М А З М Ұ Н Ы
Р Е Ф Е Р А Т 2
1. К І Р І С П Е 4
2. Н Е Г І З Г І
2.1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРДІҢ ЭФИРДЕН КӨРІНІС ТАБУЫ 6
2. 2. ҚАЗАҚ ТЕЛЕДИДАРЫ ЖӘНЕ "ХАБАР" МЕМЛЕКЕТТІК АҚПАРАТ АГЕНТТІГІ
2.3. Қ О Р Ы Т Ы Н Д
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 40
Р Е Ф Е Р А Т
Қолыма алып отырған диплом жұмысымның негізгі тақырыбы — ""Хабар"
Қазақстандағы ақпараттар ағынындағы "Хабар" агенттігінің алатын өзіндік орны бар.
"Хабар" телеарнасының осы уақыт ішінде көрермендер ықыласына бөленіп, тәуелсіз
Алып отырған тақырыбым — "Халықаралақ мәселелердің эфирден берілуі" болғандықтан
Диплом жұмысы барысында "Хабардың" өзі дүниеге келген уақыт ішінде
"Хабар" телеарнасында қызмет істеп жүрген журналистермен пікірлесіп, олардың ой-тұжырымын,
1. К І Р І С П Е
Диплом жұмысының тақырыбы — ""Хабар" телеарнасындағы халықаралық мәселелердің берілуі"
ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарын басынан кешіп отырған әлемдік электронды
Яғыни, әлемдік ЭБАҚ-та өзара бәсекелестік керемет шарықтау шегіне жеткен
Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алғалы бері БАҚ-тың, оның ішінде ЭБАҚ-тың
Осы Заң талаптарына сәйкес ЭБАҚ-тағы мемлекеттік тілдің орындалуы төңірегінде
Бұл тұрғыдан "Хабар" телеарнасы да үлкен бетбұрыстар жасады. Қазір
Бұл диплом жұмысының алға қойған тақырыбы толық ашылуы үшін:
Реферат
Кіріспе
Негізгі бөлім
Халықаралық байланыстар
Қорытынды
сияқты тақырыптарды белгілеп алдым. Осы тақырыптарды ашып көрсету үшін
Тақырып толық ашылуы үшін "Хабар" агенттігінің қысқаша тарихына тоқталдым.
Диплом тақырыбына сәйкес негізгі назар – "Хабар" телеарнасындағы
Бүгіндері "Хабар" журналистерін әлемнің кез келген мемлекетінен хабар беріп
2. Н Е Г І З Г І
2.1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРДІҢ ЭФИРДЕН КӨРІНІС ТАБУЫ
"Хабар" телеарнасындағы көтеріп жүрген өзекті мәселелердің бірі — халықаралық
Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев үнемі БАҚ беделі туралы өз
Сондықтан да ЭБАҚ-тың бүгінгі таңда атқаратын қызметі ұшан-теңіз. Қандай
Қазақстандағы телевизияның қалыптасу кезеңінде өлшеусіз еңбек еткен, бұл салада
Міне, өздеріңіз көріп отырғандай қазақ телевизиясының іргетасын қалаушылардың бірі
Халықаралық мәселелерді көтеруде "Хабар" телеарнасы журналистері өздерінің университет қабырғасынан
Қазақ тележурналистикасының тарихы негізінен арыда жатыр. Ең бірінші дүниеге
Белгілі ғалым, профессор Н. Омашев өзінің ғылыми еңбектерінде журналистиканың
"Хабар" телеарнасындағы журналстер үнемі үлкен ізденісте жүретіндерін біз олар
"Хабар" телеарнасының "Жеті күн" апталық сараптамалық бағдарламасында үнемі ел
Осы арада қазақ журналистикасының даму кезеңдерінде белгілі тележурналистердің қатарының
Сондықтан да болар тележурналистиканың бүгінгі таңдағы жетістіктері туралы сөз
"Міне, осы жайды жандарына құран сөздеріндей түйген қазақ тележурналистері
Автордың аталмыш ғылыми еңбегінде негізінен "Хабар" телеарнасының бес жыл
"Хабардағы" халықаралық мәселелерге байланысты хабар жүргізіп жүрген журналистер қатары
Ең алдымен осы жылғы сәуір айында Алматы қаласында болып
Форум жұмысына Олжас Сүлейменов, Ғаділбек Шалахметов, Дәриға Назарбаева сияқты
Форум кезінде "Хабар" тележурналистері ұйымшылдықпен жұмыс істеді.
Біз бұның бәрін жіпке тізгендей етіп айтып отырумыздың басты
Тағы да арыға бармай, кешегі 2002 жылдың аяғына қарай
"Хабар" журналистерінің Еуропадағы мемлекеттерден, АҚШ-тан, Англиядан, Қытайдан, Жапониядан, Үндістаннан,
Қазір әлемдік журналистикада — ақпарат беру бірінші орынға шыққаны
Әсіресе халықаралық мәселелер төңірегінде болған әлемнің барлық түкпірінен хабар
Қандай жағдай да болмасын — экономика алда тұрады. Экономика
"Хабарда жұмыс істейтіндерден, сөздері түсініксіздерден, дауысы жағымсыздардан, келсін-келмесін кез-келген
"Егемен Қазақстан", "Қазақ әдебиеті", "Ана тілі", "Алтын орда", "Жас
Әсіресе, "Хабардың" "Ұят болмасын?..", "Жеті күн", "Бетпе-бет", "Мың бір
"Хабар" телеарнасындағы бүгінгі күннің талабына жауап беретіндей жаңалықтардың да
Халықаралық мәселелерге байланысты "Хабардан" беріліп жүрген бірнеше хабарларға тоқтала
"Хабардағы" өзіндік қолтаңбасы бар, айтары бар, бет-бедері бар журналистердің
1995 жылы ЮНЕСКО көлемінде 150 жылдық торқалы тойы кеңінен
Т.Мыңжасаровтың осы айтулы датаға байланысты Иран Ислам Республикасынан әзірлеген
Осы сапар барысында тележурналист бірнеше репортаждар дайындады. Иран елінде
Бірақ бұл репортаждан Ирандағы қандас бауырларымыздың тыныс-тіршілігі, тағдыр-талайы, болмыс-бітімі
"Хабар" телеарнасының алғашқы қалыптасу кезеңінде жасалынған хабарлардың бірі болғандықтан,
Автордың бұдан кейінгі Ирандағы Қазақстан елшілігі туралы хабары тәп-тәуір
Біз тілге тиек етіп отырған тележурналистің шетелдерден жүргізген хабарлары
Осы уақыттар ішінде "Хабар журналистері арасынан: Нұртілеу Иманғалиұлы, Зейін
Осы заманғы озық технологиялармен жарақтанған "Хабар" телеарнасының Қазақстандағы басқа
Сондықтан да "Хабарға", оның басшылығына, журналистеріне талап та жоғары.
"Хабар" телеарнасының кез-келген хабарлары қал-қадарынша көрермен жүрегіне жол тауып
"Хабар" телеарнасының халықаралық мәселелерді эфирге беруде — Қазақстандағы басқа
Әлемді тітіреткен небір ірілі-ұсақты оқиғаларды Қазақстан халқының назарына ұсынуда
Бұған толып жатқан мысалдар келтіруге болады. Мәселен, Үндістан мен
АҚШ-тағы 11 қыркүйек кезіндегі Нью-Иоргтегі екі ғимараттың бомбалануы, яғыни
Бұдан басқа АҚШ әскерлерінің Ауғаныстан тәлибтеріне қарсы шабуылы, Ауған
Сонау жылдарғы Балқандағы Косова төңірегіндегі қалыптасқан саяси жағдайлар турасында
Бұлардан нені көруге болады?
"Хабар" телеарнасы ұжымының әлемдік ақпарат ағынымен терезесі тең жағдайда
Ақпарат — кез-келген телеарнаның ең басты кілті. Жалғыз телеарнаның
Ал енді ақпарат дегеніміз не?
Бұған жауап беру үшін белгілі осы сала ғалымдары: М.Барманқұлов,
Ол бір жақты болса, екінші жағынан — сенімсіздік тудырады.
Бұл арада журналист атқаратын міндет бірінші орынға қойылады. Ең
70 жыл үстемдік еткен кеңестік-тоталитарлық жүйе кезінде журналистер жоқтан
Мысалы, 100 қойдан 197 қозы алған қойшыны, 100 сиырдан
Керісінше сынаған кезде — жерден алып, жерге салып, қара
Мен мұның барлығын 70—80 жылдары жарық көрген мерзімді басылымдарды
Сол тұстағы телехабарларда да осы сарын ұсталынған. Қазіргі Қазақ
Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алған сонау 1991 жылдан бергі уақытта
Кеңес дәуіріндегі орын алған ашаршылық, азамат соғысы, ақ пен
Міне, осы жылдардан кейін қазақ журналистикасы мүлдем басқа арнаға
Осы тұстардағы журналистика туралы түсінік пен қазіргі түсініктердің де
Қазақстанда мың жарымнан астам газет-журналдар, жүздеген телеарналар жұмыс істейді
Сонда Қазақстан журналистерінің қатары қаншаға өскен? Бұл өз алдына
Бұл жақсы ма, жаман ба?
Оған да бір жақты жауап беру де қиын. "Жақсы"
Тәуелсіздіктен кейінгі жылдары көбіне-көп орыстілді басылымдар, радиолар, телеарналар қазақ
Содан да барып, орыстілді БАҚ қазақ тіліне ашық шабуылға
2002 жылы ҚР Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігі
Бір ғана Алматы қаласында жиырмадан астам ЭБАҚ жұмыс істейді
Бұл турасында мерзімді баспасөзде аз жазылған жоқ. Сондықтан да
Біз бұлардың бәрін айтып отырғанымыз тегін емес. "Хабар" телеарнасы
"Хабардағы" бұл үрдіс Қазақстандағы өзге телеарналар тарапынан
Дегенмен де жайбарақат жүре беруге де болмайтын сияқты. Қазақ
"Хабар" телеарнасындағы халықаралық мәселелердің берілуі туралы айтқанда біз, міне,
2. 2. ҚАЗАҚ ТЕЛЕДИДАРЫ ЖӘНЕ "ХАБАР" МЕМЛЕКЕТТІК АҚПАРАТ АГЕНТТІГІ
Кеше келмеске кеткен КСРО кезінде Қазақстанда жалғыз-ақ телеарна жұмыс
Ал Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алғаннан кейінгі аралықта толып жатқан
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында нарықтық экономиканың қыспағына төтеп бере алмаған
"Күні бүгін қазақ теледидарының жағдайы баршамызды ойландырады. Бірақ та
Осындай қиын-қыстау кезде корпорация құрамында жұмыс істеп келген ""Хабар"
Бұдан кейінгі уақыт "Хабардың" біртіндеп өсу уақыты болды. Агенттік
Әлемнің кез келген мемлекетінде болып жатқан жаңалықтарды ізін суытпай
Бүгіндері Қазақстан халқының 74 пайызы көру мүмкіндігіне ие болған
"Бетпе-бет", "Ұзынқұлақ", "Хабар-Жер", "Хабар-Әскер", "Егерде мен", "Ұят болмасын", "Біздің
Өкінішке орай, Ата Заңымыз Конституцияның 7-бабында қазақ тілінің мемлекеттік
Осы арада тағы бір айта кететін жағдай — қазақ
Өткен ғасырдың басында Алаш ардагері, қазақ әліп-биінің атасы, ұлы
Біз бұндай ана тілімізге өршелене қарсы шығушылықты қоймай келе
Ал енді біздің тілге тиек етіп отырған "Хабар" телеарнасының
Өзіміз талдағалы отырған "Жеті күн" сараптамалық апталық бағдарламасы біздің
Ең алдымен "Жеті күнде" оны эфирге әзірлейтін журналистер ана
"Жеті күн" — ең алдымен ақпараттық бағдарлама. Ақпараттық бағдарламаның
Алып отырған тақырыптың өзектілігіне байланысты қай хабарды қай хабардан
Ирак соғысы кезіндегі "Жеті күннің" бір бағдарламасын мысалға келтірейік.
"Жеті күннің" әдеттегі шапкасы (басталуы) музыкамен берілгеннен кейін эфирге
Бұдан кейін жүргізуші кадрде Иракта соғыстың басталғаны, оның адамзат
Бұдан кейін кадрден тыс журналистік сараптама берілді. Онда Ирактың
Осы соғысқа байланысты әлемдік ақпарат көздерінен алынған ақпараттар толық
Бұл — шын мәнінде әлем жұртшылығын алаңдатып отырған басты
Бұл бағдарламадағы біздің еліміздегі жағдайлар да толық қамтылды.
Ең алдымен жүргізушінің төселіп қалғанын көру қиын емес. З.Әліпбек
"Жақсының жақсылығын айт — нұры тасысын, жаманның жамандығын айт
Біз бұл арада "Хабарда" жұмыс істейтін журналистердің қалғаны Зейінге
"Хабардың" алғашқы қалыптасу кезеңінен бастап жұмыс істеп келе жатқан
Бұл тележурналистердің барлығы дерлік ең алдымен "Хабар" телеарнасының қалыптасу
Десе де, көңілге кірбің ұялататын жағдайлардың да орын алғанын
Телеэкран алдында отырған журналист — жоқ дегенде миллиондаған көрерменнің
Экранда үш секунд көрінген адамның өзі жұрт есінде қалады
Кадрден тыс экранның артында қаншама жұмыстар атқарылатынынан былайғы жұрттың
Осыдан бірнеше жыл бұрын осы "Жеті күнді" жүргізуші Әбдірәлі
Бұл туралы баспасөзде ащы пікірлер білдірілді.
Бұдан нені көруге болады?
Телеэкранның миллиондаған көрермен аудиториясына қандай әсер еткенін байқау қиын
Тағы бір мысал келтірейік. Ләззат Танысбай — екі
Экран алдында отырып, мойнын қылқылдатып, назданып, қылымсып, көздерін ойнақшытып,
Қазақ телевизиясында ұзақ жылдар жұмыс істеген Нұртілеу Иманғалиұлы —
Оның бұл мінезі де дер кезінде баспасөз бетінде сынға
Жайна Сламбекқызы да — қалыптасқан журналист. Ол да қызық
Бұл жөнінде де дер кезінде көрермендерден көптеген хаттар келіп,
Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады.
Бұл арада біз осымен шектеліп, неге бұл мысалдарды келтіріп
Басқа-басқа, ал, ақпараттық бағдарламада тележурналист ең алдымен бейтарап бағыт
Қандай жағдайда да тележурналист жұртшылықтың көз алдындағы жеке тұлға.
Жалпы, тележурналист ол мейлі репортажда, не сұхбатта, не жеке
Әйтпесе біздің кейбір журналистеріміз айнаның алдында жалғыз отырғандай, таранып,
Тележурналист — неғұрлым аз сөйлеп, экраннан аз көрініп, тапқырлық
Тележурналистің киім-киісінің, шаш қойысының, отырысының өзі — мәдениеттілікті танытуы
Дауыс ырғағының құлаққа жағымдылығы да — үлкен роль атқарады.
Қарапайымдылықтың жөні осы екен деп, орынсыз салмақты болу да
Бұның барлығы тележурналистке қойлатын талаптардың бір жағы ғана.
Тағы бір жағы, алып отырған обьектіні жақсы, жан-жақтылы білу.
Өкінішке орай, көптеген тележурналистеріміз өзі сұхбат алып отырған адамынан
Біз бұл талаптардың барлығын мерзімді басылымдарда жарық көрген көптеген
Солар айтқан пікірлерді, ой-тұжырымдарды өзіміше түсінікпен қайталап отырмын. "Хабар"
"Егеменді Қазақстан", "Қазақ әдебиеті", "Жас Алаш", "Ана тілі", т.б.
Бір-екі жылдың ішінде жарық көрген мақалалар ондап, жиырмалап саналады.
Сонымен бірге "Хабар" туралы соңғы кезеді жазылған толымды еңбек
Марат Барманқұловтың, Намазалы Омашевтың, Сағынбай Қозыбаевтың бүгінгі таңдағы телевизия
Біз мысалға келтірген авторлардың еңбектерінде жалпы қазақ журналисткасы, оның
Алып отырған тақырыбымызға сай, солардың ішіндегі ауадай қажетті пікірлерді
Телевизия — оның хабарларын қамтитын толып жатқан жанрлар ерекшелігі
Телехабарлар жанрлары ішіндегі аса өзектісі — ақпараттық хабарлар. Ол
Ақпараттың өзіне тән бір ерекшелігі — қысқалығы, нұсқалығы, жеделдігі.
Тележурналистің ақпарат берудегі қабілеті бірінші орынға қойылады.
Ақпараттың өзінің толып жатқан түрлері бар: саяси, экономикалық, спорттық
Әр ақпараттың экраннан берілу ерекшелігі тағы бар. Мәселен, спорттық
Қандай бір ақпарат болса да ең алдымен актуальдылығымен ұтымды.
"Хабар" телеарнасындағы "Жеті күн" сараптамалық бағдарламасы, "Жаңалықтар" топтамасында беріліп
Негізінен тележурналистің экран алдында ақпарат беру тәсілінің классикалық үлгісі
Көп сөйлеп кету — ақпаратқа жараспайды. "Хабар" телеарнасындағы "Жаңалықтар"
Оның үстіне "Жаңалықтарды" жүргізетін тележурналистер де әбден ысылған. Операторлар
Осының барлығы ақпарат берудегі, оның ішінде халықаралық мәселелер төңірегіндегі
Жалпы тұтастай алғанда "Хабар" телеарнасындағы ақпаратттан басқа хабарларға да
"Хабардағы" "Бетпе-бет" бағдарламасы да негізінен ақпараттық бағытқа құрылған. Бағдарлама:
Халықаралық мәселелерге байланысты "Хабардың" соңғы кездері эфирден берілген кезекті
Жайна Сламбекқызы жүргізген "Бетпе-беттің" бұл бағдарламасына тақырып болған мәселе
Хабарға "Әл-Жазира" ақпарат агенттігінің осы форумға келген журналисі қатысты.
Бұдан нені байқауға болады?
Жүргізушінің ең алдымен дайын еместігін көру қиын емес. Жүргізуші
Көрерменге сұхбатқа қатысып отырған шетелдік журналистің нақты істің адамы
Жалпы форум кезінде беріліп жатқан ақпараттардың барлығы біржақтылығымен жұртты
"Соқыр тауыққа бәрі бірдей" деп, кез-келген мұндай мәселеге атүсті
2.3. Қ О Р Ы Т Ы Н Д
"Хабар" телеарнасының хабарлар беру тәсілі туралы жоғарыдағы бөлімде біраз
"Жеті күн" сарапатамалық ақпараттық апталық бағдарламасы — телеарнаның барлық
"Жаңалықтары" болса, күніне бірнеше рет қайталанады. Кешкі 20.00 де
Ал Республика өміріндегі елеулі оқиғаларға байланысты "Арнайы репортаждар" бұларға
Си-Эн-Эн, Әл-Жазира, Еуронюсь, Би-Би-Си, Рейтор, Анадолы агенттігі сияқты әлемдік
Әлемдік телеарналармен терезесін теңестіре бастаған бұл телеарна әлемдік жаңалықтарға
Басқасын айтпағанның өзінде әлі ізі суымаған Иракта қалыптасқан жағдайлар
Жасыратыны жоқ, "Хабар" журналистерінің бұл тұрғыда қол жеткен табыстары
Қазақ журналистикасының сонау Ахмет Байтұрсұнұлы кезінен қалыптасқан жақсы дәстүрін
Ақпарат —кез келген журналисткалық жұмыстардың ең өзектісі екені даусыз.
С.Масғұтов, Ғ.Шалахметов, К. Смаилов, Н.Омашев, М.Барманқұлов, С.Қозыбаев, т.б. ғалым,
Сондықтан да қазақ журналистикасы құрғақ жерде қалыптасқан жоқ. Оның
Осыдан да болар бүгінгі қазақ журналистикасы — орыстарды қойып,
Біз жоғарыда тілге тиек еткен ғалымдар мен журналистердің өзі
"Дос — күлдіріп, дұшпан — жылатып айтады" демекші, өз
Кезінде мамандар мен журналистер тарапынан көп сынға ұшыраған бір
Ол — "Ұят болмасын?.." телебағдарламасы. Осы бағдарлама қанша сынға
Телебағдарлама — бастан-аяқ жасандылықтан тұрады. Өмірде жоқ Ақылбай ақсақалдың
Сұмырайдай жүргізушінің де қайдағы бір түкке тұрмайтын, дәмі жоқ,
Бұл — телебағдарламадан гөрі, телеспектакль. Өйткені бағдарламаға қатысатын негізгі
Соңғы кездері пайда болған: "Әйелдер-ай, әйелдер", "Еркектің аты —
"Мың бір мақал" бағдарламасындағы жүргізушінің жүйесіз сөздері, жас балалармен
Сонымен бірге уақыт оздыруы үшін ойлап табылғандай, сағаттар бойы
Мұндай-мұндай келеңсіздіктер "Хабар" телеарнасында баршылық. Жалғыз ғана көңілге медеу
Халықаралық мәселерге байланысты күн сайын беріліп жатқан ақпараттардың барлығы
Тележурналистика — қазақ журналистикасының ішінде соңғы кездері қауырт өсіп,
Өмірдің өзі талап етіп отырған ақпарат ағыны — бүгінгі
"Хабар" телеарнасының күнделікті "Жаңалықтар" топтамасы — тележурналистика мектебі. Өйткені
Ақпарат тарату — уақыт талабы. Ақпараттың көрерменге еш боямасыз
Мәселен, болып жатқан оқиғаны бейнекамераға түсіретін оператордың қызметін алып
Келсін-келмесін кез келген нәрсені бейнетаспаға ала беріп, уақытты босқа
Сондықтан да оператор еңбегі ерекше. Ирактағы жағдай сияқты жауып
Бір сөзбен айтқанда — оператор жұмысы анау-мынау, әншейін камераны
Оператордан кейінгі жауапты қызметті — тележурналист атқарады. Ол түсірілген
Монтаж жасайтын бейнеинженер, техник маманы, режиссер, экранға мәтіндерді жазатын
Дайын материал арнайы таспаға түсіріліп, эфирге әзірленеді. Әуе толқынына
Қарап отырсыздар екі-үш минуттық шағын ақпаратты көрерменге ұсыну үшін
Ал дайын материалды эфирге берер алдында оның сапасына мән
Біз мұның барлығын айтып отырғанымыз тележурналистиканың көпшілікке мәлім емес
Қазір жаңа технологияның қарыштап дамып кеткен кезі. Компьтердің мол
Телевизия тілінде айтылатын толып жатқан "спецэффэктілер", безендірулер, көріністерді көрермен
Хабарлардың — студияда, далада, үй ішінде түсірілетін түрлері де
Сценарий немесе сценарлық жоспар қалай жасалады? Бұның бәрі тележурналистиканың
Тележурналистің болашақ хабарға түсірілетін обьектіні таңдап алуы, ол үшін
Көрермен назарына ұсынылатын дайын дүниенің оған дейін қандай "тар
Тележурналистиканың — журналистиканың басқа салаларына қарағанда болатын өзіндік ерекшеліктерінің
"Хабар" телеарнасының шығармашылық тобының біз жоғарыда тілге тиек еткен
Біз бұл диплом жұмысында "Хабар" телеарнасының халықаралық мәселелерге байланысты
Қорыта келгенде айтарымыз — "Хабар" телеарнасындағы халықаралық мәселелердің бүгінгі
Тоқсан ауыз сөзің тобықтай түйіні — "Хабар" телеарнасы бүгінгі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚР Конституциясы, 20-бап, 1-тармағы. Алматы, 1995 жыл.
Барманкулов М.К. "ТВ - денги и власть",Алматы: Санат,
1998.
Омашев Н. Қазақ радиожурналистикасы. Алматы:
Қазақ университеті,1992.
Козыбаев С., Рамазанова А., Алдаберген Қ.
Әлем баспасөзінің тарихынан. Алматы: Санат,1998.
Масғұтов С. Көгілдір экран - өмір айнасы, Алматы:
Мектеп, 1976.
Назарбаев Н.Ә."Қазақстан-2030".Алматы:Білім,1995.
Назарбаева Д. Азаматтарға арналып, қоғамға қызмет ету.
"Егемен Қазақстан".23.10.1998
Тұрсынов Қ. Көгілдір экран құпиясы. Алматы: Жазушы,
1993.
Молдабек Ә. "Хабардың" бес белесі. Алматы: Қазақ
Университеті, 2000.
Кенебай Ж."Қазақстан-1" "Хабарға" қосылды. Бағы ма,
Соры ма? "Ана тілі" газеті, 27.10.2001.
"Хабар мемлекеттік агенттігінің 1995—2003 жылдары
эфирден өткен материалдары,
"Егемен Қазақстан", "Қазақ әдебиеті", "Ана тілі", "Жас Алаш", "Алтын
Áàðìàíêóëîâ Ì.Ê. "ÒÂ, äåíãè è âëàñòü". Àëìàòû: Ñåíàò, 1998.
Омашев Н. Қазақ радиожурналистикасы.Алматы: Қазақ университеті, 1992. 40-б.
Молдабеков. "Хабардың бес белесі". Алматы. Қазақ университеті, 2000 ж.
Жұмаш Кенебай. "Қазақстан-1" "Хабарға" қосылды. Бағы ма, соры ма?
Қ.Тұрсынов.Тележүргізуші маман ба, әлде тұлға ма?". "Егемен Қазақстан" газеті.
1
1