Жоспар
І. Кіріспе.
Биосфера туралы түсінік
ІІ. Негізі бөлім
Биологиялық айналым.
Көміртегі айналымы
Күкірт айналымы
Азот айналымы
Фосфор айналымы
ІІІ. Қорытынды.
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.
.
Биосфера туралы түсінік.
Биосфера терминін австриялық геолог Эдуард Зюсс
Ғылымның қазіргі деректеріне қарағанда, біздік планетамыз
Біздің планетамыздың табиғаты тірі организмдерден және
Биосфераның төмеңгі шекарасы жер қыртысының 2-3
Литосфераның беткі жоғарғы қабатын, тіршілік иелерін
Қазіргі кезде, әуелгі биосферадан (первичная биосфера
Бірнеше миллиард жылдар бойы, жаратылыс заңдарына
Ал, түзілген молекулалар өзге бір қосылыстардың
Вернадский В.И
Жер беті мен оның қойнауындағы тірі
Бөліктер Бағалаушы шамалар
Масса 1-1012т Масса, % Тұтас массасы
Құрлық
Өсімдіктер дүниесі 2,40 99,2
Жан-жануарлар мен микроорганизмдер дүниесі 0,02 0,8
Жиынтығы 2,42 100,0 99,87
Мұхит
Өсімдіктер дүниесі 0,0002 6,3
Жан-жануарлар мен микроорганизмдер дүниесі 0,003 93,7
Жиынтығы 0,0032 100,0 0,13
Барлығы 2,4232 - 100
Әдетте, тіршілік саласының күрделенілуі, көпклетканың пайда
Көпклеткалалы организмдер, өздерінің миллиондаған жылдар бойы
Тіршіліктің жер бетіне- құрлыққа көшуі, әр
Ал, қазіргі эволюциялық кезеңнің, биогенезден айырмашылығы-
Н Экзосфера
Н
Не
1500 Жылжу Н, Не
О
500 0>N2>0
Термопауза
P(O) = h(N2)
200
Диффузия
Термосфера
100 N2>O2>O ↑ O N
O2↓ N + NO
Omax O+O → O2
85 Гомосфера Н
OH CH4 + hv →
NO CH4 + O → CH3
50
O>O3
O3 = O NO2 →
O3 > O N2O →
15 Негізгі құрамы А мөлшердегі құрамы
N2 78.08% CO2 O3
O2 20.95% CH4
Ar 0.93% N2O H
0
Жер атмосферасының құрамы, құрылысы және ондаңы
2.Биосферадағы заттар айналы.
Биосферадағы зат айналыс- үлкен (геологиялық және
Үлкен хат айналысы мың- миллиондағын жылдар
Кіші айналым кезінде, зат айналысы биоценоз
Күн сәулесімен энергиясын пайдалану нәтижесінде, бейорганикалық
Көміртегі айналымы. Көміртегінің табиғаттағы айналымы үлкен
Көміртегінің кіші цикл бойынша түрленуі, үлкен
Кіші айналымнан шығатын көмір қышқыл газындағы
Табиғи цикл
Адамзат іс- қарекетінің нәтижесіндегі өзгеріс бағыты.
Күкірт айналымы. Табиғатты күкірт айналымы барысында,
CaS + CO2 + H2O =
2H2S + O2 = 2H2O +
2S + 3O2 + 2H2O =
CaCO3 + H2SO4 = CaSO4 +
CaSO4 + CH4 = CaS +
Биосферадағы күкірт айналымының схемасын, төмендегі түрде
Азот айналымы. Азот элементтерінің де, өзге
Келтірілген схема Р.Риклефе ұсынысы бойынша беріліп
Фосфор айналымы. Фосфор қосылысқа түсуге өте
Фосфордың биогеохимиялық циклының формасынан редуценттердің, формасына
Қышқылдықтың артуы
Иондық түрі PO43- HPO42-
Тұздар Na3PO4 CaHPO4 Na2HPO4
Ерігіштік Аз ериді Ерімейді Жақсы ериді
Келтірілген мысалдарды талдау, биогеохимиялық циклардың кризистік
Теңіз, мұхит сулары құрамында орташа алғанда
Топырақ- континеттер беттеріндегі биосфераның күрделі компонентті
Топырақтану ғылымының негізін салушы В.В.Докучаев (1846-1903)
Жер қойнауының химимялық құрамы (А.Б.Ронов және
А.А Ярошевский бойынша, % )
Компонент Континеттік қабат Мұхит қабаты Орташа
SiO2 57.23 48.17 55.24
TiO2 0.71 1.40 0.86
Al2O3 14.46 14.90 14.55
Fe2O3 2.36 2.64 2.42
FeO 5.41 7.37 5.86
MnO 4.77 7.42 5.37
CaO 6.698 12.19 8.12
Na2O 2.40 2.58 2.44
K2O 1.98 0.33 1.61
P2O5 0.16 0.22 0.17
Copr 0.08 0.05 0.07
CO2 1.48 1.37 1.44
SO3 0.12 - 0.09
Snup 0.08 0.05 0.08
Cl 0.03 0.02 0.03
F 0.03 0.02 0.03
H2O 1.57 1.05 1.46
Топырақтарда биорганикалық заттардың ыдырау процесі жүріп
Өсімдік қоректі жануарлар қорек ретінде қабылдаған
Қорытынды
Қоршаған табиғи ортаны қорғау бағытында, білім
Экология ғылымының негізгі мақсаты- биосферадағы тепе-
Пайдаланған әдебиет.
А.Ж.Ақбасова. Г.Ә.Экология. жоғары оқу орындарына арналған
А.Баешов. Экология негіздері. Түркістан, Яссауи университеті,
А.К.Бродский. Жалпы экологиялық қысқаша курсы.
Г.С.Оспанова. Г.Т.Бозшатаева. Экология.
Ғ.Сағымбаев. Экология негіздері. Алматы, 1995
Биосфера, литосфера, атмосферадағы көміртегі
Химиялық ұнтақталу
Үгітілген жыныстар мен карбонаттардағы көміртегі
Мұхитқа шайылу
Мұхиттер мен теңіздерде карбонаттардың шөгуі
Метаморфы жыныстар
Метамор-фоз
СО2 бөлінуі
Өсімдіктер дүниесі
Атмосфера, гидросфера
Жан- жануарлар дүниесі
Минералды заттар
СО2- дегі С
Минералды заттардағы - С
Сульфиттер H2S
Белок
S
H2SO4 Сульфаттар
Нитрофикация
Аммоний ионы (NH4+)
Мочевник
Жануарлар мен өсімдіктер бойындағы азот қосылысы
Аммонификациялау
Аммиак
Нитрификация
Нитриттер (NO2 -)
Нитраттар (NO-3)
Өсімдіктер мен жан- жануарлар ассимиляциясы және
Азоттың шала тотығы N O2
Бос күйіндегі азот, N2
Бактерия-лардың азотты байла-ныстыруы