Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3
І – тарау. Қазақстанның климатына сипаттама
1.1 Климаттың негізгі сипаттары және климат
1.2 Климаттың динамикалық жағдайлары .....................................................4
1.3 Температуралық режим...........................................................................13
ІІ – тарау.
2.1 Негізгі жыл маусымдарының ауа райы...................................................20
2.2 Қазақстанның климаттық облыстары.....................................................21
Қорытынды......................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер...........................................................................25
Кіріспе
Қазақстанның климаты қоңыржай ылғалды биік таулы аймақтарынан басқа
Қазақстанның географиялық орны ендігі жағынан климаты ылғалды субтропиктік
Қазақстанның климатына қыста Сибирьдің қатты суығы,
Қазақстанның территориясына Атлант мұхитының солтүстігі мен оның теңіздері
Қазақстанның жер беті жоғарыда айтылғандай, солтүстікке және батысқа
І – тарау. Қазақстанның климатына сипаттама
1.1 Климаттың негізгі сипаттары және климат құрушы
Республиканың бұл ендіктерде жатуына қарамастан оның климатының қатаң
Қыста ол оңтүстікке қарай, жазда солтүстікке қарай ауысады.
1.2 Климаттың динамикалық жағдайлары
Климат құрушы факторлар өз ара бір-біріне әсер ете
Қазақстанның ұлан-байтақ кең территориясында атмосфералық қысым бірдей таралмаған.
Қазақстанның жазық-аласа таулы бөлігі үшін жалпы атмосфералық қысымның
Бұл процестермен ауа фронттарының маусымдық ауысуы да байланысты.
Қазақстан территориясындағы ауа массалары екі топқа бөлінеді: 1)Қазақстан
Жергілікті ауа массалары. 1. Полярлық континенттік солтүстік Қазақстан-Батыс
Полярлық фронттың ирандық тармағы қыста оңтүстікке қарай ауысуына
Жазда Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азияның үстінде полярлық
ІІІығыс Европа мен Батыс Қазақстанның үстінде полярлық континенттік
Таудағы муссон типті ауа массалары Қазақстанның биік таулы
Экстерриториялық ауа массалары:
1. Континенттік арктикалық ауа Арктиканың Сибирь секторы мен
2. Гренландия және Баренц теңіздерінің теңіздік
3. Атлантиканың солтүстігінен келетін теңіздік полярлық ауа. Бұл
4. Континенттік тропиктік иран ауасы. Бұл ауаның келуі
Циклондар жылы ауа массаларының етуіне байланысты пайда болады.
А н т и ц и к л
Қазақстан климатының динамикалық жағдайларының маусымдық режимі басқа барлық
Қазақстанның солтүстік-шығыс және орталық бөлігінде антициклонның басымырақ болуына
Республиканың солтүстігінде антициклондық өрістердің ұлғаюына байланысты циклондық құбылыстар
Қыста биік таулы аймақтарда ауа ағыны бұдан басқаша
Көктемде ауаның ағын процестері қыстан жазға ету сипатында
Ауа массаларының фронттық бөлінуі солтүстікке қарай ығысып, өздерінің
Азор максимумының тармағы шамамен 50° с. е. бойымен
Солтүстік Қазақстанда жазда континенттік полярлық жылы ауа болып
Оңтүстік Қазақстанда жазда болатын континенттік тропиктік ауа осында
Қазақстандағы жазғы циклондық
Қазақстанның орталық аудандарында циклондар азор максимумымен, сондай-ақ ұзақтығы
Жазда биік таулы аймақтарда ауа ағынының процестері жазыққа
Күзде ауа ағындарының процестері көктемдегі сияқты өтпелі сипатта
1.3 Температуралық режим
Климатының біртектес екендігіне қарамастан Қазақстанда температуралық режим әжептәуір
Республика территориясында температураның таралуына жергілікті жердің рельефі үлкен
Жазда Қазақстанның жазық-аласа таулы бөлігінде құрлықтың жаппай
Бұл тұран поляр ауасының тұран тропиктік ауасына трансформациялануына
Тауларда барлық жерде де июльдің орташа температурасының оң
Қазақстанда температуралық амплитуда жоғары, бұл республика климатының континенттік
Қазақстанда тәуліктік температураның амплитудасы да әжептәуір. Қыста (январь)
Атмосфералық жауын-шашын. «Қазақстан — құрғақ аймақ. Оның территориясына
Ішкі мол су айналымының пайда болуына жағдайдың жоқтығынан
Республика территориясында атмосфералық жауын-шашынның таралуы географиялық ендіктерге сәйкес
Қазақстанның жазық-аласа таулы бөлігінде атмосфералық жауын-шашынның жылдық орташа
Солтүстік Қазақстанда бірсыпыра жіңішке өңірді
Жалпы алғанда Қазақстанның солтүстігінде оңтүстігіне қарағанда жауын-шашын молырақ,
Атмосфералық жауын-шашынның мөлшері батыстан шығысқа қарай да азая
Биік таулы аймақтарда атмосфералық жауын-шашынның таралуындағы
Алматы — 557 мм,
Медеу — 821 мм,
Каменское плато — 766 мм,
Жоғарғы Горельник — 834 мм.
Қазақстанның әр түрлі бөліктерінде жыл маусымдары бойынша атмосфералық
Қазақстан территориясында ңүрғақ суық ауа массаларын алып келетін
Циклондық әрекет Солтүстікте сирек байқалады, сондықтан мұнда қыста
Қазақстан территориясында атмосфералық жауын-шашын жазда қыстағыдан көп түседі,
Қазақстанның оңтүстігінде жауын-шашынның максимумы
Қазақстанда жауын-шашынның түрлері және оның жыл маусымдары бойынша
Қар жамылғысы. Қазақстанның түрлі аудандарында қар жамылғысының қалыңдығы
Қазақстанның оңтүстігінде қар жамылғысы ноябрьдің аяң кезінде түсіп,
Осындай мезгіл-мезгіл еріп отыратындықтан оңтүстікте қар жамылғысы солтүстікке
Биік таулы зоналарда тұрақты қар жамылғысы күздің бас
Абсолюттік ылғалдылық солтүстіктен оңтүстікке қарай артады. Солтүстікте орташа
Салыстырмалы ылғалдылыңтық таралуы мүлде басқаша, Қазақстанның жазық-аласа таулы
Салыстырмалы ылғалдылықтың жылдық
Ылғалдылық дефициті де ауаның ылғалдылығының негізгі бір көрсеткіші
ІІ – тарау.
2.1 Негізгі жыл маусымдарының ауа райы.
Қазақстанның әр аймақтарында жыл маусымдары белгілі бір ауа
Қыс солтүстікте ноябрьден мартқа дейін созылады. Ол
Қыс біршама жылы және аязды күндер жылымық күндермен
Қазақстанда жалпы алғанда жаз бес айға созылады (май
Қазақстанда күз негізінен октябрь айы. Күзде ауаның температурасы
2.2 Қазақстанның климаттық облыстары
Қазаңстанды климаты жөнінен екі бөлікке бөлуге болады: 1)горизонталь
1. Полярлық қоңыржай континенттік климаты тән Солтүстік Қазақстан
2. Полярлық өте континенттік климаты тән Орталық Қазақстан
3. Полярлық климаттан субтропиктік климатқа өтпелі климаты тән
Полярлық қоңыржай континенттік климаты тән Солтүстік Қазақстан климаттық
Орманды дала климат зонасы облыстың солтүстік жартысын қамтиды.
Полярлық өте континенттік климаты тән Орталық Қазақстан климаттық
Бозды-бетегелі құрғақ дала климаттық зонасы облыстың солтүстік жартысын
Полярлық климаттан субтропиктік климатқа өтпелі климаты тән Оңтүстік
Биік таулы аймақтың климаты жазықтық аймақтың климатынан гөрі
Қорытынды
Жазда тауларда абсолюттік биіктік артқан сайын температура біртіндеп
Таулы аймақтардың климаты жалпы заңдылыққа сай биіктікке байланысты
Алтай қыста Қазақстанның басқа да биік таулы аймақтары
Алтай жазда өте күшті қызған жазықтардың ортасындағы салқын
Басқа биік таулы аймақтармен салыстырғанда Алтайда жауын-шашын молырақ.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Дүйсенов С. Қ. Географиялық белдеулер, 2001, N
2. Полярлық координаттар. – Физика және география.
3. Госпадинов В. Г. Топография –
4. Түсіпбекова Г. Географиялық карта туралы жалпы
5. География және табиғат –2006, N 2.
6. Коринский В.А., Щенев В. А. , Душина
7. Төкенов Б.Географияны оқыту әдістері –География және табиғат.
8. Сейсенов А. Географиялық карталарды оқыту. География окружающая
среда 2005 , N 3 .
9. Қазақстанның физикалық герграфиясы.-Алматы,1999.
10. География және табиғат –2005, N 3.
1