МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ .......................................................................................................5
І. АҚША ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1. Ақшаның экономикалық мәні мен қызметтері ........................7
1.2. Аша жүйесінің элементтері және ақшаның түрлері...............10
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ АҚША ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАҒДАЙЫН
2.1. Қазақстан Республикасының ұлттық ақша жүйесінің қалыптасуы.................................................................................................14
2.2. ҚР заңдастырылған ақша белгілері ........................................16
2.3. Қолма – қол ақшасыз айналым және есептесу
2.4. Нақты ақшалай айналымы .......................................................26
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ АҚША ЖҮЙЕСІН РЕТТЕУДІҢ
3.1. ҚР Ұлттық Банкінің ақша жүйесін реттеудегі 2005-2007
3.2. ҚР Ұлттық банкінің 2005-2007 жылдарға арналған ақша-несиелік
ҚОРЫТЫНДЫ ...........................................................................................32
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ................................................34
КІРІСПЕ
Ақша ежелгі заманда пайда болған. Ақшаның негізін тауарлы
Бірақ кез келген зат тауар емес. Оны тауар
Ақша тауардан дами отырып, тауар болып қала
Жалпыға бірдей эквивалент ролі тарихи түрде алтынға бекітілген.
Экономикалық категория ретінде ақшаның мәні оның үш қасиеттінің
жалпыға бірдей айырбасталу;
айырбас құнының дербес формасы;
еңбектің сыртқы заттық өлшемі.
Жалпыға бірдей айырбасталу формасы – кез келген материалдық
Ақшаның айырбас құнының дербес формасында ақша тікелей тауарларды
Еңбектің сыртқы заттык өлшемі формасында ақша тауарды
Қоғамның дамуы мен байланысты алтынның төлем құралы ретінде
Жекеленген елдердің ішінде бүгінгі күнде алтын айналысы жоқ.
Әр бір мемлекет өзінің заңңамасына сәйкес ақша жүйесін
ақшаның экономикалық мәнін ашу, қызметтерін анықтау;
ақша жүйесінің құрылымын белгілеу;
ҚР ақша белгілерін қарастыру;
ҚР ақша айналысын жүргізу нысандарын қарастыру;
ҚР ақша жүйесін жетілдірудің бағыттарын анықтау.
І. АҚША ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1. Ақшаның экономикалық мәні мен қызметтері
Нарықтық қатынастың кез келген субъектісінде, қаңдай да болмасын
Алғашқы қағаз ақша 1260-1263 ж.ж. Қытайда пайда болды.
"Монета" атауы (латынның "монес" ақылшы деген етістігінен шыққан)
Ең ауыр металл теңге (монета) заңды түрдегі құндылығы
Құндылығы жағынан ірі теңге 1654 жылы шығарылған 200
Шынымен, газет пен уақ монеталар арасында қандай да
Ресурстарларды сатып алудан капитал қозғалысынын бірінші сатысы басталады.
Ақша дегеніміз не? Ақша — ол баршаға бірдей
Ақша өзінің бірқатар функциялары арқылы капитал қозғалысының процесіне:
1) құндылық өлшемдері;
2) айналым құралдары;
3) қазына мен жинақтауды құру құралдары;
4) төлем құралдары;
5) әлемдік ақша ретінде қызмет көрсетеді.
Ақша құн өлшемі ретінде. Барлық тауарлар өздерінің құндарын
Ақша айналым құралы ретінде. Ақша тауарлар алмасуында делдалдық
Ақша қазына мен жинақтауды құратын құрал ретінде. Егер
Қазына түрінде ақша жинау нарықтық құбылмалылықтан өзін қорғау
Елдің орталық банкінде сақталатын мемлекеттік (ұлттық) алтын қорлар
Қазына нарықтық экономика жағдайында байлық жинау формасы ретінде
Ақша төлем құралы ретінде. Тауарларды қолма-қол қаражатқа сату
Тауарларды несиеге сатқанда айналым құралы болып ақшаның өзі
Ақша — бұл, бәрінен бұрын, нарықтық игіліктердің экономикалық
Әлемдік ақшалар. Ақша бұл функцияны ел аралық экономикалық
Халыкаралык, төлем құралы ретінде — елдер арасында туындайтын
Шет елден қолма-қол ақшаға тауарлар сатып алу кезінде;
Байлықты бір елден екінші елге көшірудің жалпыға бірдей
Әдетте әлемдік ақша рөлінде алтын жүреді, алайда бүгінгі
1.2 Ақша жүйесінің элементтері және ақшаның түрлері
Әр елдің өзінің калыптасқан ақша жүйесі болады. Ақша
Телем құралы функциясындағы қағаз ақша қозғалысы (тауарлар мен
Ақша айналымы мемлекеттік ақша жүйесінің заңды бекітілген формасында
Ақшаның әр қызметі тауар айырбасы процесінен туындайтын тауар
Ақша төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына
Ақша өте ертеректе пайда болды, сондықтан да ақша
Қағаз ақшалар (қазыналык билеттер) - бюджет тапшылығы жабу
Қағаз ақшалар тек кана айналыс құралы және төлем
Несиелік ақшалар - тауар өндірісінің дамуымен, яғни тауарларды
Сонымен, нағыз акшалар - бұл номиналдық құны оны
Алғашқы монеталар VII ғ. б.э.б Ертедегі Қытайда және
Ал, алтын айналысы тұсында кұнның қағаздай белгілерінің пайда
Жоғары кұнды алтын акшалар ұсақ құнды айналымға қызмет
Металл ақшалардың қағаз ақшаға ауысуының мынадай өзіндік себептері
металл акшалардың тасымалдап алып жүру қолайсыздығы;
металл ақшалардың мемлекеттік билік органдарының жасаған әрекетінің нәтижесінде,
бағалы металдарды өндірудің қағаз акшаларды шығаруға карағанда өте
эмиссиондык табыс (шығарылған ақшалардың номиналдық құны мен олардың
Жай банкнота - бұл қазіргі кездегі айналысқа шығарылатын
Қазіргі айналыста жүрген орталық банктен шығатын банкноталар алтынмен
Қазіргі кезде банкноталардың эмиссиялануының келесідей үш жолын бөліп
шаруашылықты банктік несиелеу жолымен;
мемлекетті банктік
активті төлем балансы бар елдерде (Германияда, Жапония және
Бюджет тапшылығын жабу максатында қағаз ақшалардың шығарылуы. Сонымен,
Нағыз ақшаның орынбасарлары (құндық белгілері) - номинальдық құны
Оған мыналар жатады:
құнның металлдық белгілері - арзан бағалы металдардан жасалған
құнның қағаздан жасалған белгілері.
Құнның қағаздай белгілері екіге бөлінеді:
қағаз ақшаларға
несиелік ақшаларға.
Қағаз ақшалар - бұл нағыз акшалардың өкілдері болып
Несиелік ақшалардың мынадай түрлері бар: векселъ банкнота, чектер,
Вексель - белгілі бір соманы алдын ала келісілген
Вексельдің екі түрі болады:
жай вексель
аудармалы вексель.
Жай вексель - борышқордың қарыз берушіге берген төлеу
Жай вексель мен аудармалы вексель - коммерциялық вексельдің
Сонымен қатар, вексельдің мынадай түрлері болады: қаржылық, қазыналық,
Қаржылық вексель - белгілі бір соманы қарызға беруден
Қазыналық вексель — бұл қаржылық вексельдің бір түріне
Достық вексель - кейіннен банкте оларды есепке алу
Бронзалық вексель - нақты қамтамасыз етілмеген қарыздық міндеттемені
Вексельдің келесідей өзіне тән қасиеттері бар:
абстрактылық, яғни вексельде мәміленің нақты түрі көрсетілмейді;
даусыздық, яғни протест туралы актіні нотариуспен жасағаннан кейін
айналымдық, яғни баска
Банкнота - қазіргі уақытта вексельдерді қайта есепке алу
М (міндеттеме) - Т (тауар).
Сонымен ақша, айналыс құралы қызметін атқаратындықтан да олардың
Ал егер, айналыстағы акша массасы тауар массасынан артық
тауарлар және көрсетілетін қызметтер бойынша төлем міндеттемелері; мемлекетке
әкімшілік және сот алдындағы және баскадай міндеттемелер.
Ақшаның төлем құралы кызметін толық бағалы емес, яғни
ІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ АҚША ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1. Қазақстан Республикасының Ұлттық ақша жүйесінің қалыптасуы
КСРО ыдыраған соң ақшаны дезинтеграциялау процесі өте күрделі
КСРО республикаларының егемендігі жарияланғаннан кейін барлық 15 Ұлттық
1992 ж. шілде айында орталық банктердің корресподенттік шоттарындағы
Ресейдегі ақша реформасы ескі үлдегі ақшаларды ТМД елдеріне
1992 ж. 1 жартысында-ақ ҚР-ның жетекшілері ендігі жерде
1993 ж. 12 қарашада ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев «ҚР
КСРО Мембанкінің және 1992-1993 жж. Ресей үлгісіндегі қазыналық
Қома-қол ақшалардың, рубльдік шоттардың, салымдар мен міндеттемелердің
Кәсіпорындардың баланстарындаға рубльмен берілген активтермен пассивтер екі күн
ҚР Ұлттық Банкі теңгенің валюталық бағамын : 1
2.2. ҚР ұлттық ақшаның белгілері
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 127 бабына сәйкес:
Қазақстан Республикасының ақша бөлгісі теңге болып табылады.
Теңге Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында өз құны бойынша
Қазақстан Республикасының аумағындағы төлемдер қолма-қол төлеп және қолма-қол
Қазақстан Республикасының аумағында шетел валютасымен есеп айырысудың реттері,
Мәселе мынада — "өтімділік" (ликвидность) дегеннің не екенін
Шындығында, активтердің көпшілігі (нарықтық сұранымы бар құндылықтар белгілі
Тікелей тәжірибенің бізге көрсетіп отырғанындай, өтімділік — нарықтық
Айтылғандарға қарап, барлық активтерді өтімділіктің азаю дәрежесіне қарап
Басқа полюсінде рыноктік сұраным жоқ және болмайтын да
Ол полюстер арасында қалған басқа активтер орналасады. Бұған
Өтімділік кез келген әлеуметтік айыру активінің үш ерекшелігін
активті төлем құралы ретінде пайдалану мүмкіндігі;
"сенімді" активті төлем құралына айналдырудың жылдамдығы мен жеңілділігі;
өзінің "уақыт пен кеңістіктегі" алғашқы атаулы құнын (антиинфляциялық
Көптеген адамдардың өздеріндегі бар активтерді "әлуетті қол-ақша" ретінде
Активтердің өтімділігі — экономикалық агенттің нарықтық мәртебесіне маңызды
Сонымен, иелігінен айырылған кез келген нарықтық (яғни, сұраным
Мұндай жағдайда ақша массасының мөлшерін қалай анықтауға болады?
Сірә, егер, тек абсолютті өтімділік мойындалса, онда төлем
Ақша массасы мөлшерін қалай анықтау керек, бұл мәселе
Нарықтық құндылықтардың әртүрлі дәреже бойынша топтамасы "ақшалар агрегаттары"
Мынадай ақша агрегаттарын айырады — "М1", "М2", МЗ"
Дәстүр бойынша біз өлі күнге дейін "ақшаны" банкнот
Акша агрегаттары жүйесінде "L" ақша массасының ең кең
Қай кезде болмасын экономистер ақша массасын реттеу қажеттілігі
Бізге ақша массасының бір компоненті банкноттар мен теңгелерді
Талап етіп алынатын салым да — сол ақша,
Демек, біз ақшаны қолма-қолдылық (банкноттар мен теңгелер) секілді
Айта кету керек, "адамдар ақша қаржыларын сақтаудың тәсілдерін:
Бүгіндер ақшаны қолда ұстаудың пайдасына өмірлік маңызды төрт
өтімділікті артық керушілік (Д.Кейнс ендірген термин) —оның абсолюттік
трансакциялык себеп — қолма-қол ақша төлем құралы ретінде
-сақтық себеп (қауіпсіздік), қолма-қол ақшаны қолда сақтау аяқастылық
-алыпсатарлық себеп, ақша иесі қолындағы ақшасын құңды қағаздар
Ақшаның бір бөлігі қолма-қолдылық формада болатын дәлелдермен таныса
Бірінші ақша агрегаты ("М1") қолма-қол ақшаны және аудармалы
80 жылдардан бері ақша теориясы өзінің қамтуына М1
М2 =М1 + қарапайым + жедел есепшоттар.
Бұдан соң өзіне М2 + депозиттік сертификаттар +
Ақыр аяғында, ақша теориясында МЗ-ке барша өтімділік құндылықтарды
Әртүрлі активтердің өтімділігі әртүрлі болатындыны белгілі, соған байланысты
Бүгіндер барлық дәрежелі өтімділіктің (барлық өтімділік активтерінің жалпы
Мұндай тәсілді сақтау кезінде М1 ірі масштабты ақша
Телем құралы ретіндегі функциядан ақшаның айырықша формасы —
ҚР Азаматтық кодексінде облигацияның, чектің, вексельдің, акцияның, банк
136-бап. Облигация
Облигация ұстаушысының оны шығарған адамнан онда көзделген мерзімде
137-бап. Чек
1. Чек берушінің чек ұстаушыға онда көрсетілген соманы
2. Чек заңда белгіленген мерзім ішінде төлеуге ұсынылуға
138-бап. Вексель
Вексель берушінің ешқандай шарт қойылмаған міндеттемелерінің (жай вексель)
139-бап. Акция
1. Өз ұстаушысының (акционердің) акционерлік қоғам пайдасының бір
2. Акционерлік қоғам заңдарда белгіленген тәртіппен чектерде өздерінен
қалған мүліктің бір бөлігін алуға басқа акционерлермен салыстырғанда
Артықшылықты акциялар өздерін ұстаушыларға, егер оның жарғысында өзгеше
3. Акционерлік қоғамдарға құрылтайшылар жарғылық қорды қалыптастыруға және
140-бап. Банк сертификаты
Белгіленген мерзім біткеннен кейін сол банктің кез келген
Несиелік карточка — банктің өз салымшыларына беретін және
Ақша айналымы – бұл мемлекеттің ішкі экономикалық
Ақшалай айналысы- бұл ақша ағымының мазмұның көрінісі. Ақша
Ақша айналысы екі сфераға бөлінеді:
нақты-ақшалай;
қолма-қол ақшасыз.
Егер нақты ақшалай айналым банкноттармен және қазналық билеттер
Екі формадағы айналым өте тығыз байланысты және бір-бірін
Қазақстан Республикасында ақша банкноталарын өндіру және коммерциялық банктерге
Эмиссия - бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы қағаздардың
Қолма-қол ақша түріндегі эмиссия -
Қазақстандағы теңгенің көп
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық
Кесте 1 Қазақстан Ұлттық банкінің таза сыртқы активтер
Млн. теңге
Көрсеткіштер 2000 2003 2004 2005 2006
1 2 3 4 5 6
Таза сыртқы активтер 553 -64 011 -72 727
Таза сыртқы активтер, ЕАВ -1 201 -63 693
Бейрезидекттерге қойыған тапаптар, ЕАВ 49 982 77 939
Қолма-қол шетел валютасы 10 594 11 962 16
Аудармалы делозитгер 14791 32 615 53 294 32
Басқа депозитгер 18 843 7 960 52 443
Бағалы кағаздар, акциядан басқа 3 157 16 648
Кредиттер 2 157 7 110 19 864 73
Қаржы деривативтер - - - 88 187
Акциялар және капиталға катысудьтн баска нысандары 437 459
Алуға берілетін басқа шоттар 3 1 185 16
Минус: бейрезиденттердің алдындағы міндеттемелер. ЕАВ 51 182 141
Аудармалы депозиттер 12 291 7 802 12714 22
Басқа депозиітер 11 308 57 983 62 331
Кредиттер 27 462 75 160 170 463 276
Қаржы деривативтер - 11 - 148 209
Төлеуге берілетін басқа шоттар 121 676 11 163
Басқа таза сыртқы активтер, БВТ 1754 -319 -16
Жалпы активтер 5428 55745 5996 8 439 14
Минус: міндеттемелер 3675 5892 21999 16 907 11
*ҚҰБ статистикалық бюллетень,2006
2) Ішкі активтер таза
ҚҰБ бойынша монетарлық шолудағы таза сыртқы және таза
Ішкі активтер құрамы:
- Орталық үкіметке қойылған таза талаптар;
- банктерге койылған талаптар
- банктік емес қаржы ұйымдарына койылған талаптар;
өзге экономикага койылған
- басқа нетто талаптар
Банк жүйесі бойынша монетарлық шолу ҚҰБ мен ЕДБ-дің
Ақша массасының құрамы айналыстағы қолма-қол
2.3.Қолма – қол ақшасыз айналым және қолма-қол ақшасыз
Қолма-қол ақшасыз айналыс – бұл банк шоттарындағы қалдықтарының
Қома-қол ақшасыз төлемдер келесі сфераларды қамтамасыз етеді:
несиелік мекемелерде шоттары бар әр түрлі меншікті заңды
депозиттерді және несиелерді қабылдау және қайтару процесінде заңды
заңды және жеке тұлғалар арасында депозиттерге, бағалы қағаздарға
заңды, жеке тұлғалары, мемлекет арасындағы салықтар мен басқа
Заңға сәйкес қолма-қол ақшасыз айналым келесі құжаттар мен
төлем тапсырмалары мен;
чектер мен;
төлем талап-тапсырмалар мен;
аккредивтер мен.
Заңды тұлғалар арасындағы есептерді банктер және басқа несиелік
Төлем тапсырмасы – бұл төлеушінің өзінің есеп –
сатып алынған тауарлар;
көрсетілген қызметтер;
тауарлық емес операциялар ( салықтар, бюджеттік емес қорларға
Төлем талап-тапсырмасы – бұл жабдықтаушының сатып алушыға белгілі
Егер шот иесі чекпен есептессе, онда банк белгіленген
Аккредитив- бұл клиенттің өтінуімен және сонгың есебінен жеке
Бұл кезде жабдықтаушымен төлеушінің арасында келісім-шарт жасалынады (
Кесте 2. ҚР және ОҚО бойынша
Көрсеткіштер Барлығы, ҚР Оның ішінде ОҚО
1 Пластикалық карточкаларының саны (мың бірлік.)
2 Пластикалық карточкаларының иелерінің саны (мың.
3 Пайдаланған пластикалық карточкаларының саны (мың.
4 POS – терминалдар саны (бірлік)
5 Импринтер саны (дана.)
1418 64
6 Банкоматтар саны (бір.) 1734 98
7 Сауда ұйымдарының саны (бірлік) 3522 116
www.nationalbank.kz.
2 кесте көрсетуде ҚР пластикалық карточкаларының саны 3311,7
2.4.Нақты ақшалай айналымы
Қолма-қол ақшалары келесі есеп-айырысуларды қамтамасыз етеді:
тауарлар мен қызметтердің айналымын;
жалақы төлеуді;
бағалы қағаздарға табыстар төлеуді;
коммуналдық төлеулерді жасауда.
Бүгінгі күнде нақты ақшалар айналымы банкноттр мен, металл
Дамыған елдерде нақты ақшалай айналымы өте аз қолданады
Кесте 3. ҚР 1995-2006 жж. аралығында ақшалай
Көрсеткіштер 1995 1997 1999 2004 2005 2006
Ақша массасы , М3, млн.тг. 115795 172999 273880
Қоғамдық қажеттілілік мөлшері М3′, млн. тг. 112250,4 175313
Аутқулар М3 от М3′;
М3/ М3′ х 100 % 103,2 98,7 99,3
Ақша айналысының қарқыны , V 8,8 9,7 7,4
V ′ 20 20 14 16 16 16
Салалық тығыз өзара- байланыс коэффициенты ,
Kn= v/ v ′ 0,44 0,43 0,53
www.nationalbank.kz.
3 кесте қарағанда ақша массасының қоғамдық қажеттіліктен ауытқуы
2007 жылғы қазанда банк жүйесінің таза ішкі активтерінің
2007 жылғы қазанда айналыстағы қолма қол ақша 6,0%
2007 жылғы қазандағы ақша мультипликаторы ақша массасының төмендеу
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ АҚША ЖҮЙЕСІН РЕТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ
3.1. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ақша жүйесін
2004 жыл Қазақстан қаржы секторының реформаланган мемлекеттік реттеу
Реттеу және қадағалау функцияларын бөлу Қазақстан Республикасы Ұлттык
Жаңадан туындаған нақты жағдайлар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің
1)мемлекеттің ақша-кредит саясатын әзірлеу және жүргізу;
2)төлем жүйелерінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
3)валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүзеге асыру;
4)қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге ықпал ету.
Осы жағдайларда, ел экономикасы дамуының тұтастай алғанда оң
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің акша-кредит саясатының негізгі бағыттары
Біріншіден, Қазақстанда қаржы нарығының дамуымен ақша агрегатының және
Екіншіден, 2006 жылдың нәтижесінде калыптасатын инфляцияға 2005 жылы
Сондықтан да Қазакстан Республикасы Ұлттык Банкінің ақша-кредит саясатының
Кейінгі бірнеше жыл бойы инфляция аса жоғары емес
Инфляцияны осы шекте сақтауға жоғары тұтынушылық сұраныспен және
2006 жылы инфляция динамикасына тән ерекшеліктердің ішінен өткен
Бағалардың төмендеуіне кедергі келтіретін фактор мұнайдың әлемдік жоғары
Экономикада инфляциялық астардың сакталуына ақша агрегаттарының едәуір өсуі
Инфляцияның төмендеуін тежеуге Қазақстанға экспорттан және капиталдың әлемдік
2006 жылы АҚШ долларына қатынасы бойынша теңге бағамының
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі теңгенің нақты айырбас бағамының
Инфляцияның өсуіне жол бермеу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі 2006 жылы инфляцияның өсу
3.2. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің 2005-2007 жылдарға арналған
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты бағалардың тұрақтылығын
Кейінгі жылдарда әлемдік нарықтардағы үрдістер Қазақстанның макроэкономикалық дамуына
Ақша-кредит саясатының
Доллардың еуроға катынасының өзгеруі әлемдік валюталардың бағамдарын болжау
Кесте 4. Ақша-кредит саясатының 2005 - 2007
2004 2005 2006 2007
Инфляция (орташа алғанда кезең ішінде), % 6,9
Қайта қаржыландыру ставкасы (кезеңнің аяғында), % 7,0
Қазакстан Республикасы Ұлттык Банкінін жалпы алтынвалюта резервтері,
өзгеруі %-бен
Акша базасы, млрд. теңге
өзгеруі %-бен 9,3
11,7
578
82,3 87,0
26,3
803
39,0 13.1
11,5
1022
27,3 14,7
12,1 1
248
22,1
Акша массасы, млрд. теңге
өзгеруі %-бен 1 635
68,2
29,9 2 760
30,0 3 470
25,7
Резиденттердің депозиттері,
өзгеруі %-бен 1 255
71,2
26,6 2 093
31,6 2 677
27,9
Банктердін экономикаға кредиттері,
өзгеруі %-бен 1 484
51,7
32,0 2 520
28,6 3 132
24,3
Жеке түлгалардың мерзімді теңгелік депозиттері бойынша орташа алынган
Заңды тұлғаларға берілген теңгелік кредиттер бойыиша орташа алынған
Ақпарат көзі: ҚР ҰБ статистикалық деректері. www.nationalbank.kz.
ҚОРЫТЫНДЫ
Ақша тауардан дами отырып, тауар болып қала
Жалпыға бірдей эквивалент ролі тарихи түрде алтын,а бекітілген.
Экономикалық категория ретінде ақшаның мәні оның үш қасиеттінің
жалпыға бірдей айырбасталу;
айырбас құнының дербес формасы;
еңбектің сыртқы заттық өлшемі.
Егер нақты ақшалай айналым банкноттармен және қазналық билеттер
Екі формадағы айналым өте тығыз байланысты және бір-бірін
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі теңгенің нақты айырбас бағамының
ҚР Алматы қаласында халықаралық қаржылық орталық құрылған еді.
Ол орталыққа қатысушылармен Орталық арасында келісім шарт жасалуы
Қатысушылардың және орталықтың міндеттері мен құқықтары;
Ақпараттық қамтамасыз етілуін қорғау және банктік құпины сақтау
Соңғы төлемдер жасаудын жағдайлары мен тәртібі;
Екі жақтын шарттар орындалмағы жөнінде жауапкершілігі;
Келесім-шартты бұзу жағдайлары;
Келісім шартты өзгерту жағдайлары.
Қазақстандық банктік жүйе ТМД елдері арасында өте қарқынды
Қазіргі кезде ҚР ЕДБ өзіндік капитал көлемі тез
Бұл банктердің әр қайсысы нарықта өздерінің жеке стратегилары
ірі бизнес (ТҰК, ұлттық компаниялары, ірі корпорациялары);
шағын бизнес;
орта бизнес
Қазіргі кезде қазақстандық банктер үшін ең маңызда мәселелері:
капиаталдануы;
шетелдік нарықтарға шығу;
толық қамтамасыз етліген топты құру;
инновациларды еңдіру;
жаңа ақпараттық технологияларын еңгізу.
Ең алдымен бағытты жаңа электрондық жүйелерді еңгізуге алуы
Болашақта қолма-қолсыз төлемдерді жетілдіру мақсатында дебеттік және кредиттік
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Заңңамалық актілер
Закон Республики Казахстан «О внесении изменений в
Закон Республики Казахстан «О рынке ценных бумаг в
Закон Республики Казахстан «О платежах и переводах
4.Инструктивно-нормативные акты Национального Банка РК (Сборник актов)
5. Указ Президента РК, имеющий силу закона, от
6. Указ Президента РК, имеющий силу закона, от
7. Закон Республики Казахстан от 28 апреля 1997
8.Закон РК от 29 июня 1998 года N
9.Стратегический план индустриально-инновационного развития РК на 2004-2015 годы.
10.1993 ж. 12 қарашада ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев «ҚР
Оқулықтар және статистикалық деректер
1.Березина М.Г. «Вопросы
2.Березина М.П.
3.Булатов М.Л. «Совершенствование безналичных расчетов» //Бухгалтерия и банки.-1996,№4,
4.«Деньги. Кредит. Банки» под редакцией Лаврушина О.И.- М.:
5.Косой A.M. «Принципы
6.Масюкова Т.Д. «Документарный аккредитив в международной торговле: сильные
7. Новоселова Л.А. «Денежные
8. Солнцев О.Г. «Проблемы
9.Ежегодный статистический бюллетень Национального Банка РК.
10.Ежегодный статистический бюллетень Национального статистического Агентства РК
11.. www.nationalbank.kz.
www.nationalbank.kz.
5