Қарыз алушының рейтингі


Мазмұны
Кіріспе ................................................................................................................3
Коммерциялық банктерде тұтынушыларды несиелеуді ұйымдастырудың теориялық негіздері мен ерекшеліктері
1.1. Несиелік процесс, оның негізгі кезеңдері мен мазмұны ........................5
1.2. Тұтыну несиесінің жіктелуі және оның түрлері.....................................12
1.3. Тұтынушыларға несие беру жөнінде шешім қабылдау, несиені беру
2-Тарау. Екінші деңгейдегі банктерде жеке тұлғаларды несиелеу қызметін бағалау
2.1. "Қазақстан Халық Банкі" Акционерлік қоғамының жеке тұлғаларға несие
2.2. "Қазақстан Халық Банкі" Акционерлік қоғамында халықты несиелендіру ерекшеліктері............................................................................52
3-Тарау. Қазақстан Республикасындағы халықты несиелеуді дамыту..............................................................................................................76
3.1. Халықты несиелендірудің дамыту жолдары мен болашағы.................76
Қорытынды.....................................................................................................83
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...............................................................85
К І Р І С П Е
Қазіргі таңда еліміздегі банктердің экономиканың нақты секторын және
Банктік жүйе көп функционалды, ол ақша – несие саясатын
Сонымен қатар, банктер түрлі жолдармен потенциалды клиенттерді тарту мақсатымен,
Диплом жұмысының өзектілігі. Бүгінгі таңда бұл диплом жұмысының тақырыбы
Диплом жұмысының мақсаты – банктің несие процесінің дамыту жолдарын
Банк жүйесі нарық экономикасында келесі міндеттемелерді орындайды:
1.Төлем жүйесін басқару: коммерциялық келісімдердің көбісі, нарық экономикадағы субъектілердің
2.Халықтық жинақтарын тек оптималды пайдаланылатын несие алушыларға береді: банк
3.Банк айналымындағы ақша мөлшерін реттейді. Ол Ұлттық Банктің ақша
«Тізбектік реакция» қағидаты бойынша, несиенің негізгі түйіні бұзылса, банктің
Диплом жобасының зерттеу объектісі – «Қазақстан Халық Банкі» Акционерлік
1-Тарау. Коммерциялық банктерде тұтынушыларды несиелеуді ұйымдастырудың теориялық негіздері мен
1.1. Несиелік процесс, оның негізгі кезеңдері мен мазмұны
Екінші деңгейдегі коммерциялық банктер Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы және
Банктер, несиелеу процесі кезінде, нарықтық қатынастардың орнығуына, қоғамдық өндіріс
Банктік қарыздар өндіріс тиімділігін, яғни оның ғылыми – техникалық
Қысқа мерзімді несиелеудің қызмет етіп жатқан механизмі келесі элементтерді
– несиелеу объектілері;
– несиенің жоспарланған көлемі және оның мақсатты бағыттылығы;
– қарызды беру және өтеу шарттары, олардың қарыз алушы
– қарыз бойынша пайыздық мөлшерлемелер, олардың төмендеуі немесе ұлғаюы;
– қарыз алушының несие өтелмей қалған жағдайда ұсынатын кепілдігі
– несиелеуге қажетті есептері мен мәліметтер тізімі, оларды қарыз
– несиелік келісім-шартта берілген шарттардың ең болмаса біреуі бұзылған
Жалпы несие ұзақ, орта, қысқа мерзімді болуы мүмкін. Қысқа
Несиелеу процесі мынандай кезеңдерді қамтиды:
несиеге деген өтінішті қарау;
несиелік қабілетін талдау;
несиелік келісімшарт жасасу;
несие беру;
несиелік мәміленің орындалуына бақылау жасау.
Ал, енді сол кезеңдерге жеке – жеке мағынасын ашып,
1 кезең: Банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті қарау
Кез келген несиелік операциялар осыдан басталады. Мұндай құжаттарда қарыз
1) құрылтайшылық құжаттардың, жарғының, жалға алу шартының, тіркелген куәліктерінің
2) соңғы екі жылдық қарыз алушының балансы және оған
3) несиеленетін шаралардың ретабельділік деңгейін және оның қайтарылу мерзімін
4) несиеленетін мәмілелерді растайтын келісімшарттар көшірмелері (материалдық құндылықтарды жабдықтауға
5) басқа банктерден алған несиелер туралы мәліметтер (шоттар бойынша
6) қамтамасыз ету мақсатында кепілге берілген мүлікке қарыз алушының
7) несиені қайтаруға байланысты міндеттемені куәландыратын құжат;
8) қызметін жаңадан бастаған, яғни қаржылық есептер және басқа
Қажет жағдайларда банк қарыз алушыдан несиені қайтаруын қамтамасыз ететін
Тапсырылған құжаттарды оқып үйрену барысында банк қарыз алушының алған
2 кезең: Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау кезеңі
Қарыз алушының несиелік қабілеті – қарыз алушының алған несиесі
Қарыз алушының несиелік қабілетіне талдау жасау барысында мынандай факторлар
несиеге қатысты қабілеттілігі. Қарыз алушыға несиені бере отырып, қарыз
қарыз алушының іскерлік беделі. Несиелік мәмілеге тиісті беделі деп
табыс алу қабілеті. Банк қарыз алушының несиені қайтаруға жеткілікті
Қарыз алушының табыс алу қабілетін анықтау барысында сату көлеміне,
3 кезең: Несиелік және кепіл туралы келісімшарт жасасу
Қазіргі несиелеудің басты ерекшеліктері бойынша банк қарыз алушының несиелік
Несиелік келісімшарт екі контрагенттің өзара міндеттемелерін және жауапкершіліктерін анықтайды.
– несиелеу мақсаты және объектісі;
– несиенің мөлшері;
– несиені беру мерзімі және қайтару шарттары;
– несиені қамтамасыз ету формасы;
– несие үшін төленетін сыйақы мөлшерлемесі;
– несиенің қозғалысын және клиенттің қаржылық жағдайын бақылаау үшін
– несиелеу процесіндегі банктің бақылау қызметі.
Несиелік келісімшарттың мазмұнын келісуші жақтардың өздері анықтайды. Несиелік қатынастарды
Материалдық – заттық мазмұнына қарай кепіл заттары мынандай топтарға
1. Клиенттің мүліктерінің кепілі:
1.1. тауарлы – материалдық құндылықтар кепілі:
1.1.1. шикізаттар, материалдар, жартылай өнімдер кепілі;
1.1.2. тауарлар және дайын өнімдер кепілі;
1.1.3. валюталық бағалылар (нақты валюталар), алтыннан жасалған бұйымдар кепілі;
1.1.4. басқа да тауарлы – материалдық құндылықтар кепілі;
1.2. бағалы қағаздар кепілі;
1.3. сол банктегі депозиттер кепілі;
1.4. жылжымайтын мүлік кепілі.
2. Мүліктік құқықтар кепілі:
2.1. жалгерлік құқық кепілі;
2.2. авторлық құқық кепілі;
2.3. меншікті құқық кепілі;
2.3. тауар белгісі;
2.4. ноу – хау;
2.5. патент.
4 кезең: Несие беру кезеңі
Бұл кезең ағымдық шот ашу, несиені беруді құжаттау тәртібін
Несиенің көлеміне байланысты әр түрлі берілу тәсілдері болады. Біріншісі
Несиенің мөлшері оны беру барысында несиелеу ережелеріне сәйкес анықталады.
5 кезең: Несиені қайтару және оған сыйақы төлеуіне бақылау
Несиелер бойынша қарызды қайтару тәсілі банк қаражаттарының пайдалану ұзақтығына
Іс жүзінде несиені қайтарудың төмендегідей көптеген варианттары болады:
мерзімді міндеттемелер негізінде эпизодтық қайтару;
меншікті қаражаттардың жинақтауының және несиеге деген есеп айырысу шотына
алдын ала белгіленген сома негізінде жүйелі түрде қайтару;
түскен түсімді бірден несиелік қарызды жабуға есептеу;
несиенің қайтарылу мерзімін созу;
мерзімі өткен қарызды «Мерзімі өткен несиелер» шотына аудару;
банк резерві есебінен мерзімі өткен несиелерді шегеру.
Несиелік қарызды қайтару туралы кейінірек төменгі бөлімдерде тоқталамын.
Несиенің қайтарылуын арнайы құжат арқылы жасауға да, жасамауға да
Несиенің қайтарылуына бақылау жасау үшін банкте несиелер бойынша мерзімді
Сыйақы мөлшері оны төлеу мерзімі және тәртібі, сондай –
Пайызды есептеу барысында әлемдік банктік тәжірибеде уақыт базасының 3
Банк несиелік келісімшарттың орындалуына, қарыз алушының алған несиені пайдалануына
Несиелік келісімшартқа байланысты өз міндеттемелерін орындамаған қарыз алушыларға қатысты
Несиелеу процесіне жасалатын бақылау банктің несиелік портфелін мерзімді түрде
Тұтыну несиесінің жіктелуі және оның түрлері
Тұтыну несиесі – халыққа тұрғын үй, көлік құралдырын сатып
Біздің елімізде халыққа ұсынатын ссуданы тұтыну ссудасы деп атайды.
Тұтыну несиесі несиелік мәміленің субъектісіне, мақсатты бағыттылығына, қамтамасыз етілу
Несиелік мәміленің субъектісіне қарай (кредитордың түріне қарай)
банктік несиелік ссуда
сауда ұйымдарымен жеке тұлғаларға ұсынылатын ссудалар
банктік емес несиелік мекемелердің тұтыну несиелері олар: ломбарттар, прокатқа
жеке тұлғалармен жеке тұтыну ссудасы
жұмыс істейтін кәсіпорын немесе ұйыммен берілетін тұтыну ссудасы
Несиені алушылардың түріне қарай
2.1.халықтың жіктелуіне қарай
2.2.әр түрлі әлеуметтік топтарға берілуіне қарай
2.3.төлеу қабілеттілігі және табыс деңгейіне қарай
2.4.студенттерге және т.б.
3. Мақсатты бағыттылығына қарай ссудалар білімге несие, бағалы
4. Қамтамасыз етілуіне қарай
4.1.қамтамасыз етілген
4.2.қамтамасыз етілмеген
Қамтамасыз етілуге кепіл, кепілдік, кепіл болушылық, сақтандыру полисі жатқызылады.
5. Ссуданың ұсынылуына қарай
5.1.біртекті
5.2.қайта қалпына келтіруге болатын
Қайта қалпына келтіруге болатын несиелерге несиелік карта бойынша берілетін
6. Тұтыну ссудасын мерзімдік несиелеуіне қарай
6. 1.қысқа уақыт мерзімді 1жылға дейін;
6.2.орта уақыт мерзімді 3 – 5 жыл аралығында;
6.3.ұзақ уақыт мерзімді 3 – 5 жылдан жоғары;
7. Ссуданың өтелу әдісіне қарай
7.1.бөліп төлеуге берілетін несиелер;
7.2.бөліп төлеуге берілмейтін несиелер;
Қазақстанда қазіргі кезде тұтыну несиесі сауда ұйымдары арқылы несиелеу
Қазақстан Республикасының Банктік қызметі туралы Заңына сәйекес, тұтыну
Несие тура және жанама бойынша бөлінуі. Коммерциялық банктер тұтыну
Жанама тұтыну несиесі операциондық шығындарды жүзеге асырмай – ақ,
Несиелендірудің схемасы.
Стандартты
|
кепілдендірілген
|
саудалық
|
сақтандыру
Берілген тұтыну қызметінің дамыту категориясына және несиелік тәуекелі бойынша
А категориясы – банктің клиенттері, банктің жұмысшылары, бекітілген тізім
АА категориясы – банкте мерзімді салымдары бар клиенттер;
В категориясы – банкте шоттары бар жеке тұлғалар; бекітілген
ВВ категориясы – банкте шоттары жоқ жеке тұлғалар; жалақыны
А категориясы
жалақының тұрақты болуы;
компаниямен келісімде болған келісімнің қорытындысы – несие алушының жұмыс
кепілге қойылған несие объектінің келісімін рәсімдеу;
несиені 1 жылға алғанда салым 20% колемінде.
АА категориясы
банк салымы несие сомасынан төмен болмауы тиіс;
кепілге қойған салымды келісімін рәсімдеу;
кепілге қойылған несие объектінің келісімін рәсімдеу, төлеу қызметінен
клиенттің сомаға деген бағасы, салым сомасынан жоғары болуы, оны
В категориясы
кепілге қойылған жылжымайтын мүлік немесе автокөлік келісімін рәсімдеу;
міндетті алдын – ала төлем, 30% көлемінде.
ВВ категориясы
кепіл келісімін рәсімдеу;
міндетті алдын – ала төлем, 40% көлемінде.
1.3. Тұтынушыларға несие беру жөнінде шешім қабылдау, несиені беру
Кез келген банктерде сияқты, Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі коммерциялық
Толық қамтамасыздандырылмаған несиелерді толық алмау мақсатында ай сайын
Қазіргі кездегі несиелендіру тәжірибесінде банктік несиені арнайы ссудалық шоттар
Несиені қамтамасыз етуге келесілер алынады: өндіріс қорларының қалдығы, аяқталмаған
Қысқа мерзімді несиелендіру ережелеріне сәйкес қамтамасыздандыру ретінде келесілер қабылданбайды:
несиелендіруге арналған мерзімнен жоғары болатын тауарлы – материалдық құндылықтар;
сақтау шарттары толық сақтандыруды қамтамасыздандырмайтын тауарлы – материалдық құндылықтар;
сақтау мерзіміне байланыссыз өндірісте қолданылмайтын және сұранысқа ие бола
көп мерзімге сақтауда тұрған тауарлы – материалдық құндылықтар және
Қамтамасыздандыру ретінде қабылданатын материалдық қорлар мен өндірістік шығындардың сомасынан
Егер несие бойынша қамсыздандыру сомасы артық болса, онда бірінші
Неселік қарызды қайтару туралы қарастырылған варианттар бұл процесті мынадай
Қайтаруына қарай:
несиені толық қайтару;
несиені жартылай қайтару;
Қайтару жиілігіне қарай:
несиені бірден қайтару;
несиені бөліп – бөліп қайтару;
Қайтарудың жүзеге асырылу уақытына қарай:
несиені жүйелі түрде қайтару;
несиені эпизодтық қайтару;
Қайтару мерзімдеріне қарай:
несиені мерзімді қайтару;
несиенің уақытын созып қайтару;
несиенің мерзімін өткізіп барып қайтару;
несиені иерзімінен бұрын қайтару;
Қайтару көздеріне қарай:
клиенттің меншікті қаражаттары;
жаңа несиені пайдалану;
кепіл берушінің шотынан шегеру;
басқа кәсіпорын шотынан түскен қаражаттар;
бюджеттік түсім және т.б.
Несиені қайтару мерзiмi беру уақытында мерзiмдi мiндеттемелермен құжатталады: егерде
Банктерде несие бойынша негізгі қарызды өтеудің түрлі схемасын қолдана
Несиелеу мерзімі кезінде периодтық тең мөлшермен өтеу;
Аннуитеттік төлемдер формуласымен өтеу;
Несиелеу мерзімінің соңында бір уақытта өтеу;
Өтеудің бастапқы кезеңінде кейінге қалдыру арқылы өтеу;
Өтеудің жүйелі тәсілі;
Талап еткенге дейінгі өтеу.
Кейбір банктерде Несиелік Комитетінің шешімі бойынша қарыз алушыға қарызды
Егер несиелеу мерзімі үш айдан асса, онда Филиал өз
Қарыз алушының несиелік қабілетін банктік талдау шектеулі және кең
1 – кесте
Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Көрсеткіштер атаулары Есептеу алгоритмі
1 2 3
1 Ағымдағы өтімділік коэффициенті Ағымдағы активтер / ағымдағы міндеттеме
2 Мерзімді өтімділік коэффициенті Ағымдағы активтер – запастар /
3 Активтер рентабельдігі Пайда / кәсіпорын активтері
4 Рентабельділік сауда Өнімді сатудан түскен пайда /
5 Негізгі құралдар мен басқа айналымнан тыс активтер рентабельділігі
6 Меншікті капитал рентабельділігі Пайда / меншікті капитал
7 Ұзақ мерзімді міндеттеме рентабельділігі Пайда / ұзақ мерзімді
8 Қаржы коэффициенті Заемдық қаражаттар / меншікті қаражаттар
9 Тіркемелі активтерді өтеу коэффициенті Тіркемелі активтер (ғимараттар және
10 Қарызға қызмет ету коэффициенті Пайда / қарыз бойынша
11 Қор қайтарымы Жалпы пайда – түсім / активтер
Ақпарат көзі–мекеменің несиетөлемділігін бағалау Ларионова И.В., Бизнес және банк,
2 – кесте
Қарыз алушы – тұтынушының төлем қабілетін бағалау көрсеткіштері
Көрсеткіштердің аттары Есептеу алгоритмі
1 Негізгі қарыз төлемнің айлық мөлшері (НҚАТ); Несиенің мөлшері
2 Сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемнің айлық мөлшері (СМАТ); Несиенің
3 Негізгі қарыз және сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемнің айлық
4 Таза табыс (ТТ) Жалпы табыс – салықтық және
5 Нақты несиелік қабілеті (ННҚ) НҚСАТ / ТТ (мәні
Ақпарат көзі – С.Б. Мақыш, А. Ә. Ілияс Авторларымен
2-Тарау. Екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларды несиелеу қызметін талдау
2.1. «Казакстанның Халык Банкі» Акционерлік Қоғамының жеке
тұлғаларға несие берудің жобасы
• Өте қажетті жағдайда керек несиенің бағдарламасы;
• Халыққа қажетті тауарлармен қамтамасыз етудің несиелік бағдарлама;
• Халықтық атты бөлшектеу несиесінің бағдарламасы;
• Автокөлікпен қамтамасыз ету бағдарламасы;
• Қолдануға берілген коммерциялық емес жылжымайтын мүлікті қамтамасыз етудің
• Банк салымын кепілдікке қоюды несиелік бағдарламасы;
• Салынып жатқан коммерциялық емес жылжымайтын мүлікті несиелеудің бағдарламасы;
• Несиелеу сұранысын есепке алу журналы;
• Жеке кәсіпкердің андеррайтингтік әдістемесі;
• Банк қарыз беру мүмкіндігі туралы резюме;
• Қарызға беретін қаражатты есептеу немесе аудару үшін ашылатын
• Ұзақ мерзімге берілген карточкалық есептен қажетті мөлшерді есептеп
• Қойылған мүліктің, яғни кепілдік берушінің қайтаратын затының құқықтық
• Несиелік өтініш;
• Несие алушының сауалдамасы, анкета;
• Қарыз алушының рейтингі;
• Аумақтық филиалының тәуекел – менеджерінің қорытындысы;
• Бухгалтерлік проводкалардың тізімі.
"Қазақстанның Халық Банкі" Акционерлік Қоғамы жеке тұлғаларға қарыз беру
Осы ереже келесі бағыттар бойынша несие беруді көздейді:
– коммерциялық емес сипаттағы қозғалмайтын мүліктерді сатып алу және
– тұтынушылық мақсатта:
а) автокөлікті сатып алу үшін;
ә) ұзақ уақыт тұтынатын тауарларды сатып алу үшін;
б) кезек күттірмейтін сұраныстарды өтеуге (оқу, емделу, демалыс, туризм,
Жоғарыда аталған несиелерді берудің нақты шарттары Осы ереженің қосымшасында
Осы ережеге сай несиелер Қазақстан Республикасының 21 жасқа толған,
Осы ережеге сай қарыздарды беру несиені қайтару кезеңінде
Банк филиалына Банктің басқа да ссудалық қарызы бар туралы
Ағымдағы қарызы бар бола тұра, екінші несие алуға сұраныс
Жекелей несиелеудің бағдарламасы бойынша базалық сыйақы ставкасы Банктің өкілетті
Банктің сәйкес талаптарын программалық қаматамасыз ететін филиалдар несиелік сұраныстарды
Жеке несиелеудің бағдарламасын жүзеге асыру барысындағы Банктің аудандық филиалдарының
Несие бойынша қарыздарды есептеу және сыйақының төлену тәртібі
Жекелей несиелеу кезеңдері
– потенциалды несие алушымен алдын – ала зерттеу, кеңес
Сұраныс білдіргенде несие маманы:
– несие не мақсатқа керектігін, мерзімін және несие сомасын
– несие берудің шарттары мен тәртібін түсіндіреді, Банктің несие
– потенциалды несие алушымен алдын – ала әңгіме –
Потенциалды несие алушының алдын – ала зерттелуі кірістері мен
Потенциалды сұраныс берушінің жалақысын тексеру нәтижесі жақсы болғанда несие
– екі данада сұраныс білдірушіден алынған құжаттардың тізімін жасайды
– қабылданған құжаттардың дұрыстығы мен толықтығын тексереді. Егер тапсырылған
Несиелік сұранысты несиелік сұраныс журналына тіркейді. Сұраныста тіркеу мерзімі
– банкпен ерекше жағдайда тұрған тұлғалардың тізімімен сұраныс білдіргеннің
Потенциалды несие алушының андеррайтингі.
Несиелік сұранысты тіркеген соң, несие маманы Осы ережеде қарастырылған
Өткізіліп тұрған андеррайтинг шеңберінде потенциалды несие алушының несиені төлеуге
– жылжымайтын не жылжитын мүліктер заңды тұлғаның кепілдіктері заттың
– бір не бірнеше заңды тұлғалардың кепілдігі ереженің тарауында
– потенциалды несие алушыға андеррайтинг жүргізумен қатар несие маманы
Потенциалды сұраныс берушінің міндеттемелерін орындау үшін несиені өтеу барысында
Қабылданып болған соң, үш жұмыс күні ішінде заң қызметкері
Заң қызметкері алдын – ала берген барлық кемшіліктер мен
Кепілдік затының кепілдік құны бекітілгенінен шыға тұра потенциалды несие
Андеррейтинг біткен соң және Банк қызығушылық білдіретін қызметтерінің қорытындыларынан
Шешім шығару.
Филиалдың несие бөлімінің басшылармен келісе отырып, резюмені карастырып және
Филиалдың өкілетті тұлғасы келесі шешімдердің біреуін қабылдауына құқысы бар:
– несие бере алады (несие сомасын, несиені төлеу мерзімін
– несиені беруден бас тарта алады;
– жеке несиелеу бойынша сәйкес несие комитетінің қарастыруына шығарады.
– банк филиалының өкілетті тұлғасы шешім шығарғанда жоба бойынша
Жеке несиелеу бойынша несие комитетінің шешімін ресімдеу және шешім
Банк филиалының өкілетті тұлғасы не Банк филиалының жеке несиелеу
– сұраныс берушінің талабы бойынша жазбаша түрде хабарлайды;
– несиелік сұраныс журналына сәйкес белгі жазады;
– құжат пакетіне несие беруден бас тартқаны туралы жазады
– сұраныс берушінің талабы бойынша ол ұсынған құжаттар несиелік
Банк филиалының Банктің жеке несиелеу комитетінің шешімінің түпнұсқасы не
Жоба бойынша банк жағымды шешім шығарғаны туралы ескерту қағазы
Банкпен қандай да басқа жағдайлармен байланысқан тұлға сұраныс беруші
Қаржылық қауіптердің құрылымдық бөлімшесі ерекше жағдаймен Банкімен байланысы бар
– келісім болған жағдайда Басқарма қаулысы жобасына және банк
– несиені беруден бас тартқан туралы шешім шығарылса, Басқарма
Құжаттық қауіптің құрылымдық бөлімшесі қол қойғаннан соң несие сұранысы
Банк басшылығы ұсынған Банкпен ерекше жағдаймен байланысқан тұлғамен мәміле
Несие беру.
Филиалдың өкілетті тұлғасы несиелік комитетінің несие беру туралы шешімі
Жекелеген несие беру несие комитетінің шешімі бойынша не келісімшарттың
Мүлік несиесі туралы қол қойылған келісімшартты несие маманы несие
Несие беру туралы келісімшартты тіркеумен байланысты барлық шығындар, сонымен
– несие алушы кепілдік берушіге банк несие беру келісім
– ссудалық шот ашу туралы өкімнің екі данасын несие
– екі дананы да директор, директор орынбасарына не Банк
– кол қойылған өкімнің екі данасы және жекелеген несие
Банк филиалының есепшісі жоба бойынша электрондық досье деректерімен оған
Заңды тұлғалардың ағымдағы шотын жүргізуге жауапты Банк не Кассалық
Несие маманы несие бергеннен соң, үш күн өткеннен кейін
– банк несиесінің және төлеу кестесінің бір – бір
– ұсынылған қамтамасыз етілу бойынша келісім шарт түпнұсқасының бір
– жылжымайтын мүлікекке не автокөлікке қамтамасыз ету бойынша берілген
– баланстан тыс шоттағы құжаттарды реттеу бойынша орындаушы өкімнің
Несие берілген сәттен бастап, несие маманы берілген қарыздың мониторингін
Қарызды өтеу.
Несие алушының тілегі бойынша немесе жекелеген несие бойынша несие
– несие алушының ай сайынғы алынған несиесін өтеу не
– соманы жою үшін несие алушы қол қойған мерзімдік
а) ағымдағы шоттан – несие алушының ағымдағы шотын жүргізетін
ә) карточкалық шотынан филиал пластикалық карта бөлімінің маманына немесе
Несие алушы мерзімдік тапысырысының екінші данасы жоба бойынша құжаттық
Карточка орталығының маманы несие алушы мерзімдік тапсырысын орындауға қабылдап
Несие алушының ағымдағы шотын жүргізуге жауапты филиал қызметкері несие
– несие алушының ағымдағы шоты бойынша сәйкес ақпаратты программалық
– төлемнің сомасын шығарып отыруына мемориалдық ордерді автоматтандырылған режимге
Қарызды толықтай төлеп болған соң, және сыйақы толықтай
Банк филиалының өкілетті тұлғасының қолы қойылған ағымдағы не карточкалық
Кепілдікке берілген мүлкіне қатысты құқықты құжаттарын қайтарып берген соң,
Керекті құжаттардың тізімі.
Қарыз беруге қатысты қарастырылуға тиісті құжаттардың тізімі:
– несиелік сұраныс;
– несие алушының анкетасы;
– сұраныс білдірушінің құқықтық статусы мен қаржылық жағдайын анықтайтын
– жеке басын куәландыратын құжаттардың көшірмесі (жеке куәлік, паспорт,
– салықтық ұйымдарда есепте тұрмағандығын растайтын салық төлеуші куәлігінің
Егер сұраныс білдіруші жалақы жобасының қатысушысы болмаған жағдайда:
– Қазақстан Республикасы заңнамасымен қарастырылған барлық ұстаған төлемдерді (табысқа
– Осы заңды тұлға салымшысы болатын жинақтаушы зейнетақылық қордан
Сұраныс білдіруші жалақы жобасының қатысушысы болған жағдайда: Сұраныс білдірушінің
қамтамасыз ету бойынша құжаттар:
– кепілдік мүлік ретінде несие алушы ұсынып отырған мүліктің
– гарант – заңды тұлғаның Осы ереженің 54 бабының
– гарант – жеке тұлғаның Банкте жұмыс істейтін регламентінде
Банкке кепілдік ретінде беріліп отырған үйде тұратын тұлғалар, азаматтарды
Жеке несиелеудің жекеше жағдайларына байланысты несие маманы потенциалды несие
– отбасына шаққандағы толық жалақының білгісі келген болса, отбасы
– Пәтер меншік иелерімен тұтынушылар кооперативі өкілетті тұлғасы қолымен
– банктің басқа да қарыздары бойынша не басқа да
– басқа да табыс көзі болған жадғайда насие алушыдан
Банк несиесінің келісім шартына қол қойылған соң насие алушы
Кепілдік қамтамасыз ету мақсатымен жылжымайтын мүлікті ұсынған кезде:
– кепілдік туралы тіркелген келісім шарт;
– кепілдікті қамтамасыз етуді растайтын құқықты құжаттардың түпнұсқасы;
– несие алушының үйінде кәмелетке толмаған балалар тұратын болса,
– кепілдікке алынған мүлікті сотсыз сатуға рұқсат беретін жылжымайтын
– коммуналдық төлемдер, телефон байланысы және мүліктің салығын төлегені
Кепілдік қамтамасыз ету мақсатымен автокөлікті ұсынған кезде:
– кепілдік туралы тіркелген келісім шарт;
– кепілдікті қамтамасыз ету туралы құқықты құжаттардың түпнұсқасы;
– автокөлікке төленетін салықтардың төленгені туралы түбіртектердің көшірмесі;
Сонымен қатар ұсынылатын қарыздың жағдайларына қарай:
– несие алушының келеңсіз жағдайлардан және еңбекке жарамсыздықтан сақтандырғанын
– кепілдіке берілген мүлікті сақтандырғаны туралы құжат (сақтандыру полисі).
Андеррайтингті өткізу әдістемесі. Потенциалды несие алушыны сақтандыру үшін өткізуге
– Несиелік сұраныс;
– Анкета;
– Жалақы туралы анықтама және жалақы түсетін шоттан көшірме,
– Пәтер меншік иелерімен тұтынушылар кооперативінің өкілетті тұлғасының қолымен
– Ұсынылатын кепілдік мүлкінің иесі екендігін растайтын құжаттардың көшірмесі;
– Жұмыс беруші компания туралы ақпарат, несие алушының несиелік
– Сұраныс білдірушінің несие маманымен жеке сөйлесуінің нәтижесі.
– Несие маманы потенциалды несие алушыны Осы ереженің №16
Сұраныс білдірушінің жалақысы туралы толық мәліметті – жалақы жобасының
Егер заңды тұлғаның жалақысы карточкалық шотта болатын болса несие
Потеницалды несие алушының андеррайтингі қарызға ең көп дегенде қанша
Егер қарыз жеке несиелеудің Осы ереженің қосымшасы болып табылатын
Егер кепілдік ретінде бір не бірнеше заңды тұлға ұсынылатын
Мысалы:
Жобада сұраныс білдіруші және екі гарант бар делік;
Сұраныс білдірушінің орташа жалақысы айына 12000 теңге көлемінде деп
Бір гаранттың карточкалық шотқа түсетін орташа айлығы 11000 теңге
Екінші гаранттың карточкалық шотқа түсетін орташа айлығы 15000 теңге
Қорытынды: Төлемнің мүмкіндіктерді есептеу барысында жобаға қтысушылардың ең төменгі
Потенциалды несие алушының ай сайынғы табысының таза қалдығын несие
– отбасы мүшелеріне әлеуметтік қамтамасыз ету ұйымдарынан алынған бір
– мемлекет тарапына, не болмаса басқа да қоғамдық ұйымдардан
– заңнамаға сәйкес қандай да басқа төлемдер жатпайды.
Шығындарда міндетті түрде отбасына қатысты түгел кеткен шығындар есепке
– егер сұраныс білдіруші көппәтерлі үйде тұратын болса.
15 жасқа дейінгі әр отбасы мүшесіне тұтыну корзинасының 50%
– әр жұмыс істемейтін не жұмыс істеп өзінің табысы
Айлық табысқа жатпайтын басқа да орта айлық табыстар отбасы
ЖЗШ көшірмесінен алынған жинақтаушы зейнетақы қорының төлемдерді ресми түрде
Сәйкес емес деп жинақтаушы зейнетақы қорынан алынған көшірмеден
Таза ай сайынғы табыс анықталған соң ай сайынғы төлеуге
Кепілдік ретінде заңды тұлғаны ұсынған уақытта несие маманы
3 – кесте
Несие алушының табысы Айына 50000 теңге
Тұрақты табыс, соның ішінде:
• Негізгі жалақы; 50000
• Қосымша жалақысы; –
• Кәсіпкерлік табыс; –
• Зейнетақы; –
• Еңбек келісім бойынша жалақысы; –
• Жеке меншікті жалға беру арқылы табыс
Басқа да табыс көзі: –
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Ай сайынғы таза табысты анықтау
– Отбасы құрамы: 4 адам;
– Жобада несие алушы (күйеуі) және несиелес (жұбайы) қатысады;
– Асырауда 10 жасар ұлы және 18 жастағы қыздары
– Отбасы несие алушының жеке меншігіндегі жанында жер учаскесі
– Бір адамға шаққандағы тұтынушылық кәрзеңкесі – 4500 теңге;
– Сұралып отырған сома – 500000 теңге;
– Сұраныс білдірілген мерзімі – 24 ай.
4 – кесте
ОТБАСЫНЫҢ ШЫҒЫНЫ Айына 28500 тенге
Тұрақты шығын, соның ішінде:
• Басты керектің заттар /тұтыну корзинасы/; 9000
• Коммуналды төлемдер; 7100
• Телефон /ұялы/ байланыс төлемі; 4000
• Автокөлік шығыны; 3000
• Қосымша шығындар; 5000
Ай сайынғыға қатысты емес шығындар: 400
Қалған қалдық: 21500
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Несие алушы банктен қарыз алғанда, оның қарыз алу қабілетін
5 – кесте
соманы анықтау
Төлем түрлері Сома, теңге Сома, АҚШ доллары
Ай сайынғы таза қалдық 21500 143,33
Жалақыдан ең көп дегендегі алынуы мүмкін төлем мөлшері (несие
25000
166,67
Қарыз бойынша мүмкін
болатын ең көп дегендегі төлем мөлшері
(жоғарыдағы екеуінің ең аз мөлшері)
21500
143,33
Сұралып отырған қарыз
500000
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Отбасының шығындарын есептеп, қалған қалдық бойынша несие өтеу
сомасын есептейміз. Ай сайынғы таза қалдық 21500 теңге немесе
Қарыздың берілуі мүмкін ең көп мөлшерін ай сайынғы
онда:
х – қарызды және сыйақыны төлеу үшін төлене алатын
n – төлейтін кезеңнің саны (ай сайын төленетін қарыз
і – ондық бөлшектеп берілген ай сайынғы сыйақының ставкасы;
6 – кесте
Атауы
Табысқа салынған салық және
зейнетақыға кеткен төлемді алғандағы
ай сайынғы таза табыс
Жалпы шығын:
Ай сайынғы табыстың таза қалдығы 21 50
Жалақыдан ай сайынғы алынуы мүмкін
ең көп мөлшердегі сома
Қарыз бойынша ай сайынғы төлеуге
мүмкіндік бар соманы анықтау
Клиент сұрап тұрған қарыз сомасы
Теңгемен
% сыйақы ставкасы (ол не теңгеде, не
валютада сұарнысына қарай көрсетіледі)
Қарыз мерзімі, айымен
Мүмкін болатын қарызды төлеу есебі
Ай сайынғы сыйақы ставкасы
1,02000
Дәрежені алу
Текше жақшадағы сома [–]
Маңызы
Қарыздың ең көп мөлшері, теңгемен 406,649
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Клиенттің сұрап отырған сомасы 500000 теңге, жылына 21% мөлшерлемесі.
Банк филиалында сақталып жатқан банк салымы кепілдік ретінде беретін
Қарызды қамтамасыз ету: түрлері және рәсімдеу.
Негізгі және қосымша төлем бойынша да кепілдікпен қамтамасыз
– банк филиалында банк салымынының келісім шарты бойынша сақталған
– несие алушыға не үшінші азаматтың коммерциялық жылжымайтын мүлігі;
– коммерциялық сипаттағы емес несие алушының не үшінші тұлғаны,
– несие алушыға не үшінші бір тұлғада бар не
– несие алушының несиесін есебінен алынған ҰТТ;
– заңды не жеке тұлғалардың кепілдігі;
Кепілдік ретінде ұсынылып отырған мүлік қандай да бір қиындықтардан
– банк филиалында сақталып жатқан банк салымының келісімшарытна сай
– жылжымайтын мүлікті кепілдікке беру туралы екі жақты не
– автокөлікті кепілдікке беру туралы екі жақты не үш
– ҰТТ кепілдікке беру туралы екі жақты келісім шартты
– заңды тұлғалардың кепілдік беру жолы арқылы заңды тұлғалардың
– жеке тұлғалардың кепілдік беру жолы арқылы жеке тұлғалардың
Несиені беруді рәсімдеу кепілдік туралы гарантты, жылжымайтын мүлікті тіркеу
Заңды тұлғаны кепілдік ретінде негізгі не қосымша қамтасыз
Банк филиалының сақтаушы, жинақтаушы қорында сақталып жатқан ақшаны кепілдік
– сатушы жеке куәлігінің көшірмесі;
– сатушы салық төлеуші куәлігінің көшірмесі;
– атылып жатқан жылжымайтын мүліктің құқықты құжаттарының көшірмесі;
Кепілдік ретінде несие алу барысында сатып алынатын автокөлікті рәсімдеу
Жалақы жобасы мүшесі емес заңды тұлғалар кепілдік ертінде ұсынылған
Несие беруші несие алушының рұқсатынсыз жылжымайтын мүлікті үшінші бір
ҰТТ не автокөліктерді кепілдікке ұсынған кезде оны үшінші бір
Бар қамтамасыз етілуді ауыстыруды жүзеге асыру қосымша келісіммен рәсімделеді,
Несиелік досье: қалыптасуы және сақталуы.
Берілген әр несие бойынша несиелік досье рәсімделеді, ол банк
Шешім қабылдау деңгейі және несиелеу лимиті.
Несиелеу лимиті, соның ішінде жеке кәсіпкерлерді несиелеу банк филиалына
Қарыз мөлшері несие алушының нақты ресми түрде расталған жалақысы,
Қалыптан тыс несиелік сұраныстарды қарастыру жекелеген несиелеу бойынша Банктің
Өкілетті тұлғалар және Банк филиалы ұйымдарының (несие бөлімдерінің басшылары,
Лимиттен жоғары несиелік сұраныстарды қарастыру тәртібі.
Филиалда жүзеге асатын лимиттен тыс сұраныстардың өту тәртібі:
Несие маманы лимиттен тыс сұраныстарға қатысты құжаттарды даярлайды, оны
Жағымсыз жауап болған жағдайда Банк филиалының жеке несиелеу бойынша
Егер жағымды нәтиже болған жағдайда Банк филиалының жеке несиелеу
Банк филиалының жеке несиелеу бойынша несие комитетінің хатшысы жекелеген
Банк филиалының жеке несиелеу бойынша несие комитетінің хаттамасын алған
Несиелік пакетке келесідей заттар енуі тиіс:
– банк филиалының жеке несиелеу бойынша несие комитеті мәжілісі
– жоба бойынша резюме;
– несиелік сұранысты қарастыру үшін сұраныс білдірушінің ұсынған құжаттары;
– осы ереженің талаптарына сай сұраушы ұсынған несиені төлеуді
– несие мүлкін бағалау бойынша маманның қорытындысы;
– заңгерлік қорытынды;
– филиал қауіпсіздік қызметінің қорытындысы;
– жоба бойынша тәуекел – менеждерінің қорытындысы;
– қабылданатын шешімге әсер ете алатын басқа да құжат
Құжаттардың өткізілу тәртібі және Банктегі шешімнің қабылдауы.
Банктің басқарушы бөлімшесі бір жұмыс күн ішінде толық құжат
2.2. «Қазақстан Халық Банкі» Акционерлік Қоғамында
халықты несиелендіру
«Қазақстан Халық Банкі» Акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасының ірі екінші
2001 жылда болған жекешелендіру мәселесімен байланысты Банк клиенттерге дәстүрлі
“Қазақстан Халық Банкі” Акционерлік қоғамы клиенттерге келесідей бағдарламалар бойынша
«Авто light's» деген бағдарлама
«Білім алуға ақы төлеу үшін берілетін қарыз» деген бағдарламасы
«Заңды тұлғаның кепілдемесімен» деген бағдарламасы
«Банктің жалақы жобасына қатыспайтын жеке тұлғаның кепілдемесімен» деген бағдарламасы
«Іске қосылуға дайын тұрған жылжымайтын мүлікті сатып алу үшін»
«Салынып жатқан жылжымайтын мүлікті сатып алу үшін» деген бағдарламасы
«Жеке құрлыс салу және тұрғын үйді жөндеу үшін» деген
«Тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін» деген бағдарламасы
«Банк салымының кепілдігімен» деген бағдарламасы
«Кезек күттірмейтін мұқтаждық үшін – light’s» деген бағдарламасы
«Ипотека lights» деген бағдарламасы
«Автокөлік сатып алу үшін»деген бағдарламасы
«Кезек күттірмейтін мұқтаждық үшін» деген бағдарламасы
«Халықтық» бағдарламасы
«Қазақстан Халық Банкі» Акционерлік Қоғамында жылжымайтын
мүлікті алу 2 түрлі жолмен жүзеге асырылады:
1.Ипотека Стандарт;
2.Ипотека lіghts.
Банктік несие Қазақстан Республикасының резидент жеке тұлғаларына беріледі.
Ипотека Стандарт. Жылжымайтын мүлікті несиеге алу үшін клиенттің
Сатып алынып отырған мүліктің 15% нарық құнының мөлшерінде бірінші
7 – кесте
Ипотека Стандарт Негізгі қорларға қатысы
Валюта 15 – 20% 21 – 30% 31
5 жылға дейін Теңге 15,5% 15,0% 14,5% 14,0%
20 жылға дейін АҚШ доллары 14,0% 13,5% 13,2% 13,0%
Евро 13,5% 13,0% 12,7% 12,5%
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық банкі» 2006, маркетингті
Ипотекалық несиелеу процессін алу келесі сатылардан тұрады: несие беруші
Егер алдын – ала төлемақы есебін клиент қарызды уақытысында
8 – кесте Ипотекалық несиені алу
1 Арыз берушінің жеке куәлігі Көшірме
2 СТТН анықтамасы Көшірме
3 Жұмыс орнынан анықтама. Заң жүзінде соңғы 6 айлық
4 Жылжымайтын мүліктің меншік орнату құқық құжаты (егер жылжымайтын
5 Жылжымайтын мүліктің меншік орнату құқық құжатының көшірмесі
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық банкі» 2006, маркетингті
Егер қарызды қайтару және несие алушының банк шотындағы ақшаны
Қарыз алушының құжат пакеті дайын болып, банктің персоналдық қызметкері
– орталық сервистің менеджері Банктік қарыз алу келісімін және
– Заңды қызметтің жұмысшысы қамтамасыз ету түріне байланысты Кепілге
Ипотека Lіghts. Берілген бағдарламаның өзі “жеңілдетілген”, яғни жылжымайтын мүлікті
1. Жеке куәлік;
2. СТТН анықтамасы;
3. Неке туралы куәлік.
Бұл ипотекада табыс алу жайында мәлімдеме қажет емес. Сонымен
9 – кестеден және 1 – суреттен қарастырамыз.
Банктік депозитке салынатын негізгі сома
1 – сурет
9 – кесте
ипотекалық несиелеу бағдарламасы.
несие мерзімі негізгі қорларға қатысы (банктік депозитке салынатын негізгі
15% 20% 30% 40% 50%
7жыл 11,0% 10,0% 9,0% 8,0% 7,0%
10жыл
10,0% 9,0% 8,0% 7,0%
15жыл
8,0% 7,0%
Ақпарат көзі - Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық
Жоғарыдағы кестеде, мүлікті ипотекаға алу мөлшерлемесі көрсетілген. Несие алу
Несиелендірушілер ұзақ мерзімде жылжымайтын мүлікті халыққа қамсыздандыру, ипотекалық бағдарламаларды
• Несие алушының мүліктік қызығушылары, өмірге, денсаулыққа және еңбек
– сақтандыру келісімі кезіндегі сақтанушының өлімі;
– сақтанушының еңбекке жарамсыз болуы, сақтандыру келісімі кезінде 3
– 6 ай мерзімінде сақтанушының жұмыссыз болуы.
• Мүлікті сақтандыру – ипотека объектісіне зардап шегу тәуекелі.
– ұйымдық – құқықтық формадағы сақтандыру ұйымы – акционерлік
– сақтандыру топтары көрсетілген лицензияның болуы. Сақтандыру түрлері сақтандыру
– сақтандыру ұйымдары жалпы сақтандыру қызметімен айналысуға құқылы емес,
– сақтандыру ұйымдарына қатысты мемлекеттік органдарының санкцияларының болмауы.
Сонымен қатар сақтық ұйымының өкілетті органы «Қазақстан Халық Банкі»
Кепілділік мүлікті сақтандыру кезінде несие алушыны «Казахинстрах» Өтініш –
Ипотеканы алу шарттары:
– Ипотеканы сақтандыру жылсайын жүзеге асырылып 0,49%, өмірді сақтандыру
– кассада ақшаны алған кезде – 1% несиенің сомасына;
– банктің Сенімді тұлға арқылы немесе Жылжымайтын Мүлік
Рәсімдеу:
– Заңдылық консультация
– Кепілге қоятын мүлікті алдын – ала бағалау
– Құжаттарды заңды тазалыққа тексеру
– Нотариалды куәландандырылған Сатып алу – сату келісімі
– Жылжымайтын Мүлік Орталығы жекешелендіру туралы құқығын тіркеу
– Жылжымайтын Мүлік Орталығынан мүлік кепілділігін тіркеу.
Несиені өтеу ай сайын жүзеге асырылады (пайыз несие сомасының
Ипотекалық несиелу кезінде мынандай құжаттар қажет:
Несие алушыдан:
– несие алушының жеке куәлігі
– СТТН анықтамасы
– неке қию туралы куәлік
Сатыушыдан:
– жеке куәлігі мен СТТН анықтамасы
– сатып жатқан мүліктің құжаттары (жоспардың,
Несие алушы банкке барған кезде несие менеджері оның төлем
10 – кесте. Несие алушының төлем қабілеттілігін талдау
Көрсеткіштер Несие алушы Қорытынды
Жалақының орташа сомасы 90000
Айсайынғы ҚҚС аудару мөлшері 6430 6430
Айсайынғы зейнетақы қорына аударылатын
Басқа да шығындар
Жалақының орташа төлемге арналған
мөлшері таза табыс
77087
77087
Жалақы жобасы бойынша зейнетақы
қорынан алынған анықтама
0
Карточкалық немесе ағымдағы шотқа
түскен жалақы мөлшері
0
Несиенің максималды өсу сомасы (50% кем емес) 38544
38554
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Несие алушының жалақының орташа сомасы 90000 теңге. Оның ішіне
Несиені рәсімдеп болған соң, яғни 6 айдан кейін, мерзімінен
• «Халықтың бағдарламасы» бұл бағдарламаның қатысушылары Халық Банк карточкаларының
• Халықтық тұтынушылыққа берілетін тауарлар
• Шұғыл қажеттілікке берілетін несиелер
• Автокөлікті сатып алу мақсатында
• Жылжымайтын мүлікті сатып алу.
Тұтынушылық несиелерге сұраныс көбейгеннен, Банк арнайы менеджерлерді Есептік –
Тұтыну несиесі ҚР Банктік қызметі туралы Заңына сәйекес,
Тұтынушылық несиені топтастырайық: ұйымдастыру әдісі бойынша, өтеу әдісі бойынша,
Несиенің объектісі – ақшадан басқа, тауар да болады.
Түрлі мақсаттарға берілетін тұтынушылық несиенің шарттары:
«Халықтық» бағдарламасы бойынша:
несие сомасы: 600000 тенгеге дейін;
сый беру мөлшерлемесі 21% жоғары;
қамсыздандыру: жеке тұлғаның кепілі;
несиені өтеу клиенттің карточкасынан немесе ағымдағы шотынан аударылады;
несие мерзімі: 3 айдан, 3 жылға дейін.
«Халықтық» бағдарламасы бойынша жеке тұлғаларға және осы банктің пластикалық
Оған келесідей ережелер бойынша құжаттар қабылданады:
Жасы 21 – ден асқан, тұрғылықты жұмыс орнында 9
Ең алдымен келген клиентке тұтыну несиесін қалай алу процесін
Толық аты – жөні, сұрайтын соманың мөлшері санмен жақшаның
Клиенттің тұрғылықты мекен – жайы және сол мекен –
Клиенттің тұратын жерінің мекен – жайы және сол мекен-жай
Жұмыс орнының заңды мекен-жайы, мамандығы, телефоны жазылады;
Клиенттің пластикалық карточкасының нөмірі және оның осы Банкте ашылған
Әйелінің немесе жолдасының толық аты – жөні;
Клиент басқа заңды және жеке тұлға алдында ешқандай ақшалай
Несиелік бюроға келісім (Согласие) 2 бөліктен тұрады:
1 – бөлікте: Жеке тұлғаның аты – жөні, СТТН,
Қай күні толтырылғаны, қол үлгісі қойылады;
2 – бөлікте: Осы деректер қайталанады;
Длительное поручение онда клиенттің қолымен аты – жөні, СТТН,
Ең алдымен резюмеге нөмір беріледі, ол нөмір арнайы журналға
Клиент немесе гарант жайында ақпараттар беріледі;
Клиенттің сұраған сомасы, мерзімі, қанша пайыздық мөлшерлемемен алатыны, әр
Клиентің немесе гаранттың несиелік тарихы, яғни егер клиент несиені
Клиентті немесе гарантты жалпы база бойынша тексереді, яғни клиент
клиенттің немесе гаранттың қай банктен несие алатыны, несиенің атауы,бағдарламаның
Берілетін зайымның максималды есебі EXCELL программасында әзірленген формулалар бойынша
Егер, клиент гарантсыз болса:
Мұндағы, формула:
(2)
х – максималды рухсат етілген сома;
n – айлар саны;
і – проценттік ставка;
Эксперттің шешімі. Мұнда клиентке рухсат етілген ғана сома, айлар
Арнайы программада несиені төлеу графигі қалыптасады. Ол 3 данада
Зайымды беру үшін ссудалық шот ашылатынын растайтын распоряжениеде ссудалық
Несие 23% – бен беріледі. Гарантсыз болса 9% комиссия
Баланстан тыс шот распоряжениесінде банктік келісім шарт нөмірі, яғни
Осы құжаттар толтырылып біткеннен кейін 2 түрлі келісім шарттар
Барлық құжаттар толтырылғаннан кейін Банктің басшысына қол қоюға жіберіледі.
Клиентке: график, банктік зайым келісім шарты және айлық ақшаны
Досьеге:
Арыз
Жеке куәліктің көшірмесі/гарантқа да
СТТН көшірмесі/гарантқа да
Банкоматтың выпискасы/гарантқа да
Жұмыс орнынан анықтама/гарантқа да
Резюме
График
Банктік зайым келісім шарты
Айлық ақшаны кепілге қойғаны туралы келісім шарт
СИК көшірмесі/гарантқа да
Согласие
Длительное поручение
Үй кітапшасының көшірмесі немесе тұрғылықты жерінен алынған Форма №3
1 – конвертке: сыртына банктік зайым келісім шарты, сомасы
2 – конвертке: сыртына айлық ақшаны кепілге қойғандығы туралы
Екінші конверт те несиелік кассирге табысталады. Кассир тексергеннен кейін
Осындай процедуралардан кейін досьеге опись жасалып, арнайы шкафқа жүйе
Егер, клиент несиені мерзімде өтемеген жағдайда айыппұл төлетіп, жұмыс
2000 (екі мың) теңге көлемінде айыппұл төлейді.
«Халықтық плюс» бағдарламасы:
несие сомасы: 300000 теңгеге дейін
сый беру мөлшерлемесі 21% жоғары
қамсыздандыру: қажет емес
несиені өтеу клиенттің карточкасынан немесе ағымдағы шотынан аударылады
несие мерзімі: 1 жылға дейін.
Несиені алу үшін:
Кез – келген Халық Банктің бөлімшесіне бару керек
– Несие алушының жеке куәлігі мен СТТН
– Өтінішті толтырып, қол қою
– Өтінішті қарастыру 3 банктік күнде қарастырылады.
11 – кесте
(12 ай, жылына 21%)
Несие сомасы
12 айға есептелінген
пайыз төлемі 12 айға есептелінген қайтарудың жалпы сомасы
100000
10805
110805(100000+10805)
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, регламенті
Несиені пайдаланудың жалпы сомасы 10,8%, біріншілік берген қарыз сомасынан.
12 – кесте Несие алушының
Несие сомасы 230 000
Пайыз мөлшерлемесі 21%
Несие мерзімі, ай 24
Салым 11 818.70
Есептеу 11 823.00
Берілу мерзімі 06-мамыр-06
1- ші салым берілу мерзімі
13 – кесте
төлемінің есептелуі
Салымды салу
мерзімі Капитал
Пайыз
Салым
Капитал
сальдосы
06-маусым-06
07-шілде-06
06-тамыз-06
08-қыркүйек-06
06-қазан-06
06-қараша-06
08-желтоқсан-06
06-қаңтар-07
06-ақпан-07
09-наурыз-07
06-сәуір-07
06-мамыр-07
07-маусым-07
06-шілде-07
06-тамыз-07
06-қыркүйек-07
06-қазан-07
08-қараша-07
06-желтоқсан-07
06-қаңтар-07
07-ақпан-07
07-наурыз-07
06-сәуір-07
06-мамыр-06 7798
7805
8196
7974
8585
8504
8442
9002
8958
8844
9525
9437
9528
9837
9941
10115
10292
10382
10731
10841
11004
11223
11433
11603 4023
4018
3627
3849
3238
3319
3381
2821
2865
2979
2298
2386
2295
1986
1882
1708
1531
1441
1092
982
819
600
390
203 11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11823
11806 222202
214397
206201
198227
189642
181138
172696
163694
154736
14592
13367
16930
17402
107565
97624
87509
77217
66835
56104
45203
34259
23036
11603
23000 53735 283735 0
Ақпарат көзі – АҚ «Қазақстан Халық Банкі» 2006, жеке
Несие алушы банктен 230 000 теңге сұрап отыр. Жылына
«Карточка бойынша несиені алу» бағдарламасы.
Кейбір екінші денгейдегі банктерде тұтынушылық қажет
Сонымен қатар табыстың көлеміне байланысты, банктің жалақыға дейінгі қарыз
Мысалы, жалақы 15000 теңге. Жалақы сомасынан несиелік шек бекітілді.
25%* 7күн*5000 теңге/ 360 күн*100%= 24 теңге 30 тиын
(3)
25% – жылдық пайыздық мөлшерлеме
360 күн – жылдағы күндер
7 күн – несиені пайдалану күндері
5000 – несиеге алған сома, теңгемен
Ал қалған 6000 теңге пайыз есептелінбейді.Несиені өтеу келесі жалақыдан
«Автокөлікті салон арқылы несиеге алу» бағдарламасы:
Шарттың мінездемесі
Бағдарламаның нақты мақсаты – Банк филиалдардың жаңа автокөлікті салон
Мақсатты топ
Бұл бағдарлама – ҚР резидент жеке тұлғаларына арналған. Бұл
Несие беру шарттары
Несиені беру Банк филиалының өкілетті органдарының шешімімен қабылданады. Бағдарлама
– өкілетті тұлғаны автосалон аумағында орналастыру.
Клиент құжаттарды түгел жинақтағаннан кейін, несие
– несие алу туралы өтініш;
– несие алушының сауалдамасы, анкета;
– несие алушының жеке куәлігінің көшірмесі. Егер автокөлік басқа
– несие алушының СТТН;
– жоба бойынша резюме;
– автосалонда рәсімделген сатып алу – сату келісімі және
– кепілге қойылған жылжымайтын мүлік қамсыздандырылса, құн актісі;
– кепілге қойылған жылжымайтын мүлік иесінің құжаттарының көшірмесі;
– несиеге алынып отырған автокөліктің құны, төлеушінің төлеу қабілеттілігін
• бұл бағдарламаның ең негізгі шарты болып –
• несиеге алынып отырған көліктің құны сатып алу –
• экономикалық қорғау қызметінің сараптау жобасы, заңды қызметі, сонымен
• бағдарлама бойынша несие алу мерзіміне байланысты комиссиондық сыйақы
• егер Банктің өкілетті органы оң шешім қабылдаса, онда
– несиеге алынып отырған көліктің бірінші салымын автосалонға төлеу;
– Банктің өкілетті органымен тағайындалған, қарыз бергені үшін несие
– Банктің өкілетті органымен тағайындалған, автосалонның банктегі шот ашқан
– сақтандыру полисін көрсету;
• Келісім бойынша автосалон мен несие беруші банк арасында:
Несие өтінішін қарастыру мерзімі
– Несие өтінішін қарастыру мерзімі несиелендіру шектен тыс болмауы
– Несиені қарастыру мерзімі шектен тыс немесе нормативтен тыс,
Сақтандыру.
Банктік қарыз келісім бойынша, несие алушының автокөлігі қосымша сақтандыру
Сақтандыру белгілі сақтық компаниямен, белгілі банкпен жүргізіледі. Келісім бүкіл
Қамтамасыз ету.
Несиені төлеу төлемімен қамтамасыз ету негізгі және қосымша ретінде
– коммерциялық емес жылжымайтын мүлік;
– коммерциялық жылжитын мүлік;
– сатып алынған автокөлік;
– банктік салым;
Несиеге алынып отырған автокөліктің кепіл келісімі Банктің Несие Комитетінің
Несие алушының меншікті қаражаттарын орналастыру. Автокөлікті несиеге алу
– шот – фактурада алдын – ала төленген
– көліктің толық құны шот – фактурада жазылса, бұл
Егер кепіл банктік салым бойынша қамтамасыз етілсе, онда қарыз
– несие алу туралы өтініш;
– несие алушының сауалдамасы, анкета;
– несие алушының және кепіл берушінің жеке куәліктерінің көшірмесі;
– салық төлеушінің СТТН көшірмесі (кепіл берушінің);
– жоба бойынша резюменің түп нұсқасы;
– несие беру туралы Несие Комитетінің шешімінің түп нұсқасы;
– бұйрық:
а) несие шотын ашу;
ә) автосалонға несие сомасын аудару;
б) баланстан тыс банктік несиені және кепіл келісімін кірістеу;
– баланстан тыс кепіл бойынша құқықты кірістеу келісімін орналастыру;
– автосалонға қаражаттың келіп түсуі туралы төлем тапсырманың
автосалонның Банкке сыйақы төлегені үшін төлем тапсырмасының көшірмесі;
– несие алғаны үшін комиссиялық сыйақы сомасы көрсетілген квитанцияның
– банктік несие келісімі мен несие төлеу графигінің көшірмесі;
– мүліктің кепілі туралы келісімінің көшірмесі;
– кепілді қамтамасыз ету бойынша құқықтық құжатының көшірмесі;
– сақтандыру полисінің түп нұсқасы;
– нотариалды куәландандырылған, жан ұядағы кәмелет жасқа келгендерден жазбаша
– анықтама №3 – жанұяның құрамы. Банкке
– қозғалмайтын мүлік бойынша кепілді қамсыздандырудың заңды қорытындысы;
– несиенің мақсатты пайдаланғаны үшін құжаттардың көшірмесі (көліктің техпаспорты
– мақсатты пайдаланудың тексеру актісі, сақтандырылу және кепіл заттың
– банктік несие келісімі барысында пайда болатын басқа да
14 – кесте
Эксперттің қорытындысы мен
комментарилері:
С категориясы
Клиенттің категориясы В2
Клиенттің рейтингі Автокөлікті сатып
Несиеге ұсынылатын шарттар 6500
Несиелеу бағдарламасы АҚШ доллар
Қарыз сомасы
Қарыз валютасы
Қарыз беру мерзімі
Пайыз мөлшерлемесі
Несиені өтеу графигі (графиктің
түрі: аннуитетті немесе негізгі
қарызға тең бөліктермен) Аннуитетті төлем
Өтеу мерзімі
Кепілдік 1бөлмелі үй, көлемі 40.8 кв.м,
Сақтандыру шарттары мен
мөлшері
Несие алушының өмірін қауіп –қатерден сақтандыру – 0,32; кепілге
Гаранттың қатысуы
Клиенттің біріншілік салымы
(сома, бөлік)
Негізгі шарттар
Заңды бөлім тексеріп болған соң,
несие беріледі
Несиені ортақтандыру
(ортақтандырылған, орт– маған)
Ортақ
Эксперттің аты – жөні
Құру мерзімі
Эксперттің қолы
Банкттен қарыз алғанда, несиелік эксперт несие алушының жағдайын анықтап,
3-Тарау. Қазақстан Республикасындағы халықты несиелеуді жетілдіру
3.1. Халықты несиелеудің дамыту жолдары мен болашағы
Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және
Егер өмір сапасының негізгі көрсеткіштерін салыстыратын болсақ, онда соңғы
Экономикамыздың қарқынды өсуі мемлекеттік шығыстардың әлеуметтік бағдарлануын едәуір кеңейтуге
Қазақстандағы Банктер саласы – бұл жақсы дамыған экономикалық –
Қазақстандағы банктер жүйесі мынандай себептерге байланысты болады. Сол арқылы
Екінші денгейдегі банктер мен Ұлттық банктің арасындағы қарым –
1988 – 1991 аралығында банк жүйесінің қалыптасуының бірінші кезеңі
2000 жылдың басында Қазақстанда 55 банк жұмыс істеді, оның
Бүгінгі таңда коммерциялық банктер банктік түрлі қызмет аспектілерін және
ҚР банктік заңдылықтарына сәйкес коммерциялық банктер мынандай операцияларды жүзеге
– төлену негізіндегі депозиттерді тарту;
– клиенттердің шоттарын жүргізу;
– қайтарымдылық, мерзімділік және төлемділік шарттарында, қысқа және ұзақ
– иесінің тапсырысы бойынша капиталдық салымдарды қаржыландыру;
заңмен қарастырылған, жеке бағалы қағаздарды шығару;
– құнды қағаздарды және төлем құжаттарды сату,сатып алу және
– сейфтік бизнес ( клиенттің құжаттарын және бағалы заттарын
– ақша формасында 3 – ші тұлғаға кепілдік жасау
– факторинг;
– форфейтинг (коммерциялық келісімдерді қаржыландыру);
– клиенттердің тапсырысы бойынша сенімді операциялар (бағалы қағаздарды
– банктік қызметтеріне байланысты консультациялық қызметті көрсету;
– лизинг операцияларды жүзеге асыру;
– банктік операциялар бойынша брокерлік қызметті көрсету.
ҚР – ның Ұлттық банктің арнайы лицензиясы арқылы басқа
– шетел валютасымен операцияларды жасау;
– ақша аудару кезіндегі қызмет (инкассация).
Барлық ішкі несие саясаты және отандық банктер процедурасы ҚР
Тұтыну несиесі және Қазақстандағы ипотекалық несиелеу жүйесі.
Ең негізгі белгісі – тұтыну несиесіне алған қарыз және
Ипотекалық несиелеу ең толық экономикалық мәні 2 түрлі белгімен
несиені алуға қойылған қозғалмайтын мүлік, яғни кепіл ипотекалық несиелеудің
қозғалмайтын мүлікті сатып алу клиент сол мүлікті жеке тұтыну
Міне, осы жағдайда ипотекалық несиелеу тұтыну несиесінің бір түрі
Айырмашылығы: қозғалмайтын мүлікті кепілділікке қойып, басқа объектіге басқа мақсатқа
Тұтыну несиесінің түрлері:
автокөлікті сатып алуға жұмсалған несие
үй жиһаздарын пайдалануға жұмсалған несие
басқа да ұзақ мерімге тұтынатын тұрмыстық заттар тоңазытқыш, теледидар
кезек күттірмейтін мұқтаждықты өтеуге жұмсалған несие.
Егер банкте клиент электронды карточка ашып оған тұрақты жалақы
тұрғын үйді жөндеуге, тұрғын үй құрылысын салуға берген несие
Тұтыну несиесін тек қана жеке тұлғаларға беріледі.
Ипотекалық несиелеу жүйесі жеке азаматтың тұрғын үйге деген мұқтажын
Ипотекалық несиелеу жүйесінің 2 моделі бар:
американдық модель
германдық модель
Ал қазақстанда ипотекалық несиелеу жүйесінің 3 моделі қалыптасқан деп
Мемлекеттің қатысуымен құрылған ипотекалық несиелеу жүйесі
бірінші реттегі нарық пен екінші реттегі нарық институттарының қатысуымен
тек қана Коммерциялық банктер өзінің қатысуымен құрылған ипотекалық несиелеу
Қазақстанда 1 – ші ипотекалық несиелеу жүйесінің ең жетекші
Бұл несиелеу жүйесінің ерекшелігі:
Несиелеу проценттік ставка деңгейі төмендеу
Мемлекет тарапынан жеңілдіктер бар: премия
Жас отау немесе тұрғын үйдің мұқтаждығын өтеймін деген азамат
Мемлекеттің қатысуымен берілетін несиенің мөлшері жас отаудың немесе тұрғын
Банкте клиенттің атына алдынала ссудалық жинақтаушы есеп шот ашылады
Ссудалық жинақ шот бойынша қарыз алушы клиенттің ай сайын
Бұл жағдайда клиентке сатып алынатын пәтердің құны және ссуданың
2 – ші ипотекалық несиелеу жүйесі бұл жүйе негізінен
Коммерциялық банктер
Ипотекалық компания
риэлтр
инвесторлар (зейнет ақы қоры, инвестициялық компания)
Бұл ипотекалық жүйенің қызмет ету схемасы мынадай:
Банк серіктестер ипотекалық компания
1. Ипотекалық несие алушы клиент кез келген банк партнер
2. Клиент қажетті құжаттарды банкке тапсырып, несие алады.
3. Ипотекалық компания серіктес банктің несиелік портфеліндегі клиентке берген
3 – ші ипотекалық несиелеу жүйесі қатысушылар:
Коммерциялық банктер
Клиенттер
Бұл моделде КБ – тер ипотекалық несиені тікелей өздерінің
Егер клиент ипотекалық компанияның қатысуымен беретін несие алатын болса,
Мемлекетте ірі дамыған сауда экономикасысының өмірі «несиенің тіршілігі болып
Қорытындылай келгенде,халықты несиелендірудің жетілдіру жолдарына қарыз алушының несие қабілеттілігін
Несие қабілеттілігі – қарыз алушының жеке мінез құлқына және
Төлем қабілеттілігі – қарыз алушының табысын және жалпы жанұяның
Қорытынды
Банктік жүйе – нарық экономикасының басты және бөлінбес құрылымы.
Коммерциялық банктердің несиелік бағытты таңдап алуы, қандай несиелік саясат
Біздің елімізде банктер жүйесі 2 деңгейде болып келеді. Оның
Банктік несиелеуді ұйымдастыру көріп отырғанымыздай оңай процесс емес. Ол
Банктік қарыздар өндіріс тиімділігін яғни оның ғылыми – техникалық
Кез келген экономикалық, соның ішінде несиелік келісімшарт белгілі бір
Қорыта келгенде, еліміздің банк жүйесіндегі несиелік саясат жылдан жылға
Қазіргі таңда мемлекетімізде шетелдік банктердің өкілдері көбейген сайын, отандық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының заңдық нормативтік-құқықтық актілері:
1. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (жалпы және жеке бөлім).
2. «Салық және басқа да бюжетке төленетін міндетті төлемдер
№ 2235 2005 ж.
3. Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу және
4. «Акционерлік қоғамдар туралы» ҚР-сы заңы № 281-1 10.06.98
5. «Жеке кәсіпкерлік туралы» ҚР-сының заңы. №276
6. «Ұлттық банк туралы» ҚР-сы Президентінің Заң күші бар
7. «Банктер және банктік қызмет туралы» ҚР-сы Президентінің Заң
8. «Екінші деңгейдегі банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы»№ 213
9. Правила предоставления займов физическим лицам в АО «Народный
10. Положение об отделе – Центр Персонального Сервиса Алматинского
11. Должностная инструкция менеджера Отдела – Центр персонального сервиса
Арнайы әдебиеттер:
12. Банковское дело/ подред. д.э.н., профессор Г.Г.Коробовой,Москва, "Экономист", 2004.
13. Банковсое дело / Под ред. Колесникова В.И. –
14. Банковсое дело / Под ред. Лаврушин О.И. –
15. Банковсое дело / Под ред. Сейткасымова Г.С. –
16.Давлетов М.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстане //Учебное пособие.
17. Калиев Г.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстана. Алматы:
18. Көшенова Б.А. Ақша, Несие, Банктер, Валюталық қатынастар. –
19. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. – Алматы: ИздатМаркет,
20. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі «Экономика
21. Большой экономический русско – казахский словарь. Қалдыбай Бектаев
22. Тоқсанбай С.Р. Толық экономикалық орысша-қазақша сөздік. – Алматы:
Журналдардан, газеттерден және интернет сайттарынан алынған әдебиеттер:
23. Банки Казахстана: Справочно – аналитическое издание – Алматы:
24. Дюсембаев Н.М. Перспективы развития ипотечного кредитования в Казахстане
25. Рамазанов С. Скоринговое кредитование в Казахстане. // Банки
26. Елубаев Ж. Как защитить кредитные средства. –
27. Блинова К.В. Микрокредиотование и развитие микрокредитных организаций в
28. Кредитная политика АО «Народный Банк Казахстана» 2006г.
29. www.halykbank.kz .
86