МАЗМҰНЫ
Кіріспе...................
«Көксарай» су реттегішінің құрылу тарихы.............
Зерттеу әдістері........................
Оңтүстік Қазақстан облысының физткалық-географиялық жағдайы.........................
Көксарай су реттегіші өсімдіктерінің түрлері мен қауымдастықтары......................
Су өсімдіктерінің балық шаруашылығындағы маңызы..........
Қорытынды...........................
Пайдаланылған әдебиеттер...............
Кіріспе
Сырдария өзенінің арнасы Қырғызыстан, Тәжікістан, Өзбекстан
Нәтижеде Сырдария суының Қазақстан бөлігіндегі көлемі қыс
Бұл қиын жағдайдан құтылудың бір-ақ жолы бар болатын. Ол
төндіретін артық суды уақытша ұстап тұру
Осы жағдайда Қазақстан үшін Сырдария өзенінде
«Көксарай » су реттегішінде өндірістік мақсаты бар
Бұл балықтар негізінен су қоймадағы табиғи
Су реттегіш – қоймалардың өсімдіктер түрлері
Осы айтылғандарға байланысты 2011 – 2013 жж.
Су тасқынына байланысты құрылған «Көксарай»
Зерттеу жұмысының мақсаты:
«Көксарай» су ретегіші өсімдіктерінің өндірістік балықтар
сақталудағы рөлін, су өсімдіктерінің биологиялық, экологиялық
Зерттеу жұмысының міндеті:
«Көксарай» су реттегішінің өсімдіктер түрлерін анықтау;
«Көксарай» су ретегіші өсімдіктерінің қауымдастығы, олардың құралу
«Көксарай» су ретегіші өсімдіктерінің доминант түрлерінің
Су өсімдіктерінің су қоймада өсетін балықтар
Ғылыми жұмысының нысаны: «Көксарай» су реттегішінің өсімдіктері
Зерттеу жұмысының жаңалығы: «Көксарай» су реттегіші
«Көксарай» су ретегішінің құрылу тарихы
2008 жылдың көктемінде Мемлекет
Құрылыстың атқарушы жобалаушысы етіп республика
Сурет 1. «Көксарай » - елдің алғашқы индустрияландыру жобасы
«Казгипроводхоз институты» ӨК орындағы техникалық
Су жіберетін мүмкіндігі бар негізгі
Су жіберетін мүмкіндігі бар бұру арнасы –
Су жіберетін мүмкіндігі бар жинақтаушы құрылыс
«Көксарай» су реттегіші қоймасының кешкнін құрайтын
Су жіберетін мүмкіндігі бар су
Су жіберетін мүмкіндігі бар жеткізуші арна – 500
«Арыс – Шәуілдір» жолы бойынша жүруді қамтамасыз ететін
Сырдария өзеніндегі Көксарай тасқынға қарсы су
сырдария өзенінің бассейнінде ықтимал су басу
су реттегіште жиналған таза 3 млрд. м
Кіші Арал Теңізіндегі су деңгейін ұлғайтуға ;
Арнасайға бөлу арқылы су ресурстары
Шардара ГЭС – нің қысқы электр
Сырдария өзенінің алқабы мен атырауында экологиялық
Су реттегіштің алабы істен шыққаннан кейін
Объектінің стратегиялық маңыздылығын ескере келе,
Сурет 2. «Көксарай» су реттегіші
«Көксарай» су реттегішінің құрылысына бірінші болып
Құрылысты жоспарлау, технологиялық карталарды әзірлеу,
Сурет 3. «Көксарай» су реттегіші
Барлық жобалау мен құрылыс мәселелерді жедел тәртіпте «Қазселденқорғау»
Суармалы жүйенің пайдалы әсер коэффициенті деген
2.Зерттеу әдістері
«Көксарай » су реттегішінің өсімдіктер түрлері
Зерттеу нысаны болып «Көксарай» су реттегіші және
Реттегіштің индустриалды құрылу тарихы және
«Көксарай» су реттегішінің орналасқан орнының
Өсімдіктердің түрі, туыс , тұқымдастары. «Флора средней
Өсімдіктер қауымдастықтары жалпы ботаникалық зерттеу
Экологиялық профилдерді қолданып (1м және 100м
Өсімдіктердің тығыздылығы жай көзбен алты
Жеке өсімдіктердің олардың қауымдастықтарының биомасса
Өсімдіктер қауымдастықтарының дамуы тұрақты мекен-жайдағы
Су өсімдіктері тұқымдарының өнімі түрлі экологиялық
Су реттегішінің физико-географиялық ,гидрологиялық және гидрохимиялық
Су қоймасының тұздық құрамы , еріген
Тұрақты түрде судың , ауаның температурасы
Су түбіне бекінген өсімдіктердің айма-ай
Кейбір өсімдіктердің жер асты және
Зерттеу уақытында жиналған өсімдіктер түрлерінің
3.Оңтүстік Қазақстан оьлысының физикалық-географиялық жағдайы
Оңтүстік Қазақстан облысы Қазақстан Республикасының
Облыс аумағы 117,3мың шаршы шақырым
Облыс солтүстігінде Қарағанды , батысында
Табиғи жағдайлары мен табиғат қорларына
Жер бедері немесе рельефі.
Оңтүстік Қазақстан облысының жер бедері
Солтүстік бөлігін Бетпақ дала алып
Жазықтар мен таулардың орналасуы, олардың
Таулы аймақтарда болып жатқан жер
Сырдария өзенінің орта бөлігі ағысының
Облыс территориясы жер бедерінің ерекшелігі
1.Құмды шөл.
2.Шөлейт.
3.Дала.
4.Шоқылы және таулы жоталы.
Оңтүстік өлкенің бір өзгешелігі болып
Климаты
Оңтүстік Қазақстан облысының климаттық жағдайы
Оңтүстіктің климаты шұғы еонтинентті. Бұл температураның
Қаңтар – ең суық ай, орташа
Ал жаз айларында оңтүстіктен келетін
Жауын-шашын : климатты айрықша деңгейлігі
Қар қалыңдығы жұқа және бірқалыпты
Оңтүстік Қазақстан орта Азиялық
Ыстық климат Оңтүстік Қазақстанның жазықтарында
Оңтүстік Қазақстан облысы территориясына күн
Топырақ жамылғысы
Тегіс,сазды жазықтықтарда әртүрлі типтердегі
Солтүстік шөлді аймақта (Бетпақ дала) негізінен
Батыс Тянь-Шань облыс территориясында топырақ биіктігі
Тау алды және тау етегіндегі шөлейтті
Таудың құрғақ шалғынды қоңыр топырақ
Биік тауда альпілік және субальпілік
Оңтүстік Қазақстанның құрғақ аудандарында сортаңдар
4. «Көксарай» су реттегіші өсімдіктерінің түрлері
Су қоймалары өсімдіктеріне нағыз су
Көксарай су реттегіші және оның
Гигрофиттер су қоймалары жағалаулары және
Су реттегіш жағалауларында гигрофиттермен аралас
Мезофиттер және ксерофит формаларының
Су реттегішінің алғашқы өсімдіктері : қамыс
Зерттелген су қоймада кіші рдест
Су реттегішінде жеткілікті дәрежеде суда
«Көксарай» с у реттегішінің құрамында бір жылдық
Су қоймаларда көп жылдық өсімдіктердің кең
Су реттегішінің өсімдіктерінде хараның бір
Кейбір гидро-гигрофитті өсімдіктер су реттегіші жағдайында
Су реттегіші төңірегіндегі ұсақ су
«Көксарай» су реттегіші өсімдіктерінің қауымдастықтары
Су қоймасы өсімдіктерінің классификациялық жүйесі
Су жағалауындағы және нағыз су өсімдіктері
Суда өсетін гидрофиттер мен су жағалауы
Негізі су өсімдіктерін ,су жағалауы өсімдіктерінен
Су жағалауы өсімдіктері қауымдастықтары су
Су жағалауы –гигрофильді өсімдіктер қауымдастықтары
Су жағалауы өсімдіктерінен Көксарай су
Ажырық- қауымдастығы. Бұл қауымдастық таза ажырық
Таза ажырық ассоциациясы су реттегішінің беткей
Қауымдастықтың негізгі эдификаторы Ажырық ұзындығы 0,3-0,8 м.
Ажырық наурыз айының соңында өз
Ажырықтың түрлі су жағалайы өсімдіктері мен қауымдастықтары
Күрмек қауымдастығы .
Күрмек қауымдастығы таза қауымдастық, күрмек
Қауымдастықтың құрамында шырмауық, мартйма волвочей т.б. кездеседі.
Олардың жабындылары 80-90 %. Тіршілік көрсеткіші
Атқұлақ қауымдастықтары
Бұл қауымдастық су реттегішінің жағалауларында
Әр түрлі шөптесін өсімдіктер қауымдастығы.
«Көксарай» су реттегішінің қойма жағалауының
Қауымдастықта күрмек,құрақ, жіңішке жапырақты қоғалар
Су қойманың төңірегінде орналасқан ұсақ су
Су реттегіш домбаларының сырт бөліктерінде
Су қойманың көпшілік су жағалулары
Суға жартылай батып өсетін өсімдіктер қауымдастығы.
«Көусарай» су реттегішінде өсетін өсімдіктердің
Құрақ қауымдастығы
Қамыс қауымдастықтары :қамыс-Гроссгейтм қоғасы, таза қамыс және
Таза құрат қауымдастығы су реттегіште
Су қойма жағдайында кең таралған қауымдастық
Қауымдастыққа кейбір жағдайда суға толығымен батып тіршілік
Құрақтың басқа су өсімдіктерімен құрған ассоциациясы.
Су қойманың терең сулы жерлерінде кездеседі(1-1,5м).
Қамыс-бұл қауымдастықтарды су қойма жағалауындағы
Құрат кіші рдест қауымдастығы.
Бұл қауымдастық таза қамыспен суға
қамыс, төменгі яруста кіші рдест. Жалпы жабындылық
Қауымдастық арасында аз санда болса
Қоғалар қауымдастықтарынан : таза қоға қамыспен аралас
Жіңішке жапырақты қоға үлкен емес
Жіңішке жапырақты қоға қамыс қауымдастығы тереңдігі
Гроссгейм қоғасы қауымдастықтары кең таралмаған
Су реттегішінің және оның төңірегінде
Суға толығымен батып және қалқып
Бұл өсімдіктердің ең аумақты қауымдастықтары.
Роголистник, Наяда, Кіші рдест, қарапайым хара қауымдастықтарын
Роголистник су реттегішінің органикалық тыңайтқыштар тасталған
Қарапайым хара қауымдастығы.
Қауымдастық су реттегішінің сулары терең
Кіші рдест қауымдастығы.
Кіші рдест қауымдастығы су реттегішінің су тереңдігі
Қорыта айтқанда зерттелген Көксарай су
Көксарай су реттегішінің өсімдіктер және
5. Су өсімдіктерінің балық шаруашылығындағы маңызы.
Су өсімдіктері балық өршітетін қоймалар үшін
Көпшілік су өсімдіктері өсімдікпен
С.Е.Келдібековтың «Дамащи», «Балықшы» әкспериментальды балық өршітілетін
Көпшілік Көксарай су реттегішінде кездесетін
З.К.Золотованың (1966) зерттеі бойынша ақ амур
Ақ амурдың су өсімдіктерін азықтыққа
Жоғарыдағы көрсеткіштен белгілі болуынша жұмсақ су өсімдіктерінің
Жұмсақ су өсімдіктерін балықтардың жақсы
Мыс су қойма жағдайында өскен
Су өсімдіктерінде белоктар,көмірсулар,майлар көп дәрежеде. Мысалы
Су өсімдіктері макро,микроэлементтерге бай. Рдест және
өсімдіктерінен көбірек. Мыс 1 кг құры
Балық өсіру практикасында жемістік заттар
Су өсімдіктерінің маңызы балықтардың қоректенуімен шектелмейді.
Р.Л.Аренкованың (1972) жазуы бойынша фитофильді жануарлар
Су өсімдіктері балықтарға қоректік орта
Су өсімдіктерінің бұтақтарында жәндіктерден тыс
Көпшілік су өсімдіктері қоректік заттардың
Су ортасында орылған өсімдіктер сабақтарының
Г.С.Корзинкинаның көрсетуі бойынша 1г қамыс
Су өсімдіктерінің қалдықтарымен байытылған су
Біздердің есептеуіміз бойынша орылған су
жазғы мезгілде балдырлардың мөлшері 4-5
Су өсімдіктерінің биомассасынан құрылған табиғи
Біздердің зерттеуіміз бойынша :
су қоймалары ластанбаған ағынды оттегінің
орта деңгейде ластанған еріген оттегінің
жоғары ластанған су қоймалары үшін
Г.С.Корзинкиннің пікірі бойынша үлкен су
«Көксарай» су қоймасы өсімдіктерінің қоры
Балық өршітілетін су қоймаларына
Нәтижеде су ортасына көптеген құнды
Су қоймасында өршітілген бір жылдық
Орылған өсімдіктерден құрылған көк тыңайтқыштар
Балық өршітілетін су қоймаларында суға
тыңайтқышымен байыту үшін суға жартылай
Балық өршітілетін су қоймаларында әдетте
Т.А.Дееваның (1958) анықтауы бойынша
Біздердің тәжірибеміждің көрсетуі бойынша балықшылық
Көксарай су реттегішінің өсімдіктері түрліше ,бірақ
Су өсімдіктерін балықтардың қоректікке пайдалануын анықтау
Суда жартылай батып өсетін өсімдіктер
Суда қалқып өсетін өсімдіктер :
Қорытынды
Көксарай су реттегішінен 33 өсімдіктер түрлері
Су реттегіші суларында құрақ, жіңішке
Су реттегішінде нағыз су өсімдігі
Су өсімдіктерінің құрамы су реттегіште
Кейбір гигро-гидрофилді өсімдіктер : құрақ,ажырық
Көксарай су реттегіші климаттық жағджайында
Су реттегішінде кездесетін су өсімдіктері түрлері
Көксарай су реттегішінен үш өсімдіктер
-су жағалауы өсімдіктері
-суға жартылай батып өсетін өсімдіктер
-суға толығымен батып өсетін өсімдіктер.
9. Су өсімдіктерінің қорлары су
10. Көксарай су реттегішінің
11. Су өсімдіктерді тыңайтқыш ретінде
- ағын сулы ластанбаған су қоймалары
- еріген оттегілі (8-11Оттегі /л)-1,2-1,5 т/га
Жоғарғы дәрежеде биоген элементтерге бай,
Су реттегішін және балық өрбітілетін
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Айатханов Қ. Көксарайды салдырған Елбасының еңбегін
Казселденқорғау М.М.Көксарай су реттегішін жобалау,2006 ж.
Еспазарова Ұ. Қазақстанның физикалық гоеграфиясы . Алматы,2002 ж.
«Флора Средней Азии» 1-10ТТ. Ташкент , 1941-1960
«Флора Казахстана» 1-6ТТ. Алматы 1960-1980г.
Катанская В.М. фенологические и стационарные
Таубаев Т.Т. Флора и растительность водоемов Средней
Рычин В.В. Флора гигрофитов центральной полосы
Абдиев .М.А. Ряски водоемов у Узбекистана. Авторреф
Золотова З.К. «К вопросу об избирательности в
Хусайнов Н.З. Биологические особенности некоторых массовых данных
Гаевская Н.С. Роль высших водных растений и питаний
Иванова С. Питание личинок некоторых паденок . Тр.
Шпет Г.И. Значение высшей водной
Деева Т.А. Применение зеленой водной растительности как
Кашкин Н.И. Потребление высшей водной растительности
Келдибеков С.Е. Применение ряски и хлореллы в
Келдибеков С.Е. Динамика водной растительности водоемов
S E Keldibekov Aguatik Riparial- aguatic
Шпет Г.И. Регулирование водной растительности для развития
1