Мазмұны
КIРIСПЕ 3
1 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИТЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН АРТТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Кәсіпорындарда инвестициялық тартымдылықты арттырудың экономикалық мазмұны 7
1.2 Кәсіпорындардың инвестициялық қызметін анықтайтын көрсеткіштер 14
1.3 Инвестициялық жобаларды тиімді ұйымдастыру -инвестициялық тартымдылықты арттыру негізі
2 «МАҚТАРАЛ» АҚ-Ң ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ 31
2.1 «Мақтарал» АҚ-ң экономикалық қызметін талдау 31
2.3 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын талдау 46
3 КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИТЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ 51
3.1 Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығын жетілдіру 51
3.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру жолдары 57
ҚОРЫТЫНДЫ 63
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ 66
КIРIСПЕ
Қазақстан нарықты экономика жүйесiне енгелi қоғам өмiрi көптеген өзгерiстердi
«Қазақстан – 2030» стратегиясы әлемдiк трансформациялық үрдiстердiң негiзгi ерекшелiктерiн,
Нарықты қатынастар жағдайы кәсiпорын мен мемлекет арасындағы қарым-қатынастардың жаңа
Шаруашылық жүргiзудiң нарықтық жүйесiнде бәсекеге қабiлеттiлiк шешушi экономикалық категориялардың
Кез-келген меншiк нысанындағы кәсiпорындар үшiн белгiлi бiр кезеңге қаржылық
Инвестицияларды экономикаға тарту iшкi жинақтардың және қаражаттардың жетiспушiлiгiнен құтылуға,
Жалпы қазiргi кезде адамдар экономикаға салынған инвестициялардың нақты тиiмiдiлiгiн
Осыған орай Қазақстанда инвестиция саласын одан әрi жетiлдiру мәселесiнiң
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі, президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың 2006 жылдың
Экономикалық дамуға көптеген факторлар әсер етеді, олар табиғи ресурстардың
Біздің стратегиялық алға қойған мақсатымыз- бәсекеге қабілетті елдердің қатарына
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы өз аймағы бойынша саяси-экономикалық маңызды
Саяси тұрақтылық, әлеуметтік-экономикалық рекформалардағы жетістіктер, табиғи және қоғамдық мүмкіншіліктеріміз
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі: «Мақтарал» Акционерлік Қоғамы..
Зерттеу негізі: кәсіпорында инвестициялық тартымдылық үрдісін танып-білу.
Диплом зерттеуіндегі қолданған әдістер:
әдебиетке аналитикалық шолу;
инвестициялық үрдіске талдау жасау;
құрылымдық-функционалды әдіс.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру
кәсіпорынның инвестициялық әрекетінің теориялық және басқарудың әдістік тәсілдерін танып-білу.
«Мақтарал» АҚ-ың инвестициялық тартымдылығын арттыру жолдарын қарастыру.
«Мақтарал» кәсіпорынының экономикалық қызмет әрекеттеріндегі қазіргі заманға лайық басқаруының
Дипломдық жұмыстың теориялық негізінде Қазақстан Республикасы Заңдары, Қазақстан Республикасы
Диплом жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және қолданылған әдебиеттерден
1 Нарық жағдайында кәсіпорынның Инвеститциялық тартымдылығын арттырудың экономикалық негіздері
1.1 Кәсіпорындарда инвестициялық тартымдылықты арттырудың экономикалық мазмұны
Инвестиция сөзі латын тілінен шыққан, «Investire» - жұмылдыру деген
Бір жағынан қарқынды инвестиция ақталады және сол жердегі территориялардан
Инвестиция- деп қаржы-қаражат, банктік заемдер, пай, акциялар, және тағы
Ал инвестициялық қызмет бойынша түсінігі, шаруашылық қызмететті жүзеге асыру
Инвестиция объектісі:
1. Мүлік инвестициясы (матриалдық инвестиция). Материалды инвестиция деп –
2. Қаржы инвестициясы – қаржы мүлігін, басқа басқа фирма
3. Материалы емес инвестиция – материалды емес құндылыққа инвестиция
Объектіге қатысты инвестицияны екі түрге бөлуге болады: портфельдік және
Портфельдік – құнды қағазға салынуы, курстың өзгеруі байланысты дивидендтер
Портфельдің пайда болуы ол- құнды қағаздар және тағы басқа
Портфель – бұл неше түрлі инвестициялық құндылықтар жинтығы, бұл
Тікелей (реалды) инвестиция - мемлекетпен және жеке фирмамен инвестицияны
Тікелей инвестиция екі әр түрлі қолпакеттерден тұрады. Біріншісі инвестицяны
Екінші компонент – инвестицияны товар – материалдық қорға құю,
Тікілей инвестиция тағыда; ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді.
Ішкі – бұл шаруашылық субъектінің қаржаты өзінің өндіріс факторына
Сыртқы – бұл инвестициялық институттардың құралдарын өндіріс факторына, инвестиция
Ұсталыным сипаты бойынша:
Бірінші инвестициялар; немесе нетто инвестициялар, олар кәсіпорынды құрғанда немесе
Ұлғаюға инвестициялар; (экстенцивті инвестиция) бұл инвестиция кәсіпорынның өндіріс процесін
Реинвестиция: бұл инвестициядан түскен табыстан бос ақшаны қайта жаңа
Ауыстыру инвестициясы: бұл ескі құрал – жабдықтарды, жаңа құрал-
Инвестицияны рационализациялау: бұл инвестицияны техника және технологиялық процестерді модернизациялау.
Шығарылатын тауарды өзгертуге салынатын инвестиция:
Әртараптандыруға салынған инвестиция: тауардың номенклатурасын ауыстыруына байланысты, жаңа тауар
Инвестицияны кәсіпорында тоқтап қалмауын қамтамасыз ету, ҒЗКТЖ-ға жіберу, кадр
Буртто инвестиция: ол нетто – инвестициямен реинвестициядан тұрады.
Тәуекел инвестициялар немесе венчурлы капитал инвестиция, жаңа акциялар шығару
Венчурлық капитал инвестициясы бір – бірімен байланысты емес объектілерге
Капиталдың енгізілуі тәуекелділіктің жоғары деңгейі кішігірім, шағын кәсіпорындарды қаржыландыруға,
Ол ғылыми сыйымды кәсіпорындардың жарғылық капиталы жоғары және басқа
Уақыт факторы бойынша:
Қысқа мерзімдік инвестицияляр
Ұзақ мерзімдік инвестициялар
Аннуитет – инвестиция, әр – бір уақыт мерзім кезінде
Анри Кульман – жанама және тікелей инвестициясы
Франция экономика мектебінің көрікті ғалымы – Анри Кульман инвестицияның
Екінші түрде еңбек өнімін тікелей өндіру құрылымына ауыстыру, капталдың
Тікелей инвестиция өте аз қолданылады өйткені өндірісте зауыт өз
Экономика дамуының құрылымдық өзгерiстерiн табысты iске асырудың, жаңа ғылыми-техникалық
Нарықтық қарым-қатынастар жағдайында республикадағы өнеркәсiптiк өндiрiстiң дамуына инвестициялардың әсерiн
Инвестициялар – бұл, нарықтық экономикаға өту кезеңiнде пайда болған,
Ғылыми әдебиеттерде инвестицияны анықтауда көптеген пiкiрлер бар. Пол Самуэльсон:
Әйгiлi «Экономикстiң» авторлары инвестиция түсiнiгiн кең түрде түсiндiрдi. Олардың
Инвестиция көзi болып, жинақ қаражаттары табылатыны белгiлi. Бiрақ жинақтар
В. Фельзенбаум, инвестиция түсiнiгiн мағынасы бойынша «күрделi салымдар» және
Инвестицияға анықтама бергенде, инвестицияның тек қана мазмұндылық сипаттамасына ғана
lс-тәжiрибеде әр түрлi зерттеушiлер инвестиция түсiнiгiне әр түрлi мағына
Инвестицияларды нақты (капитал құрушы) – жаңа кәсiпорын құруға, iс-әрекеттегi
Жаңа өндiрiстi құруға бағытталған инвестициялар
Өндiрiстi кеңейтуге бағытталған инвес-тициялар
Тиiмдiлiктi арттыруға бағытталған инвес-тициялар
Мемлекеттiк басқару
органдарының талаптарын орындауға бағытталған инвестициялар
Тәуекелдiлiктiң жоғары Тәуекелдiлiктiң төмен
дегейi деңгейi
1-сурет-Инвестиция түрi мен тәуекелдiлiк деңгейi арасындағы байланыс.
Кәсіпорын деңгейінде инвестициялық тартымдылықты арттыруда бірінші болып, алдағы кезеңдерге
1.2 Кәсіпорындардың инвестициялық қызметін анықтайтын көрсеткіштер
Инвестициялардың барлық түрлерiнiң кәсiпорынның тiршiлiкке қабiлеттiлiгiн сақтауда және оның
Нақты активтерге инвестициялауды дайындау және талдау, инвестициялардың түрлерiне, яғни
1) Тиiмдiлiктi арттыруға бағытталған инвестициялар. Олардың мақсаты ең алдымен
2) Өндiрiстi кеңейтуге бағытталған инвестициялар. Мұндай инвестициялардың мақсаты –
3) Жаңа өндiрiстердi құруға бағытталған инвестициялар. Мұндай инвестициялар кәсiпорында
4) Мемлекеттiк басқару органдарының талаптарын қанағаттандыру мақсатына бағытталған инвестициялар.
Инвестиция түрi мен тәуекелдiлiк деңгейiнiң арасындағы мұндай тәуекелдiлiк логикасы
Толық ғылыми-техникалық өндiрiстiк циклдi инвестициялауға болады немесе оның элементтерiн
Өндiрiстiк-экономикалық потенциалды сақтау және дамыту – кәсiпорынның өндiрiстiк –
Инвесторлар (инвестициялық iс-әрекеттi iәске асырушы немесе заңды тұлғалар), тапсырыс
Инвестициялық iс-әрекеттiң субъектiлерi ретiнде жеке және заңды тұлғалар, соның
Инвестициялық iс-әрекеттiң объектiлерiн пайдаланушылар ретiнде инвесторлар және басқа да
күрделi құрылысы ортасы, мұнда салалардың негiзгi және айнымалы өндiрiстiк
инновациялық орта, мұнда ғылыми-техникалық өнiм және интеллектуады потенциал iске
қаржылық капитал айналымы ортасы (әртүрлi түрдегi ақшалай, қаржылық және
Нақты инвестицияларды қаржыландыру көздерiн жалпы барлық экономика деңгейiнде (макродейңгей)
Жалпы жинақтар – бұл тұтынуға жұмсалмаған (тұтынуға мемлекеттiк шығындар
Жалпы мемлекет көлемiнде жалпы инвестициялар мен жинақтар бiрдей деуге
Қазiргi жағдайда қаржылық қамтамасыз етудiң маңызды көздерiнiң бiрi халықаралық
Нарықтық экономика жағдайында негiзгi инвестициялық шешiмдер шаруашылық субъект деңгейiнде
1-кесте-кәсіпорынның каржыландыру көздерiн топтастыру.
Қаржы ресурстары Кәсiпорындағы инвестициялау көзi
1 2
1. Жеке
Амортизациялық қаржы бөлiнулер (негiзгi қорлар мен материалды емес активтерге
Жалпы пайда
Тауарлар мен қызмет көрсетулердi өткiзуден түскен пайда (кәсiпкерлiк табыс.
Басқа да өткiзулерден түскн табыс.
Өткiзуден тыс нәтижелердiң (табыстар) сальдосы.
Резервтiк қор
Жөндеу қоры.
Сақтандыру резервтерi
Бақалар өткiзуден түскен түсiм (өзiндiк құн)
өткiзуден түскен табыс
Басқа да өткiзулерден түскен табыс
өткiзуден тыс табыстар
Жалпы табыс
Таза табыс
2. Тартылған қаражаттар.
2.1. Ағымадағы инвестициялық қызметтегi үлестiк қатысу қаражаттары.
2.2. Бағалы қағаздарды эмиссиялаудан түскен қаражаттар.
2.3. Еңбек ұжымының мүшелерiнiң жеке және заңды тұлғалардың табыстық
2.4. Сақтандыру төлемдерi.
2.5. Франчайзинг, селенг, аренда бойынша төлемдердiң түсуi
2.6. Басқалары Сәйкес инвесторлардың қорлары
3. Бюджеттiк қаржы бөлiнулер Бюджеттiк қаржыландыру қаражаттары
1-кестенің жалғасы
4. Бюджеттiк емес қорлардан түскен түсiмдер Бюджеттiк емес қорлардың
5. Қарыздық қаражаттар.
5.1. Банк несиесi
5.2. Басқа да қаржылық институттардың несиелерi
5.3. Бюджеттiк несие
5.4. Коммерциялық несие
5.6. Басқалары Несие берушiлердiң қорлары
6. Тартылған қаражатар
6.1. Аығмадағы инвестициялық қызметтегi үлестiк қатысу қаражаттары.
6.2.Бағалы қағаздарды эмиссиялаудан түскен қаражаттар.
6.3. Еңбек ұжымының мүшелерiнiң жеке және заңды тұлғалардың пайдалық
6.4. Сақтандыру төлемдерi.
6.5. Франчайзинг, селенг, аренда бойынша төлемдердiң түсуi.
6.6. Басқалары Сәйкес инвесторлардың қорлары
7. Бюджеттiк қаржы бөлiнулер. Бюджеттiк қаржыландыру қаражаттары
8. Бюджеттiк емес қорлардан түскен тұсiмдер. Бюджеттiк емес қорлардың
Кәсiпорынның меншiктi қаржы қорлары өзiне құрылтайшылардың бастапқы жарналарын және
Кәсiпорында инвестицияларды қаржыландырудың iрi көзiне амортизациялық қаржы бөлiнулер жатады.
Табыстан төленетiн салықтар мен басқа да төлемдер төленгеннен кейiн
Несиелiк қаражаттар несие берушiлер есебiнен құралады. Қазiргi кезде инвесторлар
Инвестициялаудың бағыттарының бiрi ретiнде лизингi айтуға болады. Лизинг деп
Бюджеттiк қаржы бөлiністері – бұл бюджеттiк қаржыландыру қаражаттары. Қазақстан
Инвестициялаудың әр түрлi түрлерiн тарту және қолдану мақсатында мемлекеттiң
Реттеу дәрежесi инвестиция объектiлiгiмен анықталады және мысалы, несиелiк инвестиция
Инвестициялық саясаттағы мемлекеттiң маңызын нарықтық экономиканың iшкi тұрақсыздығы туралы
Басқаша айтқанда Кейнс бойынша инвестициялық сұраныс динамикасы экономиканың дамуының
Елде ақша-несие саясатын қалыптастыра отырып, мемлекет (Ұлттық банк) ұлттық
Шетел капиталын тарту мақсатындағы өсiм ақыны реттеу тек дамушы
Бiрақ мұндай саясат бiр қарағанға қарапайым емес. өсiм ақыны
Мемлекеттiк реттеу проблемасы мына себептер бойынша реттеудiң бiр факторлы
Шетел капиталымен жұмыс iстеуде, оны екi кезеңге бөлiп көрсеткен
Шетелдiк капиталды тарту кезеңi;
Тартылған капиталды қолдану кезеңi;
Кәсіпорындарға шетелдiк капиталмен жұмыс iстеудiң әр кезiнде мемлекет қызметтерi
ол кредитор, донор, гарант және заем берушi рөлiн атқара
мемлекеттiк несие беру бюджет құралдарын жинақтау жолдарымен жүзеге асырылады;
көптеген елдерде мемлекеттiк бюджет есебiнен кәсіпорындар мен банктерге экспорттық
әлемдiк нарыққа сай қызмет көрсету үшiн жеке банктiк экспорттық
Кәсіпорындарға жағымды инвестициялық климат қалыптастыру үшін елдің саяси тұрақтылығы
1.3 Инвестициялық жобаларды тиімді ұйымдастыру -инвестициялық тартымдылықты арттыру негізі
Инвестициялық жобалау дегеніміз техника – экономикалық негізі бар (сызулар,
Жоба – бұл техникалық материалдар(сызба, есептер, жаңа құрылған гимараттардың
Ең алдымен өндірістік бағытта инвестициялық жобаны өндеу ұзақ мерзім
Инвестициялық жобаны нарыктық көрсеткіштердің көмегімен тиімді бағалау үшін жұмыстын
Жобаны қаржыландыратын инвесторларды процестің жасалуы емес, оны өткізуден алатын
Жобамен жұмыс істеу мезгілінің басталуы мен аяқталуы құжатты түрде
Жобаның басталу кезінен өтімділік кезеңге дейінгі уақыт аралығы инвестициялық
Инвестициялық циклды 3 топқа бөлуге болады. Оның әркайсысының өз
нвестицияға дейінгі- бастапқы зерттеулерден инвестициялық жобаны қабылдау шешіміне дейін,
ивестиция кезеңі- келісім- шарт жасау кезеңі
өндірістік- кәсіпорынның немесе объектінің шаруашылық қарекет ету кезеңі.
Инвестициялауға дейінгі және инвестициялау кезіндегі этаптар инвестициялық жобалау облысына
Инвестицияға дейінгі кезде болашақ объектіні жобалау қарастырылады. Кәсіпорын инвестиция
Жобаның алғашкы кезінде күтпеген жағдайларды ескеруге болады. Ол үшін
Екінші инвестициялық кезенде жоба мыналарды енгізеді:
жобалық кәсіпорынды таңдау;
жобалық сызуларды және модельді объектілерді дайындау;
жобалық және құрлыстық жұмыстын алдын – ала жоспары;
деталдық жоспарлау және спцификация;
құрлыстық орындардын сызбасы.
Осы кезеңде бас мердігер және субмердігер тағайындалады. Мердігерлер мен
Инвестициялық кезеңде орындалған көп нұсқаулы есептер нақты жобаны, оның
Жобалау үрдісін 2 кезеңге бөлуге болады:
жоба алдындағы;
нақты жобалау.
Жобалау алдындағы кезең инвестиция салудың алғы шарттарын жасайды. Дәл
Нақты жобалау өзі екі кезеңді енгізеді:бастапқы және соңгы жоба.
Өндірістің техника-ұйымдастырушылық дәрежесінің көтерілуі соның ішінде: еңбек,еңбек құралдары және
Барлық жалпы көрсеткіштер жиынның технкалық және ұйымдастырушылық тиімділігін сипаттайтын,
Еңбек өнімділігінің, еңбекақы қоры жоғарылауы;
Материал қайтарымдылығының өсуі (материалдар шығынын азайту);
Негізгі қор қайтарымдылығын көтеру;
Айналым коэффициентінің артуы;
Өнім көлемін жоғарылату;
Өнімнің өзіндік құнының төмендеуі;
Қаржылық тұрақтылық жағдайын көрсеткіштерін жоғарылату;
Инвестициялық мүмкіншіліктерді қолданудың экономикалық тиімділігі барлық материалдық салаларға ортақ.
Жобалау үрдісіндесінде болашақ объектінің негізгі мәселелері шешіледі. Олар: өз
Тәжірибеде кәсіпорынның жобасын жасау, өндеу кезінде мынандай бөлімдерді өзіне
түсіндірмелі хат;
техника-экономикалық бөлім;
бас жоспар;
енбек күші;
құрлыстық бөлім;
өндірісті баскару жүйесі;
сметалық құжаттар.
Инвестициялық жобаның әр жұмысының кезенінде оның құндық бағасы аңықталады.
Инвестициялық процестін әр кезеңінде жобаның экономикалық өтімділігі, табыстылығы аңыкталады.Басқа
Кәсіпорындар барлық инвестициялық ұсыныстарды «жинағанда» оларды бағалау жэне ранжирлеу
Барлық өркенниетті мемлекеттерде неғұрлым болашағы бар кәсіпорындар өз қызметтерін
Инвестицияны қажет ететін себептер көп болуы мүмкін, бірақ жалпы
Инвестициялық сипаттағы бақылау шешімін қабылдау процесі негізінде болашақ ақша
Қаржылық мененджмент тәжірибесі инвестициялық қызметтерді бағалаудың келесі әдістерін атап
Капитал мен табысты дисконтау. Матариалдық негізін ақша құрайтың қаржы
Табысты дисконтау- капитал салу мерзіміне байланысты табысты әкелу. Дисконтау
К=К*(1+n),
К- салымдардың бастапқы сомасынан t-мерзімінің аяғында капиталдың салымдарының мөлшері.
К- салынған капиталдын мөлшерін ағымдағы бағалау, яғни бастапқы салым
n-дисконтау коэфициенті (яғни табыстылық нормасы немесе пайыз мөлшерлемесі) бірлік
Д=К (1+n)-К,
Д- косымша табыс, тенгемен
Ағымдағы мезгіл позициясынан болашақ ақша түсімдерін бағалау үшін табысты
Біріншіден, әр уақытта ақшаның құнсыздануы болады, екіншіден,анықталған минимум мөлшерінен
Таза табыс келтіретін эффекті есептеу әдісі. Бұл әдіс бастапқы
PV= Рк/ (1+r )e ;
NPV= Рк/ (1+r )e -С-С ;
Егер: NPV> 0, онда жобаны қабылдау керек
NPV1, жобаны қабылдау керек
PIIC /28/
Инвестицияны өтелу мерзімінің көрсеткішін есептеу қажет. Сонымен қатар талдауда
- кәсіпорын басшылары жобаның табысты емес, көбінесе өтімділік проблемасын
- инвестиция тәуекелділіктің жоғарғы деңгейімен байланысты, сондықтан өтелу мерзімі
2 «МаҚтарал» Ақ-ң инвестициялық ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН талдау
2.1 «Мақтарал» АҚ-ң экономикалық қызметін талдау
Оңтүстік Қазақстан облысында орналасқан бұрынғы атауы Славяндық мақта тазалау
1958-1960 жылдар аралығында зауыт реконструкцияландырылып, соның нәтижесінде жаңа ғимарат
Шикізат түріндегі мақьаны дайындау бойынша зауыттар арасында бәсекелестік туындайды.
2000 жылы Сарыағаш қаласында жанар-жағармай материалдрын сатумен айналысатын «САБИ»
«Мақтарал» АҚ-ны өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Азаматтық кодекс,
2001 жылы 29-қыркүйек айындағы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен құрылған
Кәсіпорынның өнім өңдеуімен өткізу көлемі бір-бірімен байланысты көрсеткіш болып
Жалпы өнім – аяқталмаған өндірісті қосқандағы кәсіпорынның барлық шығарылған
өнім өткізу көлемі өнімді жөнелтумен немесе төленуімен анықталады. Ол
2-кесте- «Мақтарал» АҚ-ң өңдеу және өткізу көлемін талдау
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2004 2005 +/- ауытқу
1 Өңдеу көлемі құндық түрінде натур. түрінде мың тг.
тонна 1128777
86 2031800
112 903023
26 180
130
2 Өткізу көлемі құндық түрінде натур. түрінде мың тг.
тонна 1581484
121 2030690
113 449208
-8 128
93,3
Деректер көздері: «Мақтарал» АҚ-ның мәліметтерінен
Өңдеу көлемі құндық түрінде 2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін, жұмыс нақты өнім мен
Ұйым құрылымы бөлімдердің өзара жақсы байланыста болуын, жауапкершілік пен
«Мақтарал» АҚ-да 2005 жылғы деректер бойынша 592 адам жұмыс
басқару аппараты – 34 адам;
өндірістік персоналдар – 385 адам;
қойма персоналдары – 18 адам;
құрама жұмысшылар – 93 адам;
Кәсіпорынның басқару аппараты, сондай-ақ жұмысшылар жоғары кәсіпті мамандармен қамтылған.
2-кесте-еңбек ресурстарының көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер
Өлшем
бірлігі 2004 2005 Ауытқу
+/-; %
1 Жұмыскерлер саны адам 610 592 -18 97
2 Еңбек өнімділігі мың
теңге 2571 3430 859 133
3 Жылдық еңбекақы қоры мың
теңге 170990 190600 19610 111
4 1 жұмыскердің орташа айлық еңбекақысы теңге 23359 26829
Деректер көздері: «Мақтарал» АҚ-ның мәліметтерінен
Кестеде көрсетілгендей 1 жұмысшының орташа айлық еңбекақысы 3470 теңгеге
1-сурет «Мақтарал» АҚ-ның ұйымдық құрылымы.
Нарықты экономика жағдайында кәсіпорынның техника-экономикалық және қаржы экономикалық жағдайын
Шаруашылық субьектілердің экономикалық қызметін талдаудың көмегімен кәсіпкерлік қызметінің жоспары
«Мақтарал» АҚ-ның мәліметтерін пайдалана отырып, қызметіне талдау жасап есептеп
«Мақтарал» кәсіпорынының қаржы – экономикалық жағдайын талдау үшін алдымен
1. көрсеткіш бойынша, өткізілген өнімнен түскен табыс :
Әрине өнімді өткізу ол кәсіпорынның шығарылған өнімінің ең соңғы
2-кесте- «Мақтарал» АҚ-ның қызметін техника-экономикалық талдау.
№ Көрсеткіштер
Жылдары Ауытқулар
2004 2005 +/- %
1 Өнімді өткізуден түскен табыс мың тг 1581484 2030692
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг 1447564 1805992
3 Жалпы табыс мың тг 133920 224700 90780 168
4 Кезең шығындары мың тг 398747 547104 148357 137
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың тг -264827 -322404
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс мың тг 406670
7 Салық салынғанға дейінгі табыс мың тг 141843 67185
8 Таза табыс мың тг 99290 47029 -52261 47
9 Жұмыскерлердің тізімдік саны адам 610 592 -18
10 Жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры мың тг 170990
11 1 жұмыскердің орташа айлық еңбек ақысы тг 23359
12 Негізгі қорлардың жылдық орташа құны мың тг 532687
13 Қор сыймдылығы тг 0,34 0,39 0,05 115
14 Қор қайтарымдылығы тг 2,96 2,5 -0,1 84
15 Жұмысшылардың негізгі қормен қарулануы мың
тг 873 1371 498 157
16 Өнімнің 1 теңгесіне кететін шығын тг 0,91 0,88
17 Еңбек өнімділігі мың тг 2571 3430 859 133
Деректер көзі: «Мақтарал» АҚ-ның мәліметтері негізінде жасалынды.
2. көрсеткіш бойынша өткізілген өнімнің өзіндік құны:
Бұл кәсіпорынның басқару есебі қалай жүргізіліп жатқанын аңғартатын көрсеткіш.
3. көрсеткіш бойынша жалпы табыс:
Жалпы табыс кәсіпорынның нақты нәтижелігін көрсететін көрсеткіш ретінде қарастырылмайды.Себебі
4. көрсеткіш бойынша кезең шығындары:
Бұл көптеген кәсіпорындардың шығыстар бөлігіндегі көптеген үлестерді алатын бөлігі.
5. көрсеткіш бойынша негізгі қызметтен түскен табыс:
2005 жылы негізгі қызметтен түскен табыс 575777 мың тг.
6. көрсеткіш бойынша негізгі емес қызметтен түскен табыс:
Негізгі емес қызметтен түскен табыс 2005 жылы 17081 мың
7. көрсеткіш бойынша салық салғанға дейінгі табыс:
Бұл көрсеткіш табыстың 2004 жылмен салыстырғанда 74658 төмендегенін көрсетуде.
8. көрсеткіш бойынша таза табыс:
Таза табыс көрсеткіші 52261 мың теңгеге төмендеуде. Осының салдарынан
9. көрсеткіш бойынша жұмысшылардың тізімдік саны:
Жұмысшылардың тізімдік саны сәйкесінше 18 адамға азайып отыр.
10. көрсеткіш бойынша жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры:
Еңбек ақы қоры Қазақстан Республикасының Заң, нормативті актілері, сондай-ақ
11. көрсеткіш бойынша жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақысы:
Жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақасы инфляция деңгейі және кәсіпорынның
12. көрсеткіш бойынша өндірістегі негізгі қордың жылдық орташа құны:
негізгі қордың орташа жылдық өсімі біріншіден, негізгі қорларды қайта
13. көрсеткіш бойынша кор сыймдылығы:
Қор сыймдылығы 2005 жылы өндірілген өнімнің 1 теңгесіне 0,39
14. көрсеткіш бойынша қор қайтарымдылығы:
Қор қайтарымдылығы кері көрсеткіш, сондықтан әрбір негізгі құралдардың бір
15. көрсеткіш бойынша жұмысшылардың қормен қарулануы:
Бұл - әрбір жұмысшыға қанша негізгі қордың келетін деңгейін
16. көрсеткіш бойынша өнімнің 1 теңгесіне кететін шығыны:
Кәсіпорынды шығындар есебін жақсы білетін мамандар қарастырмайынша, кәсіпорынның инвестициялық
«Атамекен» АҚ-ның башылығының алға қойған міндеттері бойынша - сырттан
«Мақтарал» АҚ-ң қаржылық жағдайын талдау
Нарық қатынастары жағдайында кәсiпорынның қызметi және оның дамуы көбiне
Себебі – бұл кәсіпорынның тәуелсіздігі, меншік иелерінің пайызы, жұмыскерлер
Кәсіпорынның қаржы-экономикалық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді. Оларды келесідей
Ішкі және сыртқы ортаға байланысты;
Маңыздылығына қарай – басыңқы және басыңқы емес;
Қарапайым (жәй) және күрделі;
Тұрақты және уақытша;
Кәсіпорындағы ішкі факторлар өзінің қызметіне байланысты болады. Қаржылық –
Инвестициялық тартымдылықтың маңызды факторларының бірі – кәсіпорындағы қаражат құрамы
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығына қарыздық міндеттемелер нарығының үлкен әсер етуі
Тәуелсіздік коэффиценттің мәні – кәсіпорын сырттан тартылған қаржыдан қаншалықты
Тәуелсіздік коэффиценттін мешікті капиталды барлық авансталған капиталған бөлумен анықталады.
Ктәуелсіздік =Мк/Бв
КТ (2004 ж) = 127908 / 2882565 = 0,4
КТ (2005 ж) = 1297247 / 4103471 = 0,3
Бұл деректерден, кәсіпорынның меншікті капиталының шоғырлануы 0,1 позицияға төмендегенін
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық міндеттемелер қатаң сақталатын
3-кесте -»Мақтаарал» АҚ-ның капиталының құрамы және құрылымы.
№ Көрсеткіштер 2004 2005 Өзгерістер
соммасы мың тг. % соммасы мың тг. % +/-
1 Баланс валютасы мың тг.
соның ішінде:
Меншікті капитал мың тг.
Қарыз капитал мың тг. 2882565
1279081
1603484 100
44,4
55,6 4103471
1297247
2806224 100
31,6
68,4 1220906
18166
1202740 142,3
101,4
175
2 Тартылған капиталдың меншікті капиталға қатынасы коэффиценті Х 1,2
3 Тәуелсіздік коэффиценті Х 0,4 Х 0,3 -0,1 75
4 Тартылған капиталдың щоғырлануы коэффиценті Х 0,56 Х 0,68
5 Меншікті капиталдың табыстылық коэффиценті Х 0,01 Х 0,008
6 Қаржыландыру коэффиценті Х 0,8 Х 0,5 -0,3 62
Деректер көздері: «Мақтарал» АҚ-ның мәліметтерінен.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын келесі көрсеткіші тартылған капиталдың меншікті
Кқ / ш = Тк / Мк ;
Тк – тартылған капитал
Мк – меншікті капитал
Кқ / ш 2004 = 1603484 / 1279081 =
Кқ / ш 2005 = 2806224 / 1297247 =
Бұл коэффиццент кәсіпорынның меншікті қаражаттарының әрбір теңгесіне қанша қарыз
Келесі, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың тартылған капиталға
Кқ = Мк / Тк ;
Мк – меншікті капитал
Тк – тартылған капитал
Кқ 2004 = 1279081 / 1603484 = 0,8
Кқ 2005 = 1297247 / 2806224 = 0,5
Бұл коэффицент жоғары болған сайын, соғұрлым банктер мен инвесторлар
Әдетте кәсіпорындар кезеңдегі және жылдық бухгалтерлік есеп беру көрсеткіштеріне
Абсалютті өтімділік коэффиценті.
Кабс = ақша қаражаты / ағымдағы міндеттемелер
Кабс 2004 = 68957 / 689498 = 0,1
Кабс 2005 = 267971 / 1487298 = 0,18
Кәсіпорынның абсалютті өтімділігі 2005 жылы 1,8 есе өскен. Бұл
Аралық өтеу коэффиценті:
Кар. өтеу = ағымдағы активтер - ТМЗ / ағымдағы
Кар. өтеу 2004 = 620548 / 689498 = 0,89
Кар. өтеу 2005 =1070854 / 1487298 = 0,72
Бұл мәннің төмендеуі «Мақтаарал» АҚ-ның ақша қаражаттарының түсуін қамтамасыз
Кағымдағы = ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттемелер
Кағымдағы 2004 = 1241096 / 689498 = 1,7
Кағымдағы 2005 = 2825866 / 1487298 = 1,89
Бұл көрсеткіштердің ұсынылатын мәні 2 ≥ 1 болғандықтан, 2-ден
2.3 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын талдау
«Мақтарал» АҚ-ы бәсекелестік қабілетін жоғарлату мақсатында кәсіпорынның реконструкциясымен, қайта
отандық және шетел нарығында мақтаға сұраныстың әрдайым болуына;
жобаны іске асырудың негізгі қозғаушы күші болып, тазаланған мақтаға
жобаны іске асыру үшін «Мақтаарал» АҚ-ы дамыған инфрқұрылымға, нарық
осы алғашқы жобаны іске асырғаннан кейін кәсіпорын өндірісті модернизациялаудың
«Мақтаарал» АҚ-ы жаңа технологияны меңгеру үшін қажетті кәсіпқойлық деңгейге
Жобаны іске асырудың негізгі мақсаты шетел нарығына жоғары сапалы
Жоғарыдағы шарттарды орындау өнімінің бәсеке қабілеттілігін жоғарылатып және оған
Өнімді өткізу саясаты арнайы маманданған маркетингтік қызмет айналысады. Ол
Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығының жауапты кезеңі инвестициялық жобаны экономикалық негіздеу
Ұзақ мерзімдегі инвестиция салуда өнімнің өміршеңділігі есепке алынады. Дүние
«Мақтаарал» АҚ-ның басшылығының шақыруымен мамандардың есептеулері бойынша кәсіпорынға
4-кесте- «Мақтаарал» АҚ-ның инвестиция тарту мақсатында есептелінген инвестициялық жобасы.
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
1 Өнімді өткізуден түскен түсетінтабыс, мың тг. 75000
2 Жұмысшылардың жылдық еңбек ақысы, мың тг. 20000 21000
3 Шикізат, материалдар құны, мың тг. 25000 27500 30000
4 Тұрақты шығындар, мың тг. 1000 1000 1000 1000
5 Амортизациялық аударымдар, мың тг. 10000 10000 10000 10000
6 Кредит пайыздары бойынша, мың тг. 12500 12500 9400
7 Салық салынғанға дейінгі табыс, мың тг. 6500 16000
8 Табыс салығы (30%), мың тг. 1950 4800 8880
9 Жобаланған таза табыс, мың.тг 4550 11200 20720 23940
10 Операциялық қызметтен түсетін таза түсімдер, мың тг. 14550
Деректер көздері: «Мақтаарал» АҚ-ның мәліметтерінен.
Осы кесте нәтижесінде «Мақтаарал»АҚ-ның инвестициялық түсімі инвестициялық жобаға байланысты
5-кесте- «Мақтаарал» АҚ-ның инвестициялық жобадағы қаржылық қызметі.
1 Меншіктікапитал, мың тг. 10000 - - - -
2 Ұзақ мерзімді қарыздар, мың теңге. 50000 - -
3 Қарызды өтеу, мың теңге. - -12500 -12500 -12500
4 Қаржылық қызмет сальдосы, мың теңге 60000 -12500 -12500
5 Нақты қаражаттар түсімі, мың теңге -45450 21200 30720
6 Нақты қаражаттардың сальдосы мың теңге 14550 8700 18220
7 Жинақталған нақты қаражаттар сальдосы, мың теңге 14550 23250
Деректер көздері: «Мақтаарал» АҚ-ның мәліметтерінен.
Кестенің нақты инвесторлардың зерделеп, қарастыратын позициясы. Нақты қаражаттар түсімі
6-кесте- «Мақтаарал» АҚ-ы жобасының тиімділігінің негізгі көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер Жылдар
1-ші 2-ші 3-ші 4-ші 5-ші
1 Инвестициялық қызметтің әсері (тиімділігі) мың тг. -60000 -
2 Нақты ақшалай қаражаттардың түсімі, мың тг. -45450 21200
3 Операциялық қызметтің әсері (тиімділігі) мың тг. 14550 21200
Деректер көздері: «Мақтаарал « АҚ-ның мәліметтерінен.
Бұл жоспарланған жоба әрине, Қазақстан Республикасының ішкі және сыртқы
3 кәсіпорындардың Инвеститциялық тартымдылығын АРттыру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығын жетілдіру
Қазақстан халқына ел Президентiнiң жолдаған «Қазақстан-2030» Жолдауында республика экономикасына
Инвестицияларды экономикаға тарту iшкi жинақтардың және қаражаттардың жетiспушiлiгiнен құтылуға,
Экономика дамуының құрылымдық өзгерiстерiн табысты iске асырудың, жаңа ғылыми-техникалық
Реттеу дәрежесi инвестиция объектiлiгiмен анықталады және мысалы, несиелiк инвестиция
Шетел капиталымен жұмыс iстеуде, оны екi кезеңге бөлiп көрсеткен
Шетелдiк капиталмен жұмыс iстеудiң әр кезiнде мемлекет қызметтерi мен
Мемлекеттiк кепiлдiктер Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiгiмен мемлекеттiк емес сыртқы
Егер өтiнiш беретiн тұлғаның сәйкес несиелiк рейтингi және инвестициялық
2. Кәсiпкерлiктiң акционерлiк емес әдiстерiн реттеу. Бұл процесс әлемде
3. Халықаралық кәсiпкерлiктiң тiкелей және портфельдi түрлерiн реттеу ақша-несие,
Күштi бюрократтық аппараты бар мемлекет инвесторлардың тәуелсiздiк жағдайымен кейде
Шетелдiк капитал мен инвестицияны тарту және қолдану саясаты негiзiнде
Бұл принциптер келесiлер:
1. Экономикалық қауiпсiздiк принципi. Халықаралық мемлекеттiк және банктiк несиенi
2. Мемлекеттiң инвестициялық мақсаттарын iске асыру принципi. Шетелдiк инвестициялар
3. Шетелдiк капиталды қолдану бағыттарының сатылығы мен басымдылық принципi.
а) импортты алмастыру
б) экспортқа бағытталу
в) ғылым сиымды технология негiзiнде экономиканы құру.
4. Несиенi қолданудың жобалық әдiсi принципi. Сыртқы заем берудi
5. Несие құнынан iшкi қор жинау нормасының асуы принципi.
6. Жобамен несиенi тарту принципi. Бұл принцип төртiншi принциппен
7. Жобаны iрiктеу кезiндегi конкурстылық принципi. Жобалар арасында приоритеттi
8. Сыртқы заем берудiң әрттүрлi формаларын салыстырмалы бағалау принципi.
9. Инвестициялық хал-ахуалды жақсарту принципi.
10. Шетелдiк капиталдың стратегиялық және басымды салаларға кiруiн шектеу
11. Шетелдiк инвесторлар үшiн тең құқылы жағдай принципi. Шетелдiк
12. Табысты аударуға уақытша шектеу принципi. ТМД-ның кейбiр елдерiнiң
Мемлекеттiк саясат принциптерi жүзеге асыру кезiнде маңызды жағдай несие
Мемлекеттiк механизм шетелдiк капитал мен инвестицияны тарту және қолданудың
Қазақстанда кпиталды тарту тәжiрибесiнiң тағы бiр кемшiлiгi туарлары несиенi
3.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру жолдары
Қазақстанның Инвестициялық қоры Қазақстан Республикасының мемлекеттік даму институттарының бірі
Қазақстанда және дүниежүзінің басқа елдеріндегі салаларды дамыту беталысын талдау
ауыл шаруашылық өнімдерін қайта өңдеу (консервілік, жүнді және мақтаны
құрылыс материалдарының өндірісі (алғашқысынан бастап құрылыс материалдарының әрлеу мен
әйнек өнеркәсібі;
химия және мұнай химия өнеркәсібі;
металлургия;
машина жасау;
орман және ағаш өңдеу өнекәсібі;
балық өнеркәсібі;
инфрқұрылым (энергетика және көлік).
Қазіргі уақытта қор қызметінің түйіні құрылымды құрайтын мәні бар
Құрылғанына көп уақыт өтпеседе, ел экономикасына өзіндік бедері мен
Әр саладағы көптеген кәсіпорындарға инвестиция салып, оларды акционерлендіруіне қарап,
Қазақстанның инвестициялық қорының құрылу арқылы елімізде қазір үлкен бір
Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттын ерекшелігі техникалық қаруландыруға салымдар және
Кәсіпорында инвестициялық тартымдылықты арттыру саясатын жүргізген кезде мыналарды ескеру
өндіріс орынның қаржылық ахуалы;
өндірістің техникалық дәрежесі;
аяқталмаған құрылыс;
лизинг арқылы құрал-жабдыктарды алу мүмкіншілігі;
меншікті қаржының жеткіліктілігі;
капитал нарығының конъюктурасы;
мемлекеттен келетін жеңілдіктер;
инвестициялық бағдарламаның коммерциялық және бюджеттік тиімділігі;
сақтандыру қызметі;
салық;
маркетингтік зерттеу;
өнімнің сату бағасы;
өнімді сатудағы географиялық шекараның жағдайы;
жалпы өнімнің мөлшері;
инвестициялық саясат жүргізетін уақытта тұтынушылардың сұранысының динамикасы;
нарықтағы бәсекелестік дәрежесі;
техникалық мүмкіншілігі және дамыту мүмкіншлігі.
Инвестицияны өндіріс орнында басқаруды жақсарту үшін мынандай шараларды қолдану
инвестиция кызметінің қажеттілігін табу;
инвестициялық табыстың үлес салмағын преферениялау болып табылады, яғни мемлекет
инвестициялық салыктық преференциялар;
кеден баждарын салудан босату;
мемлекеттік заттай гранттар.
Инвестициялық преференцияларды беру талаптары:
көздетілген қызметтердің басым түрлерінің тізбесіне сәйкес болу керек;
осы заманға сай техникалар қолдана отырып жаңа өндірістер құру,
Қолданылып жүрген инвеститцияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келсiмдердiң
«Мақтарал» кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында, инвестициялық жоба жасалынды.
отандық және шетел нарығында мақтаға сұраныстың әрдайым болуына;
жобаны іске асырудың негізгі қозғаушы күші болып, тазаланған мақтаға
жобаны іске асыру үшін «Мақтарал» АҚ-ы дамыған инфрқұрылымға, нарық
осы алғашқы жобаны іске асырғаннан кейін кәсіпорын өндірісті модернизациялаудың
Жобаны іске асырудың негізгі мақсаты шетел нырығына жоғары сапалы
«Мақтаарал» АҚ-ның қаржы көрсеткіштерінің құрамына:
Құрылыс алаңын дайындау, жобалық-зерттеу және жобалық-конструторлық жұмыстар, технологилық құрал-жабдықтар
Жобаны іске асыру кезеңіндегі ақша қаражаттарының түсу көлемі мен
Негізгі экономикалық көрсеткіштер;
Инвестициялық шығындар және қаржыландырудың жоспары;
Өндіру мен өткізудің бағдарламасы;
Жабдықтардың күтілуі мен жөнделуі;
Әкімшілік және үстеме шығындар;
Айналым капиталдың қажеттілігі;
Амортизациялық аударымдар;
Ақша қаражаттарының қозғалысы;
Жоғарыдағы шарттарды орындау өнімінің бәсеке қабілеттілігін жоғарылатып оған ішкі
Қорытынды
Инвестициялар – бұл, нарықтық экономикаға өту кезеңiнде пайда болған,
Инвестициялық iс-әрекет еліміздің экономикасын дамытудың маңызды факторларының бiрi болып
Елдiң экономикалық өсуiнiң орнықты қарқынына қол жеткiзу үшiн тiкелей
а) Жалпы инвестициялық ахуалды жақсарту;
ә) Жаңа инвестицияларды тартуды жандандыру;
б) Инвестицияларды мемлекеттiк қолдаудың жүйесiн одан әрi жетiлдiру; Инвестициялық
Жаңа инвестицияларды тартуды жандандыру мақсатында халықаралық қаржы және экономикалық
Тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк қолдаудың жүйесiн жетiлдiру инвестицияларды мемлекеттiк қолдаудың
Инвестициялық тартымдылықты арттыру iс-әрекеті еліміміздің экономикасын дамытудың маңызды факторларының
Бірінші бөлімде кәсіпорыннның инвестициялық тартымдылығын арттырудың теориялық негіздері қарастырылған.
Екінші бөлімде «Мақтаарал» акционерлік қоғамының нарықтағы сипаттамасы, сондай-ақ экономикалық,
Үшінші бөлімде Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығын жетілдіру және кәсіпорынның
Міне осыншалықты тәжірибеден кейін барып кәсіпорында тиімді жүйе пайда
Кәсіпорынның бәсекегеқабілеттілігін сақтау үшін, жұмыс бір нақты өнім мен
Ұйымдастырушы құрылым әр бөлімнің бір-бірімен деген байланысын қамтамасыз етеді
Ұйымдастыру жұмыстарын алға жылжыту үшін құқықтары жақсы білу керек,
Ұйымдастырушы структура ең бастысы фирманың барлық бөлімдерінде жақсы байланыс
Сонымен алға қойылған мақсаттар мен оның орындалу мүмкінділігі өте
Пайдаланылған әдебиеттер Көздері
1. Н.Ә. Назарбаев Қазақстан 2030. Барлық Қазақстандықтардың өсіп өркендеуі,
2. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақстан
3. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында.
4. Богатов В.В. Инвестиции: Инвестиционный портфель. Источник финансирования. Выбор
5. Беренс В., Хавранек П.М. Руководство по оценке эффективности
6. Вахрин П.И. Инвестиции: Учебник. М: Дашков и К
7. Липсис И.В. и др. Инвестиционный проект: методы подготовки
8. Ефимов Б.И. Инвестиционный комплекс технического процесса. М: Наука
9. Ендовицский Б.И. и др. Практикум поинвестиционному анализу. Уч.
10.Косолапов Г.В. Анализ финансовой устойчивости предприятия// Бизнес и буудущее.
11. Кульман Анри О современных методах финансового анализа //
и банки.-2002.-№68-9б.
12.Экономика предприятия. Учебник для Ву3зов. В.Я. Горфинкеля,проф.В.А. Швандара.-2-е изд.,перераб
13. Кэмпбелл Р. Макконел, Стэнли Л., Брю Экономикс. Т.2.
14. Савицкая Г.В Анализ хозяйственной деятельности предприятия. Минск,2004-530б.
15. Маркарьян Н.А Герасименко Г.П Финансовый анализ-М: «ПРИОР,1999-360б.
16.Торговое дело: экономика и организация. Под.ред. Л.А Брагина :ИНФРА-М,2001.-320б.
17. Павлова Л.Н. Финансовый менеджмент.Управление денежным оборотом предприятий: Учебник
18. Стоянова Е.С Финансовый менеджмент в условиях инфляции.-М.Перспектива,2003-360б.
19. Грузинов В.П Экономика предприятия. М ЮНИТИ.2003-450б.
Ковалев В.В. Финансовый анализ. Управление капиталом. Выбор инвестиции. Анализ
Финансовое управление компании.Под.ред.Е.В Кузнецовой.-М Фонд «Правовая культура»,1999-450б.
Крейнина М.Н. Финансовое состояние предприятий. Методы оценки.-М.Издательство «ДИС»,1999-280б.
23. Маркетинг.Учебное пособие/ Под ред. Д.э.н., профессора Мамырова
Н.К.-Алматы.Экономика,1999-450б
24. Давильбекова Ж. Роль иностранных инвестиций в экономике
Казахстана // Аль-Пари. –2001. N1-1. -.73-77.
25. Еспенбетова Б. Обоснование инвестиционной политики
накопительных пенсионных фондов // Банки Казахстана. –2002. –
N11. –с.56-63.
26 Мухетдинова Н. Инвестиции и государственная инвестиционная
политика // Российский экономический журнал. -–2002. N8. –с.50-
27. Колтынюк Б.А. Инвестиционные проекты. Учебник , ИНФРА-М,2001.
28. Валдайцев С.В. и др. Инвестиции: учеб. Москва: «Проспект»
2004г
29. Налоговый Кодекс Республики Казахстан.Алматы.2005ж
30. Ихданов Ж., Орманбеков Ә. Экономиканы мемлекеттiк реттеудiң
мәселелерi. Алматы: Экономика, 2002 ж.
31.Идрисов А.Б. «Cтратегическое планирования и анализ
эффективности
инвестиций» М:1998 г.
Инвестиций в Казахстане: Материалы научно-практической конференций // Под.ред. Н.К.
Инвестиционная деятельность в Республике Казахстан: Статистический сборник // Под.ред.А.А.
34.Инвестиционная привликательност: Южно-Казахстанская область –
Investment Attractiveness: Soutth Kazakhstan oblast; Информационный
справочник. Алматы: Нурлы алем, 2000 г.
35.Карамендин Т. Роль иностранных инвестиций в экономике Казахстана //
36Кирюхин Ю. Инвестиционная политика в области, Анализ и предложения
36.Кирин А.В. Регулирование иностранных инвестиций в экономический развитых странах.
Концепция государственной политики РК (проект). –Алматы. –2003.
38.Кочуров Н.И. Государственное регулирование инвестиционной деятельности в условиях рынка.
39.Мамырова М.К. Эффективность инвестиций в промышленном производстве: Монография. –Алматы:
40.Майлин Б. Иностранные инвестиции в экономике Казахстана: анализ, объемы,
41.Мухетдинова Н. Инвестиции и государственная инвестиционная политика // Российский
42.Назарбеков К. Особенности инвсетиционного рынка в Казахстане// Аль-Пари. –2001.
43.Назарбеков К. Имидж уже создан. Инвесторы проявляют интерес //
44.Омаров А.Д. Инвестиционные целевые концепции развития и совершенствования государственной
45.Шалгимбаев К. Релизуя государственную инвестиционную политику //Казахстанская правда. –2002.
Статистический ежегодник Казахстана, 2003. Алматы: Агенство Республики Казахстан по
47.Региональный статистический ежегодник Казахстана. Статистический сборник // Под.ред. Смаилова
48. Минин Б.А. Уровень качества. Социально- экономические вопросы оценки
49.Каренов Р.С. Терминология рыночной экономики и бизнеса. Алматы: Гылым,
50.Турсумбаев Б.М., Петренко И.Я., Исмуратов С.Б. Основы организа-ции бизнеса.
51.Трубилин А. Конкурентоспособность – главный фактор эффектив-ности производства //
52.Белый Е., Барашков С. Конкурентоспособность и качество продукции: два
53.Мамыров Н.К., Саханова А.Н. и др. Государство и бизнес.
54.»О вступлении Казахстана в ВТО» С.Туржанов - директор Департамента
55.»Взгляд Президента» // «Казахстанская правда» // №13, 2004, 31
3
2 цех
3 цех
1 цех
Басты технология
Кәсіпорын персоналы
Транспорт бөлімі
Төлем бөлімі
Маркетинг бөлімі
Сапа және бақылау бөлімі
Қарж-есеп бөлімі
Заңгер
Өндіріс, техникалық мәселелерден, қамтамасыз етуден, вице президент
Президент
Акционерлердің жиыны