Зейнетақы қорына міндетті аударымдар

I.Еңбек ақының теориялық негізі
1.1. Нарықтық қатынастар жағдайында еңбек ақыны ұйымдастыру қағидалары
ҚР-ның еңбек туралы кодексі бойынша еңбек ақы -бұл
Еңбек ақыны қарастырған кезде мынадай міндеттер алға қойылады:
жалақы қорын анықтау;
әлеуметтік төлемдерді анықтау;
орташа жалақыны анықтау;
жалақы динамикасын талдау.
Еңбек ақы құрылымы үш бөліктен тұрады:
Жалпы жалақы;
Әлеуметтік сақтандыруға жасалатын нақты аударымдар;
Әлеуметтік сақтандыруға жасалатын шартты аударымдар;
1. Жалақы- бұл еңбек үшін ақшалай сыйақы,еңбекпен жасалған
Нақты жалақы –бұл номиналды еңбек ақыға сатып алуға
Жалақының негізінен екі түрі бар- негізгі және қосымша
Қосымша жалақыға- еңбек заңдылықтарына сай жұмыс уақыттарынан басқа
Жалақы есептеуде кейбір ерекше жағдайларда әрбір жұмыскердің жеке
Жалақы есептеудің тағы бір түрі –жұмыс уақытынан тыс
Жалақының атқаратын қызметі өте зор.Олардың негізгілері : өндіру,
Өндіру қызметі - әлеуметтік қалыпты тұтыну деңгейін ,
Жалақының реттеу кызметі – мекемеге тапсырыс беруші мен
Жалақының статустық қызметі – жұмыскердің қызмет жағдайындағы лауазымына
мекеменің экономикалық нәтижелік жағдайы ;
жекеленген бөлімшелердің нәтижелі қызмет атқаруы ;
еңбек ұйымдастырудағы жеке адамның үлесі,айрықша қызметі т.б. қамтылады.
Қорыта айтқанда, жалақының статустық қызметі ұжымды іске жұмылдыру
Жалақының ынталандыру қызметі ( жағдай жасау)- бұл
Жалақының өндірістік – үлестік қызметі қызмет көрсету,
Жоғарыдағы қызметтерді жүзеге асыру үшін келесі қағидаттар сақталынуы
Жалақыны сапасы және көлеміне қарай үйлестіру, бөлу. Еңбек
Жұмыскерді ақырғы еңбек нәтижесі жоғары болуына ынталандыру. Еңбек
Жалақы көлеміне қарағанда еңбек өнімділігінің көлемінің жоғары болу
Жалақыны мемлекеттік реттеу қағидасы. Дербес кәсіпорынның және ұйымның
Бірдей еңбекке бірдей жалақы қағидасы. Бірдей еңбекке бірдей
Еңбек қиындығы бойынша дифференцияция қағидасы. Еңбек қиындығы бойынша
Нарықтық экономика талабына сәйкес жалақы көлеміне нәтижесінде белгілі
1-сызба
Нарықтық факторлар:
Еңбек нарығында пайда болатын сұраныс пен ұсыныс-бұл берілген
Кәсіпорын үшін ресурстың пайдалылығы.Еңбекке сұраныстың жоғарылауы көбіне кәсіпкерлердің
Баға бойынша еңбекке сұраныс икемділігі.Кәсіпкердің шығындарының көбеюіне
Шекті табыс динамикасы. Егер шекті табыс жай қарқынмен
Еңбек ресурсына кәсіпорынның шығындылық үлесі.Тауар өндірісінің жалпы шығынының
Өндірісте еңбек күшімен жасалатын тауарларға сұраныс икемділігі. Мысалы,
4. Ресурстардың өзара орын басуы. Бұл жоғарыдағы
5. Тұтынылатын тауар және қызметке бағаның өзгеруі.Өмір
Нарықтық емес факторлар:
Жалақыны мемлекеттік басқару шаралары. Яғни, жалақы минимумын орнатуымен
Жұмыс берушілер мен кәсіподақтар арасындағы қатынастар күші. Еңбек
Кәсіпорын қызметінің ақырғы нәтижелері және жұмысшының жеке еңбек
2. Барлық дерлік жұмыскерлер есептелген жалақы мөлшерінен аз
Әлеуметтік сақтандыруға нақты аударымдар, олар:
Зейнетақы қорына міндетті аударымдар;
Зейнетақы қорына еркін аударымдар;
Жеке табыс салығы;
Алименттер.
Әлеуметтік сақтандыруға шартты аударымдар, олар:
Қарызды өтеуге ұсталымдар;
Есеп берушілік сомаларды өтеу;
Кәсіпорын жарналары;
Кредитке алынған мүлік сомасын өтеу;
Кәсіпорын жұмыскерлерінің зиян келтірген материалдар үшін ұсталымдар;
Банк шоттарына және депозиттерге аударымдар;
Коммуналдық қызмет ақылар.
Бүгінгі күнде "Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамтамасыз ету"
Жалақыдан ұсталған салықтар мемлекет меншігі болып табылады;
Жұмыс берушіге зиянның орнын толтыруға ұсталымдар жұмыс беруші
Алименттер-асыраудағы жандарға арналған аударымдар асыраудағы жанның меншігі болып
Осылардың ішінен әлеуметтік сақтандыруға нақты аударымдарды қарастырайық.
Міндетті зейнетақы төлемдер
Міндетті зейнетақы төлемдері заң негізінде жеке тұлғалардан табыс
өткерілмеген демалыс үшін компенсация төлеу;
материалдық көмек ретінде берілетін жәрдем ақы;
қызмет бабында іс-сапарға төленетін шығындар;
арнайы жұмыс киіміне, қорғаныс заттарының және тағы да
заңмен бекітілген мереке күндеріне берілетін сыйақы;
бағалы қағаздардан алынатын дивидендтер;
студенттер, оқушылар, аспиранттар стипендиялары;
жұмысшының зиян келтірілген жұмысына төленетін үстемелер.
Міндетті зейнетақы төлемдерінен басқа еркін төлемдер де қарастырылған.
Жеке тұлғадан табыс салығы
Жеке табыс салығынан заңнамаға сәйкес әскери қызметкерлер және
Міндетті зейтақы төлемдері;
Басқа жеке тұлғадан сыйға немесе мұраға алынатын мүлік
Грант түріндегі гуманитарлық қайырымдылық көмек;
Зейнетақы төлеу кезінде мемлекеттік орталықтан берілетін зейнетақылар;
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стипендия үшін құрылған заңнамаға сәйкес
Адресті әлеуметтік көмек, жәрдемақы және өтемақы, әлеуметтік шегерімдер
Жұмыс кезінде жұмыскер денсаулығына келтірілген зиян үшін өтемақы;
50 айлақ есептік көрсеткіш шегіндегі босану кезіндегі ,
Жұмыскердің біліктілік деңейін көтеруге арналған жұмыс беруші шығындары;
Сақтандыру мекемелерге аударылатын төлемдер;
Асыраудағы адамдарға және балаларына алименттер.
Бұл салықты төлеушілер болып нақты жеке тұлғалар, ал
Алименттер
Алименттік қатынас белгілі жағдайларда бір жанұя мүшесі басқа
Ал басқа да жұмыскерлердің жалақысынан ұстап қалу сот
Еңбек ақыны мемлекеттік реттеу механизмі
Еңбек ақыны ұйымдастыу шаралары көбінесе өнеркәсіп мекемелінде шешілетініне
Қазақстанда еңбек ақыны мемлекеттік реттеу механизмінің негізгі элеметтері
2-сызба
Еңбек ақыны мемлекеттік реттеу механизмінің негізгі элементтері
Минималды тұтыну бюджеті жұмыс күшінің ұдайы өндірісін және
Минималды тұтыну бюджеті тұтыну себеті негізінде есептеледі.Тұтыну
Қазақстан Республикасында ең төменгі еңбек ақы еңбек ақы
қарапайым жұмыстарды атқаруда жұмыскер еңбегін қанамау ;
еңбек ақыны төмендету арқылы бәсекелестікке жол бермеу ;
ең төменгі жалақыны көтеру арқылы жалпы еңбек ақыны
экономиканың дамуына байланысты, оның ішінде ұлттық табыстың өз
Ең төменгі еңбек ақы нормасын белгілеуде әртүрлі жағдайлар
Ең төменгі еңбек ақы шегін белгілеудің әртүрлі жолдары
аз еңбек ақы алатын жұмыс күшімен бәсекеге түсе
әділ еңбек ақы жүйесін белгілеу (мамандарға, қызметкерлерге);
еңбек ақының барлық базалық құрылымын белгілеу ;
макроэкономикалық саясаттың құралы есебінде зор ұлттық мақсаттарға
Жоғарыдағы жолдардың алғашқы екеуінде ең төменгі еңбек ақыны
Ғаламдық тәжірибеде ең төменгі еңбек ақы мөлшері әртүрлі
1-кесте 1997-2004
Көрсеткіштер 1997 ж.
2001 ж. 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж.
Ең төменгі еңбек ақы 2124 3484
Айлық есептік көрсеткіш 580 779 823
Кестеде көрсетілгендей ең төменгі еңбек ақы жыл сайын
1.3 Шетелдік еңбек ақы төлеу жүйелері
Қоғамдық өмірдің демократиялануы, нарықтық қатынастарға өту, шаруашылық қызметтегі
Мемлекеттік реттеу. Ең төменгі еңбек ақыны, оның инфляция
Жалпы ұлттық және салалық деңгейдегі ұжымдық шарттық реттеу.
Фирманың ұжымдық шарттары фирмалардың тарифтік ставкалар мен окладтар,
Жұмыс күші нарығы орташа еңбек ақыны,т.б.анықтайды. Көрсетілгендердің барлығы
II. Мұнай саласында еңбек ақы төлеу ерекшеліктері
2.1 Еңбек ақы формалары мен жүйелері
Еңбек ақы жүйесі ретінде еңбек көлемін сипаттайтын жұмыскердің
Еңбек ақы формасы –бұл еңбек ақы төлеу мақсатымен
Кәсіпорында еңбек ақының 2 түрлі формасы кең таралған:
Келісімді еңбек ақы – шығарылған өнімнің есебі бойынша
Нақты жұмыскер немесе бригада жұмысының сандық көрсеткіштерінің бар
Орындалатын жұмыс көлемінің анық есебі;
Жұмыскерлердің орындайтын жұмыс көлемін көбейту мүмкіндігі;
Еңбектің техникалық жабдықталу нормасының болу мүмкіндігі.
Келісім бойынша ақы төлеуде төмендегі жағдайлар есепке алынады:
біліктілік ретіне сай өндірілген өнімге жұмсалған уақыт, оның
нормадан тыс өнімге ақы төлеу , үстеме ақы
нормадан тыс өнім өндіру және жоғары сапамен өндіру,
Келісімді еңбек ақы мынадай жүйелерге бөлінеді:
жұмыскерлермен есептесу (жеке және ұжымдық);
келісімді бағалауды анықтау(тікелей,жанама, прогресивті,аккордты);
сыйақылар.
Тікелей жеке келісімді еңбек ақының жүйесі бойынша жұмыскерлердің
Тікелей ұжымдық келісімді жүйе бойынша еңбек ақы ұжымдық
Келісімді сыйақылау жүйесі нормадан тыс өнімге және
Еңбек ақы=P*Q(1+(p+k*n)/100)
P-әрбір өнімнің келісімді бағасы;
Q-шығарылған өнім көлемі;
p-белгіленген көрсеткіштерді орындағаны және сыйақылау шарты үшін сыйақының
k-әрбір белгіленген көрсеткіштің процентіне нормадан асыра орындағаны үшін
n-белгіленген көрсеткіштерді нормадан асыра орындау проценті.
Келісімді –прогрессивті жүйе бойынша жұмыскер еңбегі норманы орындау
Жанама –келісімді төлеу жүйесі бойынша еңбек ақы жұмыскерлер
Осылармен қатар,еңбек ақы төлеудің аккордық жүйесі, яғни бүкіл
Уақыт бойынша еңбек ақы жүйесі есептеу жұмыс күшінің
Жай уақыт бойынша ақы төлеу жүйесінде жұмысшының еңбек
Еңбек ақы=m*T
m- жұмысшының сағаттық(күндік) тарифтік ставкасы,тг.
T-жұмыс уақыты,сағат(күн)
Бұл жүйеде жұмыс уақыты бойынша ақы есептеуде –
Ал,сыйақылы уақытпен айлық есептеу кезінде тарифтік ставка бойынша
Еңбек ақы=m*T(1+(p+k*n)/100);
Еңбек ақы төлеу негізінен 3 элементке негізделген :
еңбекті нормалау жүйесі;
тарифсіз еңбек ақы есептеу жүйесі;
тарифтік еңбек ақы есептеу жүйесі;
сыйақылау жүйесі.
Еңбекті нормалау –бұл жұмыскерлердің барлық категориялары үшін еңбек
2.1.1 Еңбек ақының тарифсіз жүйесі
Еңбек ақыны тарифсіз есептеу – мекеме мен кәсіпорынның
Бұл жүйеде біліктілік деңгейі еңбек нәтижесін бағалау және
Бд= Еан/Еамин , мұндағы
Бд-біліктілік деңгейі;
Еан- нақты еңбек ақы;
Еамин-кәсіпорындағы еңбек ақының минималды деңгейі.
Біліктілік деңгейі жүйесі тарифтік жүйеге қарағанда жұмыскердің
Б=Бд*С*КТУ
Б- әр цехтың жинаған баллдары;
С-жұмыс істелінген сағаттар;
КТУ-еңбекке қатысу коэффициенті.
Содан соң әрбір цехтың жинаған баллдар сомасын есептелініп
Цб=ФОТ/ б
Цб-1 балл бағасы;
ФОТ-еңбек ақы қоры;
Б-жиналған балл сомасы.
Еапф=Цб*Б
Еапф-жұмыскердің нақты еңбек ақысы .
Еңбек ақының тарифтік жүйесі
Еңбек ақының тарифтік жүйесі бойынша – еңбек ақы
Жұмысты тарифтендіру және жұмысшыларға біліктілік разрядын беру тарифтік
Жұмысшылар еңбек ақысының тарифтік ставкалары жүйесінің маңызды элементі
Тарифтік жүйе қалыптасу үшін қажетті факторларды мемлекеттер арасындағы
3-кесте
Елдер арасындағы тарифтік жүйенің қалыптасуы үшін қажетті факторлар
Тарифтік жүйе түрі Тарифтік жүйе қалыптасатын факторлар
Қазақстандық Жұмыстың қиындығы ;
Квалификация (білім деңгейі);
Мамандығы бойынша еңбек стажы.
Американдық Жұмыс қиындығы;
Білім деңгейі;
Еңбек шарты.
Батысеуропалық Оқу мерзіміне,өндірістік тәжірибеге байланысты квалификациялық топтар.
Жапондық Анкеттік деректері:жас,жыныс,білім, стаж, жұмыс формасы (
Еңбек ақының сыйақылау жүйесi
Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңнамасына сәйкес жұмыс берушi
Сыйақылау шарттарын және көрсеткiштерiн қарастыру;
Сыйақы мөлшерiн орнату;
Сыйақылантын жұмыскерлер санын анықтау ;
Сыйақылау мерзiмдiлiгiн құру.
Сыйақылау жүйесi – бұл белгiлi сандық және сапалық
Зерттеу бұрғылауында ай сайын тапсырманы толық орындағаны және
Мұнайгаз өндірісінде сыйақылау кеңінен қолданылады. Ол еңбек ақы
2.2 “Қаражанбасмұнай” ААҚ-ның ұйымдастық- экономикалық сипаттамасы
″Қаражанбасмұнай″ ААҚ-ы Маңғыстау облысындағы Қазақстан Республикасының ең
1997 жылы 19 мамырда Қазақстан Республикасы Министрлер
Кәсіпорын тарихы.
Қаражанбас кен орны 1974 жылы Бозашы түбегінде ашылды.
1992 ж. «Қаражанбастермнефть» «Қазақстанмұнайгаз» ұлттық мұнай компаниясының,
Қаражанбас мұнайы өте ауыр, тұтқырлығы жоғары, құрамында парафині
Осы уақыттан бастап мұнай өндіру көлемі артып келеді.
1999 жылдың ақпанынан бастап мұнда еңбек ақы тұрақты
Кәсіпорынның ұйымдық құрылымы
″Қаражанбасмұнай″ ААҚ-ы құрамына келесі басқармалар кіреді: мұнай өндіру
Сонымен қатар келесі өндіріс цехтары кіреді:
мұнай өндіру цехы;
жер қабаты қысымын қадағалау цехы;
бу өндіру цехы;
мұнайды дайындау және айдау (перекачка) цехы;
технологиялық көлік цехы;
пайдаланылатын жабдықтарды прокатты-жөндеу цехы;
электроцех;
құралдарды бақылау-өлшеу цехы;
құрылыс жөндеу цехы;
скважиналарды жер асты және түбегейлі жөндеу
газ цехы;
апаттатрдан құтқару бөлімі;
скважиналарды терең зерттеу лобораториясы;
денсаулық цехы.
Өндірістік цехтар басшылығын инженеринг вице-президенті басқаратын техникалық бөлім
Ұымдық құрылым құрамына келесілер кіреді: еңбек және
″Қаражанбасмұнай″ ААҚ-ы ның басшылығында компания президенті, одан кейін
Қаражанбас кен орны орналасқан вахталы поселкеде 800
Материалдық-техникалық жабдықталуы
Қаражанбас кен орны канадалық "Мойна "фирмасының винтті насостарымен,
Қаражанбас кен орнында өндірілген мұнайды тасымалдау берілген тапсырыстар
Өнім тұтынушы компаниялар, мемлекеттер:
Шет елге: 80-90(-і «Евразиан Гленкор интернейшнл Европетролеум» компаниясы
Қазақстан iшiнде: 10-20 (-і :“Алмаз интернейшнл”,ТОО “Меркурий”,
2.3 Еңбек ақы туралы мәліметтерді өңдеуде қолданылатын компьютерлік
Қаражанбасмұнай ААҚ-ы британдық Systems_Union компаниясымен құрылған ″Sun Systems″
Кәсіпорын деректері және құрылымы қызметінде кәсіпорын түрі, атауы,
Ұжыммен басқару-кәсіпорын қызметкерлері туралы бейнелі материалдарды қоса деректерді
Штат кестесі- кәсіпорынның штат кестесі құрылымын, бөлімшелердің сандық
Табель- жұмысшылардың ай iшiнде жұмыс орнына
сурет-1
Ұжыммен басқару модулінің схемасы
2-сурет
Табельдік есеп модулінің схемасы
Еңбек ақы модулі- еңбек ақы ұсталымдары және кәсіпорын
Уақыт бойынша ақы;
Келiсiмдi ақы;
Уақытынан тыс жұмыс iстегендер үшiн ақы;
Әртүрлi үстемелер;
Демалыс түрлерiн есептеу;
Шегерiмдер;
Аудандық коэффициенттер;
Табыс салығы;
Алименттер;
Кәсiподақ салымдары;
Кәсiпорын төлемдерi.
Оның схемасын келесі суреттен көреміз.
сурет-3
Еңбек ақы модулінің схемасы
III. Мұнай саласында еңбек ақыны талдау.
3.1 "Қаражанбасмұнай" ААҚ-ы бойынша еңбек ақыны талдау
Алдымен бұл компаниядағы қызметкерлердің жалпы санын, құрамын қарастырып
10-кесте
2001-2004 жылдар бойынша «Қаражанбасмұнай» ААҚ-ың
Көрсеткіштер 2001 ж. 2002 ж. 2003 ж. 2004
Қызметкерлер саны, оның ішінде: 2210 2397 2428 2532
әйелдер 271 297 309 313
Қызметшілер,оның ішінде: 436 503 509 548
әйелдер 130 141 182 200
жұмысшылар,о.і: 1774 1894 1919 1984
әйелдер 141 156 127 113
Бұл кестедегі кәсіпорынның ұжымдық құрамын көрнекі түрде
4-сурет
Енді өндірілетін мұнай көлемі мен еңбек ақы қоры
11-кесте
2001-2004 жылдардағы өндірілген мұнай көлемі
мен еңбек ақы қор динамикасы,
Жылдар Өндірілген мұнай көлемі қоры, тн. Еңбек
2001 1248398 1646532,8
2002 1780585 1870815,5
2003 1922072 2033339,5
2004 2325934 2679170,5
Байланыс түзу сызықты десек, тығыздық корреляция коэффициенті арқылы
Есептеулерді келесі таблицада көрсетейік.
12-кесте
Корреляция коэффициентін есептеу
Жыл-дар,
N Өндірілген мұнай көлемі,
млн.тг.,Х Еңбек ақы қоры, млн.тг.,У Х×У Х² У²
2001 1,248398 1,6465328 2,0553 1,5584 2,7110
2002 1,780585 1,8708155 3,3316 3,1704 3,4999
2003 1,922072 2,0333395 3,9082 3,6943 4,1244
2004 2,325934 2,6791705 6,2315 5,4099 7,1779
сомасы 7,2769 8,2611 15,582 13,8333 17,6412
Көріп отырғандай корреляция коэффициентін есептеу нәтижесі байланыстың
3.2 Қазакстан Республикасы бойынша еңбек ақыны
статистикалық талдау
Мұнай саласындағы еңбек ақыны қарастырмас бұрын мұнай саласындағы
4 -кесте
Қазакстан бойынша қызметкерлердің орташа номиналды жалақы
Жыл
дар
Орташа айлық жалақы, тг ∆Тұр., тг.
тұр., % Өсу қарқ. тізб.,
% Өсім қарқ. тұр.,
% Өсім қарқ. тізб., % Өсім қарқ. 1%-ік
1999 14 374 - - 100 -
2000 17 303 2 929 2 929 120,37
2001 20 323 5 949 3 020 141,38
2002 23 128 8 754 2 805 160,90
2003 28 111 13 737 4 983 195,56
1999-2003 жылдардағы ҚР-сы бойынша орташа айлық жалақы мынаған
тг.
Осы жылдардағы орташа айлық жалақының абсолюттік өсімін қарастырсақ:
тг.
Бұл 1999-2003 жылдардағы орташа айлық жалақы жылына 2
1999-2003 жылдардағы ҚР-сы қызметкерлерінің еңбек ақысының
Орташа жылдық өсім қарқыны мынаған тең болады:
Есептеу нәтижесі ҚР-ндағы мұнай саласындағы жалпы қызметкерлердің жалақысы
Енді Қазақстан Республикасы бойынша жалақының салалар бойынша соңғы
5-сурет Экономикалық қызмет түрі бойынша 2003
Жоғарыда суреттен Экономикадағы әр саланың аласын орнын көруге
6-сурет
Қазақстан Республикасында өнеркәсіптердің жалпы саны
7-сурет
1999-2003 жылдар арасындағы ҚР-сы мұнай
саласындағы қызметкерлер құрамының
жалақы динамикасы
Қазақстандағы мұнай өндіретін алты аймақ бойынша мұнай өндірісі
8-кесте
2003 жылдағы әр аймақтағы өндірілген мұнай көлемі
мен сол аймақтағыорташа жалақы динамикасы,
Облыстар Өндірілген мұнай көлемі қоры, тн. Әр
Ақтөбе 5 604 000 23 840
Атырау 16 187 000 48 340
Жамбыл 3 000 14 780
Бат.Қаз. 6 037 000 29 880
Қызылорда 9 944 000 19 930
Маңғыстау 13 675 000 44 370
Байланыс түзу сызықты десек, тығыздық корреляция коэффициенті арқылы
Есептеулерді келесі таблицада көрсетейік.
9-кесте 2003
Облыстар Өндірілетін мұнай көлемі, млн.тг. Облыстағы орташа айлық
Ақтөбе 5,604 23,84 133,6 31,4 568,3
Атырау 16,187 48,34 782,5 262,0 2336,7
Жамбыл 0,003 14,78 0,04 0,000009 218,4
Бат.Қаз. 6,037 29,88 180,4 36,4 892,8
Қызылорда 9,944 19,93 198,2 98,8 397,2
Маңғыстау 13,675 44,37 606,8 187,0 1968,7
∑ 51,45 181,14 1901,5 615,6 6382,1
Көріп тұрғандай байланыс тығыз, ал осы байланыстың сызығын
∑У=пао-а1х => 181,14=6ао+51,45а1 (*8,575)
∑УХ= ао∑х-а1∑х
=> 1553,3=51,45ао+441,2а1 => 384,2=174,4а1
1901,5=51,45ао+615,6а1
Ух=13,07+1,996х
Яғни, бұл мұнай көлемі 1 000 тоннаға көбейгенде,
= =0,76
Бұл есептелген детерминация коэффициенті байланыс түзу сызықты деп
Осы есептеулер арқасында мұнай өндіретін аймақтардың өндіріс көлемі
8-сурет 2003 жылдағы Қазақстан Республикасындағы
Қорытынды
Қазақстан Республикасы бойынша орташа жалақы мөлшері 1999-2003
Еліміздің әлеуметтік экономикалық жағдайында соңғы 2-3 жылда жалпы
Деректер бойынша 2003 ж. ішкі жалпы өнім 9
Биылғы жылы мемлекеттік кәсіпорындар қызметкерлерінің еңбек ақылары мен
Жалпы еліміздегі еңбек ақы қорының өсуі - өндірілген
Соңғы жырдардағы Қазақстан Республикасындағы жүргізілген экономикалық қатынастар мемлекеттің
Өнім өндіру шығындарының құрамында еңбек ақы үлесі мұнайгаз
Жүргізілген экономикалық реформалар нәтижесінде мемлекет еңбекті мөлшерлеу мәселелерін
Қазіргі жағдай еңбек пен оның құнының арасында үлкен
«Қаражанбасмұнай» кәсіпорынында мұнай өндіру көлемі жылдан-жылға прогрессивті түрде
Кәсіпорынның экономикалық әл-ахуалы оның жыл бойындағы түсірген табысымен
Өндіріс саласындағы еңбек ақы мөлшерін анықтауда көптеген келеңсіздіктер
Көптеген кәсіпорындарда басшылардың еңбек ақысы кәсіпорындағы орташа еңбек
Аймақтық жағдайға байланысты еңбек ақы мөлшерінде көптеген өзгерістер
Еңбек ақының жұмысшының квалификация деңгейіне және біліміне,
Қазіргі заңда еңбек ақының экономикалық деңгейін еңбек ету
Жоғарғы айтылғандар қазіргі кезде еңбек ақы төлеу аяасында
Аталып өткен кемшіліктер қызмет ететін субъектілердің сәйкес еңбек
Еңбек ақыны ұйымдастыруды жақсартудың мақсаты- еңбеккке қабілетті әр
- еңбек ақыны реттеуді нарықтық механизмін жасау;
- еңбек ақы төлеу шеңберіндегі мемлекеттің кепілдігін
- еңбек ақыны реттеуду ұжымдық шарттың рөлін
- еңбек ақы моделдерін дамыту;
- еңбек ақыны ұйымдастыруды жақсарту мақсатында
- еңбек ақы төлеудегі кемшіліктерді жою,
- еңбек ақының жаңа тиімді жүйелерін
- еңбек ақы төлеу туралы салықтық заңнамаларын
Меніңше, еңбек ақыны реттеу мемлекеттік іс болуға тиісті.
Жалпы еліміздегі еңбек ақы қорының өсуі- өндірілген өнімге
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы ҚР-ның Заңы, Алматы;
Оплата труда: заработная плата, гарантии и компенсационные выплаты
Условия труда/ Труд-Зарплата-Пенсия в Казахстане/№16(40) /Август 2004 г./
Оплата труда в бюджетных учреждениях /ББ-Отраслевые и иные
Митюгина Г.Д «Оплата труда: удержания, вычеты, начисления;/ Библиотека
Алехина О. Стимулирующий эффект систем заработной платы //
Қалдыбаев О., Темірбаев А. «Кәсіпорын экономикасы» Алматы «Санат»,1997.
Дурановская Г.Г Заработная плата : порядок начисления –Алматы,2000г.
Бухгалтерский учет в нефтяной и газовой промышленности/Под ред.
Мазманова Б.Г. Управление оплатой труда-М:Финансы и статистика,2001 г.
В.А. Плотников Бух.учет в произвдственных геологических объединениях-М:недра,1987 г.
И.А. Поляков Справочник экономиста по труду-М:Экономика,1988г.
Аманиязова Г.Д. «Экономика нефтяной и газовой промышленности»;КазЭУ, 2004
Численность работников и фонд заработной платы /Отчет по
Бухгалтерские балансы/ Финансовая отчетность ОАО "Каражанбасмунай за
Оплата труда в РК:1993-2003; Стат. Сборник/Под ред. К.
Казахстан:Доклад о нац. Счетах; Национальное стат. Агенство РК-Всемирный
Статистический ежегодник-2004/ Стат. Агенство РК,2005г
Промышленность РК и его регионы 1998-1999 г: Статистический
Нефть и газ: Сборник нормативных правовых актов, Алматы:Юрист,
33
1
Жалақы
Нарықтық фактор
Еңбек нары-
ғында пайда болатын сұра-
ныс пен ұсыныс
Кәсіпорын үшін ресурс
тың пайда
лылығы
Баға бойын-
ша еңбекке сұраныс икемділігі
Нарықтық емес факторл
Жалақыны мемлекеттік басқару шаралары
Жұмыс беруші
лер мен кәсіп
одақтар арасы
ндағы қатынас
тар күші
Кәсіпорын қызметінің ақырғы нәтижелері және жұмысшының жеке еңбек
Ресурстардың өзара орын басуы
Тұтынылатын тауар және қыз
метке бағаның өсуі
Еңбек ақының тарифтік жүйесі
Минимальды тұтыну бюджеті
(МТБ)
Ең төменгі еңбек ақы
(ЕТЕа)
Салық салу жүйесі