ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ
I БӨЛІМ
1.1. Бухгалтерлік есептің мәні және стандарты
1.2. Бухгалтерлік есеп стандартының түрлері мен дайындау жолдары
1.3. Есеп жүйесін стандарттаудың қажеттігі
II БӨЛІМ
2.1. Бухгалтерлік есепті халықаралық стандарттау
2.2. Халықаралық стандарттар негізінде Қазақстандық біухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
КІРІСПЕ
Нарық экономикасы жағдайында, бухгалтерлік есептің басқару жүйесінде алатын орны
Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп, бухгалтерлік есеп стандарты, кәсіпорын қаржы-шаруашылық
Меншік иелері мен экономиканың барлық салаларындағы кәсіпорын еңбек коллективтері
Бухгалтерлік есеп басқару процесінің бөлігі ретінде, кәсіпорынның ағымдағы қызметін
Рефераттың мақсаты:
бухгалтерлік есеп жүйесін халықаралық стандарттаудың объективтік қажеттілігін зерделеу;
халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарын тәжірибеде қолданудың тәртібін көрсету;
халықаралық стандарттар негізінде қаржылық қорытынды есеп қалыптастырудың негізгі сұрақтары
халықаралық бухгалтерлік ұйымдардың құрылу тарихы мен нысанасына шолу жасау;
қолданудағы халықаралық қаржылық қорытынды есеп өрісіндегі стандарттарды қосымша интерпретациялау
есептің дүние жүзілік модельдері ерекшеліктерін сипаттау және жағрафиялық жағынан
Қазақстандық есеп тәжірибесінде қолданылатын халықаралық есеп стандарттарының қазіргі жағдайы
Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесін халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттары мен
I БӨЛІМ
Бухгалтерлік есептің мәні және стандарты
Бухгалтерлік есеп - басқарудың аса маңызды функцияларының бірі. Нарықтық
Бухгалтерлік есеп оның алдына қойған міндеттерді орындай алатындай болып
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру» заңына
жедел басшылық ету мен басқаруға, сондай-ақ инвесторлардың, жеткізушілдердің, сатып
мүліктердің қолда бары мен қозғалысына, материалдық, еңбектік және қаржылық
қаржы-шаруашылық қызметіндегі жағымсыз құбылыстар жайында мерзімді ескертурлер жасау;
ішкі шаруашылық резервтерді анықтау және жұмылдыру;
ішкі ресурстарды пайдалануды нақтылы бағалау бухгалтерлік есептің басты міндеттерді
Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа
экономикалық әл-ауқатын дамыту жолдарын жоспарлай білуі қажет. Сондықтан да
Стандарт сөзі ағылшын тілінен аударғанда үлгі, норма деген мағынаны
Есеп стандарттары бірнеше типтік бағыттардан тұрады. Олар:
Мақсаты. Есеп өрісіндегі мәселелер мазмұнына қысқаша түсініктеме беру және
Қолдану өрісі. Мұнда стандарт объектісі мен стандартты қолданудың объективті
Анықтау. Стандарт мәтінде қолданылған негізгі терминдер түсінік беру және
Баяндау. Мұнда есеп принципі, бағалау әдісі, шаруашылық фактілер мазмұнын
Ақпараттар маңызын ашу. Ақпараттар мазмұны, есеп саясатын жасаудағы ақпараттар
Орындалуға жіберілген күн (өз күшіне енетін күн). Мұнда стандарттың
1.2. Бухгалтерлік есеп стандартының түрлері мен дайындау жолдары
Кей кездерде стандарттың қосымшалары да жарыққа шығуы мүмкін. Бұл
қатар комитетке бухгалтерлердің халықаралық федерациясы, қаржылық институттар, бухгалтерлік фирмалар
қаржылық ақпаратты құру барысында қажетті міндеттер;
ақпараттық жүйені құру принциптері;
осы ақпараттардың сапалық сипаттамалары;
қаржылық есеп берудің элементтері;
өлшеу және мойындау критериялары.
Қаржылық есептің мақсаты – кәсіпорынның қаржылық жағдайы туралы және
қаржы салымын жасау және несие беру туралы шешім
қабылдауға қажетті мәлімет;
ұйымның алдағы кезеңдегі ақшалай айналымын бақылауға қажетті мәлімет;
ұйымға берілген ресурстармен байланысты міндеттерін бағалауға қажетті мәлімет;
басқару органдарының жұмысын бағалауға қажетті мәлімет.
Қаржылық есеп ұйымның бухгалтерлік ақпараттарының алғашқы таратылым құралы болып
(концепциялары) шешім қабылдау үдерісінде көрсетілетін бухгалтерлік ақпараттардың қажеттілігін анықтайды
түрге бөлуге болады.
Жалпы тұжырымдама (концепция) бұл бірнеше елдің бухгалтерлік есеп туралы
Жеке тұжырымдама (концепция) тек қана бір елдің өз ішінде
Тұжырымдамалар (концепциялар) халықаралық бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру
Бухгалтерлік есептің континенттік (еуропалық) тұжырымдамасы (концепциясы) кәсіпорынның жұмысына мемлекеттің
Америкалық тұжырымдаманың (концепцияның) континенттік (еуропалық) тұжырымдамадан (концепциядан) өзгешелігі, бұл
Міне, осы жоғарыда айтылғандарды қорытындылайтын болсақ әрбір ел өзінің
1.3. Есеп жүйесін стандарттаудың қажеттігі
Капитал рыногының жаһандану бағытына қарай өрістеуіне, сондай-ақ халықаралық қаржы
потенциалды инвесторлар қаржылық ақпараттардың «тұнықтылығын» талап етеді. Компаниялар қызметі
Өз экономикасын нарықтық экономика және базарлы сауда қатынастары деңгейінде
Біздер кейбір компаниялар өздерінің халықаралық бизнесін жеке бөлімшелер түрінде
күрделі болуына байланысты бухгалтерлік есеп мәселелерін танып білу процесі
Әр елдің өз тарихы, өз құндылығы, саяси жүйесі, ұлттық
таппаған мәселелердің бар екендігін, алдағы кезеңдерде мұндай мәселелерді үйлестіру
Әр ұлттың өз заңдарына, өз тіліне, өз ақшасы мен
Кешенді ережелердің (нормалар, үлгілер) әр қайсысы бухгалтерлік есеп жүйесіндегі
Халықаралық деңгейге тән қаржылық қорытынды есеп стандартттарының атқаратын міндеттеріне
1) Сыртқы мүдделі тұлғаларды пайдалы ақпараттармен қамтамасыз етуге арналған
қалыптастыру;
2) Халықаралық деңгейде бухгалтерлік есеп пен стандарттар арасын гармониялық
3) Бухгалтерлік есеп жүйесін өз мәнінде түсіну мен жүргізу
Қаржылық қорытынды есеп стандарттары ерекшеліктерін анықтаудағы факторларға мыналар жатады:
Кәсіби бухгалтерлік есеп ұйымдары мен қауымдастықтары ұсынған әдіснамалар мен
Есеп тәжірибесінде қолданылатын осы және басқа да принциптер (әдістер)
Салық саясаты;
Ұлттық және аймақтық ерекшеліктер;
Қаржылық қорытынды есеп ақпараттарын түзу мен зерделеу арқылы ішкі
Зандар және нормативтік актілер, сондай-ақ басқа елдердің алдыңғы қатарлы
Бухгалтерлік есеп стандарттары қаржылық қорытынды есептің қолданбалы бағытын, мұның
Есеп жүйесін стандарттау жолдары қорытынды есептің негізгі элементтерін: активтер,
арналған.
Халықаралық стандарттар бухгалтерлік баланстан, табыстар мен шығындар есебінен, меншікті
II БӨЛІМ
2.1. Бухгалтерлік есепті халықаралық стандарттау
Осы заманғы бухгалтерлік есептің ғылымы және тәжірибелік мәнін толық
«Халықаралық бухгалтерлік стандарттар немесе қаржылық қорытынды есеп стандарттары» ұғымы
Айтылған құжаттардың барлығы да бір-бірімен бірегей сабақтастық жүйеге байланысқан.
ХҚЕС-те қаржылық қортынды есептің мақсаты, есеп ақпараттарының пайдалылығының сапалық
Сонымен, ХКЕС деп – бухгалтерлік және қаржылық қорытынды есеп
Қазіргі кезеңдегі ЗҚЕС мыналардан құралады:
Тұжырымдамалық концепциядан;
40-тан аса қалданбалы стандарттардан;
25-тен аса қосымша түсіндірулерден (интерпретация).
Тұжырымдама (концепция) жөніндегі ұғым стандарт құжатына жатпайды. Мұнда қаржылық
стандарттар негізі арнайы ережелерден тұратын принциптерден қаланған. Қаржылық есеп
Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарында бухгалтерлік есепке тән барлық маңызды
ХҚЕС талаптарына сай қандай жерлерде болмасын орындалған ұқсас операциялар
Әрбір жекеленген стандарт терминалогиялық тәртіпті, тәсілдер мен әдістерді, бухгалтерлік
(есеп объектісі) – Есепке алынатын есеп объектісі анықталып, осы
(есеп объектісін тану) – Есеп объектілерін қаржылық қорытынды есеп
(есеп объектісін бағалау) – Бағалау әдістерін қолдану және қорытынды
Мысалға, қорытынды есепке тән есеп принципі, бағалау варианттары, есеп
Халықаралық бухгалтерлік есеп стандартары әрбір елдерде қолданылып келе жатқан
Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттарының жалпы саны 29 стандарттан тұрады.
2.2. Халықаралық стандарттар негізінде Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру
Нарықтық экономика мен базарлы сауданың өрістеуіне байланысты Қазақстандық бухгалтерлік
Британ кеңесі еліміздегі бухгалтерлік есеп мамандарын халықаралық стандарттарға сәйкес
Шетелдік әдістермен ынтымақтастық процесі күні бүгінге дейін жалғасып келеді.
қызмет атқарып келеді.
Алайда еліміздің бухгалтерлік есеп жүйесі халықаралық бухгалтерлік есеп принциптері
Шетелдік капитал және инвестициялар тарту процесіне орай Қазақстан аймақтарында
Сонымен қатар Қазақстан экономикасына қызмет атқару мен пайда табуды
Отандық бухгалтерлік есеп жүйесі ары қарай жетілдірген жағдайда қаржы
Біздің пайымдауымызша Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесі төмендегі негізгі бағыттарға
Біріншіден, заңдастырылған негізіндегі арнайы сараптаушылардың жұмыс тобы құрылып, мұның
Сараптаушылардың мұндай жұмыс тобы белгісіз жылдарға дейін тұрақты
Екіншіден, Қазақстанның есеп жүйесінде болашақта қолданылатын қазақстандық жекелеген есеп
Үшіншіден, біхгалтерлік есеп және аудит мамандығы бойынша оқу орындарында
Төртінші, отандық бухгалтерлік және қаржылық қортынды есеп мазмұнын толық
Бесіншіден, Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесін алдағы кезеңдерде халықаралық бухгалтерлік
Алтыншыдан, Қазақстанда қызмет атқарушы бухгалтерлердің білімін жетілдіру, кәсіби бухгалтерлер
Жетіншіден, халықаралық ынтымақтастық немесе жаһандану мәселесіне байланысты еліміздегі қоғамдық
Сегізіншіден, бухгалтерлік есеп өрісінде қалыптасқан ақпараттар жүйесіне тән электрондық
Осы жоғарыда айтылған мәселелер іс жүзінде асқан жағдайда, біздің
а) Қаржылық, басқарушылық және салық есебін гармониялық үйлесімге келтіру
б) Бухгалтерлік есеп жүйесінің беделін арттыру және ары қарай
бағытында салық органдары мен аудиторлық фирмалар тарапынан талап етілетін
в) Өнеркәсібідамыған елдердің және шетелдік ірі компаниялар мен фирмалардың
г) Өзін өзі реттейтін бухгалтерлік есепке тән қазақстандық қоғамдық
Кейінгі жылдары Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп жүйесін халықаралық стандартқа
ХКЕС-ке көшу мәселелерінің кейбір жақтары Қазақстан Республикасындағы заң актілерінде
Сонымен қатар аталмыш департамент бухгалтерлік есеп счеттарының жұмыс жоспарын
Біздің мақсатымыз елімізде қабылданған заң актілерінің әрбір тараулары мен
Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру тек қана жоғарыда айтылған
Халықаралық қаржылық есеп стандарттары негізінде отандық бухгалтерлік есеп жүйесін
Отандық бухгалтерлік есепті жетілдіру мен ары қарай дамыту және
ұйымдар қызметінің қаржылық нәтижесін барынша қарапайым және сенімді түрде
мүмкіндікке қарай қазақстандық ұйымдардың қаржылық жағдайын шетелдік компаниялардың қаржылық
Қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру мәселелерін талдау барысында
Қаралған мәселелер іске асқан жағдайда, біздің пайымдауымызша, отандық бухгалтерлік
Қорытынды
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Қ.К.Кеулімжаев,Н.А.Құдайбергенов «Бугхалтерлік теориясы және негіздері»оқулық.Алматы «Экономика» 2006
Әбдіғали Әбдіманопов «Бугхалтерлік және қаржылық есеп принциптері.Алматы 2006
Әбдіманопов Ә. «Халықаралық бугхалтерлік есеп стандартының негізгі принциптері» Бугхалтерлік
Морозова Ж.А. «Международные стандарты финансовой отчетности.М,2002
2