АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
ӨСІМДІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ БИОХИМИЯСЫ
ЭКОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
ТАҚЫРЫБЫ:
БИОЦЕНОЗ,
БИОГЕОЦЕНОЗ
ТЕКСЕРГЕН: ҚОЙБАҒАРОВА Б.Х.
ОРЫНДАҒАН: ШАНАЕВА Г.
БАҒАСЫ:__________
АЛМАТЫ-2007
ЖОСПАРЫ:
БИОЦЕНОЗ, БИОГЕОЦЕНОЗ 3
БИОТИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-КАТЫНАСТАРДЫҢ ТИПТЕРІ 5
БИОЦЕНОЗДАР ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОЖҮЙЕДЕГІ ЭНЕРГИЯ 11
БИОЦЕНОЗДЫҢ КЕҢІСТІК ҚҰРЫЛЫМЫ 12
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 15
БИОЦЕНОЗ, БИОГЕОЦЕНОЗ
Табиғатта әр-түрлі түрлердің популяциялары бірегей жүйелерге
Биоценозды зерттеуші ғылым саласы – биоценология
Ғылымда биоценоз ұғымының баламасы ретінде «Экожүйе»
Биоценоз трофикалық сипаты тұрғысынан уақыт пен
Сондықтан экожүйе - экологияның функциялды бірлік
Биоценоздағы қарым-қатынастардын ең бастылары қоректік және
Сол сияқты гүлді өсімдіктер үшін оны
БИОТИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-КАТЫНАСТАРДЫҢ ТИПТЕРІ
Биоценозда әр түрлі түрлер арасында белгілі
Бәсекелестік. Бәсекелестік дегеніміз бір немесе бірнеше
Түраралык бәсекелестік әр түрге жататын түрлер
Жырткыштык. Жырткыштык түрлер арасында болатын карым-қатынастардың
Жырткыштык организмдер үшін оңайға түспейді. Ол
Адам баласы жыртқыш андар мен кұстарды
Паразитизм. Паразитизм - бір түр өкілінің
Паразиттердің көптеген түрлері жұкпалы тіптен катерлі
Көптеген жануарлар (түлкі, кояы, жыртқыш кұстар.
Симбиоз. Екі түрге жататын организмдердің кеңістікте
Комменсализм. Немесе арамтамақтық кұбылыс. Бұл симбиоздың
Мутуализм. Әртүрге жататын организмдер бір-біріне қолайлы
Зоохария. Жануарлардың орын ауыстыруы аркылы тұкымдарын
Аллеопатия. Бұл организмдердің денесінен өзіне тән
Өсімдіктерден бөлінетін заттар жануарларга еліктіргіш (аттрактивті)
Бұл касиеттер, әсіресе, біртекті коректілср жэне
Жануарлар да өзінен жағымды кейде жағымсыз
Организмдерге теріс ыкпалын тигізу аркылы карым-катынас
Кейбір организмдер екіншілер үшін шектен тыс
БИОЦЕНОЗДАР ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОЖҮЙЕДЕГІ ЭНЕРГИЯ
Экологиялык орын. Әрбір жеке организмнін тек
Биоценоздын түрлік құрылымы. Әрбір биоценоздің өзіңдік
- эдификатор болып саналады.
БИОЦЕНОЗДЫҢ КЕҢІСТІК ҚҰРЫЛЫМЫ
Биоценоздарға организмдер алғаш рет коныстанғаннан бастап
- ярустылық (қатарлык). Ярустылық
Топырактагы, судағы организмдерден де өзіне тә
Биоценоздың экологиялык кұрылымы. Әрбір биоценоз организмдердің
Су биоценоздары кұрлыкпен салыстырғанда карапайым болып
Экожүйедегі энергия. Жоғарыда келтірілгендей биоценоздағы организмдер
Біріншісі - продуценттер немесе өндірушілер. Бұнда
Екіншісі - консументтер, бұған жануарлар жатады.
Үшіншісі-редуценттер немесе қайтакалпыш келтірушілер. Оларға микроорганизмдер:
Әрбір қоректік тізбектің қатарында белгілі бір
Барлык коректік тізбектер бір-біріне байланысты және
Экологиялык пирамида. Биоценозда коректік тізбектегі коректін
Бұл зандылыкты кезінде эколог Ч. Элтон
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Г.Оспанова, Г.Т.Бозшатаева «Экология». Алматы-2002,б.
2. Ж.Ақбасова, Г.Ә.Сайнова «Экология», А., 2003.
3. Ж.Жатқанбаева «Экология негіздері», А., 2004.
4. ЗЕРДЕ, 2006, №3.
5.Дүние, 2003, №6, 23-б.