МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚОҒАМДЫҚ ЖӘНЕ ДІНИ БІРЛЕСТІКТЕРДІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ.................................................................................................8
1.1 Қоғамдық бірлестік: ұғымы мен құқықтық реттелуі.....................................8
1.1.1 Қоғамдық бірлестіктің ұғымы, белгілері және қызметiнiң
негiздерi.....................................................................................................8
1.1.2 Қоғамдық бiрлестiктердi құру, қайта ұйымдастыру, тарату..............15
1.2 Діни бірлестіктің жалпы сипаттамасы..........................................................23
1.2.1 Қазақстан республикасындағы ар-ождан және дін бостандығына
1.2.2 Қазақстандағы дін және мемлекет қатынастары.................................28
1.2.3 Дінге қатысты мемлекет саясатының мәселелері...............................35
1.3 Діни бірлестіктердің филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеу
(қайта тіркеу) үшін құжаттарды рәсімдеу ережелері..................................38
2 ҚОҒАМДЫҚ ЖӘНЕ ДІНИ БIРЛЕСТIКТЕ МЕНШIК
ҚҰҚЫҒЫНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕЛУІ.......................................................41
2.1 Қоғамдық және діни бiрлестiктердің меншік құқығының
2.2 Меншік құқығының субъектілері мен нысандары......................................46
2.3 Меншік құқығының объектілері...................................................................52
Қорытынды..........................................................................................................56
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.....................................................................60
КІРІСПЕ
Тақырыптын өзектілігі. Конституциямызда: «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық зайырлы, құқықтық
Мемлекет пен қоғамның дамуы барысында қоғамдық бірлестіктердің өзіндік үлесі
Ал осы қоғамдық бірлестіктердің ішінде – діни бірлестіктердің алатын
Қоғамдық бірлестік дегеніміз басқару, әлеуметтік, мәдени, саяси-экономикалық құқықтар мен
Діни бірлестіктер дегеніміз рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін құрылған ұйымды
Қоғамдық пен діни ұйымдар құрылтайшы-қатысушыларының ешқандай мүліктік құқықтары болмайтын
Жеке тұлғалармен қатар, заңды тұлғалар да азаматтық-құқықтық қатыныстардың субъектілері
Жалпы алғанда «заңды тұлғалар» азаматтық құқық саласының негізгі бөлімдерінің
Қызмет ету мақсаттарына заңды тұлғаларды жіктеу Қазақстан Республикасы
Коммерциялық емес ұйымдардың құқық қабілеттілігі
Қазақстан Республикасы азаматтарының бiрлесу бостандығына құқығын iске асыруға, сондай-ақ
Қазақстан Республикасында саяси партиялар, кәсiптiк одақтар және азаматтардың ортақ
Қазақстан Республикасының қоғамдық бiрлестiктер туралы заңдары [3] Қазақстан Республикасының
Мемлекет қоғамдық бiрлестiктердiң құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын қамтамасыз
Қазақстандағы діни жағдайға оның ұлттық, демографиялық ерекшеліктері мен ішкі
Қазақстан көп ұлттық және көп дінді мемлекет. Оның халқы
2010 ж 1 қаңтардағы жағдай бойынша мәліметтерге сәйкес, елде
Діни география жағынан қарасақ, ең діни аймақтар – Оңтүстік
Тәуелсіздік жылдары бұрын дін танушы мамандардың аз қатарына ғана
Жаңа діни қозғалыстар мен миссионерлердің Қазақстанды рухани жаулап алғаны
Қазіргі көп жақтық діни жағдайда мемлекет саясатында діни қауымдар
Дипломдық жұмыстың жоспары – Қазақстан Республикасы Азаматтық
Жоспарға сәйкес автор есептерді құрастырды:
қоғамдық және діни бірлестіктердің жалпы сипаттамасын зерттеу;
қоғамдық бірлестік: ұғымы мен құқықтық реттелуін қарастыру;
қоғамдық бірлестіктің ұғымы, белгілері және қызметiнiң негiздерiн зерттеу;
қоғамдық бiрлестiктердi құру, қайта ұйымдастыру, таратуын қарастыру;
діни бірлестіктің жалпы сипаттамасын қарастыру;
Қазақстан Республикасындағы ар-ождан және дін бостандығына
Қазақстандағы дін және мемлекет қатынастарын қарастыру;
дінге қатысты мемлекет саясатының мәселелерін зерттеу;
діни бірлестіктердің филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеу (қайта тіркеу)
қоғамдық және діни бiрлестiктердің меншік құқығының құқықтық реттелуін қарастыру;
қоғамдық және діни бiрлестiктердің меншiк құқығының мазмұны, формалары
меншік құқығының субъектілері мен нысандарын қарастыру;
меншік құқығының объектілерін қарастыру.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Қазіргі заң ғылымы, нарықтық экономикада қолданыста
Қазақстандық зангер–ғалымдардың арасында заңды тұлғалардың меншік құқығы туралы проблемаларды
Дипломдық жұмыстын авторы сол зангер–ғалымдардың жазған әдебиеттерін пайдаланған.
Жұмыстың әдістемелік және теориялық негізі. Автор дипломдық жұмысты орындауда
Автор дипломдық жұмысты орындауда мынадай Қазақстандық және Ресей зангер–ғалымдардың
Сонымен қатар дипломдық жұмысты орындауда ресейлік заңгер – ғалымдардың
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыстың
Дипломдық жұмыстың 1-ші тарауында «Қоғамдық және діни бірлестіктердің жалпы
Дипломдық жұмыстың 2-ші тарауында «Қоғамдық және діни бiрлестiктердің
1 ҚОҒАМДЫҚ ЖӘНЕ ДІНИ БІРЛЕСТІКТЕРДІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Қоғамдық бірлестік: ұғымы мен құқықтық реттелуі
Қоғамдық бірлестіктің ұғымы, белгілері және қызметiнiң негiздерi
Қоғамдық бірлестік дегеніміз басқару, әлеуметтік, мәдени, саяси-экономикалық құқықтар мен
Діни бірлестіктер дегеніміз рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін құрылған ұйымды
Азаматтық құқық ілімінде заңды тұлғаның, оның ішінде әсіресе мемлекеттік
Академик А.В. Венедиктов "ұжым ілімін" алға тартты. Бұл ғалымның
Ал, ғалым Д.М. Генкин "әлеуметтік ақиқат теориясын" ұсынады, яғни
Азаматтық құқықтануда О.А. Красавчиковтың "әлеуметтік байланыстар ілімі", А.А. Пушкиннің
Бұл мәселе туралы батыс-еуропа әдебиетінде де әртүрлі теориялық көзқарастар
Қазақстан Республикасы азаматтарының бiрлесу бостандығына құқығын iске асыруға, сондай-ақ
Қазақстан Республикасында саяси партиялар, кәсiптiк одақтар және азаматтардың ортақ
Қазақстан Республикасының қоғамдық бiрлестiктер туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына
Азаматтардың бастамасымен құрылған барлық қоғамдық бiрлестiктерге қолданылады, бұған дiни
Қазақстан Республикасы аумағында құрылған және жұмыс iстейтiн шетелдiк және
Саяси партиялардың кәсiптiк одақтардың және басқа да жекелеген қоғамдық
Қоғамдық бiрлестiктер жарғыда және Қазақстан Республикасының заңдарында берiлген өкiлеттiк
Жарғылық мақсаттарды жүзеге асыру үшiн қоғамдық бiрлестiктер Қазақстан Республикасының
өз қызметi туралы ақпарат таратуға;
соттар мен басқада мемлекеттiк органдарда, өзге де қоғамдық бiрлестiктерде
бұқаралық ақпарат құралдарын құруға;
жиналыстар, митингiлер, демонстрациялар, шерулер мен пикеттер өткiзуге;
баспа қызметiн жүзеге асыруға;
халықаралық коммерциялық емес, үкiметтiк емес бiрлестiктерге кiруге;
Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де өкiлеттiктi жүзеге
Қоғамдық бiрлестiк:
Қазақстан Республикасының заңдарын, сондай-ақ жарғыда көзделген нормаларды сақтауға;
өз мүшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiне қатысты құжаттармен және шешiмдермен
- ақша қаражатының келiп түсуi мен жұмсалуы туралы өз
тұрақты жұмыс iстейтiн басшы орган орналасқан жердiң және бiрыңғай
Қоғамдық бiрлестiктердiң кәсiпкерлiк қызметi. Қоғамдық бiрлестiктер жарғылық мақсаттарға қол
Қоғамдық бiрлестiктердiң кәсiпкерлiк қызметiнен алынатын табысқа Қазақстан Республикасының заңдарына
Қоғамдық бiрлестiктердiң кәсiпкерлiк қызметiнен алынатын табысты қоғамдық бiрлестiктердiң мүшелерi
Мемлекет және қоғамдық бiрлестiктер. Мемлекет қоғамдық бiрлестiктердiң құқықтары мен
Қоғамдық бiрлестiктер мемлекеттiк органдармен ынтымақтасуы және өзара iс-қимыл етуi,
Қоғамдық бірлестіктер аппараттарының қызметкерлеріне Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы, Қазақстан
Заң актiлерiнде көзделген жағдайларда қоғамдық бiрлестiктердiң мүдделерiн қозғайтын мәселелердi
Саяси қоғамдық ұйымдарға халықтың белгілі бір тобының мүддесін
Саяси қозғалыстар сияқты қоғамдық ұйымдар да адамдардың мүдделерін іске
Қоғамдық ұйымдар бірлесіп амал-әрекет жасау үшін халықаралық, жалпы мемлекеттік,
Қоғамдық ұйымдар әр түрлі келеді. Оған партиялар, кәсіподақтар, жастар
Қоғамдық ұйымдар мынадай түрлерге бөлінеді:
Қоғамдық-саяси мүдделеріне сай құрылған ұйымдар. Бұған алдына саяси мақсаттар
Экономикалық мүддесіне қарай құрылған ұйымдар. Топтық белгісіне сай ұйымдар
Көпшілік ұйымдардың ішінде айрықша көзге түсетіні-кәсіподақтар.
Кәсіподақ – бір мамандықтың немесе өндірістің бір саласында еңбек
Кейінірек олар өнеркәсібі дамыған барлық елдерде қалыптасады. Себебі, капитализмнің
Кәсіподақтар өз қызметінде жұмысшы табына сүйенген саяси партиялармен тығыз
Үкіметке қарсы күрес жүргізуші партиялармен одақтасқан кәсіподақтар болады. Олар
Біздің республикамызда кәсіподақтар мемлекеттік және қоғамдық істерді шешуге араласады.
Кәсіподақтар өз міндеттерін үш түрлі жолмен шешеді:
1. Жұмысшылардың экономикалық, әлеуметтік тұрмыс жағдайын түзетуге арналған өкімет
2. Үздіксіз ереуілге шығып, өкіметке күшпен қысым жасау.
3. Кәсіподақтардың өз көзқарасын өкіметтің саясатымен сәйкестендіріп, мемлекет, кәсіпкерлердің
Қоғамдық қозғалыстар туралы түсінік, белгілері, қызметі.
Саяси қозғалыс деп өкімет билігі үшін күрес арқылы қазіргі
Саяси қозғалыстардың пайда болуына төмендегідей саяси жағдайлар себеп болады.
Жеке адам өз ойын, көзқарасын өкімет орындарына тікелей жеткізе
Экономикалық және әлеуметтік қайшылықтар себеп болады. Мысалы: Жаңаөзендегі (1989
Ұлттық мәселелердің шешілмеуі. Мысалы: «Азат», «Желтоқсан».
Саяси қозғалыстар көпшілік партияны құру жолындағы алғашқы саты болуы
Қоғамдық құрылысқа қатынасына қарай саяси қозғалыстар: Консервативтік, реформистік,
Саяси қозғалыс бір қалыпта тұрмайды. Ол дамып, өзгеріп отырады
Қозғалысқа қажеттілік және оның пайда болуы
Үгіт-насихат, әрекет ету сатысы
3. Дамыған жұмыс кезеңі
4. Саяси қозғалыстың өшу сатысы.
Қоғамдық қозғалыстардың ішінде кең тарағанының бірі – «Халық
Қоғамдағы батыл өзгерістер кезінде саяси күштер дүниеге келіп қалыптасады.
Өздеріңнің саяси ықпалы жетіспегенде маңызды мақсатқа жету, саяси билікті
Соғысқа, фашизмге қарсы, демократияны қорғау үшін интерноционалдық негізде қалыптасқан
Қоғамдық бiрлестiктер азаматтардың саяси, экономикалық, әлеуметтiк және мәдени құқықтары
Экстремистiк мақсаттарды көздейтiн қоғамдық бiрлестiктердi құруға және олардың қызметiне,
Қазақстан Республикасы аумағында әскерилендiрiлген құрылымы, түрi, арнаулы айырым белгiлерi,
Басқа мемлекеттердiң саяси партиялары мен кәсiптiк одақтарының, дiни негiздегi
Азаматтардың денсаулығы мен адамгершiлік негiздерiне қастандық жасайтын қоғамдық бiрлестiктер
Қоғамдық бiрлестiктер құрудың және олардың қызметiнiң принциптерi. Қоғамдық бiрлестiктер
Қоғамдық бiрлестiктер өз мүшелерiнiң (қатысушыларының) ерiктiлiгi, тең құқықтылығы, өзiн-өзi
Азаматтың қоғамдық бiрлестiк қызметiне қатысуы немесе қатыспауы оның құқықтары
Қоғамдық бiрлестiктердiң мәртебесi. Қазақстан Республикасында республикалық, аймақтық және жергiлiктi
Қазақстан Республикасы облыстарының жартысынан астамының аумағында өздерiнiң құрылымдық бөлiмшелерi
Қазақстан Республикасы облыстарының жартысынан азының аумағында өздерiнiң құрылымдық бөлiмшелерi
Жергiлiктi қоғамдық бiрлестiктерге Қазақстан Республикасының бiр облысы шегiнде жұмыс
Республикалық және аймақтық қоғамдық бiрлестiктер өз мәртебесiн растау үшiн
Қоғамдық бiрлестiктер одақтары (қауымдастықтары). Белгiленген тәртiппен құрылған және тiркелген
Қоғамдық бiрлестiктер, соның iшiнде халықаралық бiрлестiктер одақтарының (қауымдастықтарының) қызметi
Халықаралық және шетелдiк коммерциялық емес үкiметтiк емес бiрлестiктердiң Қазақстан
Халықаралық және шетелдiк коммерциялық емес, үкiметтiк емес
1.1.2 Қоғамдық бiрлестiктердi құру, қайта ұйымдастыру, тарату
Қоғамдық бiрлестiк Қазақстан Республикасы азаматтарының жарғы қабылданып, басшы органдар
Қоғамдық бiрлестiктердiң заңды тұлға ретiндегi құқық қабiлеттiлiгi ол Қазақстан
Қоғамдық бiрлестiкке мүшелiк (қатысу). Қазақстан Республикасының азаматтары қоғамдық бiрлестiктердiң
Он алты жасқа толған азаматтар саяси партиялар жанындағы жастардың
Мүшелiкке ие болу және одан айрылу ережелерi мен тәртiбi
Әскери қызметшiлер, ұлттық қауiпсiздiк органдарының, құқық қорғау органдарының қызметкерлерi
Қоғамдық бiрлестiктiң жарғысы. Қоғамдық бiрлестiктiң жарғысында мыналар көзделуге тиiс:
қоғамдық бiрлестiктiң атауы, қызметiнiң мәнi мен мақсаттары;
қоғамдық бiрлестiкке мүшелiк (қатысу), мүшелiкке ие болу және одан
қоғамдық бiрлестiктiң ұйымдық құрылымы, құрылымдық бөлiмшелердiң (филиалдар мен өкiлдiктердiң)
басшы органдарды құру тәртiбi, олардың құзыретi мен өкiлеттiк мерзiмдерi,
қоғамдық бiрлестiктiң ақша қаражаты мен өзге де мүлкiнiң қалыптастырылу
қоғамдық бiрлестiктiң жарғысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу тәртiбi;
қоғамдық бiрлестiктi қайта ұйымдастыру мен тарату тәртiбi, қоғамдық бiрлестiк
Жарғыда қоғамдық бiрлестiктiң қызметiне қатысты, Қазақстан Республикасы заңдарына қайшы
Жарғы қабылдау, оған өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу қоғамдық бiрлестiктiң
Қоғамдық бiрлестiктi мемлекеттiк тiркеу және қайта тiркеу.
Республикалық, аймақтық қоғамдық бiрлестiктердi, шетелдiк және халықаралық коммерциялық емес,
Жергiлiктi қоғамдық бiрлестiктердi, филиалдар мен өкiлдiктердi мемлекеттiк тiркеудi аумақтық
Қоғамдық бiрлестiктердi мемлекеттiк тiркеу мен қайта тiркеу заңды тұлғаларды
Қоғамдық бiрлестiктi тiркеу үшiн ол құрылған күннен бастап екi
Қоғамдық бiрлестiктi тiркеу туралы өтiнiш беру үшiн белгiленiп, дәлелдi
Заңдарда көзделген реттерде қоғамдық бiрлестiк қайта тiркелуге тиiс.
Қоғамдық бiрлестiктердi тiркеу және қайта тiркеу үшiн Қазақстан Республикасының
Қоғамдық бiрлестiктердiң филиалдары мен өкiлдiктерiн есептiк тiркеу. Қоғамдық бiрлестiктердiң
Шетелдiк және халықаралық коммерциялық емес үкiметтiк емес бiрлестiктердiң филиалдары
Қоғамдық бiрлестiктердiң құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) есептiк тiркеу
Есептiк тiркеуден өту тәртiбi мен мерзiмдерi заңды тұлғаларды тiркеу
Мемлекеттiк тiркеу мерзiмiнде құрылтай құжаттарына сараптама жүргiзiлген, саяси партиялар
Мемлекеттiк тiркеуден бас тарту. Қоғамдық бiрлестiктi, оның құрылымдық бөлiмшесiн
Тiркеуден бас тартуға сот тәртiбiмен шағым жасалуы мүмкiн.
Қоғамдық бiрлестiктi қайта ұйымдастыру және тарату. Қоғамдық бiрлестiктi қайта
Қоғамдық бiрлестiктi тарату Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер мен
Қоғамдық бiрлестiктiң рәмiзi. Қоғамдық бiрлестiктердiң Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы
Қоғамдық бiрлестiктердiң толық және қысқартылған атауы мен оның рәмiзi
Қоғамдық бiрлестiк рәмiзінiң сипаттамасы мен эскиздерi жарғыда бекiтiледi. Қоғамдық
Қоғамдық бiрлестiктер туралы заңдарды бұзғандық үшiн бұған кiнәлi заңды
Қоғамдық бiрлестiктiң қызметiн тоқтата тұру. Қоғамдық бiрлестiктiң қызметi Қазақстан
Қоғамдық бiрлестiктiң қызметi тоқтатыла тұрған жағдайда оған барлық бұқаралық
Егер қоғамдық бiрлестiк өз қызметiн тоқтата тұруға негiз болған
Қоғамдық бiрлестiктердiң халықаралық байланыстары. Қазақстан Республикасының қоғамдық бiрлестiктерi өздерiнiң
Қазақстан Республикасының қоғамдық бiрлестiктерi жалпы жұрт таныған принциптер мен
Қазіргі уақытта мынадай саяси қозғалыстар бар:
Консервативтік бағыттағы қозғалыстар: өткенді көксеу, дәріптеу, оны сынсыз
Реформистік бағыттағы қозғалыстар: олар капиталистік қоғамды бірте-бірте реформалауды мақсат
Демократиялық қозғалыстар: өзекті мәселелерді демократиялық тұрғыда шешуге бағытталған
Неоконсервативтік қозғалыстар: мемлекеттік капитал мүддесіне бағыну, қызмет ету, жеке-
Революциялық бағыттағы қозғалыстар: бұлар қоғамның әлеуметтік-экономикалық құрылымында сапалы өзгерістер
Басқа елдердегі сияқты Қазақстанда да қоғамдық қозғалыстар мен ұйымдар
Экологиялық бағыттағы ұйымдар. Оларға жататындар «Невада-Семей» қозғалысы, «Арал-Азия-Қазақстан» халықаралық
Ұлт мәселесін шешуге тырысқан топтар. Оларға: Қазақстанның «Азат»азаматтық қозғалысы,
Тарихи-ағартушылық қоғамдар: «Мемориал», «Әділет, «Ақиқат» т.б.
Әлеуметтік талаптар қойған ұйымдар: «Атамекен», «Алтын бесік», «Жерұйық», «Шаңырақ»
Сонымен қатар республикада ардагерлер, әйелдер, жастар одақтары және т.б.
Енді соңғы мәліметтер бойынша бір ғана Қарағанды облысында 6
Енді барлық облыстардың қоғамдық қозғалыстары мен бірлестіктерінің қанша екенін
Ұйымдар мен қозғалыстар саяси процеске тартылды, өмірді өзгерту және
Жеке ұйымдар мен қозғалыстар: «Азат» азаматтық қозғалысы. Бұл ұйым
«Азаттың» бөлімшелері барлық облыстарда бар, жоғарғы органы-съезд, 300-ден астам
«Азат» басқа елдердегі осындай қозғалым ұйымдары мен тікелей байланысты.
«Азат» қозғалысы республика жерінде өз жарғысына, Конституцияға сәйкес жұмыс
Экономика саласында жер, кен байлықтары, су, орман және басқа
Қазақ мектебінің және тәрбиенің ұлттық тұжырымдамасы жасалуы керек. Қазақстан
«Әділет» тарихи-ағартушылық қоғамы - жарғысы, бағдарламасы бар. Қоғам мүшелері
Қазіргі уақытта «Әділеттің» Астана, Қарағанды, Шымкент, Алматыда жергілікті ұйымдары
«Ақиқат» тарихи-ағартушылық қоғамы 1988 жылы желтоқсанның 13-інде құрылды. Қоғамның
Қауымның іс-әрекеті жарғы және бағдарламасына сәйкес орыс және басқа
Қауым 1992 жылы мемлекеттік екі тілділікті жақтап қол жинады,
Жастардың рухани және дене шынықтыру дайындығын жақсарту мақсатында олардың
Наурыз айының 21 күні құрылды, 10 мыңнан астам мүшесі
Қазақстанның әйелдер одағы. Бұл қоғамдық ұйым 1991 жылдың мамыр
Әйелдер қозғалысының мәселелері туралы семинар, мәслихаттар өткізді, ардагер әйелдерге,
Қазақстан Республикасының әйелдер кеңесі 1991 жылы қазанның 21-інде тіркеуден
Қазақстанның жастар одағы. Құрамында 500 мыңнан астам мүшесі бар.
Қазақстанның жастар одағы – дербес қоғамдық ұйым, республиканың жастарын
Одақтың негізгі мақсаты – жас азаматтардың еркін дамуына жағдай
Ауғанстандағы соғыс ардагерлерінің ұйымы. Бұл тіркеуден өткен қоғамдық ұйым.
Адам құқығы бюросы.Бұл қоғамдық ұйым адам құқығын іске асыру
Қазақстан Республикасындағы Кәсіподақ федерациясы кеңесі. Кәсіподақ федерациясы ерікті қоғамдық
Федерация жұмысының негізгі бағыты – мүшелік ұйымдардың әлеуметтік-экономикалық, құқықтары
Кәсіподақ федерациясы өтпелі кезеңде көмір, түсті металлургия, т.б. шаруашылық
«Бірлесу» кәсіподағы республикадағы ғана емес,бұрынғы КСРО-дағы да бірінші тәуелсіз
«Бірлесу» қысқа мерзім ішінде сотта 50-ден астам одақ мүшелерінің
«Невада-Семей» халықаралық ядролық соғысқа қарсы қозғалыс.
Бұл еңбекшілердің еріктілік негізінде құрылған ұйымы. Ұйым халықаралық «Невада-Семей-Морура-Лобнор-Нова
«Арал-Азия-Қазақстан» халықаралық қоғамдық комитеті. Бұл комитет 1987 жылы белгілі
Комитеттің бастамасымен Арал қорына қаражат түсірілді, Қазақстанның белгілі ақындарының
Аралды сақтау туралы, Арал аймағындағы экологиялық және әлеуметтік мәселелерді
Комитет жанынан Арал және Қазақстан экологиясы туралы қоғамдық академия
1.2 Діни бірлестіктің жалпы сипаттамасы
1.2.1 Қазақстан республикасындағы ар-ождан және дін бостандығына
Қазақстан Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын (АҚЖБД) мойындады [19].
АҚЖБД жарияланған құқықтар мен бостандықтар басымдылығын мойындау ҚР «Мемлекеттік
ҚР 1995 ж. 30 тамыздағы Конституциясы елеулі шарттармен халықаралық
Ал, Конституцияның 74-бабына сәйкес, егер Конституциялық Кеңес халықаралық келісімдерді
Конституциялық негіз
ҚР Конституциясы мемлекеттің діни емес мінезін бекітіп (1-бабы), азаматтардың
Діни негіздегі саяси партияларға тыйым салынған; шетел діни бірлестіктердің
Шіркеу мемлекеттен бөлінген, мемлекеттің шіркеу істеріне, ал, шіркеудің мемлекет
Ар-ождан еркіндігі еш бір жағдайда шектелуге жатпайтын құқықтар мен
2002 ж. Сәуірде Конституциялық Кеңес осы түсіндірмені тағы растап,
Заңдық негіз
Ар-ождан мен дінге сену еркіндігінің нақты жүзеге асырылуы мен
- ҚР 1994 ж. 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексі (Жалпы
- ҚР 2001 ж. 12 маусымдағы Салық және бюджетке
- 2001 ж. 30 қаңтардағы ҚР Әкімшілік құқық бұзушылықтар
- 1997 ж. 16 шілдедегі ҚР Қылмыстық кодексі (ҚР
- ҚР «Дінге сену еркіндігі және діни бірлестіктер туралы»
- ҚР 1995 ж. 17 сәуірдегі «Заңды тұлғаларды мемлекеттік
- ҚР 2001 ж. 16 қаңтардағы «Коммерциялық емес ұйымдар
- ҚР 1999 ж. 7 маусымдағы «Білім беру туралы»
Мемлекет пен діни бірлестіктермен өзара қарым-қатынас мәселелерін реттейтін нормативтік
Осы салаға ар-ождан мен дін еркіндігін толық жүзеге асыруға
2004 ж. аяғына дейін ҚР ар-ождан мен дін еркіндігі
Іс жүзінде бұл заң құжаттарындағы қайшылық соттарда жиі жағдайда
2005 ж. бірінші жартысында Қазақстанда «экстремизммен күресу және ұлттық
Осы үш заң ар-ождан мен дін еркіндіні саласындағы қазіргі
Осы алыстаудың негізгі түрлері мынадай:
- діни бірлестіктерді ұлттық қауіпсіздік қатері көздеріне жатқызу;
- тұлғалар мен діни бірлестіктердің дін немесе наным-сенім бойынша
- «басқалармен бірге» дінін немесе наным-сенімін еркін ұстану құқығын
- заңды мәртебені мойындау құқығын шектеу (тіркеу рәсімін қиындату,
- өз иерархиясы мен институттық құрылымына сәйкес еркін ұйымдасу
- өз талаптары мен тиісті үлгілеріне, сонымен бірге, кез
- сенушілер мен діни бірлестіктердің қасиетті кітаптар, діни басылымдар
- өз елдері мен басқа елдерде діни қарым-қатынастар құру
- тиісті мекемелерінде діни қызметкерлерін дайындау құқығы мен өз
Дінге сену саласындағы заң құжаттарын халықаралық стандарттарына сәйкес келтіру.
Қазақстан Республикасының дінге сену саласындағы заң құжаттары халықаралық құқық
Азаматтардың діни құқықтары мен бостандықтарын заңмен ғана және демократиялық
Діни құқықтар мен бостандықтарды аз уақытқа болсын, заңға бағынышты
Қазіргі заң құжаттары мен жаңа заңдарды дайындағанда, діни бірлестіктердің
«Діни экстремизм» ұғымынан бас тартып, діни бірлестіктерді «Экстремизмге қарсы
Діни бірлестіктерді демократиялық мемлекетте керекті азаматтық қоғам институты деп
Діни бірлестіктер ерекшеліктерін, олардың құрылымы мен басқаруына ықпал ететін
Түбегейлі түрде өзгертілген немесе жаңа «Дінге сену еркіндігі мен
Діни бірлестіктердің ерекшеліктерін ескеріп, олардың түрлері қайта қаралып, діни
Діни бірлестіктердің міндетті мемлекеттік тіркелу шартын жойып, елдегі тіркелген
Дінге сену еркіндігі мен діни бірлестіктер туралы заң құжаттарына
Дінге сену еркіндігі мен діни бірлестіктер туралы заң құжаттарын
Мемлекет азаматтарының арасында қолына қару алғызбайтын дінге сенушілер бар
Сонымен бірге, діни заттар мен діни бірлестіктерге арналған гуманитарлық
1.2.2 Қазақстандағы дін және мемлекет қатынастары
Қазақстандағы діни жағдайға оның ұлттық, демографиялық ерекшеліктері мен ішкі
Қазақстан көп ұлттық және көп дінді мемлекет. Оның халқы
Мысалы, Қазақстан мұсылмандарының рухани басқармасы (ҚМРБ) елде 11 млн.
Дінге көзқарасын кәмелетке толғандар (халықтың 65% жуық) қалыптастыра алатынын
Осы уақытта соңғы 15 жылдың ішінде сенушілер тобының арасында
2006 ж. 1 қаңтардағы жағдай бойынша мәліметтерге сәйкес, елде
Мемлекеттік билік органдарында діни бірлестіктердің 85% жуығы тіркелген. Сенушілердің
Діни география жағынан қарасақ, ең діни аймақтар – Оңтүстік
Тоталитарлық кеңес мемлекетінің ыдырауынан кейін пайда болған дінге берушіліктің
- жалпы дінге берілу төмен деңгейі (жалпы «нағыз сенушілер»,
- басқа дінге сенушілермен санасудың жоғары деңгейі (сұралғандардың 90%
Діни жағдайы дамуының негізгі бағыттары. Қазақстандағы конфессиялық және конфессия
Қазақстан мұсылмандарының рухани басқармасы (ҚМРБ) мен Орыс православие шіркеуінің
Бірақ, осыған қарамастан, өз «діни кеңістігін» сақтау, оған бірін-бірін
Конфессияаралық қатты күрес болып жатқан жағдайда осы екі конфессия
Мемлекет пен конфессия арасындағы үлгілі қарым-қатынастардың дамуына исламның саясиландырылуы
- елде исламның басымдылығына қайта оралу; бір жағынан, ол
- мұсылмандар бір бөлігінің ҚМРБ стратегиясы мен тактикасымен ашық
- бірқатар елдер (Сауд Аравиясы, Мысыр, БАӘ, Түркия т.б.)
- ҚМРБ жекелеген басшыларының Қазақстандағы исламды «халықтық» және «пұтқа
Қазақстандағы христиан конфессиялары арасында ауыз бірлігі жоқ. ОПШ жағдайы
Нәтижесінде, басқа христиан шіркеулері христиан сенушілер үшін тартымдырақ болады.
Қазақстанда дәстүр бойынша, протестантизм жағдайы мықты. Дінге берілуі ұлттық
Тәуелсіздік жылдары бұрын дін танушы мамандардың аз қатарына ғана
Жаңа діни қозғалыстар мен миссионерлердің Қазақстанды рухани жаулап алғаны
Қазіргі көп жақтық діни жағдайда мемлекет саясатында діни қауымдар
- әртүрлі әлеуметтік және ұлттық аяларында дінге берілу деңгейінің
- дін ұстанудың үйдегі түрлері орташа үлесінің жоғарлауы
- діни және жартылай діни аясында мессиандық ой-пікірдің күшеюі,
- мемлекет ар-ождан еркіндігіне қол сұғып, істегі заң құжаттарын
- жаппай клерикалдық діни сана-сезім мен қатынастағы елеулі деформациялануы
Діни бірлестіктер қоғам әлеуметтік құрамының алынбас және тұрақты бөлігі,
Мемлекет сенушілер мен діни бірлестіктерге құқықтық қарым-қатынастардың басқа қатысушыларына
Осындай қарым-қатынасқа негізделгенде, сенушілер мен діни бірлестіктерге қатысты басқару
Жергілікті билік органдары (әкімшіліктердің) аппараттарында діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі
Олардың мақсаты діни саласын мониторингтен өткізу, мемлекет пен конфессиялар
Өз өкілеттігіне сәйкес, діни бірлестіктермен өзара әрекет жасайтын Қазақстан
Мысалы, әділет органдары діни бірлестіктерін тіркеу барысында олардың діни
Ішкі істер органдары өз өкілеті шегінде діни бірлестіктердің қоғамдық
Террористік топтар мен жеке тұлғаларды анықтау жөніндегі ұлттық қауіпсіздік
Прокуратура органдары сенушілер мен діни бірлестіктер қызметін кез келген
Кеден, салық, білім беру, денсаулық және басқа да мемлекеттік
Діни салада дін тану және құқықтық дайындық беру. Діни
Жағдайды мынадай құралдары бар діни білім беру жүйесін құрса,
- мектептің жоғарғы сыныптары мен колледждердің жоғарғы курстарында «Дін
- дін танушы мұғалімдер мен колледж ұстаздарын педагогикалық ЖОО
- гуманитарлық, заңгерлік пен медицина мамандарын дайындау жоғарғы оқу
- үлгілі ЖОО тиісті докторантуралары мен мектеп, колледждер мен
- барлық деңгейдегі мемлекеттік қызметкерлерді, әсіресе, діни бірлестіктермен тікелей
- мемлекеттік басқару жүйесі үшін қызметкерлерді дайындайтын ЖОО мен
Қазақстандағы діни процестері туралы хабарлау жөніндегі ақпараттық саясат. Мемлекет
Қазақстандық қоғамда дінге байланысты әртүрлі оқиғаларды хабарлауда, бұқаралық ақпарат
Діни ерекшелікті, бір діннің немесе діни бірлестіктің басқаларына қарағанда,
БАҚ басшылары мен журналистер діни бірлестіктер теңдігінің заңдық ұстамын
БАҚ қызметкерлерінің дін тану және құқықтық мәдениеті деңгейін көтеру
Дін тану білімдерін кең насихаттау үшін мәдениет және ақпарат
Діни емес мемлекет қағидасын діни тәрбие мен білім беру
Мемлекеттік білім беру және тәрбиелеу мекемелерінде діни пәндер берілмеуі
Сонымен бірге, мемлекеттік білім беру мекемелерінің әкімшілігі мен ұстаздары
Мемлекеттік емес білім беру және тәрбиелеу жүйесінде өз қалауы
Мемлекет ата-аналардың өз балаларын наным-сенімдеріне сәйкес тәрбиелеу құқықтары мен
Ата-аналар балаларын жеке түрде, оның ішінде басқа ата-аналармен бірге
Бірінші жағдайда олар мемлекеттік үлгілеріне сәйкес болуы тиіс. Олар
Діни бірлестіктер жексенбілік мектептер, курстар, семинарлар мен басқа да
Қамқорлық көрсетудегі мемлекет пен діни бірлестіктердің өзара әрекеттенуі. Діни
Діни бірлестіктердің қамқорлық пен әлеуметтік көмек көрсетудегі елеулі үлесін
Салық заң құжаттарында қамқорлықпен айналысатын ұйымдарға жеңілдік бекіту керек.
Діни бірлестіктердің қамқорлық көрсету мүмкіндігін пайдаланғанда, әртүрлі және деңгейдегі
Қамауда және Әскери күштерде жүрген тұлғалардың дінге сену еркіндігін
Пенитенциарлық мекемелердің әкімшілігі сотталғандардың кез келген діни наным-сенімдеріне тең
Мемлекет сенуші әскери қызметкерлердің діни наным-сенімдерін қадірлеп, әскери қызмет
Әскери басшылық бөлімшелерде өткізетін отан сүйгіштікке және әскери қызметкерлердің
Сонымен бірге, командирлер әскери қызметкерлердің әртүрлі діни наным-сенімдерін ескеріп,
Командирлердің міндеті әскери бөлімдерінде санасу жағдайы мен діни негізде
1.2.3 Дінге қатысты мемлекет саясатының мәселелері
Қазақстанда мемлекет пен дін арасындағы қарым-қатынастың анық концепциясы жоқ.
Бір жағынан, барлық деңгейде ресми түрде мемлекеттің діннен бөлінгендігі,
Басқа жағынан, мемлекет екі ең ірі және ықпалды діндерді
Ар-ождан мен дін еркіндігіне қатысты мемлекет саясатына келесі факторлар
- биліктегі элитаның жалпы дінге қарай коммунистік атеистік көзқарастың
- биліктегі элитаның жалпы азаматтық құқықтар мен бостандықтар және
- арнайы қызметтердің, әсіресе, Ұлттық Қауіпсіздік Комитетінің (ҰҚК) жалпы
- дінге сену еркіндігін сақтауға қатаң қарайтын дүниежүзілік қауымдастық
ҚР заң құжаттарында дін істері жөніндегі өкілетті орган көзделген.
2000 ж. мамырдан бастап, ҚР үкіметі жанында діни бірлестіктермен
Осындай кеңестер облыс әкімдері мен Астана, Алматы қалалары әкімдерінің
Олар азаматтар үшін заңдық қиындықтар туғызып, конституциялық құқықтарын бұзатын
Мемлекет саясатын халықаралық стандарттарға сәйкес келтіру. Демократиялық қоғам идеологиясының
Дін және діни бірлестіктер қызметі саласындағы мемлекет саясатының мақсаты,
Дін саласындағы мемлекет саясатының негізгі мақсаттары:
- дініне қарамай, ар-ождан мен дін еркіндігі және
- діни бірлестіктердің еркін қызметіне құқықтық тәртіп
- діни бірлестіктердің өзара бейбіт қызметін қолдау, әртүрлі дін
- қазақстандық қоғамның бірлесуі мен тұрақтылығына, рухани имандылық байлығын
- ғаламдану жағдайында конфессия аралық қарым-қатынастардың жақсаруына қолдау көрсететін
Дін саласындағы мемлекет саясатының негізгі қағидалары. Діни ұйымдарды мемлекеттен
- мемлекеттің діни бірлестіктердің ішкі істеріне араласпауы;
- мемлекеттің діни бірлестіктерді қаржыландырудан бас тартуы;
- мемлекеттік діни немесе атеистік идеологияның, мемлекеттік (міндетті) діннің
- мемлекеттің діни, дінге қарсы, атеистік ойлар мен ағымдарды
- мемлекеттің азаматтар дінге көзқарасын бақылаудан және азаматтарды дініне
- діни бірлестіктердің мемлекет істеріне араласпау, оларға қайсыбір мемлекеттік
Ар-ождан мен дінге сену еркіндігін қамтамасыз ету қағидасына сәйкес,
- адам және азаматтың дінге көзқарасы, діни немесе діни
- діни, діни емес (индифферентті) және атеистік көзқарасын еркін
- өз діні мен наным-сенімін өзгерту, жеке басымен немесе
- азаматтарды саяси, экономикалық, әлеуеметтік салада дініне қарап, кемсітуге
- діни бірлестіктер (ассоциация) еркіндігіне ие болу құқығын;
- қай дінге жататындығы мен көзқарасын көрсетуден еркін болуын
Діни шыдамдылық қағидасы жеке тұлғаның діни өзін-өзі еркін белгілеу
Діни ұйымдар дербестігі қағидасы мемлекет тарапынан діни ұйымдардың өздерін-өздері
Дінге сенушілер мен діни ұйымдар теңдігі қағидасы дінге сенушілер
Мемлекет пен діни ұйымдардың ынтымақтастығы қағидасы мемлекет пен діни
Дін саласындағы мемлекет саясатын жүзеге асыру түрлері:
- мемлекеттік органдар мен діни ұйымдар қызметін құқықтық және
- мемлекеттік органдардың діни бірлестіктермен ынтымақтастығын жетілдіру;
- жалпы мемлекет көлемінде және елдің жекелеген аймақтарында ар-ождан
- мемлекеттік қызметкерлерді дін тану маманы бойынша және құқық
- мемлекет пен конфессиялар арасындағы мәселелерді зерттеуге және дін
Дін саласындағы мемлекет саясатын жүзеге асыру әдістері. Мемлекет дін
1.3 Діни бірлестіктердің филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеу (қайта
Мемлекеттік қызмет ҚР Әділет министрлігінің діни істері жөніндегі комитетінде,
Мемлекеттік қызмет көрсету орны: Астана қ., Есіл өзенінің жол
Діни бірлестіктің филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеу (қайта тіркеу)
Бекітілген үлгіде филиалды (өкілдік) тіркеу туралы өтініш;
Заңды тұлғаның мөрімен куаландырылған филиал (өкілдік) құру туралы
Заңды тұлғаның мөрімен және заңды тұлғаның өкілетті органымен бекітілген
Заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік және
Филиал (өкілдік) басшысына берілген сенімхат (қоғамдық және діни ұйымдарды
Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеуге және филиалдар мен өкілдіктерді есептік
Филиал басшысының салық төлеуші куәлігі, жеке куәлігі құжаттарының көшірмелері,
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда өзгеше белгiленбесе, осы
Филиал (өкiлдiк) құратын шетелдiк заңды тұлғаның құжаттары нотариалды түрде
Филиал немесе өкілдік ашу туралы шешім мен оның басшысына
Мемлекеттік кәсіпорынмен филиал құру кезінде филиал құруға жекеменшік иесі
Барлық қажетті құжаттарды тапсырған тұтынушыға сәйкес нұсқаулары көрсетілген құжаттарды
Өтінішті қабылдау нөмірі және уақыты;
Мемлекеттік қызметті сұрау түрі;
Салып қойылған құжаттардың саны және атауы;
Құжаттарды беру орны және уақыты, мерзімі ;
Құжаттарды ресімдеуге өтінішті қабылдаған ХҚО инспекторының аты-жөні.
Мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту үшін негіздер:
Толық құжаттар пакетін тапсырмау;
Құжаттарды ресімдеуде қателіктер табу.
Заңды тұлғаларды, олардың филиалдары мен өкілдіктерін мемлекеттік тіркеуді әділет
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі:
Жарлыққа сәйкес заңды тұлғаларды олардың филиалдары мен өкілдіктерін тіркеуді
Заңды тұлғаларды олардың филиалдары мен өкілдіктерін мемлекеттік тіркеу жөніндегі
Заңды тұлғаларды олардың филиалдары мен өкілдіктерін мемлекеттік тіркеу мәселелері
Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда, бақылау және қадағалау
Заңды тұлғаны олардың филиалдары мен өкілдіктерін тіркеу үшін тіркеуші
2 ҚОҒАМДЫҚ ЖӘНЕ ДІНИ БIРЛЕСТIКТЕР МЕНШIК ҚҰҚЫҒЫНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ
2.1 Қоғамдық және діни бiрлестiктер меншiк құқығының мазмұны,
Қоғамдық бiрлестiктiң жарғысында көзделген қызметтi материалдық жағынан қамтамасыз ету
Қоғамдық бiрлестiктiң ақша қаражаты, егер оларды төлеу жарғыда көзделген
Қоғамдық бiрлестiктер мүшелерiнiң (қатысушыларының) сол бiрлестiктерге өздерi берген мүлiкке,
Қоғамдық бiрлестiктердiң меншiгi Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалады.
Меншік – экономикалық санат ретінде. Меншіктің экономикалық саясатын ұғынудың
Меншiк дегенiмiз тарихи қалыптасқан, белгiлi бiр қоғамдық қатынас,
Меншiк ұғымы әрқашанда ұйымдасқан адамдар қоғамына тән. Адамзаттың алғашқы
Меншiк қатынастарның өзгеруi – қоғамның негiзгi қозғаушы күшi және
"Меншік" термині әртүрлі мағынада пайдаланылады. Күнделікті өмірде меншік, көбіне,
Меншіктің экономикалық қатынастарына қарағанда меншіктің құқықтық қатынастары адамның еркі
Меншік құқығы – негізгі заттық құқық. Заттық құқық құқықтың
Меншік құқығының міндеттемелік нышаңдарының бірі – оны заңмен белгілеу
Меншік құқығы – неғұрлым толық құқық. Бұл меншік иесінен
Меншік иесіне өз мүлкін иемдену, пайдалану және оған билік
Иемдену құқығы мүлікті іс жүзінде иеленуді жүзеге асыруды заңмен
ҚР АК-сына қарағанда Ресей АК-сында иемденуге анықтама берілмеген. Сондықтан
Құқықтың континентальдық жүйесінің басқа елдерінің заңнамасы арқылы бұл проблемаға
Сонымен қатар зандық құқық элементтерінің біреуін – иемденуді нақты
Сонымен қатар, құқықтың ағылшын-американ жүйесіңде иемденуге құқық институты бар
Иемдену құқығы дегеніміз мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін
Мысалға велосипедті алайық. Егер меншік иесі оған мініп жүрсе,
Билік ету құқығы дегеніміз мүліктің заң жүзінде тағдырын
АК-ның 188-бабының 3-тармағына сәйкес меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке
Меншiк құқығының формалары мен түрлерi. ҚР Конституциясына сәйкес “Қазақстан
Меншiк формаларына меншiк құқығы формалары сәйкес келедi. Өз кезегiнде
Конститутцияға бағдар алып Азаматтық кодекс меншiк формасы ретiнде жеке
Екiншi көзқараста меншік құқығы тектiк ұғым, ал жеке және
Заңды тұлғалар қатысатын қатынастардығы сияқты мемлекет өкiлдерi қатысатын қатынастарда
АК-ның 191-бабында жеке меншiктiң екi түрi белгiленген, олар
Мынадай сұрақ туындауы мүмкiн: шетел азаматтары мен заңды тұлғаларының
2.2 Меншік құқығының субъектілері мен нысандары
Мемлекеттік емес заңды тұлғалар меншік құқығының субъектілері болып табылады
Мемлекеттік меншіктегі мүлік мемлекеттік заңды тұлғаларға шаруашылық жүргізу немесе
Мемлекеттік емес заңды тұлғалар коммерциялық (өз қызметінің басты мақсаты
Сонымен қатар, занды тұлғалардың бірлестіктері – қауымдастық пен одақтар
Заң құжаттарына сәйкес азаматтарға немесе занды тұлғаларға тиесілі бола
Жеке меншікте болатын мүліктің саны мен құны шектелмейді. Сонымен
Заңды тұлғаның – меншік иесінің өзіне тиесілі мүлкіне қатысты
Кейбір жағдайда белгілі бір уақытқа коммерциялық ұйым өз акцияларын
Заңды тұлғалардың меншік құқығының мазмұнын Азаматтық кодекс анықтайды. Коммерциялық
Коммерциялық емес ұйымдарға қарағанда коммерциялықтарда қызметтің заң актілерінде немесе
Заңды тұлғаның мүлкін құру және оның таза табысын бөлу
Мекемелер мен қазыналық кәсіпорындардың меншік иелері қаржыландыратындардан басқа занды
Мұндай жағдайлардың кейбіреулері АК-да қарастырылған. Мысалы. АК-ның 44-бабының 3-тармағына
Кез келген азамат, тіптен кәмелетке толмаған, тіптен әрекет қабілеттілігі
Кез келген адам кәсіпкерлік қызметпен айналыспайтын меншік иесі бола
Кейбір мәмілелер, мысалы жылжымайтын мүлікпен мәміле, тіркелуге тиіс. Бұл
Азаматты жеке дара кәсіпкер ретінде тіркеу жеке дара кәсіпкер
жалданбалы қызметшілердің еңбегін тұрақты негізде пайдаланады;
кәсіпкерлік қызметтен Қазақстан Республикасының заң құжаттарында жеке тұлғалар үшін
Тіркелуге өзі бару керек және жеке дара кәсіпкер ретінде
Жеке дара кәсіпкерліктің түрлеріне жеке кәсіпкерлік және бірлескен кәсіпкерлік
Өз кезегінде бірлескен кәсіпкерлік ортақ бірлескен меншік (ерлі-зайыптылардың ортақ
Бірлескен кәсіпкерліктің формаларына мыналар жатады:
өздерінің ортақ бірлескен меншігі негізінде жүзеге асырылатын ерлі-зайыптылар кәсіпкерлігі;
шаруа (фермер) қожалығының ортақ бірлескен меншігі немесе жекешелендірілген тұрғын
кәсіпкерлік қызмет үлестік меншік негізінде жүзеге асырылатын жәй серіктестік.
Мемлекеттік меншік құқығының субъектілері. Мемлекет
Сондықтан оларды екі деңгейге бөлген
Яғни, азаматтық айналымда бұл субъектілер
Қазақстан Республикасы және әкімшілік – аумақтық
Қазақстан Республикасы және әкімшілік-аумақтық бөлініс
Бұл жалпы ережеге жатпайтындар да
Бұл субъектілер қандайда бір есепке
Мемлекет және әкімшілік-аумақтық бөлініс, ерекше
Қазақстан Республикасының мемлекеттік өкімет билігі
Үкімет бұл контексте алғы шепте
Яғни Үкімет мемлекеттік меншік субъектісі
Үкімет жүйесінде Қаржы министрлігінің орны
Қазынашылық комитет республикалық бюджетті орындау
Меншік иесінің құқық өкілеттігін жүзеге
Меншік иесі функциясын өзге де
Заңнамада көзделген реттер мен тәртіпте
Жергілікті өкілдік және атқарушы органдар
Мысалы, әкімшілік-аумақьық бөлініс қатысқан акционерлік
2.3 Меншік құқығының объектілері
Меншік құқығының объектілері. Азаматтық құқықтың объектілері күрделі ауқымды құқықтық
Мүліктік игіліктер мен құқықтар.
Мүліктік емес игіліктер мен құқықтар.
Мүліктік дегеніміз материалдық және өзге де қажеттіліктерді қанағаттандаратын заттарды
Азаматтық құқықтық қатынастардың объектілері оларға әрекет етуші субъектілер мен
Мүліктік Заттар. Ақша. Шет ел валютасы. Бағалы қағаздар. Кәсіпорын.
Зат дегеніміз мүліктің кең тараған түрі болып табылады. Заттың
А) Бөлінетің; Бөлінбейтің; Бөлінетің зат дегеніміз оны бөлген
Б) жай – күрделі. Жай зат дегеніміз сыртқы пішіні
В) жылжытын – жылжымайтын. Жылжытын зат дегеніміз азаматтық айналымда
Азаматтық айналымдағы заттар, азаматтық айналым қабілеттігі шектелген заттар және
Жеміс жегеніміз ауыл шаруашылық саласында жие кездесетін жемістер, жануарлар
Түсім дегеніміз өндірісте жұмыс жасау барысында қызмет көрсету барысында
Өнім дегеніміз қызмет немесе жұмыс жасау нәтежесіне сәйкес 1
Жұмыс дегеніміз нақты тұлғаның физикалық әрекеттері арқылы бөлінетін материалдық
Қызмет көрсету құқықтың дербес объектісі іс-қимылдан нақты пайда түсірмейтін
Ақша дегеніміз ҚР-сы аумағындағы ұлттық заңнамен бекітілген теңге. Ұлттық
ҚР-ның азамматтық кодекстің ережесіне сәйкес ақша тектес мүліктік қатынастарды
Ақша мемлекеттің 3 экономикалық фунциясын атқарады: Ақша төлемдерін жүзеге
Ақша өзінің құрылымына сәйкес 2 нысанда жүзеге асырылады: Қолма
ҚР-сы аумағында 2 нысанды жүзеге асыратын және осы қатынастарды
1998 жылғы 28 маусымда қабылданған ақша төлемдері және аударымы
ҚР-ның ұлттық банкінің мәртебесін анықтаушы “Ұлттық банк туралы” заң
2 заң негізінде ақша және аударым қатынастар банкноттар мен
Меншік құқығы объектілерінің ауқымына мемлекет саясаты ықпал етеді. Меншіктің
Оны екі принципте бейнелеуге болады. Біріншіден, азаматтардың меншігінде заң
Бұл шектеулер заң құжаттарында белгіленеді. 3-баптың 1-тармағы бойынша заң
Тек, мүліктің кейбір түрлерін иемденгенде қазақстандық салық заңнамасына сәйкес
Жеке меншік құқығын оның жекелеген объектілеріне қатысты жүзеге асырудың
Меншік объектілері жалпы және арнаулы режимге бағынуы мүмкін. Арнаулы
Арнаулы режим бірқатар объектілер үшін белгіленген. Бәрінен бұрын жылжымайтын
Сонымен қатар, жерге байланысты мәміле жасау үшін бірқатар қосымша
Сонымен қатар, біраз объектілер азаматтық айналымда шектелген. Қару-жарақ, күшті
Сонымен қатар, азамат өз мүлкінің тағдырын өзі анықтайды, ал
Меншік иесінің мұндай өндіртіп алумен келіспеуі сотта қаралуы мүмкін.
Меншіктің ең маңызды объектілері жер мен тұрғын үй болып
Қазақстан Республикасының Конституциясының 6-бабының 3-бөлігіне сәйкес жер жеке меншікте
Жерге жеке меншік құқығы-азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалардың
Жер учаскесін жеке меншікке беру тиісті аумақтардағы аудандық (қалалардағы
Қорытынды айтса кете қоммерциялық емес заңды тұлғалар азаматтыұ-құқық субъектісі
Қорытынды
Дипломдық жұмысымды жазу барысында көптеген әдебиеттермен танысып, ондағы ғалымдардың
Ең алдымен заңды тұлға ұғымына тоқталғым келіп отыр. Заңды
Азаматтық құқық теориясына көп еңбек еткен көрнекті ғалым профессор
Академик А.В. Венедиктов "ұжым ілімін" алға тартты. Бұл ғалымның
Ал, ғалым Д.М. Генкин "әлеуметтік ақиқат теориясын" ұсынады, яғни
Азаматтық құқықтануда О.А. Красавчиковтың "әлеуметтік байланыстар ілімі", А.А. Пушкинның
Бұл мәселе туралы батыс-еуропа әдебиетінде де әртүрлі теориялық көзқарастар
Қоғамдық бірлестік дегеніміз басқару, әлеуметтік, мәдени, саяси-экономикалық құқықтар мен
Діни бірлестіктер дегеніміз рухани қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін құрылған ұйымды
Қоғамдық пен діни ұйымдар құрылтайшы-қатысушыларының ешқандай мүліктік құқықтары болмайтын
Қорытынды айтса кете қоммерциялық емес заңды тұлғалар азаматтыұ-құқық субъектісі
Мүліктік дегеніміз материалдық және өзге де қажеттіліктерді қанағаттандаратын заттарды
Ал мүліктік құқықтар дегеніміз сол мүліктік игіліктерді пайдалану, иелену
Оған жылжыйтын және жылжымайтын мүлік, ақша, жеміс, түсім. өнім
Қоғамдық және діни бірлестіктер коммерциялық емес заңды тұлғалар балып
Қазақстан Республикасы азаматтарының бiрлесу бостандығына құқығын iске асыруға, сондай-ақ
Қазақстан Республикасында саяси партиялар, кәсiптiк одақтар және азаматтардың ортақ
Қазақстан Республикасының қоғамдық бiрлестiктер туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына
Азаматтардың бастамасымен құрылған барлық қоғамдық бiрлестiктерге қолданылады, бұған дiни
Қазақстан Республикасы аумағында құрылған және жұмыс iстейтiн шетелдiк және
Саяси партиялардың кәсiптiк одақтардың және басқа да жекелеген қоғамдық
Қоғамдық бiрлестiктер жарғыда және Қазақстан Республикасының заңдарында берiлген өкiлеттiк
Мемлекет пен қоғамның дамуы барысында қоғамдық бірлестіктердің өзіндік үлесі
Ал осы қоғамдық бірлестіктердің ішінде – діни бірлестіктердің алатын
Конституциямызда: «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық зайырлы, құқықтық және әлеуметтік
Қазақстанның зайырлы мемлекет болуына байланысты, ресми идеология дінге мейлінше
Конфессияаралық бейбітшілік пен келісім көпұлтты, көптілді және көпконфессиялы Қазақстан
Әлемдік және дәстүрлі діндер басшыларының бірінші съезінде еліміздегі конфессияаралық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚР Конституциясы, 30 тамыз 1995 (барлық енгізілген өзгерістері және
Қазахстан Республикасы Азаматтық қодексі (Жалпы бөлім) 27.12.1994 ж.
ҚР 1996 ж. 31 мамырдағы «Қоғамдық бірлестіктер туралы» Заңы
Сайт http://astanaormfni.kz .
ҚР 2001 ж. 16 қаңтардағы «Коммерциялық емес ұйымдар туралы»
Аскназий С.И. Об основаниях правовых отношений между государственными социалистическими
Венедиктов А.В. Хозяйственное право. – М., 1976.
Генкин Д.М. Гражданское право. – М., 2005.
Гражданское право. Учебник. Часть П / Под ред. А.П.
Красавчиков О.А. Сущность юридического лица. Сов. гос-во и право.
Гражданское право. Часть вторая. Учебное пособие / Под
"Гражданское право" Суханов Е.А., т. 1, М., "Бек" 1993.
Ынтымақов С.А. Азаматтық құқық, практикум (жалпы және ерекше бөлім),
Төлеуғалиев Ғ.М. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы. Оқулық. 1 том.
Васильев Е.А. Гражданское и торговое право капиталистических государств. М.,
Гражданское право РК. Учебник./ Под ред. Басина Ю.Г., Сулейменова
Егімендік Қазақстан. 2005 ж. № 65.
Қазақстан Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын
Қазақстан Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын
Қазақ КСР-ң мемлекеттік тәуелсіздігі туралы 1990 ж. 25 қазандағы
«Мемлекеттік тәуелсіздік туралы» 1991 ж. 16 желтоқсандағы Конституциялық Заңы
ҚР 2001 ж. 12 маусымдағы Салық және бюджетке төленетін
2001 ж. 30 қаңтардағы ҚР Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы
1997 ж. 16 шілдедегі ҚР Қылмыстық кодексі (ҚР ҚК);
ҚР «Дінге сену еркіндігі және діни бірлестіктер туралы» 1992
ҚР 1995 ж. 17 сәуірдегі «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу
ҚР 1999 ж. 7 маусымдағы «Білім беру туралы» Заңы
ҚР 2005 ж. 18 ақпандағы «Экстремизмге қарсы тұру туралы»
ҚР «Прокуратура туралы» Заңы
ҚР «Ішкі істер органдары туралы» Заңы
ҚР «Ұлттық қауіпсіздік органдары туралы» Заңы
ҚР «Әділет министрлігі туралы» Заңы
ҚР «Ұлттық қауіпсіздік туралы» Заңы
«ҚР төтенше жағдай туралы» Заңы
«ҚР әскери жағдай туралы» Заңы
«Дінге сену еркіндігі туралы» заңы
Жайлин Г.А. Азаматтық құқық оқулық, I том. - Алматы
Басин Ю.Г. "Юридические лица по гражданскому законодательству РК", учебное
Басин Ю.Г., Сүлейменов М.К. Юридические лица, практикум, Алматы,
Климкин С.И. Юридические лица по ГП РК.- Алматы, 2001
Амирханова И.В. Предпринимательское право. – Алматы, 2005.
18.12.1995 жылғы № 2688 “Қазақстан
1999 жылғы 24 мамырдағы N626
Басин Ю.Г. Юридические лица//Гражданский кодекст РК – толкование и
1998 жылғы 28 маусымда қабылданған ақша төлемдері және аударымы
ҚР-ның ұлттық банкінің мәртебесін анықтаушы “Ұлттық банк туралы” заң
ҚР-ның Жер кодексі 2003 ж. 20 маусым № 442-ІІ.
61