Қазақстандағы діни бірлестіктер


Жоспар
І. Кіріспе
І. Тарау. Тәуелсіз Қазақстандағы діни ахуал.
1.1 Қазіргі таңдағы Қазақстандағы діни жағдай.
1.2. Қазақстандағы діни бірлестіктер.
1.3. Қазақстан және ислам.
ІІ. Тарау. Діни бостандықтың қоғамдық өмірге әсері.
2.1 Қазақстандағы миссионерлік ұйымдардың қызметі.
2.2. Адастырушы түрлі діни ағымдар.
Дін бостандығының Қазақстанның қоғамдық өміріне
ықпалы.
ІІІ. Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
І. Кіріспе
Қазақстан тәуелсіз ел болғанына 16 жылдай уақыт болды,
Егер, 1989 жылдың 1 қаңтарына карай 30 діни бірлестікке
Қазақстандағы үлкен қоғамдық өзгерістер дін еркіндігіне жол ашты.
Қазіргі дүниеде діни шыдамсыздық салдарынан күн сайын мыңдаған адам
КСРО құрамында болған Қазақстан халықтарының 70
Діни дәстүрлердің болмауы көпшілік адамды, әсіресе жастарды діни экстремистік
Діндер бейбітшілік мақсатында сенушілер арасында жақсылықты уағыздау арқылы, түрлі
2003 жылдың 13 қаңтарында Алматыда Халықааралық діни конференцияда
Соңғы кездері, Қазақстанның діни өмірінде бірқатар діни экстремистік
Дәстүрлі діни ағымдар қазіргі таңда деттеген мақсаттарын жүзеге
Үстіміздегі жылдың қаңтар айында Үкіметке сауал жолдаған Мәжіліс депутаты
«Жат ағымдардан келетін қауіп-қатер соғыстан жүз есе қауіпті» дейді
Ал АҚШ-тың Лос-Анджелесіндегі евангелистер сектасының құзырындағы «Благодать» ұйымы бағдарламалық
Дәл осы тәсілмен жұмыстарын жандандырып жатқан «Иегова куәгерлерінің» бір
Ал қазақ елінде тәуелсіздікке қол жеткен жылдары бірде-бір діни
І. Тарау
1. 1 Қазіргі таңдағы Қазақстандағы діни жағдай.
Қазақстан Республикасындағы діни ұйымдардың өсу динамикасы
Діни ұйымдар 1989 1993 1995 1996 1997 1998 2001
Барлығы 661 977 1180 1503 1642 2100 2502
Соның ішінде
Ислам
Русская Православнаая Церковь
Римско-католическая церковь
Лютеране
Адвентисты Седьмого Дня
Свидетели Иеговы
Пятидесятники
Новообразования
Басқалары
46
62
42
168
171
36
27
42
13
81
296
131
66
161
152
36
33
36
21
92
483
165
66
130
117
34
27
19
82
91
679
185
73
140
110
41
45
18
125
96
826
196
74
141
81
45
52
19
131
108
1000
220
77
242
84
64
97
37
166
110
1282
221
68
268
100
жуық
101
117
32
293
139
1633
222
74
281
100
жуық
104
124
42
313
94
1652
241
90
378
100
жуық
104
131
45
342
93
Қазіргі таңда адамдардың діни сенімдеріне қатысты Қазақстан Республикасы Конституциясының
(Қазақстан-2030. Қазақстан Республикасының президентінің халқына жолдауы.) Конституцияның бесінші бабында
1. Мақсаты немесе іс-әрекеті Республиканың Конститутциялық құрылысын күштеп өзгертуге,
2. Республика басқа мемлкеттердің саяси партиялары мен кәсіптік одақтарының
3. Шетелдік діни бірлестіктердің Республика аумағындағы қызметі; сондай-ақ шетелдік
Он төртінші бабта былай жазылған:
«Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына,
4. Республиканың конституциялық құрылысын күштеп өзгертуді, оның тұтастығын бұзуды,
Демек, дін және діни бірлестіктер туралы құқықтық конституциялық негіз
Қазақстан Республикасы тәуілсіз ел болып жарияланған соң, дін бостандығы
Мұсылмандар діни басқармасының мәліметтеріне қарағанда қазіргі Қазақстанда 24 этностан
Қазақстан мұсылмандарының діни басқармасы 1990 жылдан бастап дербес қызмет
Діни басқарма тарпынан «Ислам әлемі» (1997 жылдан) деген атаумен
Діни басқарманы араб тілі мен әдебиетінің маманы, дінтанушы профессор,
Ислам діні Қазақстанда мемлекеттік дін болмағанымен жұртшылық арасында беделі
Мемлекет аумағы 1,052,540 шаршы милль, ал халық саны мемлекеттік
Халықтың жартысын құрайтын этникалық қазақтар мен 10 пайызын құрайтын
Мемлекеттік статистика агенттігінің мағлұматтарына сүйенсек, протестандық христиандардың конгрегациясы орыстардың
Елде баптистік екі топ: Евангелиялық христиандар мен баптистер шіркеулерінің
Басқа айтарлықтай көлемді конгрегацияларға пресвитериандар, лютерандар, йегова куәгерлері, жетінші
Халықтың 1 пайызынан кем бөлігін біріктіретін еврейлер қауымдастығының Алматы,
Мемлекеттік статистика агенттігінің мағлұматына сүйенсек, 2006 жылдың қаңтар айында
Тәуелсіздік жылдары азаматтық қоғамның және нарықтық экономиканың құрылуымен
Қазақстандағы қазіргі діни ахуал күрделі әрі сан-салалы. Кейбір деректер
Еліміздің негізгі діни қауымы суниттік ислам және христиандықтың православиелік
Кейінгі уақытта католик, протестанттық және дәстүрлі емес діни құрылымдар
1999 жылы діни бірлестіктердің құқықтары мен мүдделерін қорғау
Сонымен қатар елімізде протестантизмнің жаңа апостолдық шіркеуі, елушілер (пятидесятничество),
Евангелшіл христиан-баптистердің қауымдары 10 мыңнан аса сенушілерді біріктіреді.
Шет елдік миссионердің белсенді қызметі арқасында протестанттық ағымдардың харизматикалық
“Кришна санасы” қоғамы елімізде әрекет етіп отырған жаңа діни
Қазақстанда түрлі дәстүрлі емес культтар саны өсуде. Атап
Елімізде экстремистік бағыттағы “Хизб-ут-тахрир” (“Азат ету партиясы”) ұйымының заңға
Елімізде “әл-Каида”, “Мұсылман бауырлар”, “Талибан”, “Лашкар”, “Таиба”, “Боз-құрт”, “Өзбекстан
Миссионерлік – діни ұйымдардың ілімдерін таратуға арналған діни және
Көптеген миссионерлер жергілікті халық басым елді мекендерде тұрып, сол
Жұмыссыздар, өмірден өз орнын таппағандар, рухани ізденісте жүргендер, жеке
“Жаңа” культтардың бірі – Бахаи сенімінің бастауында “Баб” (“қақпа”)
Бахаи сенімінің ең жоғары ұйымы – дүниежүзілік әділдік үйі
Қазақстан қоғамының рухани тұрғыдан жаңаруында дәстүрлі діндер маңызды рөл
Ислам құндылықтары мен ислам философиясын, ислам мәдениеті мен өнерін
Қазақстан Республикасының Конституциясында ождан бостандығы мен діни бостандықтың қағидаттары,
Қазақстанның зайырлы мемлекет болуына байланысты, ресми идеология дінге мейлінше
Әлемдік және дәстүрлі діндер басшыларының бірінші съезінде еліміздегі конфессияаралық
Дін біріктірудің, интеграциялық үдерістердің күшті факторы бола алады. Ол
Айта кету керек, Қазақстан діни толеранттылық пен конфессияаралық келісім
І.2. Қазақстандағы діни бірлестіктер
Қазақстанда Исламнан кейін 2 орында православия діни бағыты
Истинно-православные христиане.
Истинно-православная церковь.
Истинно-богороднический центр.
Беглоповцы.
Беспоповцы.
Поморский толк.
Белокриницкое согласие.
Ильинцы.
Қазақстандағы католиктердің 91 % немістер құрайды. Қазіргі кезде
Қазақстанда қазір 3036 діни бірлестік жұмыс істейді. Республика экономикасының
Сан мен дерекке жүгінсек, жоғарыдағы тұрақсыздық жайлаған мемлекеттерде халықтың
1.3. Қазақстандағы негізгі дін Ислам дінінің жағдайы
ХХ ғ. 60 жылдары мен ХХІ ғ. тіркелген мешіттердің
жыл 1965 1968 1972 1975 1977 1980 1982 1984
саны 25 25 26 26 27 32 39 45
жыл 1989 1993 1996 1997 1998 1999 2003
саны 59 296 679 826 898 1000 ға жуық
Орта Азия және Қақазстан территориясына Ислам VІІ- ғасырдың екінші
Осы уақыттарда еліміз аумағы Қарахан хандығына қарасты болатын. Ислам
Алдымен Ислам еліміздің оңтүстік өңірінде орналасқан отырықшы халықтың арасында
Ал қазақ ұлты өзінше ел болып хандық құрған кездің
Қазақ хандығының Ресейге қосылуына байланысты патша үкіметі жергілікті тұрғындар
Араб тілі негізінен VІІІ-ші ІХ-шы ғасырларда дамыған ірі қалаларда,
Бүкіл ислам әлемінде түгелдей дерлік араб тілі жергілікті аристократия,
Ислам мәдениеті сонымен қатар түркі мәденетінің негізгі бағыттарының бірі
Ал мистикалық-сопылық поэзияның көрнекті шығармаларына, түркі тайпаларының арасында Ислам
Қазақ халқының поэзиялық және қара сөздік дәстүрін толық қамтитын,
Қазақ аңыздарына Құран кәрім, хадистерде баяндалған бірқатар көріністер толығымен
ІІ. Тарау. Діни бостандықтың қоғамдық өмірге әсері.
2.1 Қазақстандағы миссионерлік ұйымдардың қызметі.
Ең алдымен басқа дінге тарту жайлы әңгіме болғанда миссионерлік
Христиан діні дүние жүзінде ең көп тармаққа бөлінген дін
Миссионерлік христиандықтың ежелгі дәуірлерінен бастау алады. Бүгінгі Інжілдерде басқа
Христиандықты тарататын шіркеулер АҚШ-тағы өте бай ұйымдардың қатарына жатады.
Шоқынған қазақтардың ішінде білімді, сауатты адамдар да бар. Оларды
Бұдан басқа олардың толық мағлұмат беретін интернет сайттары бар.
Бұл сайттардың тағы бір ерекшелігі, кейбір миссионер сайттарында Қазақстанды
Интернеттен тағы бір байқағаным қазір олар ауылды жерлегі тұрғылықты
Соңғы кездері ислам дініне түрлі жағымсыз «измдер» таңып, қара
Бас мүфти: «Исламда терроризм де, басқа да измдер жоқ.
Оның айтуынша, бүгінде әлемнің түрлі елдерінде болып жатқан дау-жанжал
2 .2. Адастырушы түрлі діни ағымдар
ХІХ ғасырдың ортасынан бастап дәстүрлі конфессияларға енбейтін, кейбр
Қазіргі кезде дәстүрлі емес діни ағымдар дүниежүзілік қауымдастықта айтарлықтай
Адвинтисты Седьмого Дня .
Церковь Иисуса Христа Святых Последных Дней (мормоны).
Христово братство.
Новоапостольская церковь.
Христианская наука.
Свидетели Иеговы.
Церковь обьединения (церковь С. Муна).
Вера Бахаи.
Последователи Ахмадие.
Теософское движение.
Белое братство (Мария Дэви Христос).
Общество сознания Кришны, вайшнавы.
Трансцендентальная медитация.
Центр Шри Чинмоя.
Центр Сатья Саи.
Аум Синрикё.
Церковь Последного Завета (последователи Виссариона) .
Дети Бога (Семья Бога).
Саентология.
Ивановство.
Адвинтисты Седьмого Дня .
(латын тілі Adventus- келу) Протестанттық ағым, 1843 жылы
Адвентистер жанның адам мен бірге өлетіндігін, Иса пайғамбар келген
Қазақстандағы Адвентистердің өсу динамикасы
Жылы Қауымдардың саны Адвентистер Орталықтары
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1982
1986
1998
2003 1
1
4
6
8
10
13
14
21
34
64
104 46
59
409
555
692
725
986
971
1100
1300
3 мыңға дейін
3252 2
13
19
28
39
29
38
-
-
-
-
-
Церковь Иисуса Христа Святых Последных Дней (мормоны).
Бұл дәстүрлі емес ағымның негізі 1830 жылдың сәуірінде салынды.
Иегова куәгерлері (Издательская общество старежевой башны Сиона)- ХІХ ғасырдың
Көптеген Христиан дінтанушылары бұл ағымды христан дініне енгізбейді. Олардың
Иегова куәгерлерінің Қазақстандағы қауымының өсу динамикасы
Жыл Қауымдардың саны Мүшелері
1966
1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
1986
1988
1998
2003 15
15
19
12
16
17
28
28
29
27
27
27
97
131 329
529
663
555
688
690
1124
1219
1347
1374
1381
1290
10100
13428
Қазіргі кезде Ислам атын жамылған діни ағымдардың белсенділігі қынжылтады.
— Қабір азабын теріске шығаруы;
— Жалаңаш бейнелерді, суреттерді (порнография) көруге рұқсат етуі;
— Солтүстік полюстегі адамдардың намаз оқымауына, ораза ұстамауына болады
— Мұсылман еместер (кәпір) мен әйелдерді аталмыш партияға мүшелікке
— Мұсылман емес кісінің мұсылман елін басқара алады деуі
«Хизбут-Тахрир әл-Ислами» партиясы біздің мемлекетіміз мұсылмандары арасында да жік
Жоғарыда айтылған деректерге сүйеніп, «Хизбут-Тахрирді» Исламды бет перде еткен,
Әз пайғамбарымыз (с.а.у.) халифат туралы: «Мен дүниеден өткеннен кейін
«Хизбут-Тахрир» партиясының үгітіне құлақ аспауға, соңынан ермеуге шақырамыз:
1. «Хизбут-Тахрир» партиясының қызметі Ислам қағидалары мен ұстанымдарына сәйкеспейді.
2. «Хизбут-Тахрир» партиясының үгіт-насихаттық әдебиеті (кітапшалар, парақшалар) исламдық ілімге
3. Барлық мешіттің имамдары еліміз тұрғындары арасында «Хизбут-Тахрир» партиясы
4. Әр имам мешіт жамағатымен бірлесе отырып, мұсылмандар арасында
Салафилер түсінігі
Асыл дiнiмiз дүниеге келгелi оның тазалығы қашаннан күн тәртiбiнен
Рас, елiмiз зайырлы. Кiм-кiмнiң де сенiмдi таңдау еркi өзiнде.
Сондай-ақ мысал келтіретін болсақ Атырау облысында отыздан астам конфессия
Салафилер қаладағы «Ат-тахиа» мешiтiн жеке бiрлестiк етiп бiржола иемденiп
Бұл жамағаттың екiншi ұстанымы - һижрат. Оның сөздiк мағынасы
Тәкфир жамағаты дiннiң ақиқатын бiлмейдi, дәлел құжаттарды түсiнуге зер
Ал, салафилiк (уаһһабилiк) - дiни-саяси ағымның бiрi. «Салаф» сөзi
Ахмадия немесе Қадияни тобы
Қадияни тобы адасқан ағымдардың бірі. Көпшілік оларды білмегендіктен мұсылман
Осынау діни бағыт басшы ретінде таңдалып алынған Мырза Ғулам
Ғулам Ахмад еңбектерінде өзін 14-ғасырдың (Хижра жыл санауы бойынша)
Ғулам Ахмадтың өзі туралы жорамалдары соңынан ерген кейінгі шәкірттерін
Ғулам Ахмад дүние салғаннан кейін орнына Хаким Нуриддин сайланып,
Қадиянилардың Лахурдағы басшысы Мұхаммед Али Құран кәрімді қадияни мазхабы
Мұхаммед Садық деген кісі қадиянилықтардың мүфтиі лауазымында қызмет атқарған
Қадиянилардың танымал басшыларының тағы бірі - Башир Ахмад ибн
Қадиянилардың сенімі бойынша, Мырза Ахмад Ғулам Қадияни имам Махди
Қадиянилардың тағы бір түсінігі бойынша олардың құдайы ағылшын. Уахиді
Үндістан исламға қарсы мұндай топтың шығуына бей-жай қарамады Қадияниларға
Барлық мұсылман елдерінде Ахмади тобы мұсылман ағымдарына кірмейді. Мысалы,
Өздеріне қарсы мұндай іс-әрекеттен кейін олар негізгі атауларын жасырып,
Қазіргі таңда ахмадилардың Лондонда үлкен орталығы бар. Батыс мемлекеттерімен
Исматулла кім және ол Қазақстанға қашан келді
Исматулла Мақсұм – қазақстандық «сопылардың» рухани ұстазы, пірі. Оны
Бірақ Исматулланың «бірінші крест» жорығы сәтсіз аяқталды. Қазақстан заңдарына
Қазақстанда дендеген миссионерлер мәселесі қиын. Ислам дінінің өз отанында
Он бес жыл бойы миссионерлер елімізде қарқынды жұмыс істеді.
Ендігі мәселе басқа діннің жетегінде кеткен қандас бауырларымызды өз
Қазірдің өзінде қаламызда ағылшын тілін үйретіп жатқан көп мекемелер
Бір қорқынышты мәселе тағы бар. Бөтен дінге өткен азаматтарымыздың
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Т.И. Юраскина. «Религия в истории мировой культуры»5.4.2. Ислам как
Мұхаммад Зариф. Хикматзада. Б.3.2. Біз неге мұсылман болдық? Алматы
Құран . Наср сүресі.
Бекташ А. Тілегенова А. Дінтану. Шымкент., 2004.
Ислам энциклопедиясы Бас редактор Р. Нұрғалиев-Алматы Қазақ энциклопедиясы» 285-б.
Мехмет Соймен. Ислам дінінің негіздері. Анкара, 1999ж. 144-б.
Мұхаммед пағамбарымыздың ғадистері, Алматы., «Жазушы» 1993. 64-б.
Религии мира. В2-хт. М. Аванта 1996.
Хрестоматия по исламу. М., Наука 1994.
Пол Оливер. Мировые религиозные верование. Пер.с англиск. О. Перфицева,
Сейфеддин Языжы. Негізгі діни мағлұматтар. Алматы 2004.
Фурқан сүресі, 53 аят.
Рахман сүресі,19-20 аяттар
badr-info@mail.ru
http://www.islam-ru.com/17LYUDI%20I/14SERDCA_KOTORIKH/LIS_SRD_003.htm
Ясин РАСУЛОВ с www.yaseen.ru
З. Каражигитов. Ислам в Америке тоже есть. Алматы .
Московский Центр Карнеги- Публикации-Книги- Ислам на постсоветском.
Полезная Газета №184. Политика. Ислам шагает по планете.
Ахмет Абдірахманұлы, Рахмет самалы, «Мұсылман елдеріне саяхат» № 3
Өмір журналы 2000 № 7-8 «Мусулмане во франции».
Ахмет Абдірахманұлы, Рахмет самалы журналы Мұсылман өлкелеріне саяхат. Маусым
Хұжырат 49/10.
Рахмет самалы журналы, Мұсылман өлкелеріне саяхат. Сәуір № 1
Рахмет самалы журналы, Мұсылман өлкелеріне саяхат. Наурыз-сәуір 2005
Рахмет самалы журналы, Мұсылман өлкелеріне саяхат. қазан № 4
Доктор Мурад Вильфред Хоффман. «Ислам и будущее мира»
Қазақстан Республикасының Конституциясы. А., 1995ж. «Қазақстан» баспасы.
О. Көбеева. «Дінтану негіздері» А., 1998ж.