МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ......................................................................................... 5
Бөлім 1. ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ СУБЪЕКТІНІҢ ҚЫЗМЕТІН ЭКОНОМИКАЛЫҚ
1.1. Өндірісті басқарудың құрылымы және технологиялық процестердің қысқаша сипаттамасы.............................................
1.2. Кәсіпорынның қаржы - экономикалық қызметін талдау............. 30
Бөлім II. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ЕСЕБІ
2.1. Негізгі құралдарды жалпы ұғымы, оларды топтастыру және бағалау..............................................................................................
2.2. Негізгі құралдардың келіп түсуі мен есептен шығарылуы және
2.3. Негізгі құралдардың амортизациясының және оларды жөндеудің есебі................................................................................ 48
2.4. Негізгі құралдарды жалдаудың есебі............................................ 54
2.5. Субьетінің негізгі құралдарды қайта бағалау және түгендеу..... 58
2.6. Компьютерлендіру жағдайында негізгі құралдардың есебін ұйымдастыру................................................................................... 59
Бөілім III. НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ
3.1. Негізгі құралдарды аудиті мен талдаудың міндеттері, негізгі бағыттары
3.2. Өнімді (жұмысты, қызметті), өндіру көлемін арттыру, қор қайтарымы
ҚОРЫТЫНДЫ ............................................................................. 71
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ....................................... 73
КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру әдістемелік нарықтық
Қазіргі нарықтық экономикаға өту кезінде көптеген субъектілер жекешелендіріп негізгі
Негізгі құралдар материалдық өндіріс салаларында, сонымен қатар өндірістік емес
Егерде осы негізгі қорлардың бағасы нарықтық экономикада сатып алу
Қазақстан Республикасында қазіргі жағдайда халықаралық тәжірбиедегі негізгі құралдардың есепке
Дипломдық жұмыстың мақсаты «Контал» ЖШС - да негізгі құралдардың
Бұл мақсатқа жету үшін келесі мәселерді қарастыру қажет:
өндірісті басқаруды ұйымдастыру, басқару құрылымын және кәсіпорынның негізгі қаржы
негізгі құралдардың есебін жүргізуді қарастыру;
талдау жүргізу әдістемесінің мәнін және ролін анықтау.
Бұл жұмыста өндірістің меншікті негізгі құралдардың есебі сонымен бірге
Қазіргі заман талабына сай меншікті негізгі құралдырадың есепке лауда
І бөлім ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1 Өндірісті басқарудың құрылымы және технологиялық процестердің
қысқаша сипаттамасы
Завод 2002 ж. ашылған, 2003ж. 5 наурыз айынан жұмыс
Мақтадан шит, линт-улпа (улюк) мақта талшығын өндіріп шығарады. Шитті
Серіктестік мемлекеттік тіркеуден өткен сәттен бастап заңды тұлға құқықтарын
Серіктестіктің мөрі, дербес балансы, банктерде шоттары, өз фирмалық атауы
Серкітестік өз қызметінің мақсатына жету үшін өз атынан мәмілелер
Серіктестік Қазақстан Республикасының аумағында және шетелде филиалдар мен өкілдіктер
Серкітестіктің өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлкімен жауап
Серіктестіктің қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің
Серіктестіктің қызметінің негізгі мақсаты: жарғысы бойынша қызметінен таза табыс
Серіктестік заң актілерімен және құрылтай құжаттарымен тыйым салынбаған қызметінің
Серіктестіктің лицензияланатын қызмет саласындағы құқықтық қабілеті тиісті лицензия алған
Серіктестіктің жарғылық капиталы 53069787 теңгені құрап, қатысушылардың салымдарын біріктіру
Қатысушылардың жарғылық капиталдағы үлестері төмендегідей: Серіктестіктің мүлкі оның қатысушыларының
Серіктестіктің мүлкі оның балансында есептеледі.
Қатысушылардың шешімі бойынша серіктестіктің жарғылық капиталының мөлшері өзгертілуі мүмкін.
Серіктестіктің жарғылық капиталын ұлғайтуға оны толық төлегеннен кейін рұқсат
«Контал» ЖШС-нің жабдықтаушылары бұл түрлі шаруа қожалықтары мен жергілікті
Балт коттон гроуп
ВТК КАМАЗ
ООО Агролайн авто
ООО Атон импекс
ТОО «Арай»
ОАО «КазАгроФинанс»
ЧП «Рустембеков»
ТОО «Конойл»
ЖШС "Контал" мақта өңдеу зауытындағы негiзгi өндiрiс процессiн келесiдей
Сызбы 1 Мақта талшығын өндiрудiң негiзгi
Кәсіпорынның әрбір бухгалтері келесідегідей қызмет атқарады:
- материалдық бухгалтер негізгі құралдармен тауарлы - материалдық
- есеп айырысу бухгалтері жұмысшылар мен қызыметкерлердің ақысы бойынша
- екінші есеп айырысу бухгалтері касса операцияларын қадағалау, есеп
Кассир — бұл бухгалтердің көмекшісі ретінде жұмыс атқарады, яғни
«Контал» ЖШС - ны мақта өндіруге шығарылған кәсіпорын, сондықтан
Жоспарлау, есептеу, талдау кезінде шығындар пайда болу орындарында топтастырылады.
«Контал» ЖШС - ның бухгалтериясында есептің құрылу негіздері міндетті
Материалдық столда екі бухгалтер отырады — олардың бірі тауарлы
Кассир касса есебін жүргізеді, касса айналымдарын жауып, оны №1,
Қоғамның үздіксіз экономикалық дамуын қамтамасыз ету мақсатында ғылыми техникалық
Директор - өндірістік қорлардың сатылуына, материалдық және қаржылық ресурстарға,
Бас инженердің атқаратын қызметіне өндірістік экономика - бөлімінің, өндірістік
Директордың орынбасарына кәсіпорынның есеп бөлімі, шаруашылық бөлімі және басқа
Жөндеу жұмысы бойынша директордың орынбасары жөндеу цехтарының, қабылдау бөлімінің
Кез келген өндіріс өз қызметіне құрал-жабдықтарын тартса ғана жүреді,
Негізгі құралдар материялдық өндіріс саласында да, өндірістік емес (әлеуметтік)
Осы негізгі құралдарға: жер; үйлер; ғимараттар; көп жылдық екпе
Кәсіпорында негізгі құралдардың есебі №6 БЕС сәйкес ұйымдастырылды. Осы
Инвентарлық обьектілер негізгі құралдың есеп бірлігі болып табылады. Инвентарлық
Өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар өндірістік және
Негізгі өндіріс құралдарына өндіріс процесіне тікелей қатысатын обьектілер жатады,
Өндірістік емес негізгі құрал-жабдықтар – тұтыніға арналған құрал-жабдықтар. Олар
Иелігіне қарай негізгі құралдар меншікті және жалға алынған болып
Пайдалану сипатына қарай жұмыс істеп тұрған, істемей тұрған
Заттың құрмына қарай негізгі құалдар мүліктік және мүліктік емес
Келтірілген негізгі құралдардың әр қайсысының құрамына енетіндер:
Жер - субъект меншігіне сатып алған жердің көлемі
Үйлер – халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік – мәдени
Ғимараттар – еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі бір
Өткізгіш тетіктер – электр, жылу немесе механикалық энергияны өткізу
Машиналар мен жабдықтар – күш беретін машиналар және
Күш беретін машиналар мен жабдықтар- жылужәне электр энергиясын өндіретін
Жұмыс машиналар мен жабдықтар - еңбек өнімдерін жасау
Өлшеу және реттеу приборлар , қондырғылар және лабороториялық жабдықтар
Есептеу техникасы - процестердіжылдамдату және автаматтандыруға арналған
Басқа да машиналар мен жабдықтар – машиналар, аспаптар және
Көлік құралдары – адамдар мен жүктерді тасымалдауға арналған қозғалыс
Құрал сайман- қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған құралдары немесе
Өндірістік мүлік және соған жататын заттар - өндірістік операцияларды
Шаруашылық мүлік – кеңсе және шаруашылық мекемелерінің заттары.
Жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал – ат, өгіз,
Көп жылдық өсімдіктер – қолдан егілген, көп жылдық өсімдіктер.
Жерді жақсартуға байланысты күрделі шығындар (ғимаратсыз)-ауыл шаруашылық мақсатта пайдалану
Басқа да негізгі құралдар- кітапхана қорлары, спорт мүлкі және
Негізгі құрал жабдықтардың бастапқы, ағымды, баланстық, сату, жою, тозу
Бастапқы (тарихи) құны – негізгі құралды сатып алуға немесе
Ағымды құн – бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі
Баланстық құн – бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық есеп
Сату (өткізу) құны – бірін бірі жақсы білетін және
Жою құны - тиімді қызмет ету мерзімі біткен
Амортизацияланған құны – негізгі құралдардың бастапқы және болжамған жою
1.2. Кәсіпорынның қаржы - экономикалық қызметін талдау.
Экономикалық талдау кәсіпорын дәрежесін көп жақты күрделі, үлкен көлемдегі
Сонымен экономикалық талдау — бұл бүкіл шаруашылық жұмыстарын жақсатудағы
Микроэкономикалық және макроэкономикалық талдауға бөлінеді. Күрделі өндірістің шаруашылық қызметі
Нарықты қатынас жағдайында «Контал» ЖШС - ның шаруашылық қызметін
Экономикалық көрсеткіштер жүйесіне натуралды және ақшалай абсалютті немесе салыстырмалы
Бірінші кестедегі берілген мәліметтерге қарай отырып «Контал» ЖШС —
Кесте 1 - 2004 — 2005 ж.ж.
№ Көрсеткіш Өлш. бірл. 2004 ж 2005 ж Ауытқу
(+; -) Өсу қарқыны
%
1 2 3 4 5 6 7
1 Өнімді (жұмысты, қызметті) өткізуден түскен кіріс
2 Өткізілген өнімнің (жұмыстың, қызметтің) өзіндік құны.
3 Жалпы кіріс мың тг 26798
4 Кезең шығындары мың тг 23022
5 Негізгі қызметтен түскен кіріс (зиян) мың
6 Негізгі емес қызметтен түскен кіріс (зиян)
7 Кіріс (зиян) барлығы мың т2
8 Жұмысшылардың орташа төзімдік саны Адам
9 Еңбек ақы ққоры мың тг
10 Бір жұмысшының бір жылдық орташа еңбек ақысы
11 Негізгі құралдың орташа жылдық құны мың
12 Қор қайтарымы Тг 0,70
Көрсетілген қызметтің көлемінің өзгеруне көптеген факторлар әсер етеді. Олар
1. Кәсіпорынды еңбек ресурстарымен қамтамасыз ету.
2. Кәсіпорынның негізгі құралдары мен қамтамасыз етілуі және тиімді
3. Материал мен және ішкі затпен уақтылы қамтамасыз етілуі
Осы жоғарыдағы аталған факторлардың қызмет көлемінің әсерін анықтау үшін
Кесте 2 - Көрсетілген қызмет көлемінің факторлық әсерін
№ Көрсеткіш Өлш. бірл. 2004ж 2005 ж Ауытқу
(+; -)
1 Көрсетілген қызмет көлемі мың тг
2 Қызметкерлердің орташа төзімділік саны. адам
3 Бір жұмысшының орташа жылдық өнімділігі мың
4 Материалдық шығындар мың т 130480
5 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны мың
6 Материал қайтарымдылығы тг 1,201
7 Қор қайтарымдылығы тг 0,70
Берілген кестенің мәліметтеріне талдау жүргізе отырып «Контал» ЖШС -
Енді жоғарыда кестенің мәліметтері бойынша факторлық 2003 жылғы өткізілген
1. Еңбек ресурстарының тиімділігін талдау үшін қызметкерлердің санының және
а) Қызметкерлердің тізім сананың өзгеруінің әсерінен өнімнің көлемі
[3x360,2]= 1080,6 мың тг ұлғаяды.
б) Еңбек өнімділігінің өзгеруінің салдарынан 2958,2 мың теңгеге
[67,553x438] артық өндірілген.
2. негізгі құралдардың орташа жылдық құнының өзгеруінің және оны
а) Негізгі құралдардың орта жылдық құнының өзгеруінің әсерінен өнімнің
б) Ал қор қайтарымдылығының
3. Материал шығындарының өзгеруінің және материал қайтарымды–лығының тиімді пайдалану
а) Материал шығындарының өзгеруінің әсерінен өніңмнің шығын көлемі 9914,2
б) Ал материал қайтарымдылығының өзгеруінің әсерінен 19441,5 мың теңгеге
4. Келесі қарастыратын көрсеткішіміз өнеркәсіптік өндірістің персоналдардың еңбек ақы
а) Жұмысшылар санының 3 адамға көбею себебінен еңбек ақы
б) Еңбек ақы қорының өзгеруінің әсерінен өнім көлемі 3730951,5
ІІ бөлім НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ
2.1 Негізгі құралдарды жалпы ұғымы, оларды топтастыру
Негізгі құралдар дегеніміз ұзақ уақыт жұмыс істейтін материалдық -
Пайдалану мақсатына қарай өндірістік және өндірістік емес болып 2
Өндірістік негізгі құралдар тікелей және жанама түрге өндіріс процестеріне
Өндірістік емес негізгі құралдар шаруашылық мәдени тұрмыстық және әлеуметтік
Өндірістік емес негізгі құралдар шаруашылық мәдени тұрмыстық және әлеуметтік
Иеленуге қарай негізгі құралдар меншікті және жалға алынған болып
Пайдалану сипатына қарай жұмыс істеп тұрған, істемей тұрған және
Заттық құрылымына қарай мүліктік және мүліктік емес болып бөлінеді.
Пайдалану мақсатына және және атқарылған қызметіне қарай негізгі құралдар
Келтірілген негізгі құралдардың әрқайсысының құрамыына енетіндер: жер - субъект
Үйлер — халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік - мәдени
Ғимараттар — еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі бір
Өткізгіш тетіктер — электр, жылу және механикалық энергияны өткізу
Күш беретін машиналар мен жабдықтар жылу мен электр энергиясын
Жұмыс машиналары мен жабдықтар - еңбек өнімдерін жасау процесінде
Өлшеу және реттеу приборлары, қондырғылар және лабораториялық жабдықтар өлшеуге,
Есептеу техникасы — процестерді жылдамдату және автоматтандыруға арналған машиналар,
басқадай машиналар мен жабдықтар, аспаптар аппараттар және басқа құрал
көлік құралдары адамдар мен жуктерді тасымалдауға арналған қозғалыс құралы.
құрал — сайман қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған құралдары
Шаруашылық мүлік — кеңсе және шаруашылық мекемелерінің заттары. Мысалы:
Жерді жақсартуға байланысты күрделі шығындар ауыл шаруашылық мақсатына пайдалану
Басқадай негізгі құралдар — кітапхана құралдары, спорт мүлкі, жалға
Негізгі қүралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың басты шарты оларды бағалаудың
Бастапқы немесе тарихи құн - негізгі құралдарды сатып алуға,
Ағымды құн — бүл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі
Баланстық құн - бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық есеп
Сатылу немесе өткізу құны бір — бірін жақсы білетін
Жабылу құны - тиімді қызмет ету мерзімі біткен негізгі
Тозу құны - негізгі құралдардың бастапқы және жойылу құндарының
Негізгі құралдардың қалдық құны - бұл өндірілген өнімге, орындалған
2.2 Негізгі құралдардың келіп түсуі мен есептен шығарылуы
Субъектіні негізгі құралдар есебі бухгалтерлік 6 «Негізгі құралдар есебі
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуінің кәсіпорын
«Контал» ЖШС — да негізгі құралдарды есепке алу бойынша
122 — үйлер мен ғимараттар;
123 — машина және құрал — жабдықтар, табыстау қондырғылары;
124 - көлік құралдары;
125 - басқалар;
126 — аяқталмаған құрылыс.
Бұл шотта үйлер мен ғимараттарды салу және күрделі құрылысқа
Негізгі құралдарды өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді; құрылғыларды салу;
Негізгі құрал - жабдықтарды қабылдау - тапсыру (орын ауыстыру)
Негізгі құралдар келіп түскен кезде 12 «Негізгі құралдар» бөлімшесі
12 - ші бөлімнің тиісті шоттары — негізгі құралдардың
511 - құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталына негізгі құрал түрінде
641 — 643 еншілік, тәуелді және бірлесіп бақылаған кәсіпорындардан
727 — кәсіпорынға сый тараптылығынан негізгі құралдардың құнына тегін
32 431 — 432, 441, 451, 453, 671, 687
Негізгі құралдар өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді, құрылғыларды салу,
Бұл актілерге комиссия қол қойып техникалық құжаттарды тіркеп бухгалтерияға
Негізгі құралдарды пайдалану кезінде бірте - бірте тозып, ақырында
Негізгі құралдарды есептен шығару қалдық құны мен жүргізіледі. Актілерде
Объектіні жою нәтижесінде анықтайды. Табиғи зіл - залалар, апаттар
Актілерді субъект басшысы бекітеді. Оларды бекіткеннен кейін ғана объектіні
Негізгі құрал - жабдықтарын есептен шығарудың қабылданған қабылданған тәртібін
Басы артық пайдаланылатын құрал - жабдықтарды, көлік құралдарын приборларды,
Кесте 3 - «Контал» ЖШС - ның негізгі құралдарының
№ Мазмұны Сомасы Дт Кт
1
Металошифер дайындайтын станок
жабдықтары сатып алынады. 50000
123
671
2
Осы станок кәсіпорын ішінде орын ауыстырды. 50 000
123-
02 123-
01
3
Автокөлік ГАЗ — 52 — 1 толық тозу құны
133
124
4
Техникалық құбыр өткізгіштері іске
жарамай бөлшектеніп қабылданады. 208200
201
123
5
Қазандық ғимаратты бөлшектеніп
материал ретінде қоймаға қабылданады. 192000
208
122
Негізгі құралдардың келіп түсуі мынадай құжаттармен рәсімделеді. Негізгі құралдарды
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен
Алыс-беріс актісінде, міндетті реквизиттермен қоса, комиссия қызмет ету мерзімін
Негізгі құралдар кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін актіні
Негізгі құралдарды ақысыз беру (сыйлау) кезінде акт екі дана
Неігізгі құралдарды басқа субъектіге сату кезінде актінің үш данасы
Негізгі құралдарды бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған,
Кесте 4 –
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сома, теңге Шоттар корреспонденциясы
Дт Кт
1 Негізгі құралдырды кәсіпорынның өз ішінде орнын ауыстыру 200000
2 Негізгі құралдар басқа заңды немесе жеке тұлғалардан алынады:
келісім шарттық құнына
ҚҚС сомасына
150000
24000
122-125
331
671
671
3 Құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталына салған салымдарына салған негізгі
600000
121-125
511
4 Негізгі құралдар серіктестік, тәуелді және бірлесіп бақыланатын кәсіпорындардан
баланстық құнына
ҚҚС сомасына
Беруші жақтың есептеу сомасына
250000
40000
100000
122-125
331
122-125
641-643
641-643
131-134
5 Жиыны (бастапқы құны) 350000 х х
6 Тегін алынған негізгі құралдар кірістелді:
баланстық құнына
берілген күнге дейін есептелінген тозу сомасына
132000
28000
122-125
122-125
727
131-134
7 Барлығы 160000 х х
8 Түгендеу барысында есепке алынбаған негізгі құралдар анықталады.:
-негізгі құралдардың эксперттік жолымен анықталған қалдық құнына
- негізгі құралдардың электрлік жолымен анықталған, бірақ есепке алынбаған
64000
18000
122-125
122-125
727
131-134
9 Барлығы 82000 х х
10 Кәсіпорынның өзі дайындаған негізгі құралдары:
негізгі өндіріс цехынан
көмекші өндіріс цехынан
300000
200000
122-125
122-125
900
920
11 Барлығы 500000 х х
Бухгалтерия келіп түскен объектіні материалдық жауапты адамға бекітіп, мүліктік
Бұл мүліктерді бір ған карточкада есепке алуға рұқсат етіледі.
Бұл карточка бухгалтерияға келіп түскен негізөгі құралдардың актілері, техникалық
2.3 Негізгі құралдардың амортизациясының және оларды жөндеудің есебі.
Амортизациялық аударымдар өнімнің жұмыстардың және қызметтердің өзіндік құнын құрайтын
Амортизациялық аударымдар қатардан шыққан негізгі құралдарды қайта қалпына келтіру
Амортизациялық аударым нормалары әдетте негізгі қүралдардың бастапқы және қалпына
Жалпы алғанда негізгі құралдар бойынша амортизация есептеудің жалға беру
12 «негізгі құралдар» бөлімшесінің шоттарында есептелген негізгі құралдар бойынша
«Контал» ЖШС - да негізгі құралдардың тозуы 13 «Негізгі
131 - Ғимараттар мен құрылыс жайларының тозуы;
132 - Машиналар мен жабдықтардың, өткізгіш құралдарының тозуы;
133 - Көлік құралдарының тозуы;
134 - Басқаларының тозуы.
Бұл шоттарға мынадай аралық шоттар алуға болады:
1. Меншікті негізгі қүралдардың тозуы.
2. Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құралдардың тозуы.
Бұл шоттар пассивті шоттар. Бұл шоттардың кредиті бойынша есептелген
Бухгалтерлік есептің № 6 «Негізгі құралдардың есебі» деп аталатын
1. Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияның бір қалапты есептеу
2. Амортизацияны - есептеудің жеделдетілген әдістері. Бұл әдістері өндірістік
Амортизацияны есептеудің жеделдетілген әдісі мынадай 2 әдіске бөлінеді:
1. Кумулятивтік әдіс - латын тілінен аударылғанда - озу,
2. Азайып отыратын қалдық әдісі — бұл әдісте кумулятивтік
«Контал» ЖШС - да №6 «Негізгі құралдардың есебі» бухгалтерлік
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны тік сызықты бірыңғай есептеу
Жылдық, тозу сомасы = Бастапқы құн - жойылу құны
= 50 000 - 5000
= 45000
= 4 5000
Пайдалану мерзімі
10
10
Айлық тозу құны = Жылдық, тозу сомасы
= 4500
= 375
12 ай
12
«Контал» ЖШС - ның бухгалтериясында негізгі құралдардың амортизациясы және
Кесте 5 - «Контал» ЖШС - ғы негізгі
№ Мазмүны Сомасы Дт Кт
1 Көмекші өндірістің негізгі құралдарына
амортизация есептелінді:
- Автокөлік КО 503 - В 58351
- Автокөлік Газ - 52 - 01 61
Негізгі құралдар өндіріс процестерінде қатыса отырып, біртіндеп тозады. Тозудың
Негізгі құралдардың табиғи тозуы олардың өндіріс процесінде қатысу нәтижесінде
Негізгі құралдардың сапалық тозуы техникалық прогреске, өндіріс әдістерін жетілдіруге
Машиналардың, жабдықтардың, үйлердің, ғимараттардың барынша жаңа, неғұрлым жетілдірілген және
Негізгі құралдардың уақытынан бұрын тоздырмау үшін оларды мерзім сайын
Күрделі жөндеу деп негізгі құралдардың объектіні тұтастай алғандағы мен
Ағымдағы жөндеу барлық құралдарды жұмыс жағдайында ұстау үшін оның
Негізгі құралдарды жөндеу негізінде шаруашылық және мердігерлік әдіспен жасалуы
Неғұрлым прогрессивті және үнемді болып саналатын мердігерлік әдіс. Себебі
Күрделі жөндеу өткен негізгі құралдарды қабылдап алу «Күрделі жөндеуден
Субъектінің негізгі құралдарды қабылдауға өкілетті қызметкері және жөндеу, қайта
Шаруашылық әдіспен негізгі құралдарды жөндеу цехының тыс желерде жөндеу
Жабдықтар, автокөліктер, тракторлар т.с.с. басқа негізгі құралдардың объектілерін жөндеу
- Еңбек ақыдан есептелінген аударымдар;
- Электр энергиясы;
- Жылу, газ шығындары;
- Қосымша шығындар;
- Цехтарды басқаруға жұмсалған шығыңдар;
- Цех жабдықтарының амортизациясы тағы басқа да жөндеу
бойынша шығындар.
Егер кәсіпорын жөндеу қорын құратын болса, онда ай сайын
Есепті айда «Контал» ЖШС — да негізгі құралдарды жөндеу
2.4 Негізгі құралдарды жалдаудың есебі.
Жалгерлік — жалдаушыға шаруашылық және басқа қызметті дербес жүзеге
Жалгерліктің нәтижесінде жалға беруші және жалға алушы (жалдаушы) арасында
Жалдау шарты — тараптардың еріктігі және толық теңдігі негізінде
Жалдау ақысы — жалдаушының жалға алған мүлік үшін жалдау
Жалгерлік процент - жалдау шартында нақты ақша сомасы түрінде
Халықаралық тәжірибеде жалгерліктің үш түрі болады: ұзақ мерзімді, орташа
Ұзақ мерзімді жалдау (лизинг) - мүлікті үш жылдан астам
Орташа мерзімді жалдау (хайринг) - жалдаушыға меншік иесі құқығын
Қысқа мерзімді жалдау («рейтинг» «чартер») — жалдаушының мүлікті бүдан
Ұзақ мерзімге жалға алынатын негізгі құралдардың есебі және ұзақ
12 «Негізгі құралдар» бөлімшесі шоттарының (121 - 125 -
Келіп түсетін жалдау міндеттемелерінің есебі 334 - ші «Басқа
Жалға беруші кәсіпорындар мен үзақ мерзімге алынған негізгі құралдар
Есеп айырысу аналитикалық есебі «Түрлі дебиторлар мен және кредиторлар
13 - ші « Негізгі құралдардың тозуы» бөлімшесінің шоттарына
Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құрал — жабдықтардың құнын
«Контал» ЖШС — да негізгі құралдарды жалға алу және
2.5 Субьетінің негізгі құралдарды қайта бағалау және түгендеу
Негізгі құралдарды қайта бағалау барысында негізгі құрал — жабдықтардың
Негізгі құрал - жабдықтарды қайта бағалауды өткізу үшін мүліктік
Қазақстан Республикасы Үкіметінің арнайы қаулысымен кәсіпорындарға негізгі құрал -
Негізгі құралдарды түгендеу: негізгі құрал - жабдықтардың нақты бар
Негізгі құрал - жабдықтарды түгендеу жылдық қаржылық есептер мен
Есепке алынбаған объектілерді мүліктік тізімдеу кезінде бағалау қазіргі бағалар
Негізгі құралдардың есепке алынбаған объектілерінің қалдық құнына 12 «Негізгі
Негізгі құралдардың құны көтерілген болса - бухгалтерия бұл өзгерістерді
Мүліктік түгендеу комиссиясы кейбір объектілердің күрделі өзгерістерінің есепке алынбауына
Артық немесе кем шығуға кінәлілер мен себептер жөніндегі толық
Негізгі құрал - жабдықтарды «Контал» ЖШС - ны шілде
Тозудың үстеме сомасына [8157526,12 тг] 541 шот дебиттеледі де,
2.6 Компъютерлендіру жағдайында негізгі құралдардың есебін ұйымдастыру
Windows фирмасының неше операциялары және қаржылық есебінде электронды есептеуіш
Бағдарлама толығымен бухгалтердің өзімен қойылған заңдылықтар мен есеп формаларының
Қол жазба түріндегі есеп кезінде аналитикалық объект туралы анықтама
Негізгі құралдар түріндегі субконта порометрлерін сипаттайтын технолгогияны қарастырсақ:
«Субконто» түрлерінің анықтамасын ашып, одан негізгі құралдардың позициясын таңдаймыз.
Экранға ашық терезелерді бірінен соң бірін орналастырамыз. Алғашқыда субконтоның
Субконто порометрлерінің кестесі 4 бағаннан тұрады:
Код - порометр кодын көрсету үшін;
Атау - порометр атын енгізу үшін;
Ұзындық - толтыруға тиісті емес баған;
Белгілі — берілген бағанға порометр белгісі текстік және сандық
«Негізгі құралдар» субконто түрі үшін бағдарламаның стандартты жиыны 2
Мұны келесі түрде жасаған ыңғайлы:
1. «Субъектінің негізгі құралдарының саны» және «Порометр»
2. «Субъектінің саны» терезесіндегі 1 — ші
3. Порометрлер терезесінде тышқан пернесін 2 рет
4. Клавиятурадан порометрдің сандық белгісін енгізу;
5. Тышқанмен «Субъект саны» терезесіндегі келесі
6. «Амортизацияның жылдық нормасы» порометрлерінің белгілері әрбір
Көрсетілген қимылдарды орындау нәтижесінде «Негізгі құралдар» субконто порометрлері тізіміне,
Кезекті жұмыс процесінде порометрлер тізіміне, тізіммен жұмыс істеудің жалпы
ІІІ бөлім НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ АУДИТІ МЕН
3.1 Негізгі құралдарды аудиті
Негізгі құралдар - әрбір өндірістің маңызды факторларының бірі. Олардың
Негізгі құралдарды пайдалануын талдау бірнеше бағытта жүргізіледі, олар негізгі
Берілген кестедегі мәліметтерге қарай отырып таңдамалы кезеңде негізгі құралдардың
Негізгі құралдардың қозғалысын олардың келіп түсу көрсеткіштері мен және
Негізгі құралдардың тиімді пайдалануын талдау
Негізгі құралдар кәсіпорынның негізгі капиталының жалпы сомасындағы үлкен үлесі
Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігінің жалпылама мінездемесін көрсету үшін рентабельділік,
+ ЭНӨқ= НӨҚ 1 - НӨҚО х ІВП,
мұндағы НӨҚО, НӨҚІ - вбазистік және есеп беру жылдарындағы
Құралдардың орта жылдық құның есептеу кезінде тек кәсіпорынның өз
Жоғарыда аталған көрсеткіштерді талдау үшін кәсіпорынның бизнес -жоспар, техникалық
Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігінің негізгі көрсеткіші қор рентабельділігі. Оның
Сызба 2 Қор рентабельділігінің факторлы жүйесі.
Қор қайтарымы мен қор рентабельділігі арасындағы
П ӨӨ П
R НӨҚ=------------------- = -------------
НӨҚ НӨҚ ӨӨ
Мұндағы: R НӨҚ негізгі өндірістік құралдардың рентабельділігі, П -
«Контал» ЖШС - ның
Кесте 6 - Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігін с
№ Көрсеткіш өлш.
бірл 2004ж 2005 ж Абс.
Ауытқу
1 Қызметке арналған негізгі құралдардың орташа жылдық құны
2 Көрсетілген қызметтің көлемі мың тг
3 Қызметкерлердің орта тізім саны мың тг
4 Қор қайтарымы тг 0,70
5 Қор сиымдылығы тг 1,42
6 Қор мен қорлану тг 512,4
«Контал» ЖШС - ның негізгі құралдарының пайдалану тиімділігінің сипаттайтын
Қор сиымдылығы негізгі құралдардың
Қор сиымдылық келесі формуламен анықталады.
S 22293
Sб =-------=----------------
N 156708
272704
Sа =
187371
мұндағы Sб және Sа -
S - негізгі құралдардың орташа жылдық құны,
N - өнімді өткізуден түскен кіріс.
Қор сиымдылығының бағалануы мен есебі динамикада ерекше орын алады.
Қор қай тарымдылығының өсуін құрал - жабдықтардың орташа жылдық
Негізгі құралдардың әрбір өскен проценті үшін, дайын өнімді шығару
Берілген көрсеткіш өндірістің техникалық тиімділігін бағалау үшін және кәсіпорынның
Өнімді өндірудің көлемінің өсуі өндірістік потенциялын кеңейтудің әсері мен
4980160,69 = 34362,7 (тың тг.)
4980150,7 = 34860,7 (тың тг.)
мұндағы талдамалы кезең басы мен соңындағы
негізгі құралдардың өндіуінің көлемі,
Ққ - қор қайтарымдылығы.
Жыл соңында өндірістік потенциял 34362,7 мың тг.
0.7515678 = 10974.6;
0.696187377 = 129290.1;
мұндағы: НҚ т.б. - негізгі құралдарды пайдалану тиімділігі.
Негізгі құралдарды қысқарту көлемін дайын өнім шығару әсері келесі
Мұндағы негізгі құралдардың құнының төмендеуі.
Негізгі құралдардың құнының 49801 мың тг. өсуі, есепті кезеңдегі
Қор қайтарымының әсер ету үлесі келесі формула мен анықталады.
Қор қайтарымдылығының өсуі дайын өнімді шығарудың өсуіне 2,59 тг
Дайын өнім қор сиымдылығының - 0,01 % төмендеген. Негізгі
Қатынастық үнемдеу сомасы келесі формула арқылы есептелінді.
(0,69-0,7)