МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.............................6
1 ТУРИЗМДЕГІ МАРКЕТИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.......9
1.1 Туризмдегі маркетингтің мәні мен мазмұны..............9
1.2 Туристік нарық және оның ерекшелігі................20
1.3 Туризмде маркетингтік зерттеулердің алатын ролі..........26
2 ТУРИЗМ НАРЫҒЫН МАРКЕТИНГТІК ТАЛДАУ (ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫ МӘЛІМЕТТЕРІ
2.1 Аймақтағы туризмнің жалпы жағдайы...............38
2.2 Аймақтық туристік нарықты маркетингтік зерттеу..........43
2.3 Туристік нарықты маркетингтік талдау..............53
3 ТУРИСТІК НАРЫҚТАҒЫ МАРКЕТИНГТІК ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ.59
ҚОРЫТЫНДЫ............................69
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................73
КІРІСПЕ
Туризм - әлемдік экономикалық маңызды, тез қарқынмен дамып
Туризм қызметіндегі маркетинг ең алдымен ғылым емес, өнер
Дипломдық жұмыстағы бұл тақырыптың өзектілігі, өкінішке орай
Негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында туристік бизнес саласын қарқынды
Туризм өзінің масштабтарымен, көпшілігімен, халықаралық және әлеуметтік сипатымен
Бұл дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі ретінде, Қарағанды облысының
Дипломдық жұмысты орындаудың теориялық және әдістемелік негізі болып
Туристік қызметті өндірушілердің ерекшеліктеріне жатқызуға болады: туристік қызметтерді
Дипломдық жұмыстың екінші тарауында, Қарағанды облысындағы қазіргі таңдағы
Дипломдық жұмыстың үшінші тарауында, Қазақстанда туризмді дамыту үшін
- туризмнің экономикалық көрсеткіштері өсімін қамтамасыз етудің жаңа
- халықаралық маңызы бар «белсенді» туристік жобалар әзірлеу
- көлік инфрақұрылымын және туристік қызмет көрсетулер нарығын
1 ТУРИЗМДЕГІ МАРКЕТИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Туризмдегі маркетингтің мәні мен мазмұны
Туризм қызметіндегі маркетинг ең алдымен ғылым емес, өнер
Туристік маркетингтің ерекшеліктерін қарастырудан бұрын, жалпы маркетинг түсінігін
Өкінішке орай, туризмде маркетингке көп көңіл бөлінбейді, Қазақстан
Бұған себеп көптеген туристік кәсіпорындар маркетингтік зерттеулер және
Еуропадағы туризм саласындағы жоғары деңгейдегі сұраныстың пайда болуы
Алғаш рет туризмде маркетинг терминологиясын, принципін, концепциясын қолдануды
Туризм 1950 жылдан бастап тез қарқында дамыды. Бұл
Туризм индустриясы көптеген шағын және орта кәсіпорындармен сипатталады.
Сонымен, маркетинг дегенді қалай түсінеміз? Маркетинг – нарықтағы
Х.Криппендорф берген анықтамасында, «туристік маркетинг – туристік кәсіпорындар
Туристік маркетингтің ерекшелігі, ең алдымен, турөнім, сонымен қатар
Туризмдегі маркетинг -әртүрлі елдердегі кәсіпкерлердің ұжымдық шығармашылығының нәтижесі.
Кесте 1.1 Туризм қызметіндегі коммерциялық концепциялар
Кезең Туристік қызмет көрсету нарықтарының жағдайы Коммерциялық қызмет
ХХ ғ. Елуінші жылдары Сатушы нарығы Өндірістік
ХХ ғ. Алпысыншы-жетпісінші жылдардың ортасы Сатушы нарығының қалыптасуы
ХХ ғ. Жетпісінші жылдардың ортасы-қазіргі кезде Сатушы нарығы
Аталған кезеңдер туризмнің әртүрлі кезеңдерінің дамуын кейіптейді (көбінесе
Тарихи тұрғыдан алып қарасақ өндірістік концепциялар бірінші пайда
Туристік фирмалар негізінде бірдей заттарды ұсынып отырады, өтімі
Бәсекелестік күрес жеңісін қамсыздандыру үшін, нарықты толық түрде
Бұл екі концепция ешқандай күдіксіз, өте ұқсас, бірақ
Кесте 1.2 Маркетинг пен коммерциялық күш салу
интенсификациясының концепцияларын салыстыру
Концепция
Негізгі обьектісі Мақсатқа жету түрлері Кірісті ұлғайтудың қайнар
Коммерциялық күш салу интенсификациясы Туристік өнім Өтім жүйесін
Маркетинг Тұтынушылар қажеттілігі Маркетинг кешені Тұтынушы қажеттілігін қанағаттандыру
Коммерциялық күш салу интенсификациясы концепциясының негізгі обьектісі –
Осылайша, маркетинг концепциясы сатып алушылардың қажеттіліктері мен керекті
Туризмдегі маркетингтің деңгейлері: Қазіргі туризм бірқатар маңызды ерекшеліктермен
1)әрекеттегі туристік фирмалар мен туристік тауарлырды реализациялау;
2) Қызмет көрсетуге арналған кәсіпорындар; (қонақ үйлер, мотелбдер,
3) Тамақтану мекемелері (мейрамханалар,кафелер,барлар,дәмханалар және т.б.)
4) Көлік кәсіпорындары (автокәсіпорындары, авиациялық кәсіпорындар, теміржол мекемелері,теңіз
5) Жарнамалық-ақпараттық туристік мекемелер (жарнама агенттігі, жарнамалық
6) Сауда кәсіпорындары;
7) Туризм сауық саласы кәсіпорындары (киноконцерт залы, ойын
8) Қоғамдық туристік ұйымдар мен бірлестіктер және т.б.;
9) Ұлттық, аймақтық және муниципалдық деңгейді бағыттайтын және
Бұлардың барлығы барлық деңгейде маркетингпен айналысуға міндетті. Бірақ
Жоғары да аталып кеткен деңгейлер туризм саласындағы маркетингте
1) Туристік кәсіпорындар маркетингі;
2) Туристік қызмет көрсету өндірушілерінің маркетингі;
3) Туристік ұйымдар маркетингі;
4) Аймақтық және территориялық маркетинг;
Туристік кәсіпорындар маркетингі. Туризм саласындаы кәсіпкерлік саланың негізгі
Туристік қызмет көрсету өндірушілерінің маркетингі бұл тұтынушылардың кешендік
Туристік ұйымдар маркетингі, туризм саласындағы тұтынушылардың ұжымдық қызығушылығын
Аймақтық және территориялық маркетингтерді құру мақсатына арналған қайраткерлік
Франция қаласында қыдырып келуші туристермен, маркетинг қызметімен арнайы
«Мэзон де ля Франс» маркетингі барлық жаңа тенденцияларды
Сұранысты қалыптастыру және ынталандыру мақсатында әр елде жарнамалық
«Мэзон де ля Франс» сонымен қатар туроператорларға ықпал
Солай 1993 жылы Франция қаласында 60 млн. туристерге
Туристік кәсіпорын – маркетинг концепциясын жүзеге асырудың негізгі
Негізгі мазмұнына қарасақ туристік фирмалардың негізгі қызметтері тұтынушылар
Туроператорлар бағыттарды, бағдарламаларды, қызмет көрсету пакеттерін, жеке немесе
Турагент бұлар келісімшарттарда туристік заттарды сатушы ретінде көрсетіледі,
тұтынушыларға сату болып табылады. Көбінесе іс-тәжірибеде әр түрлі
Сөйтіп туроператор өзінің турларын өтіс жүйесі арқылы тұтынушыларына
Сурет 1.1 Туристік фирма турист пен туристік қызметті
өндірушінің арасындағы делдал сияқты
Туристік қызмет көрсетуге мұқтаж тұтынушылар
Туристік фирмалар
Туристік қызмет көрсетуді өндірушілер (қонақүй, транспорт, мейрамханалар)
Нарықтың қызметіне үлкен және түрлі бағыттағы тұтынушыларға қызмет
Туристік фирмалардың тағы да бір қызмет көрсету тенденциялары
Бұл тұтынушыларға қолайлы болады және туристік кәсіпорындардың ұлғаюына
Бұл қызмет көрсетулерде туристік фирмалар өздерінің қызметтерінде маркетинг
Маркетингтің жеке аспектілерінің тереңдігі әр түрлі болуы мүмкін,
Маркетингтің жеке элементтерін қолдану (жарнамалар, сатуды стимуляциялау, көрмелерге
Жеке бірімен-бірі іштей байланысты әдістер мен мәліметтерді пайдалану
Қожайындық шешімдерді ойлауды нарықтағы бағыттауды пайдалану.
Маркетинг концепциясын тұспалдау нарық мақсаттарына көңіл толу дегенді
Туризмдегі маркетингтің негізгі қызмет көрсету талаптары мен принциптері.
Нарықтың қызмет көрсете білуінің тереңдігі немесе нарық сатып
Туристік фирмалардың тұтынушылары үшін мықты бәсекелестік күресі;
Ерікті нарықтың қарым-қатынасы немесе әкімшіліктің қарсылығынсыз нарықтарды таңдау
Туристік кәсіпорындардың мақсатты фирмалардан айқындай отырып іштей әкімшілікпен
Бірінші аталған екі талаптар маркетинг концепциясын не үшін
1.2 Туристік нарық және оның ерекшеліктері
Тур өнім дегеніміз Қазақстан Республикасының «Туристік қызмет
Туристік өнім ең алдымен жақсы сатып алынуы керек.
Сурет 1.2 Туристік өнімнің құрылымы
Туристердің туристік өнімнің әрбір элементі бойынша шығындарының құрылымы:
Тур дегеніміз тур өнімнің негізгі бірлігі. Ол туроператордың
Тауарлар туристік өнімнің материалды бөлігінен тұрады. Олар: турис
Қосымша туристік-экскурсиялық қызметтер жолдама немесе ваучердің құнына кірмейді.
Туризм өзінің негізгі сипаттамалары бойынша шаруашылық қызметтердің басқа
Туристік өнімнің жалпы қызметтер сипаттамасымен қатар өзіндік ерекшеліктері
Мысалға:
Біріншіден: туристік өнімге сұраныс табыс пен баға деңгейіне
Екіншіден: сұраныс маусымдық ауытқуынан қаптап кету феномені пайда
Үшіншіден: туристік өнімнің ұсынысы икемсіз өндіріспен ерекшеленеді. Туристік
Төртіншіден: туристік өнім кәсіпорынның бірнеше құрамдастарының күшімен жасалады.
Тур қызметтер көрсету – үзінді түрде жүзеге асады.
Бесіншіден: туристік қызметтердің жоғары сапасына елеулі емес, кемшіліктері
Қызмет алдын ала өндіріле алмайды, бірақ оны керек
Туристік саяхаттың тұтыну құны мәдени – оң танымдық
Туристік өнімнің құны қызмет және тауардан құралатын өндірістің
Туристік өнімнің ерекшеліктері:
тур өнімнің әр түрлі түрлері немесе компоненттері арасындағы
туристік қызметті сақтауға және қоймалауға болмайды, сонымен қатар
әдетте, тұынушы турөнімді оны тұтынушыға көре алмайды, ал
турөнім уақыт және кеңістік сияқты айнымалыларға тәуелді болып
тур қызметтің сапасына форс-мажорлық сипаттағы сыртқы факторлар да
статистикалық ұсыныс пен динамикалық сұраныс арасындағы қарама-қайшылық. Ұсыныс
Туристік қызметті өндіруші мен тұтынушыда осындай айрықша ерекшеліктері
Туристік қызметті өндірушілердің ерекшеліктеріне жатқызуға болады: туристік қызметтерді
Жоғарыда айтылғандарға негізделе отырып туристік маркетингтің келесі ерекшеліктерін
1) Туризмдегі маркетинг үшін сұранысты ынталандыру басты міндет
2) Клиенттерге қатысты нақты ақпараттық саясаттың орны ерекше,
3) Туристік қызметті сатып алу үрдісінде субъективті факторлардың
4) Мерзімдік факторының әсері фирманы уақыт факторына тәуелділігін
5) Маркетингті басқару үрдісінде басқа салаларға қарағанда тұтынушының
6) Маркетингтік шаралардың оңтайлы соңғы тиіміне жету үшін
Бүгінгі күні қызмет кәсіпорынның арнайы маркетинг теориясының болмауына
Маркетинг концепциясын жүзеге асыру құралдары мен әдістері сала
Осындай айрықша ерекшелік туроператор үшін ол оның өнімі.
Қазіргі жағдайда Қазақстанның әлемдік туристік қауымдастыққа өз орнын
Туризмде маркетингтік зерттеулердің алатын ролі
Әрбір ұйымдар үшін, жаңа қызмет көрсету пакеттерін сату
Үлкен сұраныстарын пайдалана отырып қызмет көрсетуді табу;
Потенциалды тұтынушылармен қарым-қатынастарды жақсарту;
Олардың талғам-талаптарына сай тұтынушылардың сеніміне кіру;
Туристік қызмет көрсетулер шешімдерін қабылдай отырып, тұтынушының қалайша
Сатып алу кезінде шешім шығаруды пайдалана отырып, ақпараттардың
Туристік тауарлармен тұтынып, шешім қабылдап және өндіруге қалай
Туристік қызмет көрсетуді тұтынушылармен кері жүйеде байланысты құру;
Таңдалған сегменттің талабын болжау;
Нарықтың сегментін ерекшелеу (бөліп шығару)
Сегментацияның негізгі басты мақсаты туристік тауарларды орналастыру, өйткені
Географиялық;
Демографиялық;
Әлеуметтік-демографиялық;
Психогеографиялық;
Мінез-құлықты;
Туристік нарық сегменттерінің негізгілерінің бірі ол жастар болып
Шетел және отандық теориялары мен іс-тәжірибесінде жүзеге асыруда
Маркетингтік зерттеулер. Туристік кәсіпорындардағы нарықтық мүмкіндіктердің анықтамаларының негіздері.
Маркетингтік зерттеулердің мазмұны мен тапсырмалары және маңыздылығы.
Маркетингтік зерттеулердің әдістемелік негіздері
Маркетингтік зерттеулердің ережелері мен тәртіптері
Маркетингтік зерттеулердің ұйымдарының формалары
Маркетингтік зерттеулердің бағыттары
Маркетинг концепцияларын тарату мақсаттары – туристік қажетті (кәсіпорындарды
Негізінде бұл жерде мәселе санында емес, олардың көпшілігінің
Туристік кәсіпорынның белгісіздік пен қауіпсіздік деңгейін азайту үшін
Маркетингтік зерттеулер өткізулер соңынан қамсыздандырылады. Маркетингтік зерттеулердің сауатты
Маркетингтік зерттеулердің тапсырмалары әр түрлі болуы мүмкін
Тұтынушылардың потенциалды тапқырлығы;
Болашақта бар және болатын сұраныстардың талаптарын игеру;
Арнаулы нарықтарға ағымды бақылаулар
Нарықтың ұзақ уақытты даму беталысын бағдарлау;
Маркетингтік зерттеулерде ситуациялық анализдерді өткізу үлкен роль атқарады.
Маркетингтік зерттеулердің әдістемелік негіздері.Маркетинг тек қана теориялық ғана
Жүйелік талдау маркетингтік зерттеулерде кеңінен қолданылады, өйткені ол
Кешендік жақындасу нарықты зерттеуді әр түрлі өзгерістері бар
Жүйелік талдау мен кешендік байланысу ол іштей бір-бірімен
Кесте 1.3 Маркетингтік зерттеулердің әдістемелік жүйесі
Ортақ ғылыми әдістер Аналитикалық бағдарлау әдістері Әдістемелік қабылдаулар,
Жүйелік талдау
Кешендік жақындасу
Бағдарламалық-мақсаттық жоспарлау Сызбалық бағдарламалау
Байланыс теориясы
Мүмкіндік теориясы
Бағдарлау жүйесі
Іскер ойындар әдістері
Экспертті бағалау әдістері Әлеуметтану
Психология
Экология
Эстетика
Бағдарламаны мақсатты жоспарлау маркетингтің өнегелігін өндіру мен жүзеге
Сызбалық бағдарламалау бұл оң шешім табудың математикалық әдісі
Мүмкіндік теориясының әдістері шешімге келуді жеңілдетіп отырады, бұл
Жүйелік бағдарлау бұл жеке жұмыстар мен операцияларға бағыт
Экономикалық-математикалық әдістер маркетинг стратегияларының оңай шешім факторларын анықтауға
Маркетинг зерттеулерінде әдістемелік әдіс-тәсілдер белсенді қолданылады, олар іштей
Әлеуметтік әдістер (сұрақ-жауап)нарықтағы ақпараттарды тарату жүйесін зерттеуді қолға
Маркетингтік зерттеулердің ережелері мен тәртіптері. Маркетинг зерттеулерінің нәтижелілігі
Біріншіден, бұл зерттеме комплекстік және жүйелік мінездемеге сай
Екіншіден, оны жарыққа шығаруда обьектілікке, нақтылыққа, ұқыптылыққа сүйеніп,
Үшіншіден, зерттеулер ортақ шешімді шынайы бәсекелестер принциптерімен сәйкес
Төртіншіден, маркетингтік зерттеулер толыққанды жоспарлануы және жеке іс-әрекеттер
Ештеңеге қарамастан нақты жағдайда зерттеме саласы жеке-дара болса
Сурет 1.3 Маркетингтік зерттеулердің кезеңдер
Маркетингтік зерттеулер қалыпты пункттері болып тапсырмалары мен мақсаттарын
Егерде мысалға алатын болсақ туристік тауарларды сату көлемі
Сату деңгейінің төмендеуінің себептері?
Бұл тенденцияға қарсы қандай шаралар қолдануға болады?
Зерттеу көлемі мен негізгі бағыттар таңдауы сабақтау бұл
Ақпараттар қайнар көзін таңдау, керекті ақпараттарды іздеуді жеңілдету
Ақпараттар жиынтығы нарықты, бәсекелестерді, тұтынушыларды үйрену әдістерін пайдалануды
Жиналған ақпараттарды талдау өзін үйренуді болжайды, әр түрлі
Зерттеулер нәтижелерін ұсыну мен қорытындыларды қайтадан өңдеуді болжайды.
Туристік кәсіпорындардың, фирмалардың, имиджінің мүлдем болмауы, сондықтан да
Бұндай жағдайларда маркетингтік мерекелік кештердің негізгі бағыты болып
Мысалы, есептің саласы былайша көрініс табуы мүмкін:
Кіріспе;
зерттеу мақсаты;
зерттеудің методологиясы;
зерттеудің нәтижелілігі;
ұсыну мен қорытындылау;
қосымша;
Зерттеулер маркетингтің негізгі функциясы болса да олардың нақты
Маркетингтік зерттеулер ұйымдарының формалары. Маркетингтік зерттеулер ұйымдарының формалары
Кейбір фирмалар басқа ұйымдардың көмегіне жүгінуге экономикалық пайдалылық
Іс-тәжірибелер кезінде маркетингтік зерттеу ұйымдары мынандай факторлар шарттарын
Нарықтағы фирма жұмысының тәжірибесі;
Зерттеушілердің өздерінің мамандарының болуы;
Қызметтестердің потенциалды мамандануы;
Нарықтағы фирма жағдайы мен оның пиғылдары;
Нарықтағы фирма қызметінің стратегиясы мен тактикасы (белгілі бір
Бұдан басқа назарға алынатын жағдай мақсатқа жету мен
Біріншіден, ұйымдар, нарықты мамандана отырып меңгеретін, зерттеулерді өткізу
Екіншіден, олар маркетинг зерттеулерін өткізуде үлкен тәжірибелері бар.
Үшіншіден, Тұтынушылар бұл ұйымдарды бәріне ортақ деп санайды,
Институттармен және консультациялық ұйымдардың орындайтындары нарықтың зерттеулері, олардың
Маркетингтік зерттеулермен тек қана институттармен консультациялық маркетингтік фирмалар
Маркетингтік зерттеулердің бағыттары. Маркетингтік зерттеулердің тиімділігін анықтайтын маңызды
Біз өз қызметтерімізді (услуги) қай жерлерде сатамыз?
Қандай шарттарға сәйкес сатамыз?
Біз не сатамыз?
Біз кімге сатамыз?
Бізге сатуға кім кедергі болады?
2 ТУРИЗМ НАРЫҒЫН МАРКЕТИНГТІК ТАЛДАУ
(Қарағанды облысы мәліметтері мысалында)
2.1 Аймақтағы туризмнің жалпы жағдайы
Облыста туристік қызметпен айналысатын 52 туристік фирма
Туристік қызметпен айналысатын туристік фирмалармен жеке кәсіпкерлер қызмет
Қарағанды облысының инфрақұрылым туризмінің объектілері болып табылатындар:
- Қарқаралының Мемлекеттік Ұлттық табиғи паркі;
- демалыс үйлері: «Миттал Стил Теміртау» АҚ «Шахтер»,
10 демалыс зонасы (Ақтоғай ауданында Тораңғылық ауылдық округінде
5 мерзімді сауықтыру лагері («Кооператор»- Қарағанды экономикалық университеті,
1 Бұқар жырау ауданындағы «Березка» сауықтыру кешені;
«Қазақмыс» корпорациясы 1 профилакторийі;
3 санаторий («Миттал Стил Теміртау» АҚ «Жартас»,
4 санаторий-профилакторий («Қазақмыс» корпорациясы ЖШС, «Қазақмыс» корпорациясы ЖШС
1 туристік база «Сарыарқа» «Балқаштүрлі-түсті металл» ПО,
29 мейманхана (заңды тұлғалар), оның ішінде 14-ті мейрамханасымен
1357 қоғамдық тамақтандыру кәсіпорны.
Мұражайлар, сәулеттік-тарихи ескерткіштер.
Облыста Қарқаралы ауданында – Қарқаралы Мемлекеттік Ұлттық табиғи
Шет ауданында «Бүркітші» мектебі мен арнаулы шаруашылық
Теміртау қаласының жанындағы Гагаринское селосы мен Қарқаралы Ұлттық
«Туристік қызметті реттеу» Бағдарламасын іске асыруға облыстық бюджеттен
Қазіргі кезде туризм индустриясы халықаралық экономиканың жетекші саласының
Қазақстандағы туристік қызмет нарығы әр-түрлі. Туризм және спорт
Кесте 2.1 2006 жылғы туристік фирмалардың негізгі қызмет
Қалалар аты Туристік фирма саны Қызмет көрсетілген туристер
Қарағанды 52 15032 668661,0 315880,1 3745,0
Астана қ. 44 83444 820865,1 1092473,7 4619,0
Алматы қ. 553 250938 4748514,4 2001051,3 497041,0
Айта кету қажет, Қазақстан турөнімі әлемдік қауымдастықты онша
Туристік нарықты талдағанда, нарық тұрақты өзгерістерге бейімделгендіктен оны
Әлемдік туристік ұйым туристік маркетингтің 3 басты қызметін
1) Клиенттермен қарым-қатынасты бекіту, туристік салалар орындары және
2) Турөнімдерді өткізу үшін жаңа мүмкіншіліктермен қамсыздандыру үшін
3) Бақылау – нарығында туристік қызмет немесе өнімді
Маркетинг тактикасын қалыптастыруда бұл қызметтердің вакуумде емес, керісінше,
Мысалы, АҚШ-та туризм саласындағы мемлекеттік саясатқа жауап беретін
Осы салада Германияның да тәжірибесі қызықты. Онда бүгінде
Туриндустрия маркетингті пайдалану мысалы ретінде түрік мамандарын атап
Эксперттердің болжамы бойынша халықаралық туризмнің қарқынды дамуы жалғасуда.
2.2 Туристік нарықты маркетингтік талдау
Жалпы Қарағанды облысында 2006 жылғы мәлімет бойынша 157
Сурет 2.1 2006 жылғы қызмет көрсеткен туристік кәсіпорындар
Төмендегі кестеде Қарағанды облысы бойынша орналастыру объектілері, туристік
Осы туристік нарықта жетекші турфирмалардың бірі Қарлығаш турфирмасы.
Кесте 2.2 Қарағанды облысы бойынша туристік қызметтің негізгі
2004ж 2005ж 2006ж
Кәсіпорын саны, бірлік 68 122 157
Оның ішінде
Туристік фирма 29 46 52
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 5 5 6
Орналастыру объектілері 31 45 58
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 3 26 41
Қызмет көрсетілген келермендер, адам 106053 161477 194033
Оның ішінде
Туристік фирма 11500 15393 15032
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 2500 2424 2879
Орналастыру объектілері 76474 110105 107080
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 15579 33555 69042
Туризм типі б-ша қызмет көрсетілген келермендер саны, адам
Оның ішінде
Келу 12098 14387 18995
Шығу 10440 14164 13324
Ішкі 83515 132929 161714
Көрсетілген қызмет көлемі,мың, теңге 714732,3 1161009,1 1694009,5
Оның ішінде
Туристік фирмалармен 94787,7 47226,9 315880,1
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 5157,2 52209,9 5432,1
Орналастыру объектілері 547831,0 967875,8 1190460,3
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 66956,4 93696,5 182237,0
Осы күнде туристік бизнесте турфирма мынадай туристік қызметтер
Турфирмадан әлемнің қандай да елі болмасын сіз отельді
Саяхаттауға Италия мен Францияға, жақсы демалу үшін Түркияның
Сонымен қатар Қарлығаш турфирмасы үлкен туроператорлық компаниялармен қызметтес.
Кесте 2.3 Қазақстан аймағы бойынша жолдамалар құны
Турфирмалар атауы Жолдамалардың құны, күніне мың теңге
Алматы Астана Бурабай Қарқаралы
Қарлығаш 3500 4000 3900 3000
Жанар-Трэвел 4000 ж/е жоғары 4000 ж/е жоғары 4700
Кесте 2.4 Шет елдер бойынша жолдамалар құны
Турфирмалар атауы Жолдамалардың құны, $
Тайланд Франция Египет Түркия
Қарлығаш 1400 2000 1200-1700 990
Жанар-Трэвел 1500 2000 2000 1000
Гүлнар-Тур 800 1700 1700 1000-1200
Қарағанды облысында шығу туризмі жылдан-жылға даму үстінде,
Туризм дамуының басым бағыттарынан келіп-кету бағыттарын және ішкі
Сурет 2.2 Туризм типтері бойынша туристік фирмалар қызмет
Орталық қазақстандықтар сапарының негізгі бағыттары Ресей, Германия, Қытай,
Туристік фирмалар «Қарлығаш», «Жанар-Трэвел», және т.б. тур фирмалар
Бұған қоса, бай табиғат және мәдениет әлеуетіне негізделген
Туристік қызметтің негізгі мәселелерінің бірі – ол туристерді
Қарағанды қаласының орналастыру объектілерінің ішінде бір қонақ үйді
4 жұлдызды «Достар - әлем» қонақ үй кешені
Бұл жерде демалуға және өнімдік қызмет үшін керектілердің
Орталық залда, кешенге ерекше сән беріп тұрған 12метрлік
ОТЕЛЬ: 40 номерді қамтиды, оның ішінде 9 стандартты
Барлық номерлер желдеткіштермен, мини-бар, қала аралық жане халықаралық
Енді «COLISENT» ресторанына тоқталатын болсақ, ол ашфитеатр үлгісінде
Сонымен қатар жаңартылған ас-үй құралдары, персоналдардың жоғарғы деңгейдегі
«Томирис» банкет залы – бұл 50 адамға арналған
Лобби – бар «APOLLO» туралы айтатын болсақ бұл
«Достар - әлем» қонақ үй кешені сонымен қатар
Сонымен қатар кіші конференция залы бар онда 60
Бизнес орталықта маңызды іскерлік кездесулер, жиналыстар т.б жиындар
Бильярд залы сіздерге тек қана ойын ойнап демалып
«Хамаш» сауықтыру фитнес орталығының құрамына: Түрік моншасы кіреді,
Сонымен қатар бұндағы Джакузи мен Бассейін табиғи тастар
Бумер боулинг-клубы – 8 жолдан тұрады, AMF фирмасының
«BOOMER» боулинг клубы – бұл спорт, ойын және
Сурет 2.3 Орналастыру объектілеріндегі қызмет көрсетілген келермендер саны
Туристік қызмет көрсетудің деңгейінің жоғары болуы тұтынушыларға насихаттау
Жарнама беруші – жарнама негізін тудырушы заңды немесе
Жарнама өндіруші – жарнама берушінің негізгі туындысын өңдеп
Жарнама таратушы – дайын жарнама өнімін әртүрлі құралдар
Осы қызмет түрін көрсету №508-ші 2003 жылы 19
Жарнаманың түрлері төмендегідей қарастырылады:
1) сыртқы (көрнекті) жарнама – жылжымалы және жылжымайтын
2) жөнсіз жарнама – мазмұны, уақытына, таратылу, орналастыру
3) жарнама тұтынушылар – жарнама арналған жеке және
4) жүгіртпе жол – жарнама таратудың теледидар бойынша,
5) тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) туралы ақпарат –
Қарағанды турфирмалары осының ішінде көбіне сыртқы және жүгіртпе
Жарнамалау кезінде төмендегі шығындар түрі кетеді:
- жарнама құралдарын таратуға кеткен шығындар (кітапшалар, плакаттар,
- бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жарнамаларға кеткен шығындар;
- сыртқы жарнамаға кеткен шығын;
- жарнамалық бейнефильмдерді сатып алуға және көшіріп алуға
- жарнамалық щиттерді жасауға кеткен шығындар;
- жарнамалық материалды жасауға кеткен шығындар;
- көрмелер мен жәрмеңкеге қатысуға байланысты шығындар;
- жарнамалық тауарлардың бағаларын төмендетуге кеткен шығын үлесі;
Туристік ұйымдар қызметін жарнамалауды жарнама жасаушының жобалауда бірегей
- Қазақстан аумағында өз күштерімен жарнамалау қызметі;
- Жарнама таратушылардың – резидент еместердің жарнама өнімдерін
- Жарнама таратушылардың – резидент еместердің жарнама өнімдерін
Ал, өндірілген жарнамалық өнімдерді тарату Қазақстан Республикасының Азаматтық
Қарағанды облысы бойынша туризмді дамыту орындарының айтсақ, әлем
Сонымен, қорыта айтқанда 2.2 тарау бойынша Қарағанды облысының
2.3 Аймақтағы туристік нарықты маркетингтік зерттеу
Қазақстан Республикасы 2005 жылы Қарағанды облысында 122
Бірнеше турфирмалар қызметтерінің бағыттарын алып қарасақ:
Консультациялық қызметтер;
Транспорттың барлық түрлеріне билеттермен қамсыздандыру;
Шоп-турлармен туризмдерге бару ұйымдары;
Ішкі туризм орталықтары мен азаматтар демалыстарының бағыттарын ұйымдастыру.
Республикадағы туристік кәсіпорындар арқылы 2006 жылы 194033
Қарағанды аймағы бойынша туристік қызметтің 2000-2005 жылдар аралығында
Туристер шығатын сапарларының ыңғайына қарай турист-резиденттер (ішкі туризм):
Қарағанды облысында туристік фирмаларда сатылған жолдамалар құны 2006
Қарағанды облысындағы туристік шаруашылық келесі орындарда орналасқан:
жеке меншік кәсіпорындар;
қонақүйлер, шетелдіктермен біріккен кәсіпорындардағы жеке меншіктер;
Орналасу орындары, Мемелекетпен біріккен жеке меншік кәсіпорындар.
Көптеген кірістер жеке меншік кәсіпорындарға кіріп отырады
- біріккен кәсіпорындар
- мемлекетпен біріккен жеке меншік кәсіпорындар – 23,7%.
Туризмнің дамуы туристік инфрақұрылымның, оның ішінде қонақ үйлердің,
Қарағанды облысында 2006 жылы 58 қонақ үй тіркелген,
Туризм адамдардың ел ішінде және оның сыртында бір
Облыс қалаларында туристер мен қала қонақтарына арналған қазіргі
Балқаш жағалауы мен басқа көлдер, суқоймалары тек белгілі
Демалуға тілек білдірушілер облыстағы демалу орындарында демалушылар санын
Облыстағы өндірістік кәсіпорындардың туристік базалары қалпына келтірілуде: «Қарқаралылық»,
Туристік шаруашылық материалдары негізінде , туристер қозғалысы картасы
Ұлытау тарихи өңірінде жылқы туризмі ұйымын ашу ұсынылып
Облыста туризмнің даму бағдарламасы қаржылық шығындар жағынан бекітіліп
- Тиімді экономикалық механизм құрылмаған, ол ішкі және
- Туристік қызметтің мемелекеттік статистикалық жүйесі, толық емес,
- Туризмге ақпаратты-жарнамалық құралдар қолдау көрсетпейді;
- Облыс аймағы демалыс аймағын пайдалануды апатты деп,
- Әрекеттегі туризмнің материалдық базалары көп жағдайда тиімді
2008 жылға берілген болжам бойынша турұйымдарында келушілерге қызмет
Қазақстан Республикасынан тыс желерге шыққан азаматтар саны және
2008 жылы ішкі туризм бойынша туристік ұйымдарында
Туристік салаларды талдауды дамыту облыста 2010 жылға дейін
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шыққан азаматтар саны және
Көшпелі туризм бойынша туристік ұйымдарда қызмет көрсетілгендер саны
Ішкі туризм бойынша жеке кәсіпкерлермен және туристік ұйымдармен
3 ТУРИСТІК НАРЫҚТАҒЫ МАРКЕТИНГТІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
«ҚазақстанРеспубликасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында»
Жалпы туризм ел экономикасына жағымды әсер ететіндігі жөнінде
- шет ел валютасының құйылуына және де экономиканың
- ұлттық валюта курсының тұрақтануына негіз болады;
- халық жұмысбастылығына әсер етеді;
- ел инфрақұрылымын және экономика салаларын дамытады;
- халық мәдениетін жоғарылатады, т.б
Қазақстан экономикасының орнықты дамуы, елдің индустриялық-инновациялық дамуы жөніндегі
Мемлекеттік бағдарламаның мақсаты – сырттан келушілер туризмі және
Дегенмен, Қазақстанда туризм индустриясы қазіргі таңда әлі де
Сурет 3.1 Қазақстандағы туризм индустриясы құрылымы
Осы құрамдас салалар бойынша бүгінгі таңда Қазақстанда туризмді
Туризм дамытудағы кедергі болып отырған басты мәселе туристік
- мемлекеттік құрылымда ақпараттық-аналитикалық орталықтың жоқтығы;
- туризм саласында қызмет атқаратын салалардың арасында ақпараттық
- туристік фирмалар қызметінің ретсіздігі;
- қонақ үй саласындағы баға саясатының әлсіздігі;
- ұлттық парктер мен туристік фирмалардың арасында байланыстың
- ұлттық көлік инфрақұрылымының, оның ішінде әуе тасымалы
- туристік нарыққа қажетті жоғары білімді және кәсіби
Осы бағытта салыстырмалы өзіндік бағдарламаларды жүзеге асыруға баса
Туристік өнімнің және туризм индустриясының бәсекеге қабілеттілігін кластерлік
Түрлі еуропалық және азиялық нарықтадағы ахуалды зерделеу нәтижесінде
тұтастай алғанда Орталық Азияның және дәлірек айтқанда Қазақстанның
“Қазақстан” сөзі жиі танылады, бірақ әлі де арнаулы
еуропалық та, азиялық та туристік нарықта салыстырмалы түрде
Халықаралық нарық үшін Қазақстанның негізгі туристік өнімдері “Шексіз
Қазақстанның халықаралық туристік нарықта табысты айқындалуы үшін аталған
Ресей, Германия, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея, Түркия, Қытай.
2. Франция, Жапония.
3. АҚШ, Азия-Тынық мұхит өңірінің елдері.
Сөйтіп, Қазақстанды Орталық Азия мен Еуразиядағы жаңа әрі
Экономиканың өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру мен
Қазақстандағы туристік коммуникациялық тарауларындағы маркетингтік ерекшеліктер. Әлемдік туристік
Маркетинг пен турөнімді жылжытуды қамтамасыз ету үшін әлемге
Облыстық ұлттық турөнім экспорты стратегиясын әзірлеу, евразиялық тарихи
Облысты танымал ету және облыс аумағында жұмыс істейтін
Облыстағы туризмнің мамандандырылған түрлерін дамыту жоспарын әзірлеу;
Аудандарда ауылдық және көркемпаздық туризмді дамыту жөнінде шаралармен
Әртүрлі туристік танымдық және көңіл көтеру объектілерін –
Туристік қызметтердің ішкі және сыртқы нарықтарында туристік өнімді
Қазақстанның туристік тауарларының алға жылжуының бірінші орындағы тапсырмасы-имидждарын
- Әлемдегі ең алғашқы көшпенділер пайда болған, Қазақстан
- Болжаулар бойынша, Қазақстандағы Алтай таулары мистикалық Шамбалдар,
- Қазақтан шекарасындағы сиқырлы Каспий теңізі - ол
- Қазақстан қызғалдақтың ең алғаш өсіп шыққан жері
- Қазақстан - жабайы және ұшы-қиыры
Келесі қадам туристік тауарларды алға жылжытудағы аспап-құралдарды айқындау.
Туристік нарық тұтынушылары баспалар да, теледидар мен
Ешқандай күдіксіз, туризмнің интернет арқылы дамуы көптеген пайдалар
Алға жылжудың тағы бір түрлерінің бірі ол –
Дегенмен қазақстандық көрме, Қазақстанымыздың назар аударарлық, көңіл бөлерлік
Туристік тауарларды алға жылжытудың тағы бір тиімді тәсілі
Осы жол көрсетушілер сыналған туристердің библиясы болып табылады.
ІРК International компаниясының ұйымдастыруымен өткен, «World Travel
Мысалға келтірілген фильмдердің бірі, Стивен Спилбергтің «Үшінші
Ұлттық фестивальдар мен ойындар өткізу де қазақстанға саяхаттап
Anhojt GMI Nation Brand Indeх рейтингісіне қарағанда Германия
2011 жылдың қаңтар-ақпан айларында Қазақстанның оңтүстік астанасында VІІ
Қорытындыға келер болсақ туристік тауарлар тек қана бар
Ұлттық турөнімнің маркетингін және дамуын қамтамасыз ету үшін
Елді әлемдік туристік нарыққа дамыту мақсатында Қазақстан
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына
- туризмнің экономикалық көрсеткіштері өсімін қамтамасыз етудің жаңа
- халықаралық маңызы бар «белсенді» туристік жобалар әзірлеу
- көлік инфрақұрылымын және туристік қызмет көрсетулер нарығын
- халықаралық экономикалық ұйымдар мен одақтарға қатысу арқылы
- елдің еуразиялық тарихи даму факторын және қазақстандық
- дүниежүзілік туристік ұйым, ЮНЕСКО (Білім беру, ғылым
- Қазақстан Республикасындағы туризмнің мамандандырылған түрлерін дамыту жоспарын
- “Атамекен” этномемориалдық кешені секілді өңірлік деңгейде тақырыптық
- туристік қызмет көрсетулердің ішкі және сыртқы нарығында
ҚОРЫТЫНДЫ
«Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік
Қорытындыға келер болсақ туристік тауарлар тек қана бар
Туризм 1950 жылдан бастап тез қарқында дамыды. Бұл
Туризм индустриясы көптеген шағын және орта кәсіпорындармен сипатталады.
Тарихи тұрғыдан алып қарасақ өндірістік концепциялар бірінші пайда
Туристік фирмалар негізінде бірдей заттарды ұсынып отырады, өтімі
Маркетингтік зерттеулер. Туристік кәсіпорындардағы нарықтық мүмкіндіктердің анықтамаларының негіздері.
Маркетингтік зерттеулердің мазмұны мен тапсырмалары және маңыздылығы.
Маркетингтік зерттеулердің әдістемелік негіздері
Маркетингтік зерттеулердің ережелері мен тәртіптері
Маркетингтік зерттеулердің ұйымдарының формалары
Маркетингтік зерттеулердің бағыттары
Маркетинг концепцияларын тарату мақсаттары – туристік қажетті (кәсіпорындарды
Қазіргі кезде туризм индустриясы халықаралық экономиканың жетекші саласының
Қазіргі жағдайда Қазақстанның әлемдік туристік қауымдастыққа өз орнын
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Азар В.И. Экономика и организация туризма. – Москва,
Александрова А.Ю. Международный туризм. – Москва: Аспект –
Алиева Ж.Н. Туризмология негіздері. – Алматы, 2004
Артемова Е.Н. Молодежный сегмент туристского рынка как объект
Бейжанова А.Т. Туризмдегі маркетингтің ерекшелігі//ҚазҰУ хабаршысы, Экономика
Гуляев В.Г. Организация туристской деятельности. – Москва,
Дурович А.П. Копанев А.С. Маркетинг в туризме.-
Жантаева А. Особенности маркетинговых коммуникаций в туристкой отрасли
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы (2004 жыл)
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы (2005 жыл)
Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007 – 2011 жылдарға
Қазақстан Республикасының туризмі: стаистикалық жинақ 2005 жыл. Алматы,
Қазақстан Республикасының туризмі: статистикалық жинақ 2006 жыл. Алматы,
Қарағанды облысы статистика басқармасы 2007 жыл. 100бет
Менеджмент туризма: Туризм и отраслевые системы. – Москва:
Менеджмент туризма: Экономика туризма. – Москва: Финансы и
О развитии туризма как доходной области экономики Республики
Папирян Г.А. Экономика туризма. – М.: Финансы и
Реалии и возможности туристского рынка Казахстана// Деловой мир
Шаекина Ж.М. Нәбиев Е.Н. Базарова С.Қ. Маркетинг негіздері.-Астана:
Янкевич В.С. Маркетинг в гостиничной индустрии и туризма.-М:
7
1.Зерттеудің мақсаты мен тапсырмаларын анықтау
2.Ақпараттық қайнар көзін таңдау
3.Ақпараттар жинау
4.Жиналған ақпараттарды талдау
5.Зерттеулер нәтижелерін ұсыну
Туристік өнім
Тур
Қосымша туристік экскурсиялық қызметтер
Тауарлар
Табиғи-рекреациялық мүмкіндік
Туризм инфрақұрылымы
Білім беру және ғылыми ұйымдар
Ақпарраттық-жарнама ұйымдары, БАК
Туристік фирмалар, агенттіктер
Туризмді басқарудағы мемлекеттік ұйымдар
Туризм индустриясы