Тақырыбы:
“Бағалы қағаздар құқығының нарықтық реттелуі”
Мазмұны
Кіріспе…………………………………………………………………….3
Негізгі бөлім
І-ТАРАУ Бағалы қағаздардың негізгі және
туынды түрлері………………………………………………………….6
ІІ ТАРАУ Бағалы қағаздарды шығару механизмі…………………...16
ІІІ ТАРАУ Қазақстан Республикасындағы
бағалы қағаздар нарығы
3.1 Қазақстан Респубикасындағы бағалы қағаздар
нарығының құқықтық негіздері……………………………………24
3.2 Бағалы қағаздар туралы Қазақстан Республикасының
қазіргі заңдары…………………………………………………………30
Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар
нарығының пайда болуы……………………………………………..35
Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер……………..40
ІV ТАРАУ Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлік
және дилерлік туралы ережелер…………………………………….46
Қорытынды…………………………………………………………….74
Қолданылған әдебиеттер тізімі……………………………………...78
Кіріспе
Қазақстанның орталықтанған - жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өтуі қоғамдық
Қоғамдағы соңғы 6-7 жылда болған өзгерістер - Қазақстан Республикасының
Нарық - күрделі, әрі жан-жақты қызмет атқаратын қоғамдық қатынастар
Бағалы қағаз нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық-құқықтық механизмге негізделеді. Бұл
Өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орай бағалы қағаздар қаржы
90-шы жылдардың экономикалық тәжірибесі дәлелдегеніндей шаруашылықты жетіддірудің нарықтық әдістерін
Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты жолы бағалы қағаздар
А) эмитенттер, яғни әртүрлі бағалы қағаздар шығаратын шаруашылық субъектілері;
Б) инвесторлар, яғни уақытша бос ақша иелері — заңды
В) бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандары: брокерлер, дилерлер, инвестициялық
Г) инвестициялық компаниялары, сақтандыру компаниялары, зейнетақы қорлары және т.б.
Д) қор биржалары, депозитарийлер, клирингтік және басқа бағалы қағаздарды
Осы күрделі құрылымдардың қызметін ұйымдастыратын, басқаратын және реттейтін заңдар
Айтылған мәселелердің барлығы мемлекетіміздің экономикалық дамуының бүгінгі кездегі сатысында
Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән қаржы институттары жүйесі қалыптасып,
Қазақстан Республикасының мемлекеті бағалы қағаздар нарығын құру және оны
І-ТАРАУ Бағалы қағаздардың негізгі және туынды түрлері
Акция - үлесті немесе меншікті куөландыратын бағалы қағаз.
Акцияны шығару мына жағдайда болады:
• меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық
• бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;
• жарғылық капиталды қосымша молайтқанда.
Атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарылған акциялардың бастапқы жиынтық
Акция белгіді бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын ұлғайтуға
Акиия бірнеше түрге жіктеледі. Бір жағынан, бір акционерден басқа
а) Атаулы акция - иесі міндетті түрде корпорацияның реестрінде
ә) Ұсынушыға арналған акция — иесінің аты-жөні корпорация кітабында
Ал басқару жағынан корпорацияларға қолында атаулы акциясы бар акционерлер
Біріншіден, сату механизмі бойынша. Атаулы акцияның иесі оларды компаниядан
Ұсынушыға арналған акцияны сатқанда оларды бір иемденуші тікелей, яғни
Екіншіден, акцияның осы екі түрінің жаңа данасын (тиражын) иемденушілер
Үшіншіден, ұсынушы акциясының номиналы өте жоғары болмайды, бірақ ол
Корпорацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және артықшылықты акциялар
Дивиденд алу құқығы. Дивиденд мөлшері корпорацияның жылдық айналымына байланысты
1) қолма-қол төленетін дивидендтер. Бұл табысты бөлудің ең кең
2) мүліктік дивидендтер. Табысты бөлудің мүліктік формасы акционердің қолындағы
3) акция формасындағы дивидендтер. Бұл қосымша акциялар акционерлер арасында
Жай акция бойынша меншік құқын басқаға беру. Өзінің үлестік
Корпорациядағы акционерлердің мүліктік мүддесін қорғауға дауыс беру құқы. Бұған,
Корпорацшшың қаржылық есебін тексеру құқы, мысалы, акционерлердің реестерін тексеру.
Шектеулі міндет құқы. Басқаша айтқанда, корпорация банкротқа ұшырағанда акция
Корпорация жабылған кезде оның активінің бір бөлігін алу құқы,
Егер акция көпшілікке сатылып кетсе, онда оның бағасын (курсын)
Акцияның эмиссиялық және нарықтық бағаларынан басқа, оның баланстық бағасы
Корпорация жай акцияның номиналын көрсетпей де шығаруға құқығы бар.
Артыкшылықты акциялар (немесе преференционалды) — меншік туралы ерекше сертификат.
Жай акция бойынша төленетін дивидендтер сияқты артықшылықты акция бойынша
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде артықшылықты акциялар саны әлбетте барлық
Қорыта айтқанда, жай акциялар бойынша дивиденд төлеу корпорацияның нәтижелі
Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға, яғни алған
Облигация мерзімдік қарыз міндеттемесі болғандықтан оның кепілі болып эмитенттің
Облигация иемденушісі корпорацияға несие беруші болып табылады. Ал облигация
Облигация иемденушісіне сыйақы төленеді. Оның мөлшері бекітілген және
Басқа несие беруші сияқты, облигация иесінің дауыс беру құқы
Эмиссия шарты — ашықтан—ашық облигация шығару мәмілесі. Ол қарыз
Эмиссия шартында облигацияны уақытынан бұрын сатып алу бабы да
Қамтамасыз етілген облигациялар — оларды шығарғанда кепілдікке корпорация активтері
Акция сияқты облигациялардың да номиналы және нарықтық бағасы болады.
Облигацияның нарықтық бағасы, бір жағынан, заемды шығару жағдайына, екінші
Біріншіден, егер жаңа жағдайлармен шығарылған заемдар өте көп болса,
Екіншіден, егер жаңа облигациялар аз болса, олар номиналынан жоғары
Қорыта айтқаңда, корпорация өз жұмысын акция шығарумен де, сонымен
Бағалы қағаздардың басқа түрлері. Бағалы қағаздардың өте көп басқа
Оларға жазылу құқық опцион, варрант деген сөздер айқындайды,
Акцияға жазылу құқы акционерлерге компания акциясының жаңа тиражын сатып
Жазылу құқын үш түрлі жолмен жүзеге асыруға болады: Біріншіден,
Жазылу құқы - қысқа мерзімді бағалы қағаз. Әлбетте, ол
Опцион — шартқа енгізілген мерзімдік талапты көрсететін бағалы қағаз.
Опционның екі түрі кездеседі: сатып алушы опционы және сатушы
Бағалы қағаздардың туынды түрлерінің бірі — варрант. Варрант —
Варрант - ұзақ мерзімді бағалы қағаз. Әдетте, оны корпорация
Варрант корпорацияның басқа бағалы қағаздарымен қоса шығарылғаннан кейін, олардан
ІІ ТАРАУ Бағалы қағаздарды шығару механизмі
Бағалы қағаздар — ең алдымен мүлікті иемденуге құқық беретін
Шығаруы жөнінен бағалы қағаздар нарықтық және нарықтан тыс болып
Нарықтан тыс бағалы қағаздар әртүрлі қорларға немесе банктерге, оның
Сонымен қатар, нарықтан тыс бағалы қағаздарға (мысалы, АҚШ-та және
Ал айналымға түсетін бағалы қағаздарды нарықтық бағалы қағаздар деп
Бағалы қағаздарды шығарып, оларды бірінші иемденушілерге (инвесторларға) сатушыға түрде
Сонымен, қоғам құрылғанда оның жарғылық капиталы құрылтайшылар арасында толығнан
Эмитент және сонымен қатар эмитенттің келісімімен бағалы қағаздарды алғашқы
Эмиссия проспектісінің бірінші тарауында эмитент туралы жалпы деректер, яғни
Ал қорытынды тарауларында бағалы қағаздарды сатып алу шарттары, иемденушінің
Қорыта айтқанда, эмиссия проспектісін шығару эмитенттің сенімділігін, инвесторлар мүддесінің
Эмитент пен инвестиция институттары, яғни акцияларды алғашқы иемденушілерге сатушылар
Бағалы қағаздар нарығы тек әдеттегі тауар - ақша қатынастары
Осы айтылғандардан басқа, жекеменшіктендіру чегін мұра етіп қалдыруға, сыйлық
Қорыта айтқанда, жекеменшіктендіру бір жағынан бағалы қағаздардың жаңа түрі
Қазақстан Республикасының жоспарлы экономикадан түбегейлі жаңа, нарықтық, мемлекет реттейтін
Нарықтық экономика — адамзат өркениеттілігінің ең жоғарғы жетістігі және
Шаруашылықты нарық әдістерімен жүргізу қаржы нарығының мол мүмкіндігін пайдалануды
Коммерциялық банктер (олардың саны 71) қысқа мерзімді несиені қайтарылуына
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айырықша тауарымен өзгешеленеді.
Жалған капитал - нақты капиталдың қағаз белгісі, яғни өндірістік
Бағалы қағаздар нарығы нарықтық экономикада күтпеген кездейсоқ болатын процестердің
Кәсіпорынның қосымша капиталға мұқтаждығы көптеген жағдайларға байланысты. Олардың бастылары
ІІІ ТАРАУ Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы
3.1 Қазақстан Респубикасындағы бағалы қағаздар нарығының құқықтық негіздері
Кез-келген заңның мазмұны қоғамда орын алып және одан әрі
Бағалы қағаздар нарығын құқықтық ережелермен қамтамасыз ету деген мемлекеттік
Бағалы қағаздар туралы Қазақстан заңдары орыстың азаматтық (саудалық) құндылықтарына
• 1937 жылы 7 тамызда Ресей Федеративтік республикасының Орталық
• 1929 жылы 6 қарашада Ресей Федеративтік республикасының Орталық
Ол кезде вексельдер және чектермен қатар тауарларды сақтау, жылжымайтын
Заң шығарудың келесі кезеңінің негізі - 1977 жылы шыққан
Мемлекеттің "өз ішінде" айналымға түсетін мемлекеттік облигациялар шығарылды. Олар
Дегенмен КСРО халықаралық сауда-есеп айырысуында төлем қаржысы ретінде вексельдер,
Экономиканы қайта құру идеясы өндірісті қосымша инвестициялау көздерін табу,
Қазақстанда 1990-1994 жылдары бағалы қағаздар шығарып және оларды кейбір
Сол жылдары акционерлік қоғамдар, оның ішінде жекеменшіктендірілген қоғамдар, акциялар
Өз тәжірибеміз бағалы қағаздар нарығында мемлекеттің атқаратын ролін көрсетті.
Сондықтан 1994 жылдың 20 наурызыңда Республика Президентінің "Бағалы қағаздар
Жарлық шыққан күннен бастап 1991 жылғы Казақстанның екі заңы:
3.2 Бағалы қағаздар туралы Қазақстан Республикасының қазіргі заңдары
Бағалы қағаздар туралы Қазақстан Республикасының қазіргі заңдары Республика Конституциясына
Азаматтық кодекстің нормаларына сәйкес мемлекет басшысы заң күші бар
1995 жылдың 21 сәуіріндегі "Бағалы қағаздар және қор биржасы
Аталған жарлыққа Президенттің 1995 жылдың 5 желтоқсанындағы N 2672
1995 жылдың 2 мамырдағы
№2255 Президенттің заң күші бар жарлығы, Жарлықта шаруашылық субъектілерінің
Аталған жарлыққа Президенттің 1995 жылдың 31 тамызындағы N 2447
1995 жылдың 30 наурызындағы "Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы"
Аталған жарлыққа Президенттің 1995 жылдың 20 шілдесіндегі N 2370,
1995 жылдың 31 тамызындағы "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
Аталған жарлыққа Президенттің 1996 жылдың 27 қаңтарындағы N 2830
1995 жылдың 24 сәуіріндегі "Салықтар және басқа бюджетке төленетін
Бұл жарлыққа да бірнеше рет өзгерістер мен толықтырулар енгізілген.
1995 жылдың 23 желтоқсандағы "Жекеменшікгендіру туралы" N 2721 Президенттің
1995 жылдың 17 сәуіріндегі "Лицензиялау туралы" N 2200 Президенттің
Бұл жарлыққа да бірнеше дүркін өзгерістер мен толықтырулар енгізілген.
1998 жылдың 10 шілдесіндегі "Акционерлік қоғамдар туралы" N 281
Басқа заңдар және нормативті-құқықгық актілер. Оған бағалы қағаздарды шығару
Басқа нормативті - құқықтық актілердің
1. Бағалы қағаздар нарығының кейбір мәселелерін реттейтін ережелерді бекіткен
2. Бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссияның актілері - бағалы
3. Басқа орталық атқару органдарының бағалы қағаздар айналымына байланысты
Жоғарыда айтылған құқықтық негіздерге сай қазіргі кезде Қазақстанда бірсыпыра
Қорыта айтқанда, қазіргі уақытта бағалы қағаздар туралы шыққан заңдар
3.3. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда
Бағалы қағаздар нарығының кейбір элементтері 20-шы жылдары КСРО-да жаңа
Елде дамыған бағалы қағаздар нарығы қалыптасуы үшін оның құрамдас
• сұраныс пен ұсыныс;
• делдалдар мен басқа қатысушылар;
• нарықтық инфрақұрылым яғни коммерциялық банктер, қор биржалары, инвестициялық
• нарықты реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Нарықтың осы құрамдас бөліктері қазіргі уақытта негізінен құрылып болды.
Дегенмен, Қазақстан экономикасының дағдарысы жағдайында толыққанды бағалы қағаздар нарығы
Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының құрылымы және бағалы қағаздардың өтімдісі
Біріншіден, мемлекеттік бағалы қағаздардың эмитенті - Қаржы Министрлігі; Екіншіден,
Дүниежүзілік нарық тарихында бағалы қағаздар нарығьның негізгі үш үлгісі
І. Банктік үлгі - онда бағалы қағаздар нарығы механизмі
ІІ. Банктік емес үлгі немесе нарықтық үлгі - онда
ІІІ. Аралас улгі - оңда бағалы қағаздар нарығы механизмі
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының ерекшелігі - кіші және
Дүниежүзілік тәжірбиеде бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеу екі түрлі
• бағалы қағаздар нарығы мәселелері жөнінде заң шығаратын өкілетті
• осы мөселелер бойынша атқарушы үкімет органдарының қаулылары мен
• бағалы қағаздар нарығының жұмысына жаңа ережелер енгізетін немесе
Жанама араласу тетіктеріне мыналар жатады:
• несие үшін процент мөлшерін өзгерту арқылы айналымдағы ақша
• мемлекеттің салық саясаты;
• депозиттерге, несиелерге, қарыздарға үкімет кепілдігі;
• қарыз капиталы нарығына мемлекеттің араласуы (қазыналық облигациялар, вексельдер,
• мемлекеттің сыртқы экономикалық саясаты (шетел валютасы мен алтын
• мемлекеттің сыртқы экономикалық іс-шаралары (саяси байланыстарды ұлғайту немесе
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттік органдарға, не арнаулы ұйымға
Біріншіден, нарықта шаруашылық субъектшері ретінде қызмет істейтін барлық бағалы
Екіншіден, экономиканың барлық субъектілерін нақты хабарлармен қамтамасыз ету. Ол,
Үшіншіден, конституционалдық органдар бағалы қағаздар нарығын тексеру және ондағы
Осы аталған бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеу тәсілдерімен қатар
Айта кететін жәйт, қазіргі кезде Қазақстанда екі қор биржасы,
3.4. Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттің ең маңызды міндеті. Ондағы
Бағалы қағаздар нарығында қызмет атқаратын қаржы институттарының ісін бағыттау
Қазіргі кезде республикада бағалы қағаздар нарығының қызметін толық қамтамасыз
Бағалы қағаздар нарығы айтарлықтай деңгейде еркін нарықтық институттар болып
Мемлекет әкімшілік ықпал етудің қандай түрін таңдағанымен, оның бар
Егер мемлекет бағалы қағаздар нарығының тез дамуына әсер етуді
Бағалы қағаздар нарығын тікелей және жанама әсер ету.
А) Публика шығып өздерінің бағалы қағаздарының ұсынатын компанияларға айтарлықтай
Б) Нарық теңдігін қамтамасыз ету үшін, барлық компанияларға
В) Брокерлік сипаттарды төменгі деңгейде жазып қойып мәмле құрып
Г) Қор биржаларының немесе үкіметпен, төл құрылымдарының қатысуымен бағалы
Нарықты тікелей ынталандыру үшін бағалы қағаздар нарығына әсер ететін
А) Коммерциялық банктерден кәсіпорындарға берілетін кешеннің көлеміне жоғарғы шек
Б) Өндірістік емес табыстар салығын көтере отырып капиталдың нарықтық
Мемлекет иелігінде бағалы қағаздар нарығының өсуін ынталандыруға жағдай жасайтын
Мемлекеттің қор нарығының қызметіне аралысуының екінші түрі басқару түрі
Сапалы бақылау делделдар үшін капиталдың
Қорғану бақылауы делделдар дәне олардың клиенттері арасында сонымен қатар
Қор биржалары, есептік талаптар және нарық аппараттарының жүйесі сияқты
Құрылымдық бақылау: сату – сатып алу заттары бола алатыны
Бағалы қағаздар нарығының басшылық етуі бұл еңбек сыйымдылығы жоғары
Әлемнің дамыған мемлекеттерінің көпшілігінде бағалы қағаздар нарығы мемлекеттік реттеудің
ІV ТАРАУ Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлік және дилерлік туралы
Осы Ереже Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне (жалпы бөлімі), "Бағалы
Жалпы ережелер
1.1 Осы Ережеде мынадай: айқындамалар пайдаланылады
Андеррайтер — брокерлк және дилерлік қызметті жүзеге асыруға лицензияры
Андеррайтингтік қызмет — бағалы қағаздардың жаңа шығарылымдарын эмитентпен жасасқан
Андеррайтингтік шарт — эмитент пен андеррайтердің басқарушысының арасында жасалған,
Брокер-дилер — бағалы қағаздар рыногында брокерлік және дилерлік қызметті
Брокерлік қызмет көрсетуге арналған келісім — қызмет көрсету үшін
Инвестициялық шешім — бағалы қағаздар портфелінің құрылымын қалыптастыру және
Клиенттің тапсырмасы — бағалы қағаздармен мәмілелер жасау үшін брокер-дилерге
Комиссиялық табыстар — брокерлік қызмет көрсету келісімен белгіленген, брокер-дилердің
Мүдделер қақтығысы — бағалы қағаздар мен мәмілелер жасауды жүзеге
Жеке шот — бағалы қағаздарды және ақшаларды есепке алу
Трейдер — брокер-дилердің оның атынан немесе клиентің
Андеррайдер басқарушы — эмиссиялық синдикатты ұйымдастыруға, эмиссияны дайындауға және
Эмиссиялық синдикат — тәуекелдерді азайту мақсатында және бағалы қағаздарды
Эмиссиялық келісім-шарт — андеррайтерлердің арасында жасалған, негізінде эмиссиялық синдикат
1.2 Брокер-дилердің және оның клиентінің арасында бағалы қағаздармен жасалған
1.3 Брокер-дилердің өздерінің қызметтерін жүзеге асыруларының ерекшеліктері бағалы қағаздар
1.4 Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес БҚҰҚ белгілеген тәртіпте БҚҰҚ
1.5 Бағалы қағаздар рыногында брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге
а) бағалы қағаздардың нақтылы ұстаушы ретінде клиенттердің шоттарын жүргізу
клиенттердің шоттарын жүргізу құқығынсыз бағалы қағаздар рыногындағы брокерлік және
Брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асыруға бақылау жасауды Қазақстан
ІІ. брокер-дилердің функциялары, құқықтары және міндеттері
2.1 Брокер-дилер мынадай функцияларды жүзеге асырады:
а) өз есебінен және клиенттеорінің есебінен өз атынан және
б) оның клиенттерінің инвестициялық шешімдер қабылдаулары үшін кажетті ақпаратты
в) клиентпен келісім бойынша өзге де консультациялық және ақпараттық
2.2 Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу кезінде брокер-дилер:
а) клиентпен жасасқан келісімнің шарттарымен оған берілген өкілет-тіктер шеңберінде
б) клинттің ақшаларды бағалы қағаздарға инвестициялау мақсаттарын, егер олар
в) клиенттік тапсырмаларды клиенттерге аса қолайлы бағалар бойынша атқаруға;
г) клиенттерге әрбір жасалған мәміле және ол бойынша міндеттемелердің
д) клиенттердің бағалы қағаздары мен мәмілелерді төлеуге кепілдік бермейтін
ге міндеті;
2.3 Брокер -дилердің бағалы қағаздармен мөмілелерді жасауға, егер аталған
2.4 Брокер-дилер брокер-дилердің мүдделерінің клиенттердің мүдделерімен қатынастардың туындаған фактілері,
Брокер-дилердің қаржылық тұрақтылығының Казақстан Республикасының талаптарына сәйкес келмеуі қаржылық
2.5 Кездейсоқ жағдаяттардың салдарынан бағалы қағаздардың рыноктық бағасы өзгерген
Брокер-дилердің заңсыз немесе сауатсыз әрекеттерінің нәтижесінде клиентке келтірілген материалдық
2.6 Қаржылық және бағалы қағаздар рыногындағы кәсіпқой қызметті жүзеге
2.7 Брокер-дилер өзінің қызметі туралы, клиенттері және бағалы қағаздармен
ІІІ. Бағалы қағаздармен сауда жасау ережелері
3.1 Брокер-дилерге тиесілі бағалы қағаз-
дар және ақшалар оның клиенттерінің баға-
лы қағаздарынан және ақшаларынан, бөлек, орталық депозитариндегі брокер-дилердің арнаулы
Клиенттің ақшаларын немесе бағалы қағаздарын алғаннан кейін, брокер-дилер оларды
Егер ӨРҰ, орталық депозитарийдегі немесе тіркеушілердің ережелерімен өзгеше
3.2 Брокер-дилер клиенттің қаражатын осы клиенттің мүддесіне-орай комиссиялық және
3.3 Брокер-дилердің клиенттеріне тиесілі қаражат тұтқындалуға немесе қолданылып жүрген
3.4 Клиенттің тапсырмасы бойынша мәмілелер жасауды жүзеге асыратын брокер-дилер
3.4.1 Брокер ретінде қызметті жүзеге асыру кезінде брокер-дилер бағалы
Брокер-дилерлердің ұйымдасқан рынокта брокер ретінде қызметті жүзеге асыруларына қойылатын
3.4.2 Брокер-дилер клиенттің бағалы қағаздары мен мөмілелерді мынадай жолмен
а) рыногтік клиенттік тапсырманы клиент үшін бағалы қағаздарды рыноктік
б) шектік клиентік тапсырманы-клиент үшін бағалы қағаздарды тапсырмада айқындалғаннан
в) шартты клиенттік тапсырманы алдыңғы тапсырманы орындағаннан кейін клиенттердің
3.4.3 ӨРҮ-және СҰ ережелерімен клиенттердің тапсырмаларының өзге де түрлері
3.5 Брокер-дилердің клиенттердің тапсырмаларын орындау үшін аса көп күш
3.6 Брокер-дидер қандай да болмасын: бұкаралық ақпарат құралцарында немесе
3.7 Брокер-дилердің мәмілелер жасауына сенім білдіруге тек брокер-дилерге жол
Сенім білдіру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
3.8 Брокерлік қызмет көрсету шартында көзделген жағдайларда, клиент брокер-дилерге
Клиенттің инвестициялық шешімдер қабылдауына ұсыныстамалар жасау жәнеклиенттің активтеріне қатысты
а) брокер-дилердің инвестициялық шешімдер қабылдауға және клиенттің инвестициялық шешімдер
б) таддау негізінде инвестициялық шешім қабылданған немесе ұсыныстама жасалған
Инвестициялық шешімдідер бес түрде қабылдауды брокер-дилер клиенттердің брокер-дилердің өз
ІV. Есепке алу жүйесін ұйымдастыру
4.1 Брокер-дилерде:
а) бағалы қағаздармен операцияларды тікелей жүзеге асыру;
б) клиенттердің бағалы қағаздарының және ақшаларының қозғалысын есепке алу;
в) клиенттерінің алдында, бағалы қағаздар бойынша табыс алуға және
г) клиенттердің жеке шоттарымен жүргізілетін операциялар;
д) бухгалтерлік есепке алу, қажетті қаржылық есеп беруді және
е) брокер-дилерлердің өздерінің ішкі ережелерін, ӨРҰ және СҰ ережелерін
4.1.а. және 4.1.б. тармақшаларында көрсетілген функцияларды бір ғана тұлғалар
4.2 Бағалы қағаздармен операциялар жүргізуді және олармен жасалған мәмілелерді
4.3 Брокер-дилердегі есепке алуды ұйымдастыруға жауапкершілік оның бірінші басшысына
V. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізудегі құжаттар айналысын жүргізу тәртібі
5.1 Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу кезінде брокер-дилер мынадай құжаттар
а) брокерлік қьізмет көрсетуге келісімді;
б) клиенттік тапсырманы;
в) клиенттерден қабылданған тапсырмалардың журналы;
г) трейдерге тапсырманы;
д) бағалы қағаздардың ұйымдасқан немесе ұйымдаспаған; рыноктарында брокерлік қызмет
5.2 Брокер-дилер клиенттің бағалы қағаздарымен операциялар жүргізуді Қазақстан Республикасының
5.2.1 Брокерлік қызмет көрсетуге келісім клиентпен ақшамен және бағалы
5.2.3 Қолданылып жүрген заңдарда көзделген шарттардан басқа, брокерлік қызмет
а) келісім тараптарының реквизиттері;
б) келісімнің нысанасы: брокерлік қызмет көрсету, оның ішінде бағалы
в) тараптардың құқықтары мен міндеттері;
г) келісімнің күшіне енуінің және оны қолдануды тоқтатудың тәртібі
д) келісімге өзгерістер енгізудің тәртібі;
е) тараптардың арасындағы есеп айырысудың тәртібі, оның ішінде келісімді
ж) клиенттік тапсырманы брокерге берудің нысаны;
з) тараптардың арасындағы қатынастарға катысты дауларды шешудің тәртібі;
и) көрсетілген қызметтер және бағалы қағаздармен жүргізген олерациялар үшін
к) брокер-дилердің және клиенттің арасындағы ақпараттар берудің тәртібі;
л) клиенттің уәкілетті тұлғаларының бағалы қағаздармен операцилар жүзеге асыруларының
м) бірнеше меншік иелері болған кезде операциялар жүргізудің тәртібі
Бағалы қағаздардың нақтылы ұстау жөніндегі қызмет көрсету кезінде келісімде
5.2.4 Келісімді қолданудың мерзімді тараптарының келісімдері бойынша айқындалады
5.2.5 Келісімді қолдану:
а) тараптардың екі жақты келісімдері бойынша;
б) бір тараптың ықыласы ббойынша екінші тарапты ескерте отырып,
в) брокер-дилердің лицензиясы тоқтатыла түрғанда немесе оның қайтарып алғанда;
г) бір жақты тәртіппен келісімнің шарттары орындалмағанда тоқтатылады.
Келісім тоқтатылғаңда брокер-дилер клиентке оған тиесілі бағалы қағаздарды және
5.3 Клиенттің бағалы қағаздарымен операциялар жүргізуді жүйелі клиенттік тапсырма
5.3.1 Клиенттік тапсырмада мынадай ақпарат болады:
а) клиенттік тапсырманың нөмірі (барлық клиенттік тапсырмаларды нөмірлеу алмаспайды);
б) тапсырысты алған күн және дәл уақыт;
в) клиенттің толық аты немесе оның жеке шотынын. нөмірі;
г) тапсырманың 3.4.2 және 3.4.3 тармақтарға сәйкес түрі;
д) мәміленің түрі-бағалы қағаздарды сатып алу немесе сату:
е) бағалы қағаздардың түрі және толық атауы;
ж) тапсырысты қолданудың ұзақтылығы;
з) бағалы қағаздарды төлеудің және жеткізудің тәртібі;
и) бағалы қағаздардың саны;
к) мәміленің жорамалданған бағасы;
л) бағалы қағаздардың рыноктік бағасы көтерілгенде клиенттің оның төлеу
м)клиенттің қолы, заңды тұлғалар үшін қосымша мөр таңбасы;
н). брокер -дилердің тапсырманы қабылдаған маманы туралы ақпарат;
о) брокер-дилер тарабынан осы мәмілені жүргізу туралы ұсыныстаманың болғандығы
п) сату үшін клиенттер ұсынған бағалы қағаздарды иелену
Р) ӨРҰ СҰ және брокер-дилердің ережелерімен белгіленген өзге ақпарат.
5.3.2 Клиенттік тапсырма брокер-дилерге немесе кейіннен құжаттардың түрнұсқасын бере
5.3.3 Клиенттік тапсырманы брокер-дилер, егер брокерлік қызмет көрсету келісімімен
5.4 Брокер-дилер клиенттік тапсырманың қабылданғанын бір банктік күн ішінде
5.5 Клиенттік тапсырманың көшірмесі барокер-дилердің бағалы қағаздармен жүргізілеген операцияларды
5.6 Клиенттік тапсырмалардың келіп түсуі
клиенттік тапсырмалардың хронологиялық ретпен жүргізілетін журналында көрсетілу керек.
5.7 Брокер-дилер клиентке жалғыз өзі қызмет көрсеткен жағдайда,
5.8 Клиенттік тапсырманы атқаруды ұйымдасқан немесе ұйымдаспаған рыноктарда брокер-дилерден
а) трейдерге тапсырманың ағымдағы нөмірі;
б) тапсырманы трейдердің атқаруына берудің күні және уақыты;
в) тапсырманың түрі;
г) трейдер туралы мәлімет;
д) бағалы қағаздардың атауы;
е) бағалы қағаздардың саны;
ж) брокер-дилердің мәмілеге брокер немесе дилер ретінде қатысуы туралы
з) тапсырманың атқарылуы туралы есепті алудың күні мен уақыт
Брокер-дилер брокер ретінде бағалы қағаздармен мәмілелер жасауды жүзеге асыру
а) клиенттің тапсырмасын брокер-дилердің алған күні, нөмірі және уақыты;
б) осы мәміле бойынша брокер-дилердің клиентке берген ұсыныстамасы туралы
Тапсырманы трейдерге берудің шарттары мен тәртібі, қосымша ақпарат жүйе
5.9 Бағалы қағаздамен мәмілелерді трейдерге берілетін тапсырманың негізінде трейдер
5.9.1 Ұйымдаспаған рынокта бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларды жүзеге асыру
а) брокер-дилердің және мәміленің контрагентінің толық ресми атауы және
б) мәмілені жасаған тұлға және оның өкілеттігін растайтын құжаттар
в) бағалы қағаздардың түрі және құны;
г) тараптардың арасындағы есеп айырысудың тәртібі және есеп айырысудың
д) брокер-дилердің дилер немесе брокер ретінде қатысуы туралы ақпарат;
е) мәміле жасалған күн және уақыт болу керек.
Брокер-дилер брокер ретінде бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларды жүзеге асыру
5:9.2 Бағалы қағаздармен саудаластықтарды ұйымдастырушылардың ережелерінде бағалы қағаздармен жасалған
5.9.З. Мәмілеге байланысты құжаттарды трейдер брокер-дилерге мәміле жасалған күні
5.10 Бағалы қағаздармен мәміле жасалған кейін клиентік тапсырманың бос
а) мәміленің жасалған күні және нақты уақыты;
б) мәміленің жасалған орны;
в)мәміле бройынша міндеттеме атқару қажетті болатын күн;
г) қағаздардың құны және саны;
д) мәміленің контрагенті туралы мәлімет.
VІ. Бағалы қағаздармен жүргізілген операцияларды есепке
6.1 Бағалы қағаздармен жүргізілген операцияларды есепке алуға мыналар кіреді:
а) клиенттердің жеке шоттарымен опе-ациялар жүргізу кезіндегі құжаттар айналысы;
б) жасалған мәмілелердің журналы;
в) атқарылған мәмілелердің журналы;
г) бағалы қағаздардың қозғалысын есепке алу;
д) ақша қозғалысын есепке алу;
е) клиенттерге таесілі бағалы қағаздар бойынша табыстардың түсуін есепке
ж) клиенттердің шағымдарын есепке алу журналы;
з) есептерді беру журналы.
6.2 Жеке шоттармен жүргізілетін операцияларға:
а) бағалы қағаздардың жаңа иеленушілеріне шот ашу;
б) бағалы қағаздарды меншіктеу құқықтарының өтуіне байланысты жазбалар енгізу;
в) шоттардың реквизиттерін өзгертетін және бағалы қағаздарды меншіктеу құқықтарының
г) ақпараттық операциялар;
д) бағалы қағаздармен жүргізілетін ауқымды операциялар жатады.
6.2 б) д) тармақшаларында көрсетілген жеке шоттармен операциялар жургізу
6.2.1 Брокер-дилер әрбір клиентке жеке шот ашады. Клиенттің жеке
а) клиенттің толық атауы
б) әрбір клиент үшін жеке болып табылатын шоттың нөмірі;
в) заңды тұлғалар үші — толық атауы заңды және
г) банктік реквизиттер;
д) бір бағалы қағаздың бірнеше меншік иесі болған жағдайда
е) нақтылы ұстау туралы мәліметтер;
ж) клиенттің тәуекел деңгейін көрсететін, клиенттің тосатын табыстылығы және
з) инвестициялаудың объектілері;
и) жеке тұлғалар үшін — клиенттің және оның уәкілетті
к) уәкілетті тұлғалардың құқықтары туралы мәліметтер;
л) бағалы қағаздарға жүк арту күшінде осы бағалы қағаздарға
м) клиенттердің бағалы қағаздар бойынша табыстар алуы және бағалы
6.2.2 Брокер-дилер жеке шоттармен жүргізілген барлық операцияларды:
б) операцияның түрі және операцияның реттік нөмірі;
в) осы операция жүргізілетін шоттардын нөмірлері және бағалы қағаздар
6.2.3 Бағалы қағаздардың ұстаушыларына ақпарат беруді брокер-дилер сүрау салу
Уәкілетті мемлекеттік органға брокер-дилердің ақпарат беру Қазақстан Республикасының заңдарына
Бағалы қағаздарды нақтылы ұстауды жүзеге асыратын брокер-дилердің тіркеушіге немесе
Брокер-дилер акционерлердің жалпы жиналысын өткізуге немесе бағалы қағаздар бойынша
Клиент туралы мәліметтерді брокер-дилер тіркеуші немесе орталық депозитарий үшін
6.2.4 Брокер-дилер ауқымды операциялардың нәтижелері жөніндегі жазбаға өзгерістерді эмитенттің
6.3 Клиенттің тапсырмаларының және трейдерлерден алынған құжаттардың негізінде брокер-дилер
Жазбалар журналға мәміле жасалған күні енгізіледі және мыналар:
а) клиенттік тапсырманың нөмірі;
б) клиент туралы мәлімет;
в) мәміле жасалған күн;
г) мәміленің контрагенті туралы мәліметтер;
д) бағалы қағаздың атауы немесе коды;
е) бағалы қағаздардың саны және құны;
ж) мәміленің түрі туралы мәліметтер — сатып алу немесе
з) бағалы қағаздармен жасалған мөмілелерді тіркегендік үшін тіркеу алымы
и) тараптардың келісімге немесе саудаластықтарды ұйымдастырушылардың ережелеріне сәйкес міндеттемелерді
6.4 Мәміле жөніндегі міндеттемелердің орындалысын растайтын
қүжаттар алынғаннан кейін мәміле туралы ақпарат жасалған мәмілелер журналына
6.5 Брокер-дилер клиентке есеп берудің мынадай түрлерін беруге міндетті;
а) жасалған мәміле туралы жазбаша ескертпе;
б) орындалмаған клиенттік тапсырмалар туралы есеп;
в) ай сайын, тоқсан сайын және жыл сайын жасалатын
Ұйымдасқан рыноктарда брокер-дилер сондай-ақ клиентке жасалған мәміленің шарттарын беруге
6.5.1 Клиенттің тапсырмасы бойынша бағалы қағаздармен мәміле жасау жөніндегі
а) брокер-дилер және оның клиенті туралы мәліметер;
б) бағалы қағаздардың атауы және коды;
в) мәміле жасалған және ол бойынша міндеттемелер атқарылған күн;
г) брокерлік қызмет көрсету келісімі және негізінде осы мәміле
д) мәміленің түрі — сатып алу немесе сату;
е) сатып алынған немесе сатылған бағалы қағаздардың саны;
ж) бір бағалы қағаздың бағасы;
з) клиент төлеген немесе мәміле бойынша клиентке төленген сома,
Әрбір жазбаша ескертпенің көшірмесі клиент туралы ақпаратпен бірге сақталу
6.5.2 Орындалмаған тапсырмалар туралы есепте орындалмаған тапсырмалардың тізілімі олардың
6.5.3 Мерзімділік есептерде соңғы есепті бергеннен кейінгі мерзімдегі клиенттік
а) клиенттің шоты бойынша бағалы қағаздармен жүргізілген барлық операциялар;
б) төлемдер және шоттағы ақша калдығы;
в)клиентке тиесілі бағалы қағаздардың саны және олардың есепті кезеңнің
6.5.4 Мерзімділік есептер клиентке:
а) клиенттің шоты бойынша операциялар жүргізген кезде айына кемінде
б) бағалы қағаздар және акша бойынша шоттар бойынша қалдықтар
6.6 Брокер-дилердің каржылық есеп берулері Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
6.7 Тіркеушілердегі немесе нақтылы ұстаушылардағы бағалы қағаздар бойынша құқықтарды
Брокер-дилердегі, тіркеушідегі немесе орталық депозитарийдегі бағалы қағаздар туралы мәліметтердің
6.8 Брокер-дилер клиентке нақтылы ұстаушы ретінде қызмет көрсеткен кезде
а) клиент туралы мәлімет
б) клиенттерге тиесілі бағалы қағаздар бойынша табыстар алу күні,
6.9 Клиенттердің шағымдары мен талаптары туралы мәліметтер:
а) клиент туралы мәлімет;
б) шағым мен талаптың мәні;
в) брокер-дилер жүзеге асырған әрекеттер бар клиенттің шағым журналында
6.10 Ақшаның және бағалы қағаздардың қозғалысын есепке алуды жүргізу
6.10.1 Акшаның және бағалы қағаздың кез-келген қозғалысы тиісті журналдарда
6.10.2 Ақшаларды және бағалы қағаздарды есепке алу журналдарындағы өзгерістер
6.11 Бағалы қағаздармен жүргізген операциялар туралы жазбаларды брокер-дилер әкімшілік-шаруашылық
VІІ. Ішкі бақылау жасауды жүзеге асыру
7.1 Брокер-дилер есепке алу функцияларын тікелей жүзеге асырмайтын тұлғалардың
7.2 Брокер-дилер:
а) құжаттарды тіркеу, сақтау және архивке өткізу, архивпен жұмыс
б) мәліметтердің электрондық жүйесін сақтау;
в) клиенттердің бағалы қағаздарын және ақшаларын есепке алу жөніндегі
г) өртке қарсы шаралар және
д) қызметшілердің лауазымды нұсқауларын жүзеге асырулары нұсқауларын жүзеге асырушылары;
е) брокер-дилердің кәсіби әдебі ережелерін белгілеуден және сақтаудан
Аталған ережелерді брокер-дилер және ӨРҰ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкер
VІІІ. Брокер-дилердің андеррайтингтік қызметі
8.1 Брокер-дилер эмитентпен оның бағалы қағаздарын орналастыру жөніндегі қызмет
а) бағалы қағаздарды орналастырудағы жобаланған баға;
б) бағалы қағаздарды орналастыру жөніндегі брокер-дилердің міндеттемелерін көрсете отырып
в) заң кеңесі қызметін көрсетуді қоса отырып, эмиссиялық синдикаттың
г) брокер-дилердің эмитентке консультациялық қызмет көрсетудегі міндеттемелері;
д) бір бағалы қағазды есептеуден және бағалы қағаздарды бір
е) бағалы қағаздарды бір бағалы қағазға есептеудегі орналастыруға қатысатын
ж) бағалы қағаздармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысудың шарттары
з) андеррайтинггік келісімнің күшіне енген күні, оны қолданудың мерзімдері
8.2 Қолданылып жүрген заңмен белгіленген тәртіпте бағалы қағаздардың
8.3 Андеррайтингтік келісімге бағалы қағаздардың шығарылмын және бастапқы орналастыруына
8.4 Бағалы қағаздар ямисиясының аса көп үлесін орналастыруға қабылдаған
а) эмиссиялық синдикаттың жұмысын басқару және ұйымдастыру;
б) эмиссиялық синдикаттың құрамын калыптастыру және жұмысын үйлестіру;
в) андеррайтингтік келісімді және эмиссиялық келісім-шартты әзірлеу және жасау;
г) эмитентпен және үшінші тұлғалармен қатынастарда эмиссиялық синдикатты білдіру.
8.5 Андеррайтерлер:
а) әлеуетті инвесторларға нақты емес ақпараттар беруге;
б) жүргізілген зерделеулер бойынша бұрмаланған және заңсыз есептерді, сондай-ақ
в) бағалы қағаздардың эмиссиясы кезінде эмиссияның қолданылып жүрген заңмен
8.6 Андеррайтерлерге немесе эмисиялық синдикатқа, егер олардың заңсыз әрекеттерінің
ІX. Бағалы қағаздар рыногындағы брокерлік және дилерлік қызметтерді жүзеге
9.1 Брокер-дилердің қызметіне бақылау жасауды жүзеге асыруға:
а) брокер-дилердің қызметінің және қызметінің ішкі ережелерінің олардың қолданылып
б) брокер-дилердің лицензияда көрсетілген қызмет түрімен шұғылдануына тексеріс жасау;
в) есепке алу, есепке беру және бақылау жасау жай-күйінің
9.2 Бақылау жасау БҚҰҚ және ӨРҰ бастамалары бойынша, олар
9.3 Қолданылып жүрген заңдардың бұзылғандығы туралы ақпарат келіп
9.4 Тексерістің нәтижелері актімен рәсімделеді.
9.5 Брокер-дилерлер Қазақстан Республикасының заңдарының талаптарына сәйкес БҚҰҚ есептер
9.6 БҚҰҚ талап етуі бойынша брокер-дилерлер өзінін кәсіби қызметі
Егер брокер-дилердің пікірі бойынша БҚҰҚ жоғарыда аталған ақпаратты беру
129-бап. Бағалы қағаз
Белгіленген нысан мен міндетті сырттай отырп жүзеге асырылуы
Заң құжаттарында кез келген ретте бағалы қағаз бен
130- бап. Бағалы қағаздардың түрлері.
Бағалы қағаздарға: облигация, кополамент, акция және заң актілерінде
Бағалы қағаздар ұсынбалы, ордерлік және арнаулы болуы мүмкін.
Атаулы бағалы қағаз бен куәлендірілген құқықтар онда
Ұсынбалы бағалы қағазбен куәлендірілген құқықтар бағалы қағазды
Ордерлік бағалы бен куәлендірілген құқықтар онда аталған адамға
Бағалы қағаздардың белгілі бір түрін атаулы не ордерлік не
Заң құжаттарында бағалы қағаздардың әр түрінің белгілерін ұштастыратын
131- бап. Бағалы қағазға қойылатын талаптар.
Бағалы қағазбае куәлендірілген құқықтардың түрлері, бағалы қағаздардың міндетті реквизиттері,
Бағалы қағаздың міндетті реквизиттердің болмауы немесе бағалы қағаздың ол
132- бап. Бағалы қағаздар бойынша құқықтар беру
Ұсынушыға бағалы қағазбен куәлендірілген құқықты басқа адамға беру
Атаулы бағалы қағазбен куәлендірілген құқықтар талапты жеңілдету үшін белгіленген
Заң актілерінде атаулы акциялар бойынша құқықтарды беру
3. Ордерлік бағалы қағаз бойынша құқықтар бұл қағазға белгіленген
Бағалы Қағазда жасалған индоссамент бағалы қағазбен куәлендірілген
Бағалы қағазбен куәлендірілген құқықтарды жүзеге асыру , бұл құқықтарды
133 – бап Бағалы қағаз бойынша орындау.
Бағалы қағаздарды берген адам және оны индоссиялаған
Міндеттменің негізі болмауын не оның жарамсыздығын сылтауратып
Бағалы қағаздың жалғандығын немесе жасандылығын байқаған бағалы қағаз иесі
Заңсыз иемденушінің қолындағы бағалы қағаз бойынша құқықтар жүзеге асырылмауға
134- бап Бағалы қағаздарды қалпына келтіру
Жоғалған бағалы қағаз бойынша және ордерлік бағалы қағаз бойынша
135-бап Құжатталмаған бағалы қағаздар
Заң құжаттарында белгіленген жағдайда немесе ордерлік бағалы қағаз бекіткен,
Эмитенттің келесі тиімсі құқықтарды иеленуші ретінде тіркелген
Депозиттердің тіркеу арқылы куәлендірілген құқықтары, бағалы қағаз депозиттері
Құжаттарды жүзеге асыру, өткізу, беру және шектеу Қазақстан
130- бап Облигация
Оны иемденушінің облигацияның атаулы құнын немесе өзге де мүліктік
Облигация, сондай-ақ оны ұстаушыға ол бойынша облигация шығару шарттарына
139-бап Акция
Өз ұстаушысының (акционердің) акционерлік қоғам таза табыстың
Акционерлік қоғам жай және артықшылықты акциялар шығаруға
Акционерлік қоғамдағы құрылтайшылар жарғылық капиталды қалыптастыруға және дивиденттер
Қорытынды
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттің ең маңызды міндеті. Ондағы
Қазіргі кезде республикада бағалы қағаздар нарығының қызметін толық қамтамасыз
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттік органдарға не аранаулы ұйымға,
Бағалы қағаздар нарығын мемелекеттік реттеу тәсілдерімен қатар нарықтың өзін-өзі
Әлемнің дамыған мемлекеттерінің көпшілігінде бағалы қағаздар нарығы мемлекеттік реттеудің
Қазіргі кезде Республикада бағалы қағаздар нарығы қалыптасып
Егер мемлекет бағалы қағаздар нарығының тез дамуына әсер етуді
Кез келген заңның мазмұны қоғамда онын алып және одан
Бағалы қағаздар шығару және оларды ұстаушылардың құқығын сақтау бойынша
1997 жылдың мамырында қабылданған Қазақстан Республикасының “Бағалы қағаздар нарығы
Қазіргі заңдар Республика Конституциясына негізделген. Олар мемлекеттік және жеке
Азаматтық кодекстің нормаларына сәйкес мемлекет басшысы заң күші бар
Айтылған құққтық негіздерге сай қазіргі кезде Қазақстанда бірсыпыра
Қорыта айтқанда, қазіргі уақытта бағалы қағаздар туралы шыққан заңдар
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Алехин Б.И. Рынок ценных
2. Балабанов В.С. Рынок ценных бумаг:
3. Балабанов И.Т. финансовый менеджмент: Учебник.
4. Биржевая деятельность: Учебник / Под
Москва: Финансы и статистика.1996. - 240 бет.
Бункина М. Деньги, банки. валюта,. Учебное пособис. Москва.: 1994.
Есенқұлов Бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеу мәселелері. Формирование открытой
7. Ефремов И.А. Операции коммерческих банков
8. Карагусова Г. Что нужно знать о
9 Карагусов Ф. Ценные бумаги
10. Кредиты, Инвестиции - Москва, 1995. – 144 бет.
11. Лексис В. Кредит и банки (Перевод с немецкого
12. Мусатов В.Т. Фондовый рынок: Инструменты и
13. Общая теория денег и кредита. / Под ред.
14. Поляков В.П.. Москвина Л.А. Денежное обращение и кредитная
15. Пятов М.Л. Вексель: Вопросы учета. анализа н налогооблажения.
16. Рынок ценных бумаг и его финансовые институты: Учебное
17. Русско-казахский толковый экономический словарь прсдпринимателя. - Алматы: 1993г.
18. Сборник нормативно-законодательных актов по ценным бумагам в Республике
19. Сейткасимов Г.С., Ильясов А.А. Формирование фондового рынка. Учебное
20. Усоскин В.М. Современные коммерческие банки Москва.: 1994. –
21. Фельдман А.А. Вексельное обращение. Российская и международная практика.
22. Формирование системы акционерных обществ в Республике Казахстан (Кошанов
23. Хабарова Л.П. Бухгалтерский учет и налогооблажение с ценными
24. Ценные бумаги и фондовый рынок / Сейткасимов Г.С.
25. Шалгимбаева Г.Н. Рынок ценных бумаг: Механизмы государственного регулирования.
26. Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлік және дилерлік
27. . Көшенова Б.А. Бағалы қағаздар нарығы. Алматы: Экономика