МАЗМҰНЫ
Кіріспе 1
Экологияны зерттеу және оның мақсаты 2
Экологиялық зерттеу және төлқұжат 5
Қоршаған ортаға тигізілетін әсерді бағалау 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер 12
Кіріспе
Адамзат баласы тіршілік етуінің алғашқы кезеңінен
Биосфера барлық материалдық игіліктердің қайнар көзі.
Экологияны зерттеу және төлқұжаттау объектілерді; (территориялар,
Осы мақсатта кәсіпорындарға (өндірістік бірлестіктерге), территорияларға
Экологияны зерттеу және оның мақсаты
Зерттеудің мақсаты: қоғамның қызығуын қалыптастырудағы Қазақстан
Зерттеудің мөлшері – биологиялық және химиялық
Экология ғылымының негізгі зерттейтін бағыттары:
Ағзалардың бір-бірімен қарым-қатынастары мен айналаны қоршаған
Биоценоз, экожүйелердегі уақыт пен кеңістікке байланысты
Табиғат ресурстары оны тиімді пайдалану және
Адам-биосфера-қоғам арқасындағы гармониялық байланыстарды реттеу.
Биосфера шегіндегі биологиялық заңдылықтардың тұрақтылығын сақтауды
Биосферадағы тіршілікті қалыпты сақтаудың әлемдік неоэкологиялық
Экология ғылымдарының пайда болуын, дамуын және
I-кезең (1707-1924). Бұл кезең ХVI-ғасырдың басы
II-кезең (1924-1980). Экология ғылымдарының жеке ғылым
Бұдан кейін экология ғылымы дара ғылым
Александр Петрович Щенников, өзінің “Өсімдіктер экологиясы”
Ал кейінгі кезде Н.Чернова мен А.Былованың
III-кезең (1980-2000). Экология ғылымдарының өрлеу кезеңі.
Биологиялық-экологиялық зерттеулер бағыты. Олардың бірнеше бағыттары
Аутэкология – жеке ағзалар арасындағы қарым-қатынастарды
Демэкология – бір түрге жататын ағзалар
Экология ғылымының қолданатын әдістері. Олар: негізінен
Далалық зерттеу методикасын табиғи жағдайларда ғылыми-зерттеу
Зерттеу объектілері – особь, популяция, түр
Экологиялық зерттеу және төлқұжат
Экологиялық төлқұжат - объектілердің немесе өнеркәсіп
Кәсіпорынның экологиялық төлқұжатында көрсетілетін мәліметтер:
• кәсіпорында қолданылатын технологиялар;
• пайдаланылатын ресурстардың (шикізаттың, отынның,
• шығарылатын өнімнің сандық
• қоршаған ортаға тасталатын
• кәсіпорында
Экологиялық төлқұжатта
• шығарылатын зиянды
• қоршаған ортаға тасталатын зиянды заттектерге
• кәсіпорынның табиғатты
• кәсіпорынды қайта құруға
• кәсіпорынның қоршаған
• табиғи
Жобаланған немесе жаңаша қайта құрылатын кәсіпорын
Төлқұжат күшінің сақталу мерзімі 5 жыл.
Экологиялық төлкұжаттың бірінші бөлімінде жалпы
Төлқүжаттың "Кәсіпорынды орналастыратын аймақтың қысқаша табиғаттық-климаттық
"Өндірістің қысқаша сипаттамасы, өнім туралы мәліметтер"
Атмосфераны ластайтын көздер сызбасы нөмірленеді, оны
"Өнімдер түріне байланысты энергетикальқ ресурстардың шығыны"
"Атмосфераға тасталатын шығарындылар туралы сипаттамалар" бөлімінде
"Кәсіпорыңдағы суды пайдалану, суды шығару және
Төлкұжаттың "Кәсіпорында түзілетін қалдықтардың сипаттамасы" деген
"Қалдықтарды көмуге (жинауға) арналған полигондар мен
"Бұзылған жерді рекультивациялау мен топырақтың бұзылған
"Кәсіпорын келігі" деген бөлімде көлік және
"Шығарьнды, төгінді, к.оршаган ортада зиянды заттектірі
Кәсіпорын күрастырган экологиялық төлкүжат жсіргілікті табиғатты
Экологиялык төлкүжат шаруашылық объектілерді экологиялық аттестациядан
Территорияның экологиялық төлқұжаты дегеніміз табиғи жүйенің,
• территория туралы жалпы мәліметтер
бөлінуі, тұрғындар, елді мекендер, жерге орналастырушылық);
• табиғи жағдайлар (географиялық
• Шаруашылық құрылымы мені экономикалық
• табиғи ортаның ластануы (ауа
ауылшаруашылық өнімдері, ортаның ластануына байланысты халықтың
• табиғи
территориялар - қорықтар, заказниктер, тұқым қоры,
Қоршаған ортаға тигізілетін әсерді бағалау
Жаңа территорияларды меңгеру, өндіріс кәсіпорындарын орналастыру,
ҚОӘБ-да шешімнің вариантылығы, территориялық ерекшелік және
ҚОӘБ үшін тапсырма беруші мамандар мен
ҚОӘБ барысында анықтап қаралуға қатысты жағдайлар:
• ұсынылып
• техникалық-экономикалық негіздеме деңгейінде, нөлдік вариантты
• орналастыру варианттарын қоса, қазіргі кезеңде
• қоршаған ортаға тигізілетін
• қарастырылған
• қоршаған орта мен тұрғындар денсаулығына
1-ші кесте. Азық-түлік өнімдеріндегі улы элементтердің
Азык-түліктің атауы Элементтердің ШРК, мг\кг
Pb Cd As Hg Cu Zn
1 2 3 4 5 6
Балаларга арналган консервілері 0.3
Балаларга арналған балық консервілері
Ет және құс: жас, шұжық, аспаздық
Жұмыртқа 0.3 0.01 0.1
Сүт және сүт өнімдері: ашытылған, құрғақ,
Ірімшік 0.3 0.2 0.2
Балық: жас, салқындатылған, аспаздық тағамдар /Қаңылтыр
1 0.2/
0.2 1/
5 0.3/
0.4 0.3/
0.4 10/
10 40\
40
Уылдырық жөне баска да тсңіз онімдері
Астык, жарма, ұн және кеспелер /Балаларға
0.1 0.1/
0.02 0.2/
0.1 0.03/
0.01 10/
5 50/
10
Қант-құмшекер 1 0.05 0.5
Көкөніс және картоп, жемістер, жүзім, жидектер:
/1 0.03/
0.05 0.2/
0.2 0.02/
0.02 5/
5 10/
10 \
200
Шәй 10 1 1
Өсімдік және мал
Майы 0.1 0.03 0.1
Минералды сулар 0.1 0.01
Спиртті ішімдіктер 0.3 0.03
Тұз 2 0.1 1
Печенье 0.5 0.1 0.3
2-ші кесте. Негізгі азық-түлік өнімдеріндегі кейбір
Азық-түлік SЬ N1 Sе Сг А1
Балық заттары 0,5 0,5 1 0,3
Ет өнімдері 0,1 0,5 1 0,2
Сүт өнімдері 0,05 0,1 0,5 0,1
Нан және астық өнімдері 0,1 0,5
Көкөніс 0,3 0,5 0,5 0,2 30
Жеміс 0,3 0,5 0,5 0,1 20
Шырын, сусын 0,2 0,3 0,5 0,1
3-шы кесте. Судан шығатын иістің күшеюін
Иістің күшейе тұсүі Балл
Ешқандай: елеулі иістің жоқтыгы 0
Өте болар-болмас: тәжірибелік зерттеу арқылы анықталады
Шамалы: қолданушылардың назары аударылмайтын 2
Білінетін: оңай анықталатын, су сапасыз деп
Айқын: өзіне назар аударады, ауыз су
1 Өте қатты: иісі әте күшті,
Қорытынды
Мәлімдемеде анықталған және бекітілуге ұсынылатын жобалық
ҚОӘБ жалпы қорытындысы болып ресми "Қоршаған
ҚОӘБ маңыздылығын түсінген 27 мемлекет және
Қолданылған әдебиеттер
Ж.Ж.Жатқанбаев– Экология негіздері, Алматы 2003ж
З.М.Молдахметов,А.М.Ғазалиев,С.Д.Фазылов - Экология негіздері, Қарағанды 2002ж
1