ЖОСПАР
КІРІСПЕ 1
Білім-тәрбие беру мекемелерінің дамуы қоғамның тәрбие беру саласындағы
Мектеп жүйелері 5
Мектептегі білім беру мен тәрбиелеу практикасы. 5
Білім беру жүйесінің негізгі факторлары. Білім беру мен
Түрлі елдердегі білім беру жүйесінің ерекшеліктері және оның
Білім беру мен тәрбиені реформалау. 17
Қазақстандағы білім беру жүйесі және оның қазіргі проблемалары.
Халыққа білім және тәрбие беру жүйесі. 24
Білім жүйесінде халықаралық байланыстың маңызы 27
ҚОРЫТЫНДЫ 29
Қолданылған әдебиеттер 30
КІРІСПЕ
Халыққа білім беру және тәрбие мәселелері дүние жүзінің
Жалпы алғанда білім беру жүйесі деп сол не
Осындай жағдайлармен байланысты дүние жүзінің қауымдастығы алдында жалпы
1980-1990 жылдар қарсаңында жалпы идеологиялық егес аяқталды. Осының
Жасөспірімдерді өмірге дайындау және қоғамның тәрбие саласына қоятын
Егеменді Қазақстан жағдайында жалпы білім және тәрбие беретін
Бұл көрсетілген мәселелер білім беру жүйесінің қазіргі жағдайы,
Сонымен жұмыстың зерттеу объектісі - “Түрлі елдердегі және
Зерттеу мақсаты және міндеттері: қоғамның тәрбие саласындағы мақсаттары
Ғылыми әдістемелік негізі: Мемлекеттік құжаттар, орта білімді жақсарту
Білім беру жүйелерінің қоғамның дамуына ықпалы, оларға әсер
Біздің зерттеу жұмысымызға сондай-ақ Малькова, Корнетов, Днепров, Джураковский,
Қазақстандағы білім беру жүйесі, оның даму жағдайы мәселесін
Осы еңбектерді талдай келе жұмыс жоспары құрылды. Негізгі
Білім-тәрбие беру мекемелерінің дамуы қоғамның тәрбие саласындағы мақсаттары
Білім беру жүйесінің дамуының негізгі факторлары.
Түрлі елдердегі білім беру жүйесінің ерекшеліктері және оның
4. Қазақстандағы білім беру жүйесі және оның қазіргі
Қорытындыда зерттеу нәтижесінде алынған тұжырымдар баяндалды. Жұмыс соңында
Білім-тәрбие беру мекемелерінің дамуы қоғамның тәрбие беру саласындағы
Жас өспірімдерді өмірге дайындау және қоғамның тәрбие саласына
Бастауыш мектптерге жаңа сатыларды қосу үрдісі үстінен ғана
Білім тәрбие беру және мәдени орындардың кең ауқым
Білім беру жүиесі дегенді қалай түсіну керек? Система
Әдетте әр елдің білім беру жүйесі келесі қызметтерді
мектепке дейінгі тәрбие
жалпы орта білім
мектептен тыс білім беру және тәрбие
кәсіптік-техникалық білім
орта арнаулы білім
ғылыми және ғылыми педагогикалық кадрлар дайындау
мамандықты көтеру және кадрларды қайта дайындау.
Мектеп жүйелері
XX ғасырдың екінші жартысында алдыңғы қатарлы елдерде реформалар
1.Ары қарай университетте оқуға дайындауға арналған толық
жалпы білім беру мектебі.
2. Техникалық жоғары оқу орындарында оқуға дайындайтын
орта мектеп.
3.Кәсіби оқу орындары.
Жеке меншік оқу орындарының болуы мектеп жүйесіне тән
XX-шы ғасырдың соңғы ширегінде дүние жүзінің алдыңғы қатарлы
Жоғары мектеп оқу орындарының санының көбеюінің келеңсіз жақтары
Мектептегі білім беру мен тәрбиелеу практикасы.
Мектептегі білім беруді жеткілікті жоғары дәрежеде ұстау қоғамның
Мектеп білімі бір бастан сөзсіз болып табылмайды. Оларға
Мектеп бағдарламалары үнемі түзетулер мен өзгертулерге түсіп тұрады.
Жалпы білім беру мектептерінде оқу бағдарламасының бірнеше типтері
Дүние жүзі мектебінде дәстүрлі міндетті және арнаулы бағдарламалармен
XX-шы ғасырдың екінші жартысында дүние жүзі мектебі білім
2. Интенсивті.
Бірінші жол дәстүрлі болып табылады. Ол бөлшектелген пәнді
“Мектеп жарылысы” (дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінде көпшілік
Дифференциация біртекті емес және қарама-қайшы түрде жүреді. Оның,
XX-шы ғасырдың соңында дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінде
Бастауыш немесе толық емес орта мектептен кейін дифференциация
Дүние жүзі мектептерінде дарынды балалар мен жеткіншектерді оқытуға
Дарынды оқушыларды мақсатты түрде дайындау мен оқыту саясатының
Мүгедек және ақыл-ой дамуындағы кері ауытқулары бар балаларды
Сондай-ақ орнын толтырушы білім беру туралы айта кеткен
Шет ел мектебі адамгершілік тәрбиесінде бірталай тәжірибе жинақтады.
Оқушылардың өз-өзін басқаруы дербестік пен белсенділікті тәрбиелеуде маңызды
Оқушылардың өзін-өзі басқаруы тәрбие нәтижесін тез жақсартады деген
Планетарлы саяси өзгерістермен байланысты тәрбие беруде маңызды өзгерістер
Дүние жүзінде көпмәдениетті тәрбие кең тарауда. Бірақ оның
Дүние жүзі мектебі саяси мәдениет тәрбиесіне көп көңіл
Тәрбиенің дәстүрлі саласы – оқу процесінде тәрбиелеу.
Оқу бағдарламалары ең алдымен оқушылардың өнегелілік, ой, дене,
Көптеген елдердің мектептерінде арнаулы рухани тәрбие сабақтары жүргізіледі.
Уақыт талабына жауап ретінде оқу бағдарламаларында жаңа пәндер
Білім беру жүйесінің негізгі факторлары. Білім беру мен
Білім беру жүйесінің дамуына бірқатар факторлар әсер етеді.
А) Қоғамдық өндірістің даму деңгейі және оның ғылыми
Ә) Қоғамның саясаты және оның әр түрлі топтарының
Б) Халықтың білім беру саласындағы тарихи тәжірибие және
В) Педагогикалық факторлар. Педагогикалық фактолардың білім беру жүйесіне
Дүние жүзі қауымдастығының алдында жалпы мақсат тұр. Ол
1980-1990-шы жылдар қарсаңында жалпы идеологиялық егес аяқталды. Оның
Тәрбие және саясат проблемасына арналған айтыс жалғасуда.
Батыста кез келген саяси-идеологиялық бағдарлардан тыс тәрбиелеу жүйесі
Планетарлы саяси-идеологиялық қарама-қайшылықтардың әлсіреуінің салдарынан, түрлі жерлер мен
Ұлтаралық тәрбиемен қатар ұлттық және этникалық кіші топтардың
Дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдері көп мәдениетті және
Дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінің көп мдениетті тәрбиесінің
Урбандалу және экологиялық дағдарыс кезінде тәрбие беруде көпдеген
Қазіргі қоғам жастар арасында пессимизмді, антигуманизімді туғызады, этникалық
Дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінің педогогикалық және қоғамдық
Демократиялық білім беру жүйесі идеясы ең алдымен білімнің
Қоғамдық проблемалардың ең өзектілерінің бірі-білім алу құқығына кепілдік
Білім алу құқығын жүзеге асыру, пайдалану, көп адамдардың
Міндетті білім беру проблемасы қазіргі заманда елеулі болып
Білім беру сапасының орта көрсеткішінің төмендеуі алаңдатарлық мәселе.
Түрлі елдердегі білім беру жүйесінің ерекшеліктері және оның
Қазіргі мектептің тәрбиесінің негізі рухани, өнегелі тұлға құру
Ғасыр соңында педагогикалық білім берудің дамуының басты тенденциялары
Маңызды тенденциялар мектепті басқару кезінде көрініс алды. Мектеп
а) Қоғамның жергілікті тұрғындарды білім берудің жоғары деңгейіне
1957-ші және 1961-ші жылдары ғарышқа ұщырылған спутник пен
“2000-шы жылғы Америкаға арналған білім беру саласындағы стратегия”
ә) Ақысыз білім беруді қамтамасыз ететін мемлекеттік жалпы
б) Жеке меншік жалпы орта білім беру және
Жапонияда 6 мен 15 жас аралығындағы балалардың бастауыш
Әрине, жеке меншік жалпы білім беру мектептерінің және
в) Білім беру жүйесін мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру ұлғаюда.
г) Білім беру мен мектеп қажеттіліктеріне түрлі қаржы
Мұндай сандар бізді ойландырмай қойиайды. 1988-ші жылғы деректер
ғ) Мектептің муниципалдық басқару принципін кеңейту. АҚШ-тың федералды
д) Әр типті мектептерді және олардың құрылымдық ерекшеліктерін
Австрияда 15 пен 19 жас аралығындағы жасөспірім австриялықтардың
Білім мен өнегелі тәрбие берудегі дәстүрлі жоғары дәрежесі
АҚШ-та балалар 6-дан 18 жасқа дейін оқиды, бірақ
2)14-18жас аралығындағы балалар оқитын орта мектептер.
Екінші типке үш сатылы мектептер жатады:
Бастауыш мектеп 6-12 жас аралығын қамтиды.
Толық емес орта мектеп 12-15 жас аралығын қамтиды.
Орта мектеп 15-18 жас аралығын қамтиды.
Үшінші типтегі мектептер де үш сатыдан тұрады:
6-10 жас аралығында бастауыш мектеп.
10-14 жас аралығында толық емес орта мектеп.
14-18 аралығында орта мектеп.
Бірақ АҚШ- тағы орта мектеп 12 жылдық екенін
е) Оқытылатын пәндерді мідетті және оқушылардың өздерінің таңдаулары
дене тәрбиесі, жалпы дайындықтан басқа,- аэробика, қазіргі джаз
ана тілі – факультативтік курстар: аңызнама, ғылыми фантастика,
шет тілдер – француз, испан, орыс, неміс, италия,
қоғамдық ғылымдар – дүние жізі тарихы, 1450-ші жылдан
үй шаруашылығы – азық түлік және тағам даярлау
Мектеп бітіру үшін оқушыға төрт жылда жүз зачет
Басқа мектептерде бұл таңдау үш жүз пәнді қамтиды.
ж) Оқушылардың сабақтарының олардың кітапханаларда, оқу залдарында істейтін
з) Білім мен тәрбие мекемелерінің сабақтастығы және білім
Осы тенденциялардың тоғысында жетекшінің орны педогогикалық протцетің негізгі
Педагогикалық авторитаризмге қарсы адамгершілік тәрбиесі тенденциялары дамуда. Мектеп
Білім беру мен тәрбиені реформалау.
Қазіргі шет ел мектебіндегі оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыруда белгілі
Осыдан оқу мен тәрбие беруді жаңарту қажеттілігі сөзсіз
Бірақ педагогтардың көбі мұндай радикализмнен алыс. Олардың ойынша
Көпшілікке білім беруге қатысты болған жаңалықтар қатарына дүние
Эксперементалды мектептердің ролі айтарлықтай өсті. Олар мектеп білім
Өкімет білім саласындағы жұмысқа бастама жасайды. Эксперименталды мектептердің
Кейбір мектептер ХХ-шы ғасырдың бірінші жартысындағы пилотты оқу
ХХ-шы ғасырдың екінші жартысында эксперименталды оқу-тәрбие мекемелерінің жаңа
Алғаш ашық мектептер ХХ-шы ғасырдың 70-ші жылдары Англияда
Ашық мектептерге альтернативті мектептердің ұқсастығы көп. Олар тәртібі
Ашық және альтернативтік мектептердің белгілі айырмашылықтары болды. Ашық
ХХ-шы ғасырдың екінші жартысында ғылыми-техникалық, содан технологиялық революцияның
Оның алғашқылары магнитафон, теледидар, механикалық типтегі оқыту машиналары
1960-шы жылдары алдыңғы қатарлы елдердің, әсіресе АҚШ-тың мектептері
Білім беруде компьютерлік техниканы қолдануды жақтаушылар бір қатар
Тағы бір америкалық педагог Г.А.Кроудер ЭЕМ-ді пайдалануды басқаша
Дүние жүзі педагогикасында білім беруде жаңа техниканы қолдаудың
Мектепті жаңа техникамен жабдықтауға экономикалық келешек түрткі болды.
Дамыған елдерде оқу орындарына арналған ақпараттың, аудио және
Жаңа техникалық құралдар оқу процесінің міндетті шартына айналды.
Оқытудың жаңа түрі болып компьютер ойындары табылады.
Оның негізгі қызметі оқыту болып табылады. ЭЕМ–нің
Компьютердің балалар мен жеткіншектерді тәрбиелеудегі маңызы өсуде. Баланы
Жаңа техника екі маңызды тапсырманы орындауға мүмкіндік алады:
қалыптастыру.
2. Оқытуда түрлі пәндерді тәртіптерді қолдану.
Біріншісінде “информатика”, “электроника”, компьютерде жұмыс істеу” және тағы
Оқытудың жаңа техникалық құралдары өзінің бағалылығын дәлелдеді. Олар
Дегенмен, осындай құралдарды пайдалану қиындықтар мен проблемалар туғызды.
Қазіргі кезде ақпарат құралдарының тәрбиелеудегі ролі өте зор.
Жас ұрпаққа әсер ету көлемі бойынша ақпарат құралдарының
Ақпарат құралдарынан материал алушы тәрбие формаларының ішінде мектептегі
1960-шы жылдардан бастап дүние жүзі қауымдастығында өмір бойы
Өмір бойғы тәрбие өндіріс құрылымының өзгеруімен, қоғамдық өмірді
Осыған байланысты мектеп алдына өзін-өзі оқыту қабілеттілігі мотивациясын
Өмір бойғы тәрбиеге оқу орындары мен мектептен тыс
Тәрбие мен білімнің формальды емес түрлерінің ішінде оқушыларды
Қазақстандағы білім беру жүйесі және оның қазіргі проблемалары.
Қазіргі өскелең өмір талаптарына сай жастарға білім және
Әрбір елде халыққа білім беру ісі өндіргіш күштердің
Қазақстан Республикасында жастарға білім беру процесі халқымыздың ұлттық
жеке адамның рухани және күш-қуат мүмкіндіктерін ашу, адамгершілік
азаматтықты, үйелменнің, халықтың, қоғамның және мемлекеттің алдындағы жеке
республика тұрғындарына жалпы және кәсіптік білім алу үшін
жеке адамның шығармашылық қабілеттерін және эстетикалық тәрбие беруді
қазақ халқының мәдениеті мен салт-дәстүрін оқып үйрену үшін
Халыққа білім беру жүйесінің міндеттерін іске асыруда кейбір
Осыған орай, егеменді Қазақстан жағдайында жалпы білім және
Халыққа білім беру ісін дамытуда жоғарыда айтылып кеткен
Халыққа білім беру жүйесінің міндеттерін жүзеге асыру білім
1. Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының білім алу құқықтарының
Бұл принципке сай Қазақстан Республикасының әрбір азаматы әлеуметтік
2. Білім берудің мемлекеттік стандарттары шегінде білім беру
Әр түрлі үлгідегі білім беру мекемелерінің бітірушілеріне қойылатын
3.Меншік түрлері, қызмет ету бағыттары, тәрбие беру мен
4.Білім беру процесінің осы саладағы сатылардың сабақтастығын қамтамасыз
Бұл барлық білім беру саласындағы мекемелерде, әсіресе бастауыш,
5. Білім берудің ғылыми сипаты, құқылық және экологиялық
Ғылымның, техниканың, мәдениеттің жаңа табыстарының негізінде білім берудің
6. Білім берудің озыңқы дамуы.
Халық шаруашылығының барлық салаларының жетілуі білім берудің озыңқы
7. Білім беру жүйесіндегі басқару демократизмі.
Халыққа білім беру ісінің шешуші шарттарының бірі демократиялық
8. Мемлекеттік білім беру мекемелеріндегі білім берудің зиялылық
Барлық оқу орындарында және халық арасында оқыту
9. Ақиқат білім алуға кедергі болатын саяси және
Білім беру ісін басқару мемлекеттік қоғамдық сипатта болады.
.
Халыққа білім және тәрбие беру жүйесі.
Бұл мәселе жөнінде Қазақстан Республикасының Заңында толық түсініктеме
Білім беру жүйесі мынандай құрылымнан тұрады:
Үйелмендік тербие. Үйелмен жеке адамның жан-жақты және үйлесімді
Жергілікті білім беру органдары мен мекемелер, ғылыми-зерттеу институттары,
Мектеп жасына дейінгі тәрбие. Мектеп жасына дейінгі тәрбие
Мектеп жасына дейінгі балаларды үйелменде тәрбиелеуге үкімет көмектеседі.
Жалпы орта білім. Жалпы білім беретін орта мектептердің
Жалпы білім беретін орта мектептің құрылымы баланың ер
Бірінші саты – бастауыш мектеп (1 – 4
Екінші саты – негізгі мектеп (1 – 9
Үшінші саты – жалпы білім беретін орта мектеп
Мектептен тыс тәрбие мен оқыту. Балалардың қабілеттілігі мен
Балаларға мектептен тыс білім және тәрбие беру мекемелері
Жас натуралисттер қозғалысын оқушылар арасында кеңінен даму үшін
а) Жергілікті жағдайды есепке алып, ғылыми-зерттеу мекемелерімен ауылшаруашылық
ә) Оқушыларды теориялық білімдеріне және ғылыми қызметкерлердің көмектеріне
б) Натуралисттік жұмыстарды жүргізудің озат тәжірибесін зерттеу, жинақтау
в) Салалық мектептердің жанындағы оқу-тәжірибе участкелерінің және оқушылардың
Жас техниктер станциясында оқушылар әр түрлі үйірмелерге (автоматика,радиоэлектроника,транспорттық
Жас техниктер станциясының негізгі міндеттері:
а) Жастарды техника саласындағы қоғамдық пайдалы еңбекке дайындауда
ә) Оқушылардың мектепте математика, физика химия, география пәндерінен
Сонымен барлық мектептен тыс білім және тәрбие беру
Мектептен тыс халыққа білім және тәрбие беру жүйесіне
Мәдени-ағарту мекемелерінің басты міндеттері: а) үкіметтің қаулы-қарарларын
ә) халыққа естетикалық және дене тәрбиесін беру жайлы
Мәдени ағарту мекемелерінің қызметкерлері осы міндеттерді жүзеге асыру
Кәсіптік-техникалық білім. Халық шаруаларының барлық салалары үшін қажетті
Білікті жұмысшылар дайындау жоғары кәсіптік-техникалық лицейлер мен техникалық
Орта арнаулы білім. Қазақстан Республикасының азаматтары орта
Жоғары білім. Жалпы және кәсіби орта мектептерді бітірген
Арнаулы білім мекемелері. Бұлардың бірнеше түрлері бар. Жетім
Ақыл-ойында кемістігі бар және ұзақ уақыт емдеуді қажет
Қоғамға жат мінез-құлқымен байқалған оқушылар үшін ерекше күн
Жоғары оқу орнынан кейінгі білім. Республика азаматтарға аспирантураларда,
Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау. Жұмысшылар
Қосымша білім беру үшін дене шынықтыру-сауықтыру, техникалық, мәдениеттану,
Білім жүйесінде халықаралық байланыстың маңызы
Дүние жүзілік білім кеңістігіне кіру және халықаралық байланыс
Қазақстан Республикасының білім туралы заңы бойынша Қазақстан азаматтары(оқушылар,
Қазақстан Республикасында тұратын шет мемлекеттердің азаматтары және азаматтығы
Қазақстан Республикасының білім беру мекемелері шет елдік мекемелермен
Елімізде білім жүйесін дүние жүзілік үлгіге сәйкес жетілдіру
Білім министрлігі және республикадағы жоғары оқу орындары 1995-ші
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде әр елдің білім беру жүйесінің жеке
Осыған орай білім беру жүйесіне әсер ететін факторлардың
Дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінің педагогикалық және қоғамдық
Демократизм проблемасына жаңа көзқарас білім беру сатылары арасындағы
Адамға бетбұрыс, оның руханилығына көңіл бөлу, технократиялық еліктеушілікпен
Қолданылған әдебиеттер
Седнев Ю.В. Теория и практика содержания образования. –
Иванова Т . Специализация по-американски, или 90 вариантов
Алферов С.Ю . Непрерывное образование: Опыт развитых стран//Современная
Вульфсон Б.Л. Малькова З.А. Сравнительная педагогика. Варонеж, 1996
Гермунский Б.С. Философия образования для XXІ века// В
Голубева З.Ю. Остраумова Н.Т. Реформа школы и качество
7. Андреев В.И. Система образования в ФРГ.-
Коган О.А. Школа ФРГ и требования ее реформы//
Малькова З. А. Школа и педагогика за рубежом.-М.,1983.
Миронов В.Б. Образование в странах Запада в конце
Судзуки С. Реформа образования в Японии// Педагогика.-1992. -№
Вульфсон Б.Л. Педагогическая мысль в современной Франции.-Москва, 1983.
Джуринский А.Н. Зарубежная школа: История и современность. –Москва
Джуринский А.Н. История зарубежной педагогики. – Москва, 1998.
Джуринский А.Н. Реформы зарубежной школы. – Москва, 1989.
Джуринский А.Н. Сравнительная педагогика. – Москва, 1998.
Малькова З.А. Современная школа в США. – Москва,
Образование в современном мире. – Москва, 1986.
Реформы образования в современном мире. – Москва, 1995
Харламов И.Ф. Педагогика. – Москва, 2000.
Джуринский А.Н. История педагогики. – Москва, 1999.
Храпченков Г.Н, Храпченков В.Т. История школы и педагогической
Құнантаева К.К. Развитие народного образования в Казахстане. –
Жарықбаев Қ.Б, Қалиев С. Антология педагогической мысли
Күзенбай ұлы А.Е. История Республики Казахстан. -
Корнетов Г.Б. Цивилизационный подход к изучению всемирного историко-педагогического
Иманғалиев А.С. Прогрессивные идеи и опыт народного воспитания
1
1