Жоспар:
Кіріспе......................................................................................................3
1.Құнды қағаздар және құнды қағаздар нарығының түсінігі….........5
1.1.Құнды қағаздардың түрлері және олардың жіктелуі...................10
2. Құнды қағаздар нарығының даму ерекшеліктері ………………16
2.1 Құнды қағаздар нарығының қалыптасуы және дамуы...............16
2.2. Құнды қағаздар нарығының қалыптасу проблемалары мен даму
Қорытынды..............................................................................................25
Әдебиеттер тізімі....................................................................................26
Кіріспе
Бүгінгі жаһандану кезінде қазіргі экономиканың тұрақты әрі қарқынды
Құнды қағаздар нарығы қаржы нарығының құрамдас бөлігі болып
Қаржы нарығы – қаржы қызметін көрсету мен тұтынуға
Қаржыны иеленушілер мен оларды пайдаланушылар арасында құнды қағаздар
Құнды қағаздар нарығы қызметінің негізін жалған капиталдың қозғалысы
Жалған капитал – жинақтау процесі мен капиталды орталықтандыру,
Курстық жұмыстың мақсаты: құнды қағаздардың не екенін, мәнін,
Жұмыстың міндеті: Құнды қағаздардың тұрақты дамуы экономикалық өсуді
Тақырыптың өзектілігі: Құнды қағаздардың әлеуметтік-экономикалық тиімділігі және олардың
Курстық жұмыс 28 беттен 4 бөлімнен тұрады. Бірінші
ашып көрсету. Екінші бөлімде құнды қағаздар түрлері
Құнды қағаздар және құнды қағаздар нарығының түсінігі
1.1 Құнды қағаздар және олардың экономикалық мәні
Құнды қағаздарға акция, облигация, мемлекеттік қазыналық міндеттемелер, вексельдер
“Құнды” деген сөздің өзі мейлі қай жағынан
Құнды қағаздың үш түрлі құндылық қасиеті бар, яғни,
біріншіден, акция иемденушісі;
екіншіден, оны шығарушы кәсіпорынның белгілі бір бөлігіне ие
үшіншіден, акцияның екі бағасының – номиналды және рыноктық
Құнды қағаздың екі түрі бар : қарыз түріндегі
Біз мемлекеттік құнды қағаз сатып алсақ пайда табыз,
Құнды қағаздар нарығының пайда болуының бірнеше себептері бар.
Кеңес Одағы кезіндегі құнды қағаздардан қазіргі кездегі құнды
Ал, егер біз қазір жақсы дамыған акционерлік қоғамның
Бұған жеке капиталдың шамасы келмейді. Сондықтан бірнеше жеке
Екіншіден, әр уақытта үнемдеудің арқасында адамдарда басы артық
Қазіргі уақытта мемлекеттік құнды қағазды қарапайым халық ала
Құнды қағаздардың экономикалық мәнін ашуда құжаттың құнды қағаздар
Біріншіден, құнды қағаздар өз кезегінде меншік титулы нысанында
Екіншіден, құнды қағаз қорларды инвестициялау туралы куәландыратын рөлі
Үшіншіден, құнды қағаздар – бұл нақты активтерге талап
Төртіншіден, құнды қағаздардың өтімділік, айналымдылық, нарықтық сипат, стандарттылық,
Өтімділіктің астарында құнды қағаздардың сатылуы нәтижесінде ақша қаражаттарына
Құнды қағаздар нарығы басқа нарықтар сияқты күрделі ұйымдылық
Құнды қағаздардың айналымға түсу уақыты мен әдісіне байланысты
Атаулы баға дивиденттерді, пайыздарды есептеу базасы ретінде нақты
Сонымен, құнды қағаздар шаруашылық қызметте қолданатын әр түрлі
«Қазақстан Республикасындаға бағалы қағаздар нарығы туралы» Заңында
Құнды қағаздардың қайталама нарығы толық қызмет атқаратын болса,
«Биржалық айналым» ұғымы құнды қағаздарды биржаның сату-сатып алуын
Биржаға кез-келген компания еркін түрде жіберіле бермейді. Ол
Биржа өзінің беделін сақтау және нығайту мақсатында акцияларын
Әрбір биржа құнды қағаздарды тіркеуге алғанда өзінің талап-тәртібін
Биржадан тыс айналымға екінші дәрежелі фирмалардың қағаздары түседі.
Биржадан тыс нарық телефон, телекс, компьютер негізінде мыңдаған
1.2. Құнды қағаздардың түрлері және олардың жіктелуі
Құнда қағаздардың түрі түсінігінде құнды қағаздарға тиісті жалпы
Құнды қағаздардың жіктелуі – бұл құнды қағаздардың өздеріне
Құнды қағаздар түрлерінің жіктелуі – бұл бір түрдегі
Құнды қағаздар жоғарыда айтылғандай белгілі бір сипаттың жиынына
Уақыт сипаттамасы:
- қызмет ету мерзімі: айналысқа қай уақытта шығындарды,
- пайда болуы: бас өзінің бірінші негізінен келе
Кеңестік сипаттамасы:
- қызмет ету нысаны: қағазда немесе заңды түрде
- ұлттық белгісі: отандық немесе басқа мемлекеттік, яғни
- аймақтық белгісі: елдің қай аумағында шығарылған.
Нарықтық сипаттамасы:
- құнды қағаздар негізінде жатқан актив түрі немесе
- иемдену тәртібі: ұсынушыға, атаулы, ордерлі. Атаулы құнды
- шығару нысаны: эмиссионды, яғни ішінде барлық құнды
- меншік нысаны және құнды қағаздарды нарыққа шығарушы
- тәуекел деңгейі: жоғары, төмен және тағы басқа;
- қаражат салымының нысаны: ақша қарызға немесе меншік
Құнды қағаздар сонымен қатар мерзімді және мерзімсіз болып
Мерзімді – оларды шығару кезінде мерзімді белгіленетін құнды
- қысқа мерзімді, айналымда бір жылға дейін жүретін;
- ұзақ мерзімді, айналымда бір жылдан жоғары мерзімде
Мерзімсіз – айналым мерзімі шектелмеген құнды қағаздар, яғни
Құнды қағаздардың пайда болуының классикалық нысаны – қағаз,
Инвестициялық (капиталдық) – капитал салымы үшін объекті болып
Инвестицциялық емес – тауар немесе басқа нарықта ақшалай
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және несиелік тәуекел деңгейін,
мемлекеттік;
муниципальдық;
мемлекеттік емес.
Мемлекеттік құнды қағаздар – мемлекеттік ішкі қарыздарының нысаны:
Муниципалдық құнды қағаздар корпорациялық және жеке қаржы институттарымен
Нарықтағы айналым ерекшеліне байланысты құнды қағаздарды нарықтық (айналымды)
Нарықтық құнды қағаздар екінші нарықта биржалық және биржадан
Нарықтық емес құнды қағаздар бір қолдан екінші қолға
Сонымен қатар, айналысы шектелген құнды қағаздар туралы айтып
Құнды қағаздардың борышқорлық және иемденуші үлесіне бөлінуі өз
-әр түрлі активті меншікке алуға;
- уақытша пайдалануға.
Егер құнды қағаздар салынған ақша сомасын қайтарып беру
Эмиссиялық құнды қағаздар ірі серияда және көп көлемде
Эмиссиялық емес құнды қағаздар аз серияда немесе санаулы
Қазіргі әлемдік тәжірибеде қолданылатын құнды қағаздар екі үлкен
сынып – негізгі;
сынып - туынды.
Негізгі құнды қағаздар – қандай да болса бір
Бұл мақсат нарықты биржа түрінде ұйымдастыру арқылы жүзеге
1) тұрақты және ұйымдастырылған түрде қызмет атқарады;
2) сауда келісімдері тауарсыз жүргізіледі;
3) іскерлік келісімдер бірін-бірі алмастыратын, тұрақты да жаппай
Биржа негізінен келесі қызмет түрлерін атқарады:
1. Құнды қағаздарды алушылар мен сатушыларды бір-бірімен кездестіреді,
2. Құнды қағаздар бағамын тіркейді, ұсынылған акциялар мен
Капиталды бір өндіріс түрінен екіншісіне ауыстыратын механизм қызметін
Жалпы елдегі және жеке өндіріс салаларындағы іскерлік белсенділікті
Биржа акционерлік қоғам ретінде, яғни жеке кәсіпкерлік негізінде
Қор индекстері нарық жағдайының жалпы суреттемесін береді, сонымен
2. Құнды қағаздар нарығының даму ерекшеліктері
2.1. Құнды қағаздар нарығының қалыптасуы және дамуы
Құнды қағаздар нарығын қалыптастыру үшін бірінші кезекте нарықтың
Осы арада аса маңызды мынадай жайттарды атап өтпеске
Қор нарығына тек Қазақстан Президентіне ғана бағынатын тәуелсіз
Құнды қағаз нарығы 150 жылдан бері өмірде бар.
Әр түрлі мемлекеттік органдардың жасаған нормативтік базасы қарама-қайшылығы
1. Банктік үлгі - бұл арада құнды
2 . Банктік емес үлгі – бұл үлгі
3. Аралас үлгі – бұл үлгі бойынша құнды
Бұл үлгіге Жапония да, Ресей де көшіп жатыр.
Құнды қағаздар нарығының үлгісін таңдап алу – құнды
Қазақстан Республикасындағы Құнды қағаздар нарығының спецификасы меншік қатынастарын
Құнды қағаздардың отандық нарығы республика азаматтарына нарықты қалыптастыру
Құнды қағаздар нарығының барлық эмитенттері келісе отырып, құнды
2.2. Құнды қағаздар нарығының қалыптасу проблемалары мен
Қазақстандағы құнды қағаздар нарығы он бес жыл уақыт
Осы процесті мемлекеттік қолдаумен бірге, белгілі бір субъективтік
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының құнды қағаздар нарығында екі
Қазақстан Банкаралық Валюта-қор биржасын Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі
Құнды қағаздар бойынша негізгі операциялар көлемі 1995 жылы
Өткен кезең ішінде Құнды қағаздар нарығының қызметіне қатысты
Ал Қазақстан Республикасының Үкіметі Қор биржасы арқылы кәсіпорындар
сауда өткізу мерзімдері ұзартылды;
лоттарды ұлғайтуға мұмкіндік жасалды;
келісім шарттарды аяқтау процедурасына толықтырулар мен анықтамалар енгізілді;
комиссиялық алымдардың мөлшері бекітілді;
құнды қағаздар листингі туралы ережелер өзгертілді.
ОАҚБ жақын және алыс шетелдердің қор биржаларымен тұрақты
Биржада барлық қазіргі заманғы және халықаралық стандарттарды сақтау
Қор рыногын бұдан гөрі терең және бүге-шігесіне дейін
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтандырылған жоспарлы экономикадан принципті
Қолма-қол ақша айналысын жүргізетін және осындай қысқа мерзімдік
Қарыз капиталының, былайша айтқанда қысқа мерзімдік және ұзақ
Құнды қағаздар нарығы.
Қазақстанда Құнды қағаздар нарығы мүлдем болған жоқ. Оны
Құнды қағаздар нарығы экономикалық барлық субъектілерінің өздеріне қажетті
Биржа – қор биржасы нарығының негізгі буыны болып
Қорытынды
Жұмысты қорытындылай келе әлеуметтік бағыттағы нарықты экономикадыға құнды
Бұл жұмыстың өзектілігі біздің еліміздегі құнды қағаздар нарықтық
Қоғамның сауаттылығы, оның кеңейтілген ұдайы өндіріске мүмкіншілігі, тұрғындардың
Сонымен, құнды қағаздар әлеуметтік-экономикалық қатынастар процесінде (өндіруші мен
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың “Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және
Әдебиеттер тізімі:
1
туралы”, 2003 ж. 2 шілде.
2
болды// Қарағұсова Г.Құнды қағаздар туралы не білеміз.-
Алматы,1996.-Б.6-9
3
экономикалық басымдылығы және оларды рыноктық
қатынатарда мемлекеттік реттеудің
маңыздылығы:Автореферат. – Алматы, 2006. – 25 б.
4
деңгей. Екінші деңгей. Үшінші деңгей / Ақанова Д.Х;
Алдашева А.М; Ахметжанова З.Қ.- Алматы: Арман, 2002.- 403
б. - Т.1. - 2002.- 1000.00тен.
5
бөлім.- Алматы: Дәнекер, 2003.- 279 б.
6
Алматы: Экономика, 2006.- 216 б.
7
2002.- 170 б.
8
қалыптасу ерекшеліктері: [Құнды қағаздар рыногы туралы]//
Егемен Қазақстан.- 1995.-2 қараша
9
туралы// Егемен Қазақстан.- 1996.-2 наурыз
10
қағаздар рыногы туралы]// Егемен Қазақстан.- 1996.-19
қыркүйек
11
Сұрақтар мен жауаптар.- Алматы: Қаржы-каражат, 1996.-
32б.
12
облысы әкімінің орынбасарымен сұхбат]// Егемен
Қазақстан.- 2000.-1қазан.-Б.3
13
тұрақтылығын сақтау / Сұхбаттасқан М.Мұқаштегі// Алматы
ақшамы.- 2001.-25 қаңтар.-Б.2
14
Қазақстан.- 2004. - 23 қаңтар. - Б. 4
15
Қаржы-қаражат.- 1995.-N5.-Б.48-49
Қарағұсова Г.Ж. Құнды қағаздар
Шалғынбаев Т. Құнды қағаз дегеніміз не// Қаржы-қаражат.-
Қазақстан Республикасының Заңы “Бағалы қағаздар рыногы туралы”,
Қазақстанда құнды қағаздар рыногы қашан пайда болды// Қарағұсова
Мұханалиева И. Бағалы қағаздардың әлеуметтік- экономикалық басымдылығы және
қатынатарда мемлекеттік реттеудің маңыздылығы:Автореферат. – Алматы, 2006.
Шалғынбаев Т. Құнды қағаз
3