1.Сақ тайпалық одақтардың саяси құрамы.
А. Батыс және Солтүстік
Б. Шығыс Қазақстан.
В. Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан.
2.Сақтардың шаруашылығы мен қоғамы.
А. Егіншілік пен малшаруашылығы.
Б. Кәсіптері мен сауда.
В. Сақтар қоғамы.
3.Өнері және мифологиясы.
А. Өнері
Б. Сақтар мифологиясы.
Сақтардың саяси тарихы.
Сақтардың парсылармен соғысы көптен
Сақтар тарихының тағы
Өзеннің қарсы бетінде, гректермен айқаса
Сақтар тарихының тағы бір беті Александр
Александрдың бұйрығы бойынша Сырдария жағасынан
Орта Азия мен Орта Шығыстың
Сақтардың археологиялық ескерткіштері. Сақ тайпалары
Орталық Қазақстан. Біркездері қола дәуіріндегі
Бұл мәдениет обалары құрылысының
Обалардың бір-бірінен алыс-жақын орналасуы әртүрлі
Тасмола мәдениетінің дамуында үш кезең
Үшінші кезеңде-б.з дейінгі III-I ғғ обалардың
Батыс және Солтүстік Қазақстан. Дала және
Күллі ескерткіштер екі хроналогиялық кезенге жатады.
Савроматтардың шығуын зерттеушілер қима және
Батыс және Солтүстік Қазақстан ескерткіштерінің
Савроматтар арасында қолданбалы өнер биік
Батыс Қазақстанда қазылған савромат ескерткіштері арасынан
Шығыс Қазақстан. Сақтардың қыруар қорымдары Алтай
Шығыс Қазақстан сақ тайпаларының мәдениеті
Майәмир кезеңінің соңында салт кісіні атымен
Белгілі археолог С.С.Черников қазып зерттеген ооа
Қорғанның диаметрі 66м., ал биіктігі 6
Үйінді астында, обаның дәл кіндігінде көлемі
Табылған олжа көп болған,
Киім-кишекке сон үшін тағылатын, бүркіт тәрізді,
Шілікті қорғаны б.з дейінгі VII-VI ғғсалынған
Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан. Бұл-сақ тайпалары
Сақ тайпалары көп қоныстанған орталықтардың бірі
Жетісудағы сақ мәдениеті өз дамуында екі
Қорымның обалары баяғыда тоналған, бірақ тонаушылар
Жетісу сақтарының тамаша ескерткіштерінің бірі –
Түскейдегі қабырға түбінде ағаш ыдыс-аяқтар қойылған
Қыршын кеткен бұл боздақ өнбойына
Ол беліне салмақты алтын әшекейлер қадалған
Өліктің басына биік былғары қалпақ-дулыға
Марқұмның мойнына ұшы барныс бастарымен
Белбеуінің оң жағына қызыл түсті ағаш
Үйғарақ қорымына қойылғандардың бөрі сақ-
Қазба жұмысы жүргізілген кезде өлікті
Қолданбалы өнер бұйымдары
Массагеттер мәдениеті б.з. дейінгі
Сақтардың шаруашылығы мен қоғамы.
Байтақ дала мен тауң алқаптарын
Әлем халықтарының мал
Қысқы мекенжайлар ұзақ тұруға айналмайтын.
Жартылай көшпелі мал
Мал шаруашылығының үшінші
Жылқы өсіру сақтар мал
Алтайдағы Пазырық обаларын қазған кезде
Жылқының жаңа тұқымын шығару
Көшпелілердің үйге үйренген
Сақтар арасында қоймен бірге
Егіншілік пен суару. Қыстау
Кәсіптері мен сауда.
Сақ ісмерлері қоладан қанжарлар,
Сақтардың қазандары мен құрбандық
Құрбандық жозылары түртбұрышты не
Композициясы мүлде өзгеше
Құрбандық шырақтар, тегі, отқа табынушылық
Сауда. Еуразияның далары
Геродоттың сипаттауына қарағанда, дала
Осынау жолждың ұзыннан-ұзақ бір бөлегі
Сақтар қоғамы. Сақтар қоғамы
Жазба деректерде өздерінің дәулетіне,
Тек рим тарихшысы Квинт Курций
Осыған сүйеніп, сақ қоғамында халықтың үш
Көсемдер мен патшалардың тұлғаларына айрықша
Сонымен бірге патша көктемгі жер жырту
Археологиялық материалдар сақ қоғамының жіктерге
Сақтар өнері мен мифологиясы.
Сақ өнерінің зерттеушілері, бірінші жағынан, оның
Ғылымда сақтың ”аң стиліндегі” өнерінің
Бабажан мекені мен Сурх-Дум ғибадатханасында
Бәрінен де бұрын б.з. дейінгі
Сонымен бірге ирандар Ассирияның,
Тувадағы Аржан обасын қазған кезде- оның
Оба бағы заманда тоналыпты,
“Аң стилі” өнері сақтар Алдыңғы Азия
Сақтар арасында зергерлік өнер мейлінше жетіп,
Сақтардың зергерлік өнері Есік
Зергерлік өнерде олар ағаштан жасалған
Сақ ісмерлерінің тастың жұмсақ түрлерінен құрбандық
Басқа халықтар сияқты сақтар да табиғаттың
Сақтар мифологиясында сәйгүлік ат күнмен,
Жыртқыш қырандар бейнесі де күн құдайдың
Сақтардың әлемнің (космостың) құрылымы жөнінде
Сақтардың космос жөніндегі символикалық түсінігіне
Тұтас алғанда сақтардың немесе сақ- скифтердің
Сақтар Алтай, Сібір, Шығыс және
Сақтардың молалары кең, биік
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.К.М.Байтаков. Қазақстан тарихы очерктері.
Алматы. 32-45б.
2.М.Чапай. Қазақстан тарихы. “ Дәуір”
Алматы. 17-22б.
23