырады.
,
мұндағы: табыстылықтың номиналды есептік ставкасы;
Инвестициялық жобаның банкрот болу тәуекелі сараптамалық талдау нәтижесінде және
Екіншіден, бағалы қағаздар рыногындағы мұндай жинақталған портфельді тәуекел инвестициялық
Осылайша, біздің ойымызша, белгіленген міндеттің шарттарының негізінде келесі жайттарды
-орташа рыноктық табыстылықпен салыстыру арқылы жобаның тәуекелділік деңгейін ескере
-кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы саласындағы тәуекелді реттеу аймағын.
Инвестициялық жобаның бірдей тәуекелділік деңгейінде алынған салыстырмалы талдау
-
- жағдайында
- тәуекелді төмендету мақсатында оны басқару бойынша іс-шараларды жасақтап,
Осы әдістемеге сәйкес Қызылорда қаласында Жібек жолы көшесінде
Аталмыш жобаның тәуекелін бағалау үшін имитациялық модельдеу қолданылды, оның
Жекелеген параметрлердің жобаның тиімділік критерилеріне әсерін бағалау мақсатында сезімталдылық
Сезімталдылық коэффициенті келесі формула бойынша анықталады:
Кч= ( IRR / IRR) / (
мұндағы – сезімталдылық (үйлесімділік) коэффициенті;
Жоба бойынша табыстылықтың ішкі нормасының базалық мәні 10%-ды құрады
Кесте 3 - Сезімталдық (маңыздылық) және жобадағы болжамды өзгермелілердің
Өзгермелі IRR үйлесімділігі Сезімталдық (маңыздылық) Болжау мүмкіндігі IRR-дің сындарлы
Сатылу бағасы 0,475 жоғары жоғары 17,5 %
Өткізу көлемі
0,475
жоғары
жоғары
17,5 %
Капитал салымдары
0,4
орташа
орташа
10,7 %
Жедел (операциялық) шығындар
0,4
өмен
төмен
10,7%
Нәтижесінде жоба пәтердің сатылу бағасына, өткізілетін пәтерлердің ауданына, капитал
4-кестеде келтірілген жоба факторларының өсу деңгейі мен олардың рейтингтік
Кесте 4 – Сезімталдылық және алдын-ала анықтау матрицасы
Өзгермелілерді алдын-ала анықтау Өзгермелілердің сезімталдығы
жоғары орташа төмен
Төмен
Орташа
жоғары I
I
П I
П
Ш П
Ш
Ш
Ескертпе: I – онан әрі тексеру; П – мұқият
Дерек көзі: автордың құрастыруы
Тәуекелді төмендетудің негізгі тәсілдері диверсификация (кәсіпорынның қуатын қызмет түрлері
Тұрғын үй нысандары құрылысын жобалаудағы тәуекелдерді бағалау міндеттерін шешу
Қазақстандағы тұрғын үй құрылысы дамуының басым бағыттары. Қазақстан Республикасындағы
Ипотекалық несиелендірудің даму барысына қарай мемлекеттік бюджеттік қаржыландыру табыс
Ол арқылы тұрғын үй мәселесін кешенді шешуге мүмкіндік беретін
- халықты ұзақ мерзімді ипотекалық несиелендіру;
- тұрғын үй құрылысын несиелендіру;
- халықты тұрғын үймен қамсыздандыруда мемлекеттік бюджеттік қолдау
Ипотекалық несиелендіруді мемлекеттік ынталандыру келесі бағыттар бойынша дамуы тиіс:
- ипотекалық несиелендіруді жүзеге асыру үшін құқытық негіз бен
- ұзақмерзімді несиелендірумен байланысты тәуекелділіктерді төмендету бойынша шараларды жүзеге
- несие ресурстары мен олардың тиімді бөлінісін қамсыздандыру үшін,
- банктерді ипотекалық несиелендіруге қатысуын ынталандыруға қатысты қосымша шараларды
- орташа және төмен табысты әлеуметтік топтарға тұрғын үй
- ұзақмерзімді ресурстары бар кәсіпорындар мен ұйымдарды (мысалы, зейнетақы
Алайда, ипотекалық несиелендіру бағдарламасы өзінің жүзеге асырылу барысында басымдықтарымен
Себептері: біріншіден, мемлекеттік басқару, денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік
Тұрғын үй құрылысына бағаның құралуын талдау мен анықталған кемшіліктер
- лицензияланатын құрылыс материалдарының түрлері, құрылғылары мен құрылыс-монтаждық жұмыс
- әлеуметтік тұрғын үй құрылысында пайдаланылатын сырттан әкелінетін құрылыс
- құрылыс комитеті құрылыс өнімдері, құрылғылары мен материалдар өндірісі
- энергетикалық-жылу-газбен қамсыздандырылудың және кәріз жүйесінің магистральдық желісіне қосылу
- әлеуметтік тұрғын үй құрылысын салу үшін бөлінген барлық
Жобаға шығындарды жоспарлау – бұл оны жүзеге асырудың маңызды
Шығындарды жоспарлау жобаны жүзеге асырудың барлық мерзімі бойында қаржылық
Жоба бюджеті – қойылған мақсатқа жету үшін қажетті шығындарды
Берілген жобаның бюджетін құрауда шығындарды жоспарлау жалпыдан бөлшекке қарай
Дерек көзі: автордың құрастыруы
Сурет 2 – Құнның интегралды қисықтары
Әрбір уақыттық кезеңге (екінші деңгей) қажетті шығындар мөлшері
Жұмыстың аяқталғандығы жөнінде құнның пайыздан мүмкін болатын тәуелділігі 3-суретте
Сурет 3 - Жұмыстың аяқталуы мен оның шығындарының арақатынасы
А нүктесінде шығындар болжанған көлемінен жоғары болып табылады. Бұл
ҚОРЫТЫНДЫ
1. Тұрғын үй құрылысының жайы елдің экономикалық даму деңгейі
Тұрғын үй құрылысы, өз кезегінде, құрылыс компаниялары мен кәсіпорындарын
2. Тұрғын үй саласы нысандарының жобалық шешімдерінің тиімділігі мен
3. Тұрғын үй саласы нысандарының тиімділігіне әсер ететін
4. Тұрғын үй құрылысын дамытудың шет елдік тәжірибелері талданды.
5. Отандық тұрғын үй рыногын реттеуде және дамытуда тұрғын
- біріншіден, сұраныс пен ұсынысты ескере отырып, толыққанды, тең
- екіншіден, тұрғын үйді жалға беру саласын дамыту;
- үшіншіден, тұрғын үй құрылысын кең ауқымды дамытуда қосымша
- төртіншіден, тұрғын үй саласын мемлекеттік қолдау және қаржыландыру
- бесіншіден, еліміздің түрлі аймақтарында заманауи талаптарға жауап беретін
6. Қызылорда облысында жеке дара тұрғын үй құрылысын
7. Қызылорда қаласындағы аяқталмаған тұрғын үй құрылысының жобалық шешімдерінің
8. Тұрғын үй кешенін жобалау мен құрылысы мысалында инвестордың
9. Тұрғын үй рыногында сатуға арнап салынған көппәтерлі үй
10. Ипотекалық несиелендіру саласында тәуекелді төмендету мақсатында келесі іс-шараларды
11. Жасақталған тұрғын үй нысандарын жобалау және құрылысының тиімділігін
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Состояние рынка жилья и ипотечного кредитования в Республике
2.Внешние и внутренние факторы, влияющие на эффективность жилищного строительства
3. Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысының даму мәселелері //
4. Тенденции развития сферы строительства жилья в Республике Казахстан
5. Зарубежный опыт формирования рынка жилья и возможности его
6. Қазақстанның тұрғын үй рыногы: қазіргі жайы мен даму
7. Об ипотечном жилищном кредитовании в Республике Казахстан //
8. Қазақстан Республикасындағы ипотекалық және тұрғын үй құрылысының дамуы
9. Тұрғын үй құрылысы және тұрғын үй рыногын реттеудің
10. «Қазына» ОДҚ» АҚ баспасөз орталығы
11. www.kdb.kz
12. www.aikyn.kz
13. Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасының құрамына кіретін жобалардың тиімділігін бағалаудың
2
Қажетті материалдық, қаржылық және еңбек ресурстары
Жобалаушы нысанның орналасу орны, жер телімі мен қоршаған
Тұрғын үйлерді сату, әлеуметтік инфрақұрылым мекемелерінің қызметін тұтыну бағдарламасын
Инвестициялық жобаның стратегиясы
Қаржыландыру көздерін таңдау
Инвестицияны бағалау
Қаржылық талдау
Жобаны талдау және бағалау
Жобаның жүзеге асырылуы (кезеңдер бойынша)
Еңбек, материалдық және уақыт ресурстары
Ұйымдық-басқарушылық құрылым
Жобалау технологиясы