Мазмұны
Кіріспе 3
1. Қазақстан Республикасындағы Ипотекалық несиелеудің теориялық негізі 5
1.1 Ипотекалық несиелеудің мәні, түрлері 5
1.2 Ипотекалық несие - шетел тәжірибесінде 13
2. Қазақстан Республикалсындағы Ипотекалық несиенің даму жағдайы 27
2.1Қазақстан Республикасындагы екінші деңгейлі банктердің ипотекалық несиелеу ерекшеліктері 27
2.2 Қазақстан Ипотекалық Компаниясының қызметін талдау 36
3. Қазақстан Республикасыңцағы ипотекалық несиелеуді дамыту жолдары 44
3.1 Ипотекалық несие механизмін жетілдіру 44
3.2 Ипотекалық несиені сақтандыру 50
Қорытыңды 55
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 57
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Еліміз нарықтық қатынастарға көшкен сәттен бастап көңіл
Ұлттық банк тарапынан екінші деңгейдегі банктерге талаптың күшейтілуі нәтижесінде
Ипотека алғаш рет Грецияда пайда болған. Дамыған нарықты экономика
«Ипотекалық несие және оның Қазақстан Республикасында дамуы », осы
Бітіру жұмысының мақсаты - елдің экономикалық және әлеуметтік дамуын
Осы мақсатқа жетуде бітіру жұмысының алдында келесідей міндеттер түр:
Ипотекалық несиенің ұғымын беру;
Ипотекалық несинің шарттарын анықтау;
Шетелдік тәжірибеде қолданылатын ипотекалық несие
түрлерін, оның әдістерін қарастыру;
Қазақстан Ипотекалық Компаниясының қызметін талдау.
ҚР екінші деңгейлі банктердің ипотекалық несиелеу
ерекшеліктерін, сонымен қатар тәжірибе жүзінде және оны
жетілдіру жолдарын қарастыру;
Қазақстанның ЕДБ-дің ипотекалық несиелеуді жетілдіру
бойынша ұсыныстар жасау;
Қазақстандағы ипотекалық несиені сақтандыру және оның
даму жолдарын қарастыру.
Бітіру жүмысының зерттеу объектісі — КР-дағы ипотекалық
Зерттеу жұмысының құқықтық, теориялық және әдістемелік негізі. Бұл жүмысты
Бітіру жүмысының кұрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен
және қорытындыдан тұрады. Бірінші бөлімде ҚР-дағы ипотекалық
несиенің теоиялық негіздері, яғни ипотеклық несие ұғымы,
түрлері, шарттары, сонымен қатар шетел тәжірибесіндегі
ипотекалық несиенің дамуы қарастырылды. Екінші бөлімде ҚР
екінші деңгейлі банктерінің ипотекалық несиелеудің тәжірибелік
ерекшеліктері, сондай-ақ «Қазақстан Ипотекалық Компаниясының» қызметі жөнінде,сонымен қатар талдамалы
1. Қазақстан Республикасындағы Ипотекалық несиелеудің теориялық негізі
1.1 Ипотекалық несиелеудің мәні, түрлері
Әрбір адам артында із қалдыру үшін бұл өмірде үй
ҚР Президентінің 1997 жылғы 5 сәуірдегі «Отандық және шетелдік
2004 жылғы 19 наурыздағы «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге
Тұрғын үй жылжымайтын мүлік саласына жататындықтан қазіргі кезде халықаралық
Бүгінде біздің елде заңды түсінікте ипотека дегеніміз -ипотекалық ссуда
Ипотека — қарыз алу мақсатында кепілдікке - берілетін жылжымайтын
Жылжымайтын мүлкі бар азаматтардың ең бір пайдалы мүмкіншіліктерінің бірі
Жылжымайтын мүлік нарығына қатысты ипотекалық несиелеу осы саладағы ең
Тұтынушы үшін ипотекалық несие — тұрғын үйге деген қажеттілік
Жылжымайтын мүлік нарығындағы кәсіпкерлер үшін ипотекалық несие — нарықтағы
Қаржы нарығы үшін ипотекалық несиелеу - табыс пен тәуекелдің
Жылжымайтын мүліктің өзі аса өтімді және өтімсіз болып екіге
Еліміздің нарықты экономикаға көшкен кезеңінде жылжымайтын мүлік (пәтер, жеке
Ипотеканын экономикалык маңызы дегеніміз ол - банктен немесе басқа
Кез-келген азаматтың қазір өз мүлкін есептеуге мүмкіндігі бар және
Ал кәсіпорын мүліктерін кепілдікке қою құқығын, олардың негізгі қорын
Қазақстанда жылжымайтын мүлік нарығы 8-9 жыл бұрын құрылған, және
«Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы
Несиеге деген сұраныс өте жоғары, осыған орай оларды өтеу
«Ипотека» термині алғаш рет б.э.д. VI ғасырдың басында Грецияда
Ипотекалық несие — бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын үйді, өндіріс
Ипотекалык несиенің басты мақсаты - халықтың өзінің және несие
Тұрғын үй ипотекалык несиені — бұл банктің клиентке тұрғын
Несие есебінен сатып алынған тұрғын үй қарыз алушының атына
Ипотекалык несиенің ең басты артықшылыгы — сіз өзіңіздің меншікті
Жалпы, ипотекалық несиенің кұрылуьіңдағы мақсат не? Мақсат - халықтың
Тұрғын үй құрылысын үзақ мерзімді қаржыландырудың негізгі бағыттарына ипотекалық
Тұрғын үй саласындағы нарықтық қатынастардың қалыптасуы Қазақстанда 1991 жылдан
Тұрғын үйге деген сұраныс пен ұсыныс деңгейі, сондай-ақ оларға
Несие берушілер арасында бәсеке туғызу мақсаты бір-бірінен өзгеше ипотекалық
ипотекалық несиелеу мерзімінің
шектерінде);
несиені қайтару мен
қарыздың қайтарылымы мен пайыздарды төлеудің қабылданған
кестесіне байланысты ипотекалық несиелер екі базалық
шоғырланады.
Пайыздарды да, несиенің негізгі сомасын да
толықтай төлеу.
Несиені кезең-кезеңімен бөлшектеп төлеу.
Ипотекалық несиелеудің осы екі типі негізінде олардың бірнеше нақты
бір қалыпты төлеу — қарыз алушы несие мерзімінің әрбір
кезеңінде бір-біріне тең сомаларды төлеп отырады;
несиені тізбелеп төлеу — негізгі сома бірдей бөліктермен
төленеді де, оның
төлемдер де кеми береді;
төлем сомасын ұлғайта
төленбеген нақты, сомалар
есептеледі;
несие сомасының белгілі бір кезекдерде
әрбір уақыт кезеңінде несиенің келісілген сомасы несие
алушьшың есепшотына жіберіліп отырады.
Ипотекалық несиелеудің көп түрлілігі нақты қарыз алушының мүдделерін ескереді,
Ипотеканың түрлері көп болған сайын, оны пайдаланылатын қарыз алушылар
Тәуекелді басқару проблемасы ипотекалық несиелеу бағдарламасын жүзеге асыру барысында
Ипотекалық несиелеу кезінде негізінен тәуекелдің екі түрі бой көрсетеді.
Несиелік тәуекел — несие алушының несиені өтеу мен пайызды
Андеррайтинг дегеніміз — несие беру, несие беруден бас тарту
Андеррайтинг екі қүрамдас бөліктен тұрады:
қарыз алушының несие мен пайызды қайтару мүмкіндігін
көрсететін табыс деңгейін бағалау;
кепілдікке берілетін жылжымайтын мүлікті бағалау.
Карыз алушынын төлем мүмкіңдігін тексеру үшін негізінен үш
1. тұрғын үй үшін төлем ауыртпалығы коэффициенті - несиені
ұзақ мерзімді ауыртпалық
қатынасы;
қарыз алу коэффициенті
алынатын жылжымайтын мүлік құнына қатынасы.
Несиелік тәуекелден басқа кредитор пайыздық тәуекелден де қорғану мүмкіндігіне
Пайыздык тәуекел дегеніміз - қарыз алушыл^рдың ипотекалық несиелер үшін
Теріс мәнді айырмашылық туындауының негізгі себептері -инфляция, сондықтан инфляция
Мөлшері қалықтайтын ипотекалық
Бекітілген мөлшері бар ипотекалар мен қалықтайтын мөлшерлі пайыздардың негізінде
Ипотекалық несиелеудің «табысқа ортақ» түрі инфляция есебінен жабуды қарастырады.
«Табысқа ортак» ипотеканың екі түрін ажыратуға болады:
сату багасының сатып алу бағасынан артық мөлшерінен кредитордың өз
кредитор өз үлесін операциялық табыстан алатын ипотека.
Ипотеканың бірінші түрінің шарты бойынша несие алушы несиені нарықтық
Бүл схема кредитор үшін пайдалы, себебі оны кездейсоқ (күтпеген)
Кредитор операциялық табыстың бір бөлігіне ие болатын жағдайдағы ипотека,
1-Сурет
Ипотекалық несиелеудің жалпыға ортақ сызбасы'
* Көзі - Коммерциялық банктер операциялары. С.Б.Мақыш. Алматы,2004ж.
1-Кесте
Қазақстан Республикасының тұрғын үй құрылысының көрсеткіштерінің динамикасы*
КӨРСЕТКІШТЕР 1998 1999 2000 200.1 2002 2003 2004 (03)
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Мемлекеттіх кәсіпорындар 15,4 0,9 6,0 2,6 3,5 V 2,1
Жеке кәсіпорындар 84,6 99,1 94,0 87,4 73,5 71,2 98,5
Халық қаражаты есебі бойынша 71,0
Үйдің орташа көлемі /кв.м./ 107,8 106,9 126,0 146,9 150,5
Пәтердің жалпы ауданы 63,5 73,9 54,7 53,9 54,8 58,7
1 кв.м. орташа құны /мың тг./ 5,9 6,7 12,0
* Көзі-ҚР Статистика Агентінің негізгі мәліметтері бойынша құрастырылған. Статистикалық
1.2 Ипотекалық несие - шетел тәжірибесінде
Бүгінгі күні ипотека Америка Құрама Штатында, Германияда, Францияда, Англияда
Әлемдік банк шаруашылығының даму заңдылықтары тұрғысынан қарағанда ипотекалық несиелеу
Жоғарыда айтып өткендей қазіргі кезевдегі ипотека асқан дәрежеде АҚІП-та,
Нарық экономикасы және жеке меншіктің дамуымен қатар біздің
Жылдық бюджеті он триллион доллардан үш триллионға дейін қамтитын
Мәселен, Балтық елдерінде ипотекалық несие шамамен 7-8 (банкке, несие
Ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру жүйесінің шетел тәжірибесінде әрекет етіп отырған
Ипотекалық несиелеудің біршама қарапайым және біршама жетілген үлгісі шартты
Бұл үлгінің бастапқы принциптік сипатына тоқталсақ, ипотекалық ссудаларға деген
Қарапайым — ашық үлгінің екінші бір принциптік сипаты ипотекалық
Бұл үлгі негізінде ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру, әсіресе қаржы нарығы
Бұл қарастырылған. үлгіден ажыратылатын келесі үлгі бойынша банктердегі ипотекалық
Осы аталған ипотекалық несиенің америкавдық үлгісі төмендегі сызбада көрсетілді.
Американдық үлгінің қағидасы бойынша әр жылда белгілі бір табысы
*Көзі - Основы организации ипотечного кредитования. В.А. Кудрявцев, Е.В.
1. Несие үшін төленетін пайыз (7-9 % жылдық)
2. Ипотекалық несие (70-75 % үйдің бағасынан)
3. Бірмезгілдік бастапқы салым (25-30 %)
Р - нарықтан тұрғын үйді сатып алу бағасы.
Р1— несиені есепке алғандағы тұрғын үйдің нақты құны,
Абцисса осінде — баға.
Ординат осінде - жылдар.
Бүл тұрғын үйді қаржыландыруды үйымдастыру үлгісінің дамуы берілген ипотекалық
Мемлекеттің қатысуымен ипотекалық несие үйымдастырушыларының жылжымайтьш мүлік кепілімен облигация
АҚШ-тағы ипотекалық нарық тек ең ірі ғана емес, сонымен
Жылжымайтын мүлік (ипотека) кепілімен қамтамасыз етілген үй құрылысына және
Аталған мекемелер ипотекаларды ұйымдастыруды және оларға қызмет көрсету бойынша
Агенттіктер мемлекеттік несиелік желілері бойынша алынган қаражаттарға жеке несиелер
Ипотекалық несиелердің ұзақ мерзімді борыштық бағалы қағазга айналу үдерісі
ипотекалық несиелердің ұйымдастырушылары; инвесторлар; ипотекалық несиелерді сақтаңдырумен айналысатын делдалдар;
ипотекалық несиелерді секьюрилендіруді жүзеге асыратын делдалдар
Американдық үлгі ипотекалық облигациялар нарығының дамуын көздейді, өйткені мемлекет
Мемлекеттің қатысуымен құрылган ипотекалық қауымдастықтар ипотекалық несиелерді ұйымдастырушылардың кепілхатпен
Коммерциялық банктер азаматтарға жылжымайтын мүлік кепілімен ипотекалық несиелер береді.
Фанни Мэй мен Фредди Мак тек қайталама нарықта және
Тұрғын үй құрылысын ынталандыру және жылжымайтын мүлік кепілімен несие
Тұрғын үй ипотекалық нарығы тұрақтылығын сақтандыруды қамтамасыз етуге Джинни
АҚШ-та қайталама нарық көптеген мынадай өзекті тетіктердің арқасында жұмыс
Ипотекалық бағалы қағаздар өтіміліктің жоғары дәрежесін иеленсе де, олар
Ипотекалық несие берудің американдық үлгісінің жағымды жақтары, тұтастай алғанда
Сонымен бірге, Еуропа мен АҚШ елдерінмен қатар қазіргі таңда
Малайзияның ипотекалық несие беру жүйесі жеткілікті деңгейде дамыға.
Малайзияның ипотекалық несие беру жүйесі өзінің дамуына «Кагамас» ұлттық
Малайзиядағы ипотекалық несие үдерісі екі кезеңге бөлінеді:
тұрғын үй құрылысын жүргізу және тұрғын үй құрылысын толығымен
Секьюрелендіру үдерісі кредйторлардың заемшыларға ипотекалық несиелер беруінен басталады, олар
Ипотекалық несие беруді көп көлемде жүзеге асыруға қабілеті жоғары
Қарапайым - ашық және кеңейтілген — ашық үлгілердің сипатты
1. ссудалар бойынша банктік пайыз мөлшері және екінші нарықта
2. сақтандыру компанияларын
Ипотекалық несиелеудің келесі бір үшінші үлгісі — бұл «балансталған
Мұндай шектеулік алдындағы қарастырылған үлгілермен салыстырғанда басты кемшілік болып
Бірақ та, бұл балансталған автономиялық үлгінің өзіндік артықшылығы да
Құрылыс қаражаттары салымы бойынша табыс мөлшері және несиені пайдалянғаны
Демек, бұл үлгі қарызға алатын ақшалардың нарықтық бағасына да,
Қазіргі кезде Германияда бүл үлгі іс жүзінде кеңінен
Тұрғын үй алғысы келген азамат, тұрғын үйді сатып алатын
Германия құрылыстық жинақ жүйесі — қор жинаудың бірден
бір нысаны, тұрғын үйді меншікке алған кезде мемлекет оны
тікелей қолдайды.
Мемлекеттік қолдау мөлшері заңмен айқындалады. Ол мемлекет үшін тұрғын
Салық салу бөлімі Германияда кәсіпорындардың өз жұмысшыларына арнайы тұрғын
Бірнеше ондаған жылдардың ішінде немістердің құрылыстық жинақ жүйесі толығымен
Сонымен бірге, құрылыстық жинақ жүйесіне қызығушылық өсуде, осыны ескере
*Көзі - Основы организации ипотечного кредитовайия. В.А. Кудрявцев, Е.В.
Мақсатты салым (45 -.50 % үйдің бағасынан)
Мемлекеттік дотация
Ипотекалық несие (45 - 50 % үйдің багасынан)
Несие үшін төленетін пайыз (5 - 9 % жылдық)
Р — нарықтан тұрғын үйді сатып алу бағасы.
Р1 - несиені есепке алғандағы тұрғын үйдің нақты құны.
Абцисса осінде - баға.
Ординат осінде - жылдар.
Бірінші кезенде. мақсатты салымдар есебінен жинақталған қаржылық ресурстарды банк
Германиянын-күрылыс каражаттары жуйесінін ең басты бір артықшылыгы - оның
мөлшері автономиялық болғаңдықтан да,несие-қаржы нарығының жалпы жагдайынан тәуелсіз больш
Бүл жүйені пайдаланатын банктер мақсаты салымдар бойынша нарықтан төменгі
Германияда құрылыс жинақ жүйесіне мемлекет тарапынан қолдау бар. Мемлекет
Құрылыс қаражаттарын жинақтау жүйесіне мемлекет тарапынан қолдау көрсетуі тиіс.
1990-шы жылдардың басында құрылыстық несие - жинақ Францияда, Люксембургте,
Сонымен, осы бағдарламаны табысты жүргізу мемлекеттің тиісті қолдауы, сыйлықтың
Сонымен бірге, құрылыстық жинақ банкілері өзінің қызметінің барысында несиелер
Депозиттердің қаражаттары тек ұзақ мерзімді мемлекеттік бағалы қағаздарға таралатын
Жоғарыда аталған
2-Кесте
Едлер бойынша тұрғын үйдің бір шаршы метрінің құны
Тұрғын үй алаңы /шаршы метр/ . Алаңның бағасы 1
Түркия - Стамбул қ./бағасы АҚШ/ң мың долл.
125 50 0,40
130 110 0,85
140 65 0,46
142 80 0,56
145 100 0,69
Венгрия - Будапешт қ. /бағасы АҚШ/ң мвің долл.
140 49 0,68
280 133 0,93
860 342 0,78
Қазақстан - Алматы қ. /бағасы АҚШ/ң мың долл./
32 8 0,25
50 13 0,26
75 20 0,26
* - баға көрсеткіштерін есептеу шартты мөліметтерді пайдалану арқылы
Халыққа ұзақ мерзімді ипотекалық несие беру,тұрғын үй сатып алу
ұзақ мерзімді ресурстармен қамтамасыз етудің тетігі бар ипотекалық несие
2. Қазақстан Республикалсындағы Ипотекалық несиенің даму жағдайы
2.1Қазақстан Республикасындагы екінші деңгейлі банктердің ипотекалық несиелеу ерекшеліктері
Ипотекалық несие көбіне ипотекалық банктер арқылы беріледі. Біздің отандық
Қазіргі коммерциялық банктердің басты мәселесі көбіне несиелеу процесіндегі тәуекелдің
Соңғы жылдары отандық банктер жаппай ипотекалық несие бере бастады.
Ипотекалық несиеге деген халықтың сұранысы жаман емес, яғни халықтың
Қазақстаңцық банктердің қызмегі — сапалы және ол жыл өткен
Мемлекет басшысы екінші дәрежелі банктердің бәріне несиелердің пайыздық ставкасын
Қазір Қазақстан Ипотекалық Компаниясы мен ЦенрКредит банкі арасындағы бірлескен
Тағы айтып кететін жайт - несие тік ұлттық теңгемен
Қазір тұрғын үйдің бағасы қымбаттауда, оны кейбіррулер жаппай ипотекалық
Отандық банктер ипотекалық несие бағдарламасын жүзеге асыра бастағалы пәтерлердің
ЦентрКредиттің барлық облыстарда филиалдары бар, несиелеумең сол филиалдар және
Бірінші сәуірден бастап кейбір телеарналар Қазақстан Ипотекалық Компаниясы мен
Егер де ЦенрКредит банкінің орнында еліміздегі басқа бір банк
Ипотекалық несиені, жоғарыда айтып өткендей Тұрғын үй құрылысы беретін
Біздегі банктердің жылдық пайызының деңгейі 13-16 пайыздар шамасында еді.
Елде күрделі дағдарысты — экономикалық жағдай банктік несиеде төтенше
Ипотеканы енгізудегі мақсат мемлекетіміздің бас қаласының тұрғын үй қорын
Республикамызда алғаш рет ипотекалық несие беру және тұрғын үй
Тұрғын үй жинақ шоттарын ашқан азаматтар өздерінің
Қарыз алушылардың төлем қабілетін банк төлем қабілетін анықтайтын коэффициент
Ипотекалық несие беру жолдары алғашқы жылдары бірден жүзеге аспағанмен
Соның бірі азаматтар үй сатьш алу үшін алған несиелерін
Өткен уақыттарга талдау жасай отырып банк төлем қабілеті жоғары
жақсартқысы келген азаматтар сатып алатын үй қүнының кем дегенде
Жылжымайтын. мүлікке (ипотекаға) ие болуға үмітті азаматтар түрғын үй
Республикамызда түрғын үй алуды армандайтын азаматтар көп, соның маңызды
Үлттық банк тарапынан екінші деңгейдегі банктерге талаптың күшейтілуі нәтижесінде
Ипотека дамыған нарықты экономика елдерінде, ең алдымен жоғарыда айтып
Ипотекальщ несиелеудің спецификаларынан туыңцайтын өзіндік ерекшеліктері болады.
Біріншіден, ипотекалық несие - қатаң түрде анықталған кепілге берілетін
Екіншіден, ипотекалық несилердің басым бөлігінің көздеген мақсаты болады. Олар
Үшіншіден, ипотекалық несиелер үзақ мерзімге 10-20 жылға беріледі. Мерзімнің
Ипотекалық несиенің қүжатталуының өзіндік ерекшеліктері бар. Кейбір елдерде екі
Салынган мүлік туралы акті (закладная) - несиені қамтамасыз етуге
Ипотекалық несие алу барысывда толтырылатын салынған мүлік туралы актісі
Басты бір ерекшелігі овдағы салынған мүлік туралы актілердің бірінші
Бірінші реттегі нарықта кредитор және қарыз алушы тікелей бір-бірімен
Екінші реттегі нарықта ипотекалық несие бойынша берілген салынған мүлік
Ипотекалық несиелеудің дамуының әлеуметтік және экономикалық ролінен басқа, еліміздің
Ипотекалық несиелеу ең төменгі тәуекелді банктік операцияны білдіреді. Ипотекалық
Нарықтық экономикаға көшкеннен кейін Қазақставда да ипотеканың негіздері қаланьш,
Қазақстанда ипотеканың дамуы республика Президентінің 1995 жылғы 23 желтоқсандағы
Қазіргі уақытта бірқатар қазақстандық банктер жеке түлгаларға түрғын үй
Сонда не істеу керек?
Мүндай қиындықтан шығудың бір амалы жоғарьща аталған Үкімет түжырымдамасывда
компаниясы» қүрылды. Бүл
Аталған заңнамаларға қоса биыл, ягни 2004ж. наурызда Президентіміз Н.Ә.
3 - Кесте
1996-2003 ж. аралығындағы Қазақстан Реапубликасының екінші деңгейлі банктерінің несиелік
Несиелік салымдар 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Қысқа мерзімді 67,9 71,4 62,0 50,7 51,8 49,2 47,4
Орта мерзімді 27,5 21,4 28,9 25,0 25,9 27,8 28,1
Үзақ мерзімді 4,6 7,2 . 9,1 24,3 22,3 23,0
Барлығы 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
*Көзі - Қазақстан Республикасы Үлттық Банкінің Статистикалық Бюллетені, қаңтар
4 - Кесте
Алматы қаласы бойынша шготекалық несиелеу нарығы
(03. 2003ж. - 06. 2004ж.)
Мінездем е көрсеткіштер Казкоммерц Банк АТФ Халық Банкі Центр
Несиелеу 10/15ж. 15 / 20ж. 15/20ж. 15 / 20ж.
мерзімі
Пайыз 16-18 % 18% 7% 13,6 тг 10%
мөлшері
тенге
Тұрғын үй 30% 20% 10% 15% 10%
құнынан
%
бойынша
бастапқы
салым
Жылдық үй құнынан
үй қүнынан Несие Жоқ
сақтанды
Сомасы нан
РУ
Қолма- Несие Несие Несие сомасынан Несие Жоқ
қол сомасынан сомасынан
сомасынан
ақшаға
; аудару
Несиені 2 жылға дейін Жоқ 3 айдан кейін айып
алдын ала алынбаған % - 50
пүлсыз соманың сомадан 1 %
өтеудегі %.
2 % (тг.) млн. өтелген
айып пүл
Басқа в-да сомасы = 55
санкция
- жоқ. МРП
сы
* Көзі - ҚР Статистика Агентінің негізгі мәліметтері бойынша
2.2 Қазақстан Ипотекалық Компаниясының қызметін талдау
2000 жылы 20 делтоқсанда Үлттық банктің шешімімен «Қазақстан Ипотекалық
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясының» негізгі мақсаты үзақ мерзімді түрғын үй
Осы арада компания қызметінің үйымдастырылуы туралы айтар болсақ, ең
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» ЖАҚ өзі құрылғаннан бергі кезевде компанияның
Компания жүзеге асырып отырған несиелеу бағдарламасының отандық нарық үшін
Бүгівде «Альянс Банк» ААҚ, «Астана Финанс» ААҚ, «АТФ Банк»
Ипотекалық несие алуға бекінген азаматтар тікелей компанияның өзіне немесе
Компания кепілдік қүнының 70 %-дан астамын қүрайтын, бірақ 85
Жалпы, несиені өтеудің төлем мөлшері айлық таза табыс мөлшерінің
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» 2002 жылғы 18
қарашада ТМД аумағында алғашқы болып ипотекалық
облигациялар шығарып, орналастырды. Эмиссияның жалпы
сомасы — 1,5 млрд. теңге, айналыс мерзімі — 3
Облигациялардвщ бірінші траншы 300 млн. теңгені қүрады.
Желтоқсан айында орналастырылған облигациялар сомасы 500
млн. теңгеге жеткізілді, қалған бөлігі биылғы жылы
орналастырылады. ,.
Бүған қоса компания 2003 жылы тағы да 1,5 млрд.
2002 жылы 10 желтоқсаңынан бастап компания ипотекалық несие бойынша
ҚР Үлттьщ Банкіміздің 2003 ж. есел беруіне тоқталып кетейік.
Үлттық Банктің 23.09.03 ж. № 28 лицензиясына сәйкес «Қазақстан
• заем операциялары: ақы төлеу, мерзімділік және қайтару шартымен
өз бағалы қағаздарын эмиссиялау;
факторинг операциялары: төлемеу тәуекелін қабылдай
отырып тауарлар (жүмыс, қызмет көрсету) сатып алушыдан
төлемді талап ету құқығын сатып алу саласында жүзеге
асырады.
Қазақстан Ипотекалық Компаниясы құрылған сәттен бастап несиелеудің стандарттарын реттейтін
Сыйақының ресми мөлшері деңгейінің және ең төменгі резервтік талаптар
Қазақстан Ипотекалық Компаниясының аймақтардағы қызметі әріптес банктердің филиалдық желісі
'01.01.04ж. жағдай бойынша қайта қаржыландырудың жалпы көлемі жеке т/лғаларға
ҚИК-тің негізгі операциялары 2001ж. екінші жартңсынан бастап жүзеге асырыла
Жоғарыда айтьш өткендей ҚИК ТМД аумағында бірінші болып ипотекалық
2002 ж. қарашада «Қазақстан Кор Биржасы» ЖАҚ-ң Биржалық Кеңесінің
Облигациялар бойынша купонның мөлшері - өзгермелі, инфляцияның жыдцық көрсетілген
Бұгінде «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» ипотекалық несиге халықтың әртүрлі тобының
Қазақстан Ипотекалық Компаниясының басқарма төрағасы Майко Оразымбетқызы былай дейді:
Шын мәнінде солай. Бірақ, бүл кешегі күннің әңгімесі еді.
Компания ақша нарығында ұзақ мерзімді ресурстарды тартуды жүзеге асырып,
Компанияны қүруға мақсаттардың бірі инвесторлар брлатын қаржы нарығына қатысушылардың,
Өз кезегінде бүл институттық инвесторларға нақты активтермен, атап айтқавда
Қазақстан Ипотекалық Компаниясының бағдарламасы бойынша ипотекалық несие алу шарттары
Несие алу үшін кайда бару керек?
Алдымен Компанияға (немесе әріптес банктегі Компанияның өкіліне) кейін, алдын
ҚР Үлттық Банкінің сайтында орналасқан ипотекалық калькулятордың көмегімен ипотекалық
Несие сомасы сатыл алу жоспарланған түрғын үй қүнының ең
Тек үзақ мерзімді — 3 жылдан 20 жыл^а дейінгі
Несиені өтеудің төлем мөлшері айлық таза табыс (салықтарды есептемегенде)
Коммерцияның оң қорытындысы жағдайында әлеуетті қарыз алушыға өзінің таңдауына
Несие оны толық өтегенше, несиелеу мерзімінің аяғына дейін ай
дегенде 6 айдан кейін ғана жол беріледі. Несиені
Несие бойынша сыйакы кандай?
Несие бойынша сыйақы мөлшерінің көлемі компания жобаларының шегіңце берілетін
Несие қаңдай валютаман беріледі?
Компания іске асыратын ипотекалық несиелеуді дамыту бағдарламасы бойынша берілетін
Несие қандай тұргын үй алуга болады?
Қарыз алушы сатып алатын пәтерін еркін 'таңдадды. Алайда, ол
Болашакта түргын үй закымданган немесе енбек кабілетін жогалту салдарынан
Компания несиені алудың мівдетті шарты тұрғын үвді залалданудан сақтавдыру,
Қарыз алушы қай кезде тұрғын үйдің нақты иесіне айналады?
Ипотекалық несиелеудің бір артықшылыгы үйдің сатып алу-сату шарты хатталғаннан
Жеке түлга ипотекалық несие алған жағдайда, несие бойынша қарызы
Қазіргі жағдайда елімізде ипотекалық несие алуға қалың көпшіліктің қол
Ипотекалық несиеге қол жеткізе алмаудың бірден бір себебі, бүл
Болашақта «Багалы қағаздар нарығы» туралы Заңға түзету енгізіліп, соған
Қолдаудың тағы бір көрінісі ретівде мемлекет ипотекалық несиелерді сақтавдыратын
Алғашқы жоба шеңберінде ипотекалық несие түрғын үйді жөндеуге немесе
Жоғарыда айтылғавдарды білу ипотекалық несие алу туралы өз хабарлығымызды
бүрын талап етілетін ай сайынғы төлемдерді жүзеге асыру қиын
жүмысы және тұрақты табысы бар, қымбат емес түрғын үй
өз бизнесі бар, түрғын үй сатып алу үшін айналымнан
бөлек түрғысы келетін, бірақ бұл үшін қаржы мүмкіндігі жоқ
«Қазақстан Ипотекалық Компниясы» ЖАҚ іске асыратын ипотекалық несиелеуді дамыту
3. Қазақстан Республикасыңцағы ипотекалық несиелеуді дамыту жолдары
3.1 Ипотекалық несие механизмін жетілдіру
Жылжымайтын мүлік нарығына қатысты ипотекалық несиелеу осы саладағы ең
Тұтынушы үшін ипотекалық несие — түрғын үйге деген қажеттілік
Жылжымайтын мүлік нарығындағы кәсіпкерлер үшін ипотекалық несие - нарықтағы
Қаржы нарығы үшін ипотекалық несиелеу — табыс пен тәуекелдің
Халыққа үзақ мерзімді ипотекалық несие беру қүрылыстық жинақ жүйесімен
Бүл орайда, ипотекалық несие беру жүйесін дамытудың екі үлгісін
1. еуропалық.
Ипотекалық несие беруді жүзеге асыратын банктерді көбірек қолдауды көздейді.
2. американдық.
Мемлекеттің қатысуымен ипотекалық несие
үйымдастырушыларының жылжымайтын мүлік кепілімен облигация шығаруға кепілдік беретін институттарын
Үзақ мерзімді ипотекалық несие беруге арналған несие ресурстарын ипотекалық
Үзақ мерзімді ипотекалық несие берудің мақсаты азаматтардың жеке қаражаттары
Бүл жүйені қүру:
түргын үй саласына халықтың жинағы және бюджеттен тыс басқа
түрғын үй нарығын жандандыруға мүмкіндік туғызады.
Қүрылатын ипотекалық несие беру жүйесі:
Қазақстан заңдарының базасына
даму сипатында болуға;
азаматтардың, банктердің,
халықтың төлем қабілетінің шектеулігін, инфляцияның салыстырмалы жоғарылығын, қаржы қаражаттары
Үзақ мерзімді ипотекалық несие беру жүйесінің орныгуы мен дамуы
заңнамалық және нормативтік
ипотекалық несие беру жөніндегі қызметті жүзеге асыруға үміткер
екінші деңгейлі банктердің
зейнетақы активтерін басқару жөніндегі компаниялардың
жинақтаушы зейнетақы активтерінің есебінен ипотекалық
облигациялар алуына рұқсат ету тәртібінің белгіленуі;
ипотекалық несиелер алушы азаматтардың, кредиторлар
мен инвесторлардың салықтық ынталандырылуы;
заемшыларды кредиторлардың
ипотекалық несиені өтей алмаған жағдайда үйден шыгару
рәсімі кезіндегі
(коммуналдық меншіктің қарамағындағы тұргын үймен
қамтамасыз ету мүмкіндігі) үшін де әлеуметтік
тетіктерінің жасалуы;
әрі жеке, әрі мүліктік сақтандыру нарығының дамытылуы
көзделуі қажет.
Ипотекалық несиенің даму механизміне қоса тагы айтар бір жайт
Кредиторлардық ипотекалық несиелер кепілімен немесе кепілхатпен қамтамасыз етілген ипотекалық
Бүл нормативтік қүқықтық кесімнің басты мағынасы «ипотекалық облигация» үғымын
Ипотекалық облигацияларды бағалы қағаздардың бөлек түрі ретінде шаруашылық айналымына
Ипотекалық облигациялардың міндетті сипаттамалары мыналар болуы тиіс:
осы бағалы қағаздар бойынша арнайы
ипотекалық облигациялар үшін белгіленген экономикалық арнаулы нормативтер негізіндегі бұлардың
ипотекалық облигацияларды шығару мен оларды -айналымға
шығарудың ерекше тәртібі.
Ипотекалық облигациялар бойынша қамтамасыз ету конкурстық массадан шығарылуы немесе
Бүдан басқа, кепілхаттың қүқықтық аспектілері нақтылауды қажет етеді, Кепілхаттың
ІКоғарыда баяндалған ипотекалық облигациялар нарығының АҚШ-тагы, Еуропадағы, Малайзиядағы дамуы
Жаңа қаржылық құралдар жасау және оны отандық нарыққа табысты
Мыналарды атап көрсетуді үсынамыз:
Ипотекалық облигациялар нарығының ең алдымен өсуі делдалдық
Ипотекалық облигациялар шығаруды инфляция коэффициентімен байланыстыра отырып
Мемлекеттің ұзақ мерзімді ипотекалық несие берудің нарықтық жүйесін қалыптастыру
үзақ мерзімді несиелік ресурстар беретін несие беруші — кепіл
Жүйенің қалыптаснының бастапқы кезеңін ескере отырьш, мемлекет оның дамуы
Бүл мақсат үшін:
Ипотека жөніндегі құқықтарды іске асырудың қүқықтық негіздерін жетілдіру;
үзақ мерзімді қаржы ресурстарын тартудың инвестициялық тетіктерін реттеу;
Азматтарға ипоткалық несие беру үшін өз несиелерін өтеу бөлігінде
Үлттық кеңестің 4 мәжілісінде (2004 жылы мамырда өткен) елімізде
Президент осы аталған түрғын үй бағдарламасын жүзеге асыру барысындағы
Аз үйге*деген сүраныс өте жоғары. Елбасы елімізде бүған дейін
Мемлекет түрғын үй инфрақүрылымын нәрлендіру мен оны қүруды қамтамасыз
Міндет түрғын үй қүрылысы нарығывдағы бәсекелестіхті дамытуға қатысты. Бәсекелестік
Ипотекалық несиені жетілдіру бағдарламасын
1). Бюджет қаржысы есебінен салынған түрғын үй баршаға бірдей
2). Түрғын үйге' қажетті несиені бірінші кезекте алатындарды да
3). Отандық және шетелдік қүрылыс компанияларын жүмысқа тек конкурстар
4). Орталық және өңірлік деңгейлердегі нормативтік — қүқықтық базаларды
5). Қазіргі заманғы құрылыс индустриясын дамыту. Бүл өте үлкен
Біз осы бағдарлама арқылы халықты қүрылысқа ынталандырып, яғни ол
3.2 Ипотекалық несиені сақтандыру
Ипотеклық несиені дамытудың бір көрінісі ретіңде мемлекет ипотекалық несиелерді
Үзақ мерзімді ипотекалық түрғын үй бағдарламасы ауқымында халыққа түрғын
Ипотекалық несие беру кезінде сақтаңдыру багдарламасының объектісі:
1. Заемшының өмірімен және жүмыспен қамтылуымен байланысты мүліктік мүддесі-жеке
Жеке сақтандыруға заемшының өмірі мен қабілеттігін жоғалтуын сақтандыру кіруі
сақтандырйлған адамның сақтавдыру шартының қолданылу кезеңі ішівде кез -
сақтавдыру шартының қолданылу кезеңі ішівде сақтавдырылған адамның
сақтандырылған адамның 6
Сақтавдыру өтеуінің мөлшері төленуге тиісті сақтандыру өтемнің несиені жабу
2. Ипотека объектісіне зиян
Сақтандыру шарты сақтавд$Іру өтеуі заемшының ағымдағы берешегінің сомасынан кем
Ипотекалық несйе беру кезеңінде сақтавдыру бағдарламасын іске асыруға Қазақстан
ҚР Үлттық Банкі Басқармасы Қаулысымен 2003 жылы 27 қазанда
Бүл Қордың Жарғысы ҚР-ның заңдарына сәйкес жасалған және қордың
Филиалдар мен өкілдіктер. Кор Республика аймағында_және шетелдерде бекітілген ҚР-ң
Осы филиалдар мен өкілдіктер қызметі үшін қор өзіне жаупқершілікті
Кордың жауапкершілігі. Кор өзіне тиесілі барлық мүлік үшін жауапкершілікті
ҚР ҮБ-нің Ипотекалық несиені кепілдендіру Жарлыгы. А, 2004ж.
қызметі бойынша шығынға
Кор кызметінін максаты. Кор қызметінің мақсаты — ҚР-да ипотекалық
ипотекалық несиелеуді жүзеге асыру
бөлімдегі жалпы және жеке шартпен банктер мен ұйъщдар
және өзге де
келісім шартқа отырады.
ҚР-ң зандылықтары бойынша
басқару.
ҚР-ң арнайы орывдалатын
инвестициялық қызметті жүзеге асырады.
Қажетті қаржылық резервті жүзеге асырады.
Қажетті жарнамалық қызметті жүзеге асыру.
ҚР-ң заңдылықтарына сәйкес өзге де қызмет түрін жүзеге
асыру.
Қор қызметінің жобасы.
Кордың накты каржысы. Кор жай акцияларды 50.000 данамен шығарады.
Қор акциялары. Қор акцияларды қарапайым акцияларды шыгарады. Акциялар қүжатсыз
Кордьщ мүлкі. Кордың меншігівдегі мүлкі — ақша, тауарлы -
Қордың шығыны жыл бойғы қордың жалғыз акционерінің кірісі мен
Ипотекалык несиелеуді кепілдендірудегі резерв. Ипотекалык несиелеуді кепілдевдіруде қор келісім-шарт
Кор акционерлерінін кызметі және кұкыгы. Қор акционері төмеңцегі құқықтарға
ҚР-ң завдылықтары және жарғы бойынша қор басқармасына
қатысу;
Қордың қызметі жөнінде
қордың қаржы есебімен танысуға;
Қордың акциялары
анықтайтын тіркеуден анықтама қағаз алуға;
Қордың шешімі бойынша сот шешіміне келіспеу;
Қордың жарты мүлкіңе
жағдайда;
белгіленген зандылықтар бойынша,
сатып алуға;
Қордың басқару жиынына шақыруды талап етуге;
өз есебі бойынша аудиторлық ұйымдармен қордың аудитін
өткізуді талап етуге;
Қор акционері мівдетті:
акцияларды төлеуге;
Қор туралы ақпараттарды жариламауға;
ҚР-ң занды актілеріне
атқаруга.
Қор мүшелері: жогаргы басқару мүшесі — жалғыз акционер; жауапты
Бірегей акционерге компоненцияларда
Қор жарғысына өзгерістер
жағдайда немесе жаңа редакцияда бекітілуі, қордың^беделдігі
барысындағы бағыттарды анықтау;
ерікті түрде қайта ұйымдастыру және т.б.
Қорың акцияларын орнықтыру жөніндегі шешім қабылдау
және жарияланған акциялардың
орналастыру, қррдың жарияланған акцияларының санының
.өзгеруі тураЛы, қордың
Облигациялардың шығарылуының аңықталу жағдайы.
Ревизиялық комиссияның жүмыс
барысын, құрамын анықтау. Олардың мүшелерінің сайлануы,
еңбек ақысын анықтау.
Қордың басқару жүйесінің
анықтау мүшелерінің сайлануын
тоқтатуы. Сонымен қатар қордың басқару жүйесінің еңбек
ақысын белгілеу және анықтау .
Қордың басқару жүйесінің төрағасын сайлау.
Қордың аудит қызметін
бірлестіктің еңбекақысын анықтау.
Жылдық қаржылық есепті
үнемдеп жұмсау көздерін анықтау.
қордың маңызды шарт жасауы немесе қорға тиімді келісім
шарт жасалғавда келісілген шешімді қабылдау.
Он немесе қордың тиесілі қаржысынан жоғары пайыз соманы
құрайтын қордың қызметін
қабылдау.
ҚР-ңбагалы қағаздар нарығы зандылығы бойынша қордың
акцияларды сатып
методикасын бекіту.
Қордың ағымдағы басшылық қызметін, қордың үжымдық басқару мүшелерін -
Қорытыңды
Елімізде нарықтық қатынастардың дамуы ипотекалық несиенің даму қажеттілігін одан
Жылжымайтын мүлік (ипотека) — нарықтық экономика жүйесіндегі өте күрделі
Жылжымайтын мүлік экономикасының мәселелері кең ауқымды, күрделі мәселелер жиынтығын
Бітіру жүмысымның негізін Германия, Үлыбританмия, АҚШ, Ресей сияқты т.б.
Осы мақсатта бітіру жүмыстың мазмүны мен қүрылымын анықтап, негізгі
жылжымайтын мүлік ипотекасының нарықтық қатьщастар
объектісі ретіндегі ерекшеліктері;
ипотекалық несие
бағыттары және әдістері;
- экономикальщ' шешімдер
несиенің ролі;
ипотекалық несие операциясын жүргізетін
компания қызметінің ерекшеліктері;
ипотекалық несиені талдау және оның шетел тәжірибесіндегі
ерекшеліктері;
ипотекалық несиенің даму
ипотекалық несие нарығына
жазылған еңбектің арқауы больш табылады.
ҚР Презвдентіміздің Қазақстан халқына жолдауыңда (19
Ипотекалық несиені Қазақстан
Ипотекалық несие елдің экономикалық және әлеуметтік
дамуын қолдайтын маңызды фактор болғандықтан оның
тек жағдайы өте жақсы азаматтарға емес, сонымен қатар
қарапайым халықтың
жәрдемдесу:
Ипотекалық несиенің мөлшері (пайыз мөлшері, бастапқы
салымының төмен болуы,
еңбекақысына сай келетін болуы.
Шетелде қолданылатын ипотекалық несиенің түрлерін,
Қазақставда оларды
ұшырамай, нақты жетілдіру.
Ипотекалық несиені алған кезде, тұрғын үйді жөне несие
алған азматтың өмірін міндетті жүйелі түрде сақтандыру.
Ипотекалық несиені дамытудағы тағы бір ұсыныс жолы,
ол ипотекалық облигацияларды
дамыту. Ипотекалық облигациялар шығаруды инфляция
коэффициентімен байланыстыра отырьш ұлттық валюта
ретінде белгілеу қажет, бүл осы қаржылық құралдардың
іс жүзінде инфдяция
осылайша жасалуы тиіс.
Қорыта келе айтар болсақ, ипотекалық несие саласы біздің экономикалық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы 1995
30 наурыз №2155.
ҚР банктер жене банк қызметі туралы 1995 ж. 31
№2444 Заңы.
3. «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» ҚР ПрезидентініңЗаң
күші бар Жарлығы 1995 ж. 23 желтоқсан № 2723,
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі,Алматы 1999ж.
ҚР-ның Азаматтық кодексіне ипотекалық несиелеу мәселелері
бойынша толықтырулар енгізу туралы ҚР-ның заңы: 200Зж. 3
маусым №426. (Ресми газет 2003ж. 14 маусым №24, 4
ҚР-ның кейбір заң актілеріне ипотекалық несиелеу мәселелері
бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР-ның
заңы: 2003ж. 3 маусым
маусым № 140-141, 5бет.
Регламент розничного кредитования. 30.04.2004г.
Положение об ипотечном кредитовании физических лиц. 2004г.
Основные требования к ипотечным жилищным займам, права
требования по которым
руководство по их
30 апрель 2002г.
11. Процедура проведения оценки
методические рекомендации по
объекта залога. 6 май 2000г.
12. Правила об условиях приобретения АО
второго уровня и организаций, осуществляющих Отдельные
ввды банковских операций прав требования по ипотечным
жилищным займам, выдаваемым
2004г.
Процедура уступки прав требований ЗАО «КИК». 27 февраль
2004г.
Временное положение о системе стройсбережений. 2000г.
15. Временное положение о порядке
ипотечных банковских займов (кредитов) на ремонт жилья,
права требования по которым приобретаются ЗАО «КИК».12
июня 2002г.
16. Временное положение «0
долгосрочных ипотечных кредитов». 19 март 2000г.
17. «Коммерциялық банктер операіщялары» С.Б.Мақыш, Алматы
Қазақ Университеті 2002, 207-212 б.
18. Банковское дело под ред. Г.С. Сейткасимова, А.
Қаражат, 1998г. 159-173стр.
19. Жылжымайтын мүлік экономикасы М.Қ. Байгісиев, А.
Унив., 2003ж.
20. Ақша айналысы және несие, С.Б. Мақыш, Алматы, Қазақ
Университеті, 2000ж.
Основы организации
Кудрявцев, Е.В. Кудрявцева, Москва, Высшая школа, 1998г.
Введение в управление недвижимостью. М., Паритет: 1997г.
Жилищная экойомика /Пер. с англ.; Под ред. С.Н.Волнова,
М.: Колос, 1997г.
Ипотека в России:
А.П.Иванова, В.И.Бусова, М.: Инфра, 1994г.
25. Фридман Дж., Ордуэй Н. Анализ и оценка приносящий
недвижимости /Пер. с англ. М.: Дело, 2000г.
Кеңес Энциклопедиялық сөздігі. Алматы,1978ж.
//Егемен Қазақстан, 21 қаңтар 2003ж. Ипотекалық несие-
түрғын үй алудың қолайлы мүмкіндігі.
Қазақстан ашық нарықтық экономикасының дамуы, I бөлім.
Алматы Экономика 1999г. (Материалы научно-практической
конференций, посвященной году народного единства и
национальной истории/. С.Б.Мақыш, «Ипотека-несиені
қамтамасыз ету формасы».
Несиеде несібе мен нәсіп бар.//Жас Алаш 19 сәір, 2003ж.
Қазақстан Ипотекалық компаниясы ЖАҚ-тың ипотекалық
несиелері: шарттары мен ерекшеліктері. // Егемен Қазақстан 10
тамьіз, 2001ж.
ҚР Үлттық Банкі, Жылдық есеп. 2002ж.
Ипотека-аңыз бен ақиқат.//Егемен Қаз/нДО қаңтар 2004ж.
Ипотека: мировой опыт. Деловой мир. №2(7) февраль 2000г.
Ипотечные облигации КИК — как основной инструмент
финансирования ипотеки в Казахстане.
Банки Казахстана №10 2003г.
Самый главның^результат выпуска ипотечных облигаций -
доверие крупных инвесторов. РЦБК №4(84) апрель 2003г.
Главные достиженил ипотечного рынка еще впереди.
РЦБК 2003г.
Финансирование жилищного строительства и развитие
ипотечного кредитования. Транзитная экономика №3 2003г.
Ипотечное кредитование как основное направление
долгосрочного финансирования жилищного строительства в
РК.
Рынок ипотечных кредитов и проблемы его развития в
Казахстане.
Вторичный рынок ипотечного кредитования в РК. Проблемы
становления и развития.
Нужна ли нам ипотека? Континент. №12(74) 12-25июнь 2002г.
Юридические вопросы ипотечного свидетельства: критическая
заметка. РЦБК апрель 2003г.
Государственное управление и ипотечное кредитование в
современной экономике. Маркетинг №1(62) 2001г.
Современные про'блемы ипотеки. Банки Казахстана №8 2001г.
Теория и практика ипотечного кредитования.
Мир финансов. Февралъ,2004г.
Развитие ипотечного кредитования. Финансово-кредитные
проблемы рыночной экономики Казахстана. Материалы
республиканской научно-практической Конференции (2 часть)
Алматы 2002г.
Почему Г.Марченко рекламирует программу частного банка?
Комсомольская правда.Казахстан. 11-18 апрель 2003г.
47. «Жилстройбанк Казахстана» как форма реализации мехаюізма
жилищных строительных сбережений.
Банки Казахстана №10,2003г.
О развитии рынка ипотечного кредитования жилья.
Экономика и статистика №2,2003г.
Перспективы развития ипотечного кредитования в Казахстане.
Казахстан в эпоху глобализации: экономика, образование,
право. Том2.
Ипотека в РК. Казахстан на пути к новой модели
тенденции, потенциал и императивы роста: Материалы
международной научно - практической конференции,
Алматы, 2001г.
www.nationalbank.kz
www.ipoteka.kz
www.bankir.kz
www.cbank.kz
www.turanalem.kz
ҚР Президентінің Жарғасынаурыз, 2004 ж.
Жылжымайтын мүлік экономикасы. Байгісиев Г.С., А, 2003 ж.
С.Б. Мақыш Коммерциялык банктер операциясы. А, 2004 ж.
Кенңес энциклопедиялық сөздік. 1978 ж.
2