Жоспар.
1.1.Паскаль тілінің құрылуы мен дамуының қысқаша тарихы.
2. Негізгі бөлім.
2.1. Турбо Паскаль ортасымен танысу.
2.2. Функционалды пернелер.
2.3. Меню жүйесі:
FILE опция менюі;
EDIT опция менюі;
SEARCH опция менюі;
RUN опция менюі;
COMPILE опция менюі;
TOOLS опция менюі;
OPTIONS опция менюі;
WINDOW опция менюі;
HELP опция менюі;
1.1.Паскаль тілінің құрылуы мен
дамуының қысқаша тарихы.
Біз программалау ғылым мен технология
Алғашқы программистер ЭЕМ модулінде
ыңғайлылығын көру үшін, программаның
457f464c010100010000000000000000000200030001000003d00800003400
000698000000000000003400200005002800160013006000000c2f6269c2f2
d6469C756e2e786f73312e000000110000000000…
Машиналық кодтарды пайдалана отырып,
Олар микропроцессордың құрылысының ерекшелігіне
Осы уақытта ең алғашқы
20-ғасырдың 50-жылдарында алғашқы жоғары
Алғашқы екеуі- бүгінгі күнге дейін
1-суретте программалау тілі тарихының
Алгол программалау тiлдерiнiң
1967 жылы Вирт өз тұжырымын
1970 жылы программалау тiлiнiң өмiрiнде екi үлкен оқиға
1975 жылы тағы да программалау
1983 жылы компьютерлер техникасының әлемiнде
Borland / Inprice фирмасы Турбо Паскаль
2.1.Турбо Паскаль ортасымен танысу.
Турбо Паскаль программалау ж‰йесі
Ж‰йемен практикалыќ
Турбо Паскаль ортасы көлемді болып
Жүйені шақырғаннан кейін дербес компьютердің экранында терезе шығады.
2.2.Функционалды пернелер.
Функционалды пернелер Турбо Паскаль ортасын басқаруға және қолдануға
Төменде Турбо Паскаль ортасындағы Ctrl және Alt
F1 – құрылған анықтама қызметінен анықтама сұрау (Help
F2 – тексерілген мәтінді дистік файлға жазу;
F3 – дисктік файлдағы мәтінді редактор терезесінде оқу;
F4– откладочный режимінде қолданылады: программа орындалуын бастау немесе
F5 – активті терезені бүкіл экранға ашу;
F6 – келесі терезені активті түрге айналдыру;
F7 – откладочный режимінде қолданылады: программаның келесі жолын
F8 – откладочный режимінде қолданылады:
F9 – программаны аудару, бірақ оны орындамау;
F10 - басты меню көмегімен жұмыс режимінің
Ctrl + F9 – программа айдауын орындау: программаны
Alt + F5 – программада редактор терезесін жұмыс
Ctrl + F9 – сіздің программаңызды тексеру;
Alt + X – Турбо Паскальдан шығу;
2.3.Меню жүйесі.
Турбо Паскаль ортасын толық басқару негізінен кезекті ашылатын
Басты меню негізінен қосымша менюлердің тақырыбын қамтиды. Бұл
File (файл) – файлдармен жұмыс және жүйеден шығу;
Edit – бұзылған жолды және уақытша буфер операцияларын
Search (іздеу) – мәтінді, процедураны, функцияны немесе қате
Run (жұмыс) – программаны айдау (прогон);
Compile (аудару) – программаны аудару;
Tools (саймандар) – көмекші программаларды шақыру;
Options (нұсқаулар) – орта параметрлерін орнату;
Window (терезе) – терезелермен жұмыс;
Help (көмек) – анықтама қызметіне сүйену.
FILE опция менюі.
File - ді Ғ10 пернесің басу арқылы, одан
NEW. NONAME xx. PAS атауымен жаңа редактор терезесін
OPEN. Жаңа редактор терезесін ашады және онда белгіленген
SAVE. Активті редактор терезесінің мазмұнын дисктік файлға
SAVE AS. Активті редактор терезесінің мазмұнын дисктік файлға
SAVE ALL. Барлық редактор терезесінің берілгенін сәйкес келетін
CHANGE DIR. Қолданушының ағымдағы каталогын өзгертуге мүмкіндік береді.
PRINT. Активті редактор терезесінің берілгенін принтерде басып шығарады
PRINTER SETUP. Ортаны ағымдағы файл басылымына баптайды. Filter
1)матрицалық Epson принтерлері;
2) лазерлік HP Laser Set принтерлері;
3) постскрипт – принтерлер, PostScript беттерінің жазу
Керекті принтер типін көрсету үшін Command line алаңында
Жол Мағынасы
$NOSWAP/ASCII Принтердің белгісіз типі; шығаратын ағымда тек мәтіндік
$NOSWAP/EPSON Epson принтері немесе оның құрамдасы, Epson бұйрықтарының
$NOSWAP/HP HP Laser Jet принтері немесе оның құрамдасы;
$NOSWAP/PS Постскрипт-принтер PostScript бейнелеу беттерінің аппаратты-тәуелсіз тілдегі бұйрықтарды
$NOSWAP/Oxxxx Нәтижені файлға енгізу; хххх файл атауы пробелсіз
Бұл бұйрықтар келесі параметрлермен толықтырыла алады:
/Рхххх Бір беттегі жолдар санын анықтайды.
/Тхххх Бір табуляция символын алмастырып пробел символының саны.
DOS SHELL. ДОС-қа уақытша шығуды қамтамасыз етеді.
EDIT опциясының менюі.
UNDO. Активті редактор терезесінде жаңа ғана Ctrl+Y
REDO. Алдыңғы UNDO бұйрығының әрекетін жоққа шығарады.
СUТ. Редактор терезесінен белгіленіп алынған блокты алып тастайды
COPY. Редактор терезесінен белгіленген блокты Clipboard ауыстыру
PASTE. Сlipboard ауыстыру буферінің берілгенін редактор терезесіне көшіреді.
CLEAR. Редактор терезесінен белгіленген блокты алып тастайды,
SHOW CLIPBOARD. Ауыстыру буферінің берілгенін көрсетеді.
SEARCH опция менюі.
FIND. Редактордың активті терезесінде керекті фрагмент мәтінін
Іздестіру келесі опциялармен басқарылады:
Case sensitive - әріп мөлшерін ескеру (опция латын
Whole words only – толық сөздерді ұқсастығына
Regular expression – мәтіннің бейнеленуіне қарай іздеу;
Forward – мәтіннің төменгі бөлігіне қарай іздеу бағыты;
Backward – мәтіннің жоғарғы бөлігіне қарай іздеу бағыты;
Global – мәтінді түгелдей іздеу;
Selekted text – белгіленген блокта ғана іздеу;
From cursor – курсордың қазіргі қалпынан іздей
Entire sejpe – мәтін басынан іздеу;
PEPLACE. Редактор терезесінде керекті мәтіндік фрагментті табады да,
Text to find енгізу алаңына ізделінетін мәтінді немесе
Табылған фрагментті алмастырар бұрын Prompt on replace опциясы
Change all бұйрық алаңы барлық табылған мәтін фрагментінің
SEARCH AGAIN. Ертерек орнатылған параметрлер үшін мәтін
GO TO LINE NUMBER. Редактор терезесіндегі курсорды белгіленген
SHOW LAST COMPILER ERROR. Программа мәтінінің жолын көрсетеді.
FIND ERROR. Программаны орындау периодында қателікті тудырған
FIND PROCOURE. Алып тастау режимінде программа мәтінінде қажетті
RUN опциясының менюі.
RUN. Редактор файлынан программаны аударуды, компоновкалауды және орындауды
STEP OVER. Программа жұмысының қадамды қадағалауын бастайды немесе
TRACE INTO. Құрылған откладчик басқаруымен орындалатын программаның алып
GO TO CURSOR. Құрылған откладчик басқаруымен жүретін
PROGRAM RESET. Алдыңғы барлық іске қосылған откладкалы
PARAMETERS. Параметрлердің мәтіндік қатарын беруге мүмкіндік
COMPILE опция менюі.
COMPILE. Белгілі – бір уақытта редактордың активті терезесінде
MAKE. Құрамында файлдар және стандартсыз модульдарға бағытталған
BUILD. Бұл опция толықтай MAKE опциясына ұқсайды,
DESTINATION. Бұл опция аударушының шығуын басқарады: егер
PRIMARY FILE. Бастапқы файл атын береді. Егер бұл
CLEAR PRIMARY FILE. PRIMARY FILE опциясымен берілген
INFORMATION. Программа статистикасын көрсетеді
Debug опциясының менюі.
BREAKPOINTS. Бұл опция барлық бақылау нүктелерін көруге мүмкіндік
CALL STACK. Программалық стек терезесін активті түрге айналдырады.
REGISTER. Регистр терезесін активті түрге айналдырады. Бұл
WATCH. Откладка терезесін активті түрге айналдырады.
OUTPUT. Программа терезесін активті түрге айналдырады.
USER SCREEN. Программа терезесін активті түрге айналдырады және
EVALUTE / MODIFY. Бұл опция кез-келген айнымалының
Егер сіз айнымалының мағынасын сұратсаңыз, сіз
Опцияға сүйену кезінде орта активті редактор
Сіз өзіңіздің программаңыздан константамен және айнымалымен
ADD WATCH. Бұл опция көмегімен пайда болған терезеде
ADD BREAKPOINT. Бұл опция көмегімен сіз ағымдағы жолға
TOOLS опциясының менюі.
MASSAGES. Мәліметтер терезесін активті түрге айналдырады. Мәліметтер терезесі
GO TO NEXT. MASSAGES терезесінде берілген фрагментті
GO TO PREVIOUS. MASSAGES терезесінде берілген фрагментті іздейді.
GREP. GREP утилитінің жұмысын инициялайды. Enter program arguments
OPTIONS опция менюі.
COMPILER. Бұл опция аударушы опциясын орнатуға мүмкіндік
MEMORY SIZES. Бұл терезе келесі бұйрықтың активизациясы
LINKER. Бұл терезесінде компоновщик опциясы беріледі. Бұнда
DEBUGGER терезесі көмегімен орындалатын файлға қосылатын,
DIRECTORIES терезесінде қажетті файлдардың орналасуы көрсетіледі. Бірінші алаңда
TOOLS. Опциясы ортаға қосымша утилиттерді қосуға мүмкіндік
ENVIRONMENT опциясы жеке белгіленген ортаның интерфейсін баптау үшін
OPTIONS/OPEN. Сіз бұнда конфигурациялық файл атын көрсете
OPTIONS/SAVE. Конфигурациялық файл.
OPTIONS/SAVE. Конфигурациялық файлда ортаның ағымдағы бастауын сақтайды.
OPTIONS/SAVE as. Бұл опция көмегімен OPTIONS менюімен каталог
Window опциясының менюі.
TILE. Экранда әрбіреуі көрінетіндегі және барлығы бірдей мөлшерде
CASCADE. Экранда әрбіреуінің тектемесі көрінетіндей редактор терезесін орналастырады.
CLOSE ALL. Барлық ашық терезелерді жабады.
REFRESH DISPLAY. Алып тастау режимінде орнатылған
SIZE/MOVE. Бұл опция экранда терезенің орын ауысуын және
ZOOM. Активті терезені бүкіл экранға ашады және оған
NEXT. Кезекті терезені активті түрге айналдырады. Ғ6 пернесімен
PREVIOUS. Алдындағы активті терезені активті түрге айналдырылады.
CLOSE. Активті терезені жабады. Опция редактордан
LIST. Экранға барлық ашық орта терезелердің тізімін шығарады.
HEIP опция менюі.
CONTENTS. Анықтама қызметінің мазмұнын экранға шығарады.
INDEX. Анықтама қызметінің барлық жіберулерін-ң алфавитті тізімін экранға
TOPIC SEARCH. Берілген сщз-ң және стандартты процедура (функция)
PREVIOUS TOPIC. Алдыңғы анықтама мәліметті экранға шығарады. Опция
HELP ON HELP. Анықтама қызметін қолдану туралы анықтама
FILES. Бұл опция көмегімен сіз анықтама қызметінде қажетті
COMPILER RIRECTIVES. Аударушы директивтері туралы анықтаманы көрсетеді
RESERVED WORDS. Берілген сөздер туралы анықтаманы көрсетеді.
STANDARD UNITS. Стандартты модульдар туралы анықтаманы көрсетеді.
TURBO PASCAL LANGUAGE. Турбо Паскаль тілі туралы анықтаманы
ABOUT. Турбо Паскальдың авторлық құқықтары туралы информацияны шығарады.
1-сурет.Программалау тілдерінің қүрылу тарихы.
2-сурет.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Фаронов В.В. “Turbo Pascal 7.0 “
2. Немнюгин С.А. “ Turbo PASCAL” Практикум.
33
Algol 68
(1968)
Modula
(1975)
Modula-3
(1987)
Modula-2
(1977)
AlgolW
(1967)
Pascal
(1970)
Algol 60
(1960)
Simula
Lisp
Cobol
PL/I
Algol 60
FORTRAN
1980
1970
1960
1950
Algol 68
BASIC
Prolog
Ada
C++
Smalltalk
Pascal
C
Miranda