Мазмұны :
І Кіріспе........................................................................................................................3
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Тұлғаның әлеуметтік типі туралы түсінік .........................................................5
2.2. К. Маркс З. Фрэйд, Т. Парсонс және
2.3. О. Крегер мен Дж.Тьюсонның тұлғалық 16 психотипін
ІІІ Қорытынды ............................................................................................................23
ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................25
Ү Сілтемелер ..............................................................................................................26
І Кіріспе
Жеке тұлғалардың әлеуметтік тыныс-тіршілігін сан жағынан да бағалауға
Тұлғаның әлеуметтік типі дегеніміз-адамдардың тарихи, мәдени және әлеуметтік
Әлеуметтік мінез-құлықтың түбегейлі қалыптасуын Э. Фром әрбір тұлғаның
Қазіргі әлеуметтану саласында тұлғаларды олапрдың құнды бағыт-бағдары мен
Олар:
-дәстүршілдер негізінен мынадай құндылықтарды: міндетті, тәртіпті, жөнге салушылықты,
-ал идеалистер, керісінше, дәстүрлік нормаларға, тәуелсіздікке бейім болады
-фрустрировтік мінез –құлыққа адамның өзін өзгеден төмен бағалауы,
-реалистер өзін-өзі ел алдында айрықша көрсетуді міндет санайды
-гедонистік материалистер ең алдымен «осы жерде және дәл
Батыс әлеуметтанушыларының зерттеулері көрсеткендей, қоғамдық өмірдің әр саласындағы
ІІ Негізгі бөлім
2.1.Тұлғаның әлеуметтік типі туралы түсінік
Әлеуметтануда солармен қатар тұлға типтерін модальдық, идеалдық және
Батыс әлеуметтанушыларының зерттеулері көрсеткендей, қоғамдық өмірдің әр саласындағы
Сонымен қатар әлеуметтануда осы айтылғандарға кереғар механизмдердің болатыны
Әлеуметтанушылар мен психологгар социалистік қоғамда мейлінше тұрақты түрде
Кез-келген тұлға өзінің әлсіздігі мен шарасыздығын психологиялық тұрғыдан
Тұлғаның әлеуметтік типі дегеніміз-адамдардың тарихи, мәдени және әлеуметтік
Әлеуметтік мінез-құлықтың түбегейлі қалыптасуын Э. Фром әрбір тұлғаның
Социологиялық білімнің ерекше бір саласын тұлға социологиясы. Не
Әлеуметтік тарихи даму процесінде индевид ең алдымен мүшеленбеген
Көптеген зерттеушінің пікірінше индивидтің әлеуметтік қауымдастықтан тарихи процестің
Әлдеқайда кешірек, «қола ғасырының» мемлекеттің алғышарттары құлағаннан кейін,
Және тек «остік уақыттың» жетістігі негізінде, жазудың ұлы
Бұл процесс бірнеше жүзжылдыққа созынды және қайта өрлеу
Дәл осы өркениетте тұлғаның белгілі бір адамзаттық котоламераттан
2.2. К. Маркс, З. Фрэйд, Т. Парсонс және
Социология алғашқы назарың тұлғаның әлеуметтік құрылымына аударады. Кеңестік
К. Маркстің айтуынша тұлғаның мәнін түсіну және
Ал бұдан келіп шығатыны, адам тұлғасының құрылымдық компоненттері
Қоғамдық қатынаста адам белсенді әлеуметтік әрекеттің субъектісі ретінде
Тұлға әлеуметтік құрылуына австрия психологы З. Фрейд жасаған
«Ол» танымсыз құрылымдық компонентінен жоғары орналасқан. «мен» ол
Бұл шектеулер қоғамда әрекет етуші белгілі бір құндылықтар
Оның бағалау «Ол» және «мен» осы аталған тұлғаның
Егер өзінің ресурсы бұған жетпесе, онда оған психиатрлік
Тұлғаның әлеуметтік құрылымының өзінше бір теориялық моделін
Дәл осындай топтардың конфигурациясы әр топ үшін оның
-дене қабығынан басқа ештеңе. Бірінші, және екінші
Бұндай шындық, бір индевидтің «Менінің» көптігін немесе оның
Өйткені индевидтің әлеуметтік жағдайының өзгеруі қоғамда экстремалдық жағдайдың
Сорокиннің көзқарасы бойынша әртүрлі «Мен» өзара -әрекеттесуші тұлғаның
«Біз баорлық жерден тұлға мен қоғамның антатомиясын көреміз;
Әрине, бұл схема жалпағынан емес, көлеидік сфералық
Тұлға құрылымының дамуына американ социологы Т. Парсонс жасаған
Осы методологиялық әдісті қолдану Парсонсты мынадай тұжырымға әкеледі.
К. Маркстік және П. Сарокиннің концепцияларында жасалған тұлғаның
Дегенмен парсонстың методологияда әлеуметтік жүйелер анализінің құрылымдық компоненті
Бұл қөрылымдық функционализмге зерттеу аспектісі міндетті болса,
Екінші функцияны т. Парсонс «катектикалық жобалау» деп атайды.
Бірақ адам көбінше саналы түрде әлеуметтік қоршаған ортада
Индивид әрекетіндегі танымдық жобалау белгілі – бір жағдайда
Өз әрекетін негіздейтін объектіні тұлғаның бағалауы барлық кезде
Белгілі –бірп ахуалда әрекет ете отырып, тұлға өзінің
Тұлға әрекуетінің аксиологиялық функциясы шектеулі түрдле мақсат күту
Аксиологиялық және мақсаткүтуші функциялардың тұлға өмірінде әрекет
Үлкен әлеуметтік мазмұнына ие. Өйткені кез*келген әрекет етуші
Тұлғаның әрекеті, күтулері қалай өзгермесін, жағдайдың өзгерісімен түрленбесін,
Дегенмен, үлгіні қолдау және осы жерден шығатын тұлғаның
Егер барлық аталған функцияларды назарға алатын болсақұ, индевидтің
Барлық аталған функциялар латенттік күйден, практикада анық көрініс
Тұлға социологиялық дамуына рольдік теориясы үлкен әсерін тигізді.
Бір адам әртүрлі индивидтермен топтармен әрекеттесе отырып, бір
Дж. Мидтің айтуы бойынша бұл процестің дамуында баланың
Ойын процесінде бала өзіне басқа рольді қабыдауды
Бала, ана, мұғалім, полиция болып ойнайды, яғни, бұл
өзіндік танымның қрылуы тұлғаның өзінділігінің қалыптасуы, оның әлеуметтік
Тұлғаның құрылымы мен мәні оның сыртқы рольді ғана
Социалдық көзқараспен қарағанда тұлғаның әлеуметтік типологиясының құрылымы айтарлықтай
Дегенмен, тұлғаның типологиясын жасаудың басқа да жолы бар.
Өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандырудың да көбірек өмірлік энергиясы бар
Эмпирикалық зерттеулермен айналысатын социологтар мен психологтар тесттің көмегімен,
Айзенк жасаған психологиялық схема швейцар психолого К. Г.
Екінші тип-интроверттік тұлға, оның психоэнергетикасы ішке жиналған, оған
2.3.О. Крегер мен Дж. Тьюсонның тұлғаның 16 психотипін
1923 жылы жүзеге асқан К.Г. Юнгтің тұлға типінің
Экстповертті –Интровертті.
Сенсорлы-Интуитивті
Ойшыл-Сезімтал
Шешуші –Қабылдағыш
Экстравертке энергияның ішкі көрінісі тән, әңгімешіл, басқа адамдармен
Бұған қарама-қарсы интроверттер тұйықтығымен, ішкі тереңдігімен, сезімінің интенсивтілігімен
Тұлғаның ойшыл типі басқалар өз-өздерін жоғалтып алатын жағдайларда
Тұлғаның сезімтал типі өзінің және сезіміне негізделгенімен ерекшеленеді.
Тұлғаның шешуші типі басқалардан шеше білуімен, өз
Шешушіге қарамастан тип, қабылдаушы, олар өзіне тапсырма қоймайды,
Тұлғаның сенсорлық типі сол кезде болып жатқан нәрсеге
Тұлғаның интуитивті типі бірден бірнеше заттар туралы ойлайды.
Психотоптың сипатталған типологиялық ерекшеліктері күрделілікті өмір әрекеті аясында
Этносоциология және этнология саласында мамаманданған зерттеушілер тұлғаның типологиясын
Литвалықтарға –сырттай жайбасар, өте әңгімешіл емес, әсіресе таныс
Қазіргі заманғы социология психология сияқты тұлға типінің көптілігімен
Осылай, ХХ ғасыр 40 ж өзінде ақ американ
-модальды тұлға. Бұл термин қоғамда белгілі –бір кезеңде
Модальдың типпен қатар, тұлғалық багистік типі деген де
Бұл саналы және белсенді азаматтың талпынуға тырысатын
Жекелеген тұлғаларда және олардың топтарының өмірінде бұл ерекшеліктердің
Социологияда және әлеуметтік психологияда тұлғаның мариналды типі бөлініп
Р.Парк ұлтаралық жанжалдарды зерттеу барысында анықтады. Ол маргинал
Маргиналды тұлғаның негізгі белгілері: құндылықтары жөнінде күмандану,
Маргиналды тұлғалар моральды таңдауды қалыптастыруда қиындықтарға тән болады.
Соңғы уақыттарда, БАҚ арасында ТМД елдері арасында «жаңа
Тұлғаның әртүрлі типтерін қарастыру мәні бар күнделікті өмірлік
ІІІ Қорытынды
Әлеуметтік іс-әрекеттер мен қатынастардың бірінші өкілі тұлға болып
Нақтылы адамда оның жеке өзіндік табиғи белгілері көптеген
Тұлғаға айналған адамдардың бірқатары әр сапалық дәрежеге, әртүрлі
ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер
1. Ануфриев Е.А. Личность. //Социология. /Под ред. Г.В.
2. Бабосов Е.М. Личность как уникальная социальная система.
3. Бодалев А.А. Акме - эффект личностного осушествления
хологии. М., 1998. № 1.
4. ИнкельсА. Личность и свалъная структура. //Американская со-циология.
5. Кови С. Навык 1: Будьте «(вактивны.
бестселлер Мн., 1996.
6. Кон И.С. В поисках себя. М. 1984.
7. Крегер О., Тьюсон Дж. Тт людей
8. Маркс К. К критике гегелаской философии
9. Маркс К. Тезисы о Фейербе.
10. МарксК. Экономическо-фшософские рукописи 1844 года.
11. Мид Дж. Интернализованн другие и
12. Моисеев Н.Н. С мыслями будущем
13. Парсонс Т. Система координат действия: культура,
Тексты. М., 1996.
14. Пелипенко А.А., ЯковенкоЛ-Г. Индивидуализация и самореализаци
15. СорокинП.А. Положение шчности в системе
Ү Сілтемелер
1. С.С.Фролов Социология М. "Логос" 1998
2. А.И.Кравчешсо Социолошя учебное пособие Екатиринбург 1998
3. Ю.ПАңдреев, Н.М. Коршевсая, Н.Б.Костина Социальные иснституты:
4. Ю.М.Резник Гражданское
5. Американская социология. Перспекгива проблемы, методы. M.1972.
6. Человек и общество // Социально-политические
7. Н.Смелзер. Социология M.1994.
26