Мазмұны
Бет.
Кіріспе 3
1 Туристік қызығушылықта мәдени мұралар, ұлттық мәдениет және
1.1 Туристердің қызығушылығын тудыратын элементтер - бұл халық
1.2 Мәдени туризмді дамыту әлеуеті 10
2 Қазіргі заманғы мәдени туризмнің жағдайын сараптау
2.1 Қазақстандағы мәдени туризмді дамытудың проблемалары мен әлеуеті
2.2 Ұлттық турөнімдерін халықаралық туристік қызметтер нарығына жылжыту
2.3 Қазақстанның туризм инфрақұрылымын зерттеу 23
Қорытынды 28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 30
Қосымша А
Қосымша В
32
Кіріспе
Экономиканың саласы ретіндегі туризм индустриясын ғылыми қолдау, болжау
Туризмнен бөлініп кеткен, дербес түрі бұл мәдени немесе
Басқа мемлекетке келгенде саяхатшылар мәдени кешенге де барады,
Әлемде әрбір аймақтың мәдени ерекшеліктері адамдарды демалыс уақытын
Туристік қызығушылықтың негізі – мәдениет болып табылады.
Туристік нарықта нақты аймақ жағымды имидж ретінде мәдениет
Мәдениет халықтың тәуелсіздігін нығайту, сақтау және даму үрдісінің
Саяхатты ұйымдастырудың негізгі мақсаты – саяхатшыларға мәдени кешенді
Туризм - жеке және ұйымдық
және тәжірбиеде іске асырылуы тиіс демалыспен, бос уақытты
Жұмыстың өзектілігі: Туризм – басқа мәдениетпен танысудың ең
Курстық жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасындағы туризмнің дамуына
Курстық жұмыстың мақсатына сәйкес келесідей міндеттер талданады:
Туризм мәдениетінің ерекшеліктерін қарастыру;
Қазақстанның мәдени байлық объектілерін анықтау және оларды туристік
Қазақстан Республикасы бойынша этникалық тур жасау;
Қазақстанның туризм мәдениетіндегі даму жолдарын қарастыру.
Курстық жұмыстың теориялық және методологиялық негізі отандық
Курстық жұмыстың жаңалығы келесіде:
Мәдени туризм бойынша теориялық ақпарат жалпыланған;
Ұлттық турөнімдерді әлемдік нарыққа жылжыту бағытында ұсыныстар жасалған.
Курстық жұмыстың ғылыми-практикалық мәні – мәдени турларды
1 Туристік қызығушылықта мәдени мұралар, ұлттық мәдениет
1.1 Туристердің қызығушылығын тудыратын элементтер - бұл халық
Қазақстан Республикасы басқа мемлекеттер іспеттес ерекше жоғары туристік
Туристердің ерекше қызығушылықтарына ие Қазақстан мәдениетінің түп-тамыры, оның
Туристердің ерекше қызығушылықтарына ие өзіміздің мекен жеріміз Алматы
Іле Алатауы қаланың оңтүстігінде өзінің тамаша табиғатымен көз
Алматының ең биік нүктесі – Көктөбе тауынан (1130
Алматыдан 15 км-лік жерде Іле Алатауының баурайында өзінің
Медеу кешені 1700 метрлік биіктікте
Медеуден 2200 метр биіктікте таулы шаңғы курорты Шымбұлақ
Курортың ең биік нүктесі Талғар таулы өлкесінде (3163
Сонымен қатар Шымбұлақта сноуборд пен кішкентайларға арналған бэби-лифті
Алматының солтүстігінде әйгілі демалыс орны – Қапшағай су
Туристерге ұсынатын қонақжайлылықтың үшінші катергориясы табиғаттың әсем көрінісі
Қазақстанның ландшафты – солтүстігінде орманды, оңтүстігінде шөлді және
Қазақстанның табихи сұлулығы өз қалпында сақталған. Туристердің ерекше
Орталық Қазақстанның ұлан-ғайыр алқабында «азиялық Швейцария» - Бурабай,
Шығыс Қазақстанның ерекше артықшылығы бұл – осынау
Ерекше гоеграфиялық және гоесаяси жағдай, сондай-ақ пейзаждардың алуан
Бұл ауданның ең басты қонақжайлылық мекені – Алтай
Алматыдан 90 км қашықтықта табиғатты таңғажайып туындысы –
Турген өлкесі өзінің жеті сарқырамасының тоғысыменда орналасқан сарқыраманың
Лепсі аумағының барлық территориясы Жоңғар Алатауы жотасының солтүстік
Чарын канионы Талғардан 180 км биіктікте орналасқан (Алматыдан
2005 жылы Чарын каньоны мен Ясен алқабының аумағында
Үлкен Алматы көлі Үлкен Алматы өзенінің аумағында теңіз
Ал одан да биік (3 300 м биіктіктегі),
Кең-байтақ Қазақстанның қай өңірін, қайбір аймағын алып қарасақ
Қазақстанның туристік әлеуеті бай әрі алуантүрлі және туризмнің
Республикада археологиялық, сәулет, қала құрылысы объектілерін зерттеуден кейін,
Дәстүрлі қала және Жібек Жолы елді мекендері базасында
Басты Жібек Жолындағы қазақстандық учаскедегі басты туристік –рекреациялық
Саяхатшыларды халықтың келесідей мәдени элементтері қызықтырады: діні, тарихы,
Діни туризм туризмнің бүл түрі, әр түрлі
қажеттілігіне негізделген. Діни туризм екіге бөлінеді:
- діни мерекелерде мешіттерге, шіркеулерге бару:
- әулие жерлерге бару:
Аса атақты туристік қызығушылықта ұлттық мәдениет және салт-дәстүрлер
Туристерде ең үлкен қызығушылықты тудыратын элементтер - бұл
Халық кәсіптері. Туристерді қабылдаушы аймақ жергілікті шеберлердің және
Сувенирлік тауарлардың барлық түрі, сонымен қатар, туристке қажетті
Бейнелеу өнері – туристік жол жүруде ынталандыруды қалыптастыруға
Сонымен қатар, фестивальдар, ұлттық бейнелеу өнерінің кең ұсынылатын
Әуен және би. Аймақтың әуендік потенциалы мәдениеттің тартымды
Этникалық билер – ұлттық мәдениеттің сипатты элементі. Әр
Ұлттық аспаз. Ұлттық аспаз аймақ мәдениетінің маңызды элементін
Туристер тамақтануды жол жүрудің маңызды элементі деп есептейді.
Осылайша, аймақ мәдениеті әлеуетті тұтынушылардан саяхатқа деген күшті
Кез-келген мемлекеттегі туризмнің дамуы көптеген факторлармен байлан-
ысты. Бұл үшін аймақтың туристік мекен ретіндегі жарнамасының
Осының барлығы тарихи-мәдени мұралар ескерткіштер жүйесін қалпына келтіру
1.2 Мәдени туризмді дамыту әлеуеті
Нарықта мәдениеттің даму деңгейі аймақтың жағымды имиджі ретінде
Қазақ халқының көн теріден жасалатын ыдыс-аяқтары көптеп кездесетін.
Қазақ халқының дастарханында шәй айрықша орынға ие. Оны
Қазақ халқында шәй ішу ежелгі дәстүрлермен біте қайнасқан
Қазақ үй тұрғызылуының негізгі түбірі – дүние танымдық
Қазақ халқының мал шаруашылығы көшпелі үйлердің, яғни қазақ
Қазақ халқының қолөнер шеберлері ағаштан әртүрлі ыдыс-аяқ, саптыаяқтар
Ірі көлемдегі үлкен табақтар құрметке лайық еді. Олардың
Көшпенділер өздерінің заңдылықтарының негізінде киіз үй тұрғызды (Қосымша
Түгелдей табиғи материалдарған салынған киіз үй адам өмірінің
Текемет үстіндегі ою-өрнектің бейнесі, киіз үй ішіндегі аңдардың
Киіз үйдің ерекше атап өтетін ерекшелігі бұл оның
Шаңырақ – халықтың бірлігін сипаттайтын, адам өмірінің ұрпақтан
Қазақстан да бірегейлі мұраларға ие мемлекет. Әрине қазіргі
2 Қазіргі заманғы мәдени туризмнің жағдайын сараптау
2.1 Қазақстандағы мәдени туризмді дамытудың
проблемалары мен әлеуеті
Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиясында 2010 жылға дейінгі бірінші
Қазір халықаралық туризмді айтпағанда, жергілікті туризмнің жүйесі әлі
Ұлан–ғайыр емдеу–сауықтыру әлеуетіне ие болып отырса да Қазақстан
Қазақстанның басынан кешіп отырған қиындықтарына қарамастан мамандар әлемдік
Туристерді тоқтататын факторлардан өзге Қазақстанға келетін туризмнің дамуына
жоғарғы сатып алыну қабілеті;
Шетелдіктердің компанияны тарату мақсатындағы кең көлемді капитал салу
Қазақстанның сыртқы туристік нарығындағы жағдай мынандай факторлармен сипатталады:
кейінге қалған сұраныстың кең көлемінің бар болуы.
Мемлекеттің шетелге шығу кезіндегі қиындықтардың алдын-алып, құжаттарды қоса
- шетелге саяхат жасау үшін қаржылық
клиенттердің санының ұлғаюы. Статистика агенттігінің мәліметі бойынша жоғары
өндірістік емес тауарлар мен қызметтерге деген тұрғындардың
қажеттіліктерінің құрылымдарының өзгерісі;
азаматтардың ішкі туризмге қарағанда сыртқы
делуі, жергілікті курорттар үшін жолдаманың бағасы мен транспорттық
материалды және тұрмыстық проблемаларды шешу мақсатында
шетелдік сапарларды қолдану. Көптеген қазақстандықтар үшін шопинг түрлі
Бұл факторлар мемлекеттің нарықтық даму жағдайлары, яғни қазақстандықтардың
Ішкі туризм, керісінше қиын кезеңдерді бастан өткізуде. Шетелдік
тық сауданың тиімді формасы болып табылады. Бірақ бізде
Жоғарыдан аталғандардан басқа ішкі туризмнің дамуы келесідей факторларға
Мемлекеттер арасындағы халықаралық байланыстың үзілуі туристік кеңістіктің біртұтастылығына
Ішкі туризмнің төмендеуі Қазақстан өлкелеріне туристердің қызығушылықтарын арттыру
Мемлекет жарнаманың дамуына қаржы бөлмейді және әлеуетті шетелдік
Туристік қызмет қосылған бағаның 13 пайыздық көлемінде кәсіпорынның
Қазақстанның өткізіп жатқан қиындықтарына қарамастан эксперттер халықаралық нарықтағы
Қазақстанның туристік имиджін құру мен туристік – реакрияциялық
Негізінде, Қазақстанның туристік саясаты келесі бағыттар бойынша туристік
мемлекеттің геологиялық орналасуындағы табиғи артықшылықтарды оптималды қолдану, эффективті
құқықтық-нормативтік база арқылы табихи, мәдени және тарихи ұлттық
туристік жүйенің ақпараттық-аналитикалық жүйесін құру, оған нормативті-құқықтық материалдар,
тұтастай және жеке бюджетті қаржыландыру арқылы ұлттық туристік
Сондықтан да аталған шаралардың кешенді жүзеге асырылуы туризм
2.2 Ұлттық турөнімдерін халықаралық туристік қызметтер нарығына
Қонақжайлық – бұл өркениеттегі ең ескі түсінік. Қазіргі
Қонақжайлалық сервисіне әрқашан да сұраныс жоғары болады. Ендеше
Қазақстанда туризмді жетілдіру мақсатында қазіргі заманғы әлемдік қонақ
Осы саланың қазіргі уақыттағы кезеңде кең көлемді халық
Негізінен шетелдік азаматтардың белгілі бір мемлекет бойынша өзіндік
Қазақстанның да жөндеу мен қайта жаңғыртуды талап ететін
Археологиялық ескерткіштер мәдени құндылықтарды маңызды бөлігі бола отырып,
Археологиялық ескерткіштердің қазба жұмыстары, әсіресе ортағасырлық қалашықтардағы олардың
Ұлы Жібек Жолының бір тармағы болып табылатын ортағасырлық
Жоғарыда көрсетілгендерді ескере отырып, Қазақстанның киелі жерлері мен
Мәдени құндылықтарды зерттеудің тұтас жүйесін құру шеңберінде, соның
Жоғарыда аталған жобаларды жүзеге асыру мақсатында, талаптары архивтік
Сонымен қатар зерттеуге байланысты масштабты жұмыстар жүргізіледі және
Сондай-ақ, жақын және алыс шетелдерде, яғни Монғолия, Ресей,
Б.з.д. VI-VIII ғасырдың көрінісі саналатын көнетүріктердің руна жазуларымен
Евразияның көшпелі мәдени ескерткіштерінің тарихын зерттеу, көне түркі
Транзиттік туристік әлеуетті көтеру мақсатында көлік және коммуникация
Түскен есеп берулердің қорытындысы дәл қазіргі уақытта материалдық
Барлық облыстарда туризм саласын аймақтық дамытудың 2010-2012 жылдарға
Бұрынғы отандастарға тиімді жағдайда виза лау мен олардың
Азаматтардың сапары үшін оптималды жағдай жасау үшін Қазақстан
Тіркеу үрдісінің қысқартылу жағдайындағы мәселелер жиырмасыншы қарашадағы №24-32/005-676
Туризмнің қалыпты және жылдам өсу қарқынын, оның қоршаған
Бұл концепция туризм саласындағы тұтас мемлекеттік саясатты Қазақстандағы
Қазақстандағы туризмнің тарихи туындысы – б.з.д. үш мыңжылдықта
Қазақстандағы туризм саласының дамымауының бір себебі бұл
Туризм индустриясының елімізде дамымауының тағы да бір себебеі
Республикада туризм ұйымдарының территориалды және ұзақ уақытты дамуын
Осы бағыт бойынша Қазақстанда туризмді дамыту үшін ең
Туризмнің қалыпты және жылдам өсу қарқынын, оның қоршаған
Қазақстан Республикасының туристік рекреациялық кешенінің құрамды компоненті ретіндегі
Қазақстанда қонақүй шаруашылығының дамуының біршама әлеуеті бар екенін
Жақын және шетел мемлекеттерінің бағдарламаларының шегінде этномәдени орталықтардың
Каир қаласындағы Сұлтан Бейбарыс мешіті мен Дамаск қаласындағы
2.3 Қазақстанның туризм инфрақұрылымын зерттеу
Туризм халық шаруашылығының маңызды саласы болуы қажет және
Ең алдымен республиканың рекреациондық ресурстарының мониторингісінмен хатату жұмыстары
1- кесте – Қазақстанның туризм нарығының дамуына SWOT
Фактор Артықшылықтары Кемшіліктері
1 2 3
1. географиялық орналасуы, көлік инфрақұрылымы
- республиканың географиялық тиімді аймақта орналасуы;
- Азия-Тынық мұхит аймақтарының қарқынды дамып келе жатқан
- республиканың меридионалдық және батыстан шығысқа қарай транзитті
- темір жол мен авто жолдардың бар болуы;
жалпы қолданылатын темір жолдардың тығыз болмауы;
авто жолдардың да тығыздықтарының төмен болуы.
2. еңбек нарығы, тұрғындардың тығыздығы
- әлеуметтік шиелесістердің аздығы;
- халықтың белсенділігі;
- еркін жұмысшы күшінің бар болуы;
- жоғары білім жәрежесі;
- білім инфрақұрылымының дамуы;
- жергілікті халықтардың миграциялық белсенділігінің төмендігі. жағымсыз демографиялық
күн көріс минимумы шегінен аз көлемдегі қаржысы бар,
3. кеңістік ұйымы
- инвестиция үшін қолжетімді жер телімдерінің бар болуы;
- жергілікті жерлердегі территориялы ресурстардың бар болуы.
Қазақстан Республикасының жерін территориялы жоспарлау сызбасының болмауы.
4. экология
- қорықтар;
- табиғи резервтер;
- қорғалатын ландшафты территория
Қоршаған ортаның ластануы (локальды сипатқа ие);
Өндіріс қалдықтары,шу (локальды сипатқа ие)
5. тұрғын үй саласы
- әр түрлі тұрғын үй құрылыстарының жүргізілуі.
келісім шарт бойынша әлеуметтік жұмысқа алушыларға тұрғын үйлердің
мекемелердің техникалық жабдықталуының әлсіздігі, несиенің жоғары ставтасының белгіленуі;
құрылыс материалдары өнеркәсібінің өндірістік құралдарының тозуы
6. инженерлік инфрақұрылым
- электроэнергиямен жақсы жабдықталған;
- модернизация және телекоммуникацияның дамуы;
- жаңа құрылыс алаңдарының құрылысы;
- қоқыс өңдеу заводтарының іске қосылуы
жолдар мен көшелердің жағдайының нашарлығы;
Қалдықты жинау мен өңдеу жүйесінің ескіргендігі;
Энергия қуаттылықтың тиімділігінің төмендігі;
Телекоммуникацияның төмен деңгейде дамуы, шеткей аймақтардағы байланыстың нашарлығы;
Жергілікті муниципалды коммуникацияның тозуы
7. әлеуметтік-мәдени сала - құрылыс әлеуетінің бар болуы;
- тұрғын үй құрылыстарының дамуы;
- білім, технология, жоғары білім салаларының дамуы;
- әлеуметтік сала байланысының дамуы;
- бай мәдени өмір;
- мәдени-тарихи құндылықтар ескерткіштерінің көп болуы сандарының көп
Республиканың кеңістігінің дамуының тұрақсыздығы;
Шаруашылық айналымда мәдени-тарихи құндылықтардың қолдану әлсіздігі.
8. экономикалық әлеует
- ірі өнеркәсіп орындарының бар болуы;
- вузалық білімнің бар болуы;
- еркін өнеркәсіп орындарының бар болуы;
- ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдеу инфрақұрылымының дамуы;
- республикалық ақпараттық байланыстың бар болуы;
- өнеркәсіпті инфрақұрылымды қолдаудың жоғары қарқындығы;
- республиканың инвестициялық тартымдылықтарының дамуына мемлекеттің басқару органдарының
- тиімді бюджет жағдайы;
- халықаралық көлік дәлізіне кірудің мүмкіндіктерінің бар болуы;
- халықаралық байланыстардың алдағы даму жағдайы, Қазақстан Республикасы
- АТР мемлекеттерімен байланыс;
- туризм дамуының жоғарғы әлеуеті, өнеркәсіп орындары, авиақұрылыс
- халықаралық аэропорт. Логистикалық инфрақұрылымның дамымағандығы;
Инновациялық қызмет инфрақұрылымының дамымағандығы, ғылым мен өндіріс арасындағы
әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша республиканың жергілікті білім орындарының
өндірістің төмен деңгейдегі энергоэффектілігі.
Ескертулер – негізгі көздер негізінде автор құрастырған [19;
Жергілікті және мемлекеттік басқару органдары шағын кәсіпкерліктің дамуын,
2 - кесте – Республикадағы туризмнің дамуының қолайлы
Фактор Мүмкіндіктері Қауіптері
1 2 3
1. экономика - ҚР дамуының экономикалық тұрақтылығы;
- мемлекеттегі саяси тұрақтылық;
- салық, кеден, сыртқы экономикалық, мүліктік заңдылықтар салаларға
- энергия үнемдеуші жаңа технологиялардың дамуы және алтернативті
- туристік қызмет нарығының ұлғаюы;
- тасымалданулардың көлемдерінің ұлғаюы.
- нарыққа жаңа тауарды шығаруға байланысты әлемдік технология
- жергілікті өндірістің өнімдеріне деген сұраныстың төмендеуі;
- шикізат саласына капитал салудың кейінге қалуы;
- көршілес мемлекеттердегі туризм саласындағы бәсекелестіктің қарқынды дамуы;
- туризмнің дамуын жоспарлаудың әлсіздігі мен экологиялық жинақ
- туризмнің материалдық базасының жоғары деңгейдегі тозуы;
- әлемдік нарықта туристік өнімнің танымалдылығының төмендігі;
- туризм саласының кәсіби мамандармен қамтамасыз етілмеуі.
2. коммуникация және туризм - таңғажайып табиғи
- тұрғындар жағдайының жақсаруы;
- «Ұлы Жібек Жолы» халықаралық туристік маршруттың ұйымы.
Ескертулер – негізгі көздер негізінде автор құрастырған [8;
1 және 2 кестелерді 3 кестеде біріктіріп көрсетейік.
3- кесте – Нәтижелердің біріктірілген түрі
1
2
Мықты жақтары
тиімді географиялық орналасу;
минералды, далалық және су ресурстарының базасының бар болуы;
автомобиль және темір жол транспорттық жүйелерінің бар болуы;
әртүрлі ландшафт;
азаматтардың пысықтығының деңгейінің жоғары болуы;
жоғары саяси және әлеуметтік тұрақтылық;
бай мәдени және рухани туындылар, олар музей, театр
Әлсіз жақтары - техникалық инфрақұрылымның, көлік, телекоммуникация
- Алматы өңірінің сейсмикалық қауіптігі;
Мүмкіндіктері - инвестрларға жағымды жағдай жасауды көздейтін аймақтағы
- халықаралық маңызы бар автомобиль жолдарының құрылысы;
- жергілікті және халықаралық интеграция;
- ШОС аумағында жаңа байланыстьардың орнауы және басқада
Қауіптері - инновациялық белсенділіктің әлсіздігі;
- электроэнергияға жоғары тарифтің бекітілуі.
Ескертулер – негізгі көздер негізінде автор құрастырған [19;
«Қазақстан» фирмалық атауымен турөнімді нарыққа жылжыту оның барлық
Қорытынды
Аймақтың тарихи мұрасы туристік нарыққа жылжуды қажетсінеді. Сондықтан
Мақсатқа орай мәдени мерекелерді (фольклорлы, фестивальді және т.б.)
Әрине қазіргі таңда туризмнің атрибуттары – сувенирлер, карталар,
Елдің рухани жаңаруы қамтамасыздандырылған және ең бастысы
Теңдестірілген тілдік саясат жүргізілуде және Қазақстан осы проблемаларды
Қазақстан үшін елдің ішінде де, шетелде де тұрақты
Қазақстан да бірегейлі мұраларға ие мемлекет. Әрине қазіргі
Мәдениет және туризм аясында түрлі ұйымдардың іскерлік қарым-қатынасын
туристік қорлар тізімін дайындау, әсіресе ерекше назарда
негізгі туристік аймақтарды және туристік тағайындау орындары, сонымен
жасанды және табиғи, материалды және материалды емес обьектілерді,
аймақтың табиғатын бағалау негізінде жергілікті халық және туристерді
Бірегей тарихи обьектілердің болуы аймақта туризмнің табысты дамуын
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
«Көлсай көлдері» МҰТП ММ «табиғи жылнамасы»
«Көлсай көлдері» МҰТП ММ «Техникалық-экономикалық және ғылыми географиялық
Шабельникова С.А. Оценка рекреационных ресурсов Республики Казахстан для
Шамакина К.Е. Основы организации транспортных путешествий. М.: ЦРИБ
Закон «О туристской деятельности в Республике Казахстан» от
О первоочередных мерах развития туристской отрасли. Постановление Правительства
Об утверждении Плана мероприятий по формированию туристского имиджа
Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2003
Правила лицензирования туристской деятельности, утвержденные Приказом
Азар В.И. Экономика и организация туризма. – М,
Балапанов И.Т. Экономика туризма. – М.: «Финансы и
Биржаков М.Б. Введение в туризм СПб: «Изд. Дом
Актуальные вопросы теории и практики туризма. – Алматы:
www.kazahkultur.kz
www.kultur1narod.ru
www.naciya.com
Қосымша А
Сурет А 1 – Саптыаяқтар
Сурет А 2 – Киіз үй
Қосымша В
Сурет В 1 – Ұлы Жібек жолы
Сурет В 2 – Көне руна жазбалары
23