Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
"Экономикалық теория және мемлекеттік басқару" кафедрасы
:
Орындаған:
Ғылыми жетекшісі:
Қорғауға жіберілді: " "
Қорғалды: " "
Мазмұны:
Кіріспе
1. Бағалы қағаздардың экономикалық мәні
1.1 Бағалы қағаздар, олардың түрлері мен жіктелуі
1.2 Бағалы қағаздар рыногы сипаты
2. Бағалы қағаздарды айналысқа шығару тәртібі
2.1 Мемлекеттің бағалы қағаздар рыногына араласуы
2.2 Бағалы қағаздар рыногын жетілдіру мәселелері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кiрiспе
Курстық жұмыстың тақырыбы – “Қазақстандағы бағалы қағаздар рыногын
Курстық жұмыстың мақсаты – бағалы қағаздардың түрлері мен
Курстық жұмыстың өзектілігі мынада: бағалы қағаздар рыногы –
Курстық жұмыс 3 бөлімнен тұрады: кіріспе, негізгі бөлім
Бағалы қағаздардың экономикалық мәні
1.1 Бағалы қағаздар, олардың түрлері мен жіктелуі
Бағалы қағаздар рыногы экономиканың барлық субъектілерінің өздеріне қажетті
Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты мен әдісіне қарай
Бұдан басқа қаржы рыноктарын басқа критерийлер бойынша ажыратады:
Бағалы қағаздар рыногының жұмыс істеуі елдің экономикасында жалған
Қазақстанда қор рыногының қалыптасуына бұрынғы КСРО-ның заңнамасы негізінде
Алайда акционерлік қоғамдардың брокерлік және қор биржаларының ары
Нарықтық қатынастардың серпінді даму кезеңі Қазақстан Республикасының Бағалы
Әлемдік қаржы дағдарысының және экономиканың нақты секторларындағы өндірістің
2003 жылы шілдеде “Бағалы қағаздар рыногы туралы” Қазақстан
Бағалы қағаздар рыногының қалыптасуы 6 жылдай уақытты алды
Бастапқы рынок
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар (МЕБҚ) рыногы:
бастапқы орналастыру секторы;
сатып алу – сату секторы.
Корпорациялық облигациялар рыногы
Акциялар рыногы:
МЕБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Мемлекеттік бағалы қағаздар (МБҚ) секторы:
МБҚ – ны сатып алу – сату секторы;
МБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Қайталама рынок
Қор биржасы
Биржадан тыс бағалы қағаздар рыногының баға белгілеу ұйымы
Басқадай сауда-саттықты ұйымдастырушы.
Бағалы қағаздар – иеленушілеріне мүліктік құқықтар және белгілі
Бағалы қағаздардың бір ерекшелігі ретінде олардың мүліктік сипатын
Бағалы қағаздар нарық шаруашылығы жүйесінде ақшаны жұмылдыру, жұмсау
Бағалы қағаздардың айналысқа шығарылуы әдетте нақтылы шаруашылық келісім-шарттарға
Бағалы қағаздар бойынша олардың иелеріне дивидендтер немесе пайыздар
Бағалы қағаздар ерекше тауар ретінде өмір сүреді, оның
Бағалы қағаздар құжатсыз бағалы қағаздар және қағазсыз бағалы
Инвестициялық (капиталдық) бағалы қағаздар – капиталды жұмсаудың объектісі
Инвестициялық емес бағалы қағаздар – бұл тауар немесе
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және кредиттік тәуекелдердің дәрежесін,
Мемлекеттік бағалы қағаздар – бұл мемлекеттік ішкі борыштың
Муниципалдық бағалы қағаздарға биліктің жергілікті органдарының борышқорлық міндеттемелері
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар корпоративтік және жекеше қаржы
Бағалы қағаздардың түрлері сан алуан: ақшалай бағалы қағаздарға
1930 жылғы Женева конвенциясына сәйкес вексель бағалы қағаздарға
Егер бағалы қағаздар кейін салынған ақшалай сомаларды қайтара
Қазіргі дүниежүзілік практикада өмір сүретін бағалы қағаздар негізгі
“Бағалы қағаздар рыногы туралы” заңда туынды бағалы қағаздар
Туынды бағалы қағаздар рынокта айналыста жүрген корпорациялық бағалы
Туынды бағалы қағаздарды пайдалану белгілі бір қажеттіліктерге: қаржы
Бағалы қағаздар – бұл шаруашылық қызметте пайдалануға арналған
Бағалы қағаздар ұсынбалы, ордерлік және атаулы болуы мүмкін.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында айналыста мемлекеттік, корпорациялық және
Бағалы қағаздардың арасында ақшаға да, мүлікке де құқықтар
Акция - акционерлік қоғам шығаратын және бағалы қағаздардың
Қазақстанның практикасында еңбек ұжымының акциялары, кәсіпорындардың акциялары және
Еңбек ұжымының акциялары өз кәсіпорынының қызметкерлері арасында таратылады
Кәсіпорындардың акцияларын кәсіпорындар мен ұйымдар шығарады. Бұл акциялар
Меншіктің акционерлік нысаны акционерлік қоғамдардың акцияларын шығару арқылы
Акция бөлінбейді. Егер акция ортақ меншік құқығымен бірнеше
Жай акция дауыс беруге енгізілетін барлық мәселелерді шешкен
Артықшылықты акциялардың меншік иелері - акционерлердің жай акциялардың
Акциялар атаулы, сондай- ақ ұсынбалы түрде де шығарылуы
Облигация - ұстаушысына (иесіне) оның белгіленген құнының тіркелген
Облигациялар атаулы, сондай- ақ ұсынбалы, пайыздық және пайызсыз
Облигациялардың мынандай түрлері болады:
агенттік облигация;
ипотекалық облигация;
қамтамассыз етілген облигация;
ішкімемлекеттік және жергілікті қарыздардың облигациялары;
мемлекеттік емес облигациялар;
кәсіпорындардың облигациялары;
Агенттік облигация - қаржы агенттігі шығаратын облигация.
Ипотекалық облигация - жылжымайтын мүліктермен қамсыздандыру шартымен шығарылтын,
Қамтамасыз етілген облигация - эмитент міндеттемелерін орындау эмитент
Ішкі мемлекеттік және жергілікті қарыздарды өткізуден алынған қаражаттар
Кәсіпорындардың облигациялары олардың жарғыларына және қолданыстағы заңдарға сәйкес
Бағалы қағаздар рыногы сипаты
Бағалы қағаздар құрамында мемлекет тарапынан, халықтан және заңи
Қазынашылық міндеттемелер ерікті негізде халық арасында таратылатын мемлекеттік
Боналар – мемлекеттік қазынашылық, муниципалдық органдар, мекемелерп, фирмалар
Ұлттық банктің қысқа мерзімді ноталары 7 күннен 91
Мемлекеттік бағалы қағаздардармен операциялардың ивесторлар үшін тағы бір
МЕККАМ-ды Үкіметтің атынан Қаржы Министрлігі шығарады, мемлекеттік бағалы
Мемлекеттік орта мерзімді қазынашылық валюалық міндеттемелер (МЕОКАВМ) Қазақстан
Қазынашылық валюталық міндеттемелер ұстаушыларға өтеу кезінде олардың атаулы
Қазынашылық валюталық міндеттеменің бастапқы құны 100 АҚШ доллары.
Республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру үшін пайдаланылатын қаржы құралдарын
Индекстелген қазынашылық міндеттеменің бастапқы құны 100 теңге және
Айналым мерзімі 7 жыл және өтеу күні 2007
Мемлекеттік бағалы қағаздарға сондай-ақ МЕОКАМ, МЕАКАМ, НСО, АВМЕКАМ,
Депозит және банк сертификаттары – жинақ ақшаны тарту
Бағалы қағаздардың өзінен басқа дамыған экономикалық жүйелердің қаржы
Бағалы қағаздарды айналысқа шығару тәртібі
2.1 Мемлекеттің бағалы қағаздар рыногына араласуы
Бағалы қағаздар эмиссиясы – бұл жарғылық капиталды қалыптастыру
Бағалы қағаздары айналысқа шығару – эмиссия – бұл
Бағалы қағаздардың эмиссиясы:
1) акционерлік қоғам құрған кезде және акцияларды оның
2) акциялар шығару жолымен акционерлік қоғамның бастапқы жарғылық
3) облигациялар және басқа борыштық міндеттемелер шығару жолымен
Эмиссиялық бағалы қағаздар – бұл бір эмиссия шегінде
Эмиссиялық бағалы қағаздар шығару – эмитенттің эмиссиялық бағалы
Эмиссиялық бағалы қағаздарды (акцияларды, облигацияларды) шығаруды жариялаған жарғылық
Бағалы қағаздардың эмиссиясы бағалы қағаздардың бастапқы рыногында жүзеге
Бағалы қағаздардың бастапқы рыногы көбінесе Мемлекеттік бағалы қағаздардың
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарды шығарудың, оларды тіркеудің, орналастырудың,
Мемлекеттік емес эмиссиялық бағалы қағаздар эмиссиясы бағалы қағаздар
Ашық орналастыруды жүзеге асыратын акционерлік қоғамдардың акциялары эмиссияланатын
Акционерлік қоғамдардың – банктердің және банк операцияларының жекелеген
Эмиссиялық бағалы қағаздар құжаттандырылған және құжатсыздндырылған нысандарға шығарылуы
Құжаттандырылған нысанда шығарылған бағалы қағаздар иелерінің құқықтары осы
Бағалы қағаздармен мәмілелер ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған бағалы қағаздар
Кәсіби қатысушылар ұйымдастырылған бағалы қағаздар рыногында мәмілелерді өз
Кәсіби қатысушының бағалы қағаздармен мәміле жасауға өкілеттігі оның
Қазақстан Республикасы резиденттерінің – ұйымдарының, бейрезиденттерінің – ұйымдарының,
Бағалы қағаз рыногының субъектілері (қатысушылары) жеке және институционалдық
Инвесторлар - өз қаражаттарын бағалы қағаздарға салуды –
Мемлекеттік Ұлттық банк немесе Қаржы министрлігі арқылы бағалы
Эмитенттер – қолданылып жүрген заңдарға сәйкес эмиссиялық бағалы
Бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары - өз қызметін
Бағалы қағаз рыногының кәсіби өкілдеріне брокерлер, дилерлер, кастодиан,
Брокер - бағалы қағаздар рыногының клиенттің тапсырысы бойынш,
Дилер - бағалы қағаздар рыногының ұйымдастырылған бағалы қағаздар
Кастодиан - бағалы қағаздар рыногының қаржы құралдарының және
Орталық депозитарий - бағалы қағаздар рыногының қаржы құралдарымен
Андеррайтер - бағалы қағаздар рыногының брокерлік – дилерлік
Сауда – саттықты ұйымдастырушы – қор биржасы және
Бағалы қағаздар рыногының өзін-өзі реттейтін ұйымы - бағалы
Бағалы қағаздар рыногының бірсыпыра қатысушыларын инвестициялық институттар, яғни
Қаржы делдалдарының сипатына қарай бағалы қағаздар рыногының 3
Бағалы қағаздар рыногында инвестициялық қорлар өзгеше жағдайда болады.
Инвестициялық қор қызметін айқындайтын құжат инвестициялық мағлұмдама болып
Қзақстанда жаңа зейнетақы жүйесін ендіріп, оның дамуымен байланысты
Эмитенттер арасында қаржы рыногының жұмыс істеуінде анықтаушы рольді
Өз қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатымен
Акционерлік қоғамның жарғысы қоғамның заңды тұлға ретіндегі құқықтық
Акционерлік қоғамды басқарудың жоғарғы органы акционерлердің жалпы жиналысы,
Бағалы қағаздарды бастапқы иеленушілеріне сататын эмитенттер немесе инвестициялық
Шығарылуға және айналысқа мемлекеттік тіркеуден өткен және белгіленген
Эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру кезінде эмитент (андеррайтер, эмиссиялық
Эмиссиялық бағалы қағаздардың қайталама бағалы қағаздар рыногындағы айналысы
Бағалы қағаздардың эмиссиясы көпшілікке жариялаусыз немесе жарнамасыз инвесторлардың
Бағалы қағаздар айналысы, яғни инвесторлардың арасында, соның ішінде
Рыноктік бағам бағалы қағаздар сұранымы мен ұсынымының арақатынасының
Акциялардың бағалары бір акцияға ұлттық валюта бірлігінде, ал
Бағалы қағаздармен операциялар жүргізген кезде арнаулы алым, оны
Бағалы қағаздар рыногындағы қызметті оның инфрақұрылымы жүзеге асырады.
Бағалы қағаздар рыногында уәкілетті органның - бағалы қағаздар
брокерлік – дилерлік;
бағалы қағаздарды ұсынушылардың тізілімдері жүйесін жүргізу;
инвестициялық портфельді басқару;
зейнетақы активтерін инвестициялық бсқару;
кастодиандық;
тарнсфер-агенттік;
депозитарийлік;
бағалы қағаздармен және өзге де қаржы құралдарымен сауда
Бұл аталынған қызметтер бағалы қағаздар рыногындағы кәсіби қызметтер
2.2 Бағалы қағаздар рыногын жетілдіру мәселелері
Еліміздің қаржы рыногында орныға бастаған қатынастарды реттеуді және
Еліміздің есептік төлем балансын неғұрлым тиімді қалыптастыру, неғұрлым
Қазақстан Республикасындағы қаржы қызметін мемлекеттік реттеу мен қадағалаудың
Қаржы секторы - бұл қызмет саласы, сондықтанда қаржы
Қор рыногының осы заманға талаптарға сай болуы үшінтұтас
Корпоративтік басқаруды жетілдіру және компаниялар қызметінің мөлдірлігін арттыру
Ірі мемлекеттік компанияларды жеке блокқа бөлуі және олардың
Осы холдингке кіретін ұлттық компаниялардың акциялар пакетінің бір
Соның нәтижесінде рынокта бірінші класты эмитенттердің үлестік қағаздары
Бағалы қағаздардың қайталама рыногын дамытудың бір шарты мемлекеттік
Инвестициялық қорлар туралы заң қабылданды. Қазірдің өзінде алғашқы
Инвестициялық және инновациялық қорлар жобаның 49%-ын ғана қаржыландыра
Сондықтан да қор биржасына мемлекеттік даму институттарымен бірлесіп
Қаржыландырудың құрылымдық формасын дамыту қажет. Екінші деңгейдегі банктер
Осы айтылғанның бәрі Бағалы қағаздар рыногын дамыту бағдарламасында
Бағалы қағаздармен сауда - саттықты қор биржасы, заңдарға
Қор биржасы - акционерлік қоғамның ұйымдық - құқықтық
Қор биржасы:
1) сауда жүйелерін пайдалану және қолдау;
2) қор биржасының тізіміне бағалы қағаздарды енгізуге жорамалданып
3) қор биржасында айналысқа жіберілген бағалы қағаздармен және
4) өз мүшелеріне ұйымдық, консультациялық, ақпараттық және өзге
5) бағалы қағаздар рыногы және өзге де қаржы
6) банк заңнамасында белгіленген тәртіппен банк операцияларының жекелеген
Қор биржасы бағалы қағаздардың қайталама рыногының ұйымдастырушысы болып
Қор биржасы заңнамаға сәйкес тіркелінеді және бағалы қағаздармен
Бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары және заңдарға сәйкес
Сауда - саттықты ұйымдастырушының кірісі оның негізгі қызметінен
1) сауда - саттықты ұйымдастырушының мүшелігіне кіргені үшін;
2) сауда - саттықты ұйымдастырушының мүлкін пайдаланғаны
3) бағалы қағаздар листингі үшін және олардың сауда
4) мәмілелерді тіркеу және ресімдеу үшін;
5) ақпараттық қызмет көрсеткені үшін және өзге де
Биржадан тыс бағалы қағаздар рыногының баға белгілеу ұйымы
Қаржы рыногының жұмыс істеуі мемлекеттік реттеуді талап етеді.
Биржаның негіз қалаушы қағидаты бағалы қағаздар рыногының өтімділігін
Қорытынды
“Қазақстандағы бағалы қағаздар рыногын мемлекеттік реттеу және оның
- Мемлекет бағалы қағаздар рыногын дамытуда шетелдік озық
- Қазақстан Республикасы мемлекеттік бағалы әлемдік нарықта тиімді
- Акционерлік қоғамдар, компаниялардың бағалы қағаздар рыногына айтарлықтай
- Мемлекет тарапынан бағалы қағаздар шығару және оларды
- Бағалы қағаздар рыногының даму тенденциясын ірі акционерлік
- Ақпараттық қамтамасыз ету қызметі ақпараттарды жинау, өңдеу
- Бағалы қағаздар рыногі компбютермен жабдықталған және әр
- Бағалы қағаздар айналысын және оның шығарылу заңдылықтарының
- Рынокте қатысушылардың жаңа кәсіптік және білімдік деңгейлерін
- Бағалы қағаздар рыногын реттеу және айналысын ұйымдастыру
- Рынокта бәсекелік дамуды, макроэкономикалық тепе-теңдікті, инвесторлардың құқықтық
- Реттеу тетігін дамыған елдер стандартына сай жабдықтау;
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. "Экономикалық теория негіздері" Оспанова Г. М., "Алматы-2002"
2. "Экономикалық саясат" Қазыбай Құдайбергенов, Төлек Сақтағанұлы,
3. "Қаржы" Қ.Қ. Ілиясов, С.Құлпыбаев "Алматы-2005"
4."Халықаралық экономикалық қатынастар" Майдан-Әли Байгисиев, "Алматы-Санат-1998"
5. "Қаржы нарқы" Р.О.Смағұлова, "Алматы-2001"
6."Экономикалық теория" Г.К.Сүлейменова, Ә.Г.Мұхамеджанова, М:А.Өмірзақова, "Қазақстан Республикасы-2004"
7. "Нарықтық экономика негіздері" Б.Жүнісов, Ұ.Мәлібеков
Республикалық баспа кабинеті
8. “Экономикалық теория” Я.Ә.Әубәкіов, Б.Б.Байжұмаев, Ф.Р.Жақыпова “Қазақ университеті”
10. “Экономиканың мемлекеттік реттелінуі” Жұмаев Жеткіншек, “Орал-2001”
11. www.nationalbank.kz - Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі
12. www.kase.kz - Қазақстан Республикасы бағалы қағаздар
13. www.rfca.kz - Алматы өңірлік бағалы қағаздар
5