Жоспар
Кіріспе
I. Қазақстанның Ресейге қосылуының күнгейі мен көлеңкесі.
II. XVIII ғ. қазақ-орыс қатынастары деректері.
III. Қазақстанның Ресейге қосылуының прогрессивті жақтары.
IV. Қазақстанның Ресейге қосылуының регрессивті жақтары.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер.
Кіріспе.
Өзектілігі: XVIII ғасырдың 30-жы жылдарында басталып, келесі ғасырдың
Тарихнамасы: Бұл еңбекте Қазақстанның Россияға қосылу тарихын жан-жақты
Қазақстанның Россияға қосылу проблемасы секілді ауқымды мәселесі сөз
Мақсаты мен міндеті: Тап күресінің тарихты қозғаушы
қарсы күресте қалыптасқан одағының капитализм және импернализм
[Сабырханов.А.Ұлы бетбұрыс-51бет]
дәуірінде одан әрі нығая түскені туралы мәселе де
1.1. Қазақстанның Ресейге қосылуының күнгейі мен көлеңкесі.
XVII ғасырдың аяғында және XVIII ғасырдын басында қазақ
Қазақ қоғамының экономикалық базисі — көшпелі мал шаруашылығы
XVII ғасырдың аяғында — XVIII ғасырдың басында Қазақстан
Жекелеген хандардың (Хақназардың, Тәуекелдің, Тәукен және т.б.) қазақтың
Әрбір жүздін әдет правосы негізінде реттеліп отыратын өзінің
Қазақ хандықтарының XVIII ғасырдың алғашқы үштен біріндегі ішкі
XVIII ғасырдың ең басынан бастап қазақ хандықтары сыртқы
[Қазахстан мен Россияның ХVIII ғ.қарым-қатынасы-62бет]
жүздің үшеуінде де тыныштықты қалпына келтіріп, осы арқылы
Қазақ және жоңғар билеушілері арасындағы күрес жүз жылдан
Жоңғар қонтайшыларын жайылымдық жерлерге қоса Қазақстанның оңтүстігітідегі сауда
Қазақ хандықтары мен жоңнғар хандығы арасындағы қақтығыс бірден-бірге
Қазақтардың XVIII ғасырдың басындағы халін Ш.Ш.Уалиханов былай деп
Жоңғар әскерлерінің Қазақстан жеріне басып кірген ірі әрекеті
Қазақ жүздерінің күш біріктіруі арқасында Тәукеніқ әскерлері біраз
XVIII ғасырдың 20-шы жылдарының басында Қазақстанның солтүстік-шығыс шекараларындағы
Осындай қиын сыртқы саяси жағдайда неғұрлым көреген қазақ
1717 жылы Қайып пен Әбілқайыр 30 мың әскермен
Рас, XVIII ғасырдың басында Жоңғар хандығының өзіне Цинь
2.1. XVIII ғ. қазақ – орыс қатынастары деректері.
Россияның оңтүстік - шығыстағы саясатының дәстүрлі бағыты өзгертпеген
XVIII ғасырдың 20-шы жылдарының басында I Петр үкіметі
I Петрдің Қазақ даласына ден қойған саясаты нақ
Россия мемлекетінің стратегиясы Россияның әскери және экономикалық тұрғыдан
[Маймақов.Ғ.ҚР-ның саяси-құқықтық тарихы-72]
түсінді. Сондықтан Қазақстанда және Орта Азия хандықтарында ішкі
Россиямен қарым-қатынастарды нығайтуға қазақ жүздері де мүдделі болды.
1748 жылгы 20 майда Орск қамалында А. Тевкелевпен
Алайда қазақ халқын Россиямен жақындасуға итермелеген себептер осылар
Орыс-қазақ байланыстарының орнығуы қазақтарды патша үкіметінің қалдайда бір
XVIII ғасырдың басы орыс-қазақ қатынастарының даму процесін анықтаған
Ғасырдың алғашқы ширегінде елшіліктер алмасудың (ал сол тұста
[История Советского крестьянства-112]
тегеурініне қарсы тұруға ұмтылған ниет біріктірді.
Тайқоңыр Құлтыбаев бастаған XVIII ғасырдағы тұңғыш қазақ елшілігі
Россия дипломатиясы қазақ-орыс жақындасуына қандай да болмасын мүмкіндікті
1716 жылғы сентябрьдегі Бекболат Екешев пен Байдәулет Бериев
Қазақ ханына 1717 жылы көктемде Қазаннан жолданған грамотада
Қазақ жүздеріне қатысты экономикалық саясат мәселелерін қоюда Қазан
Қазақтың үстем феодалдар тобы істің бетінің бұлай бұрылуын
Россиядан шыққан татар Сейіт пен оның немере інісі
Тек Сібір жағынан ғана екіжакты елшілер алмасу тоқтамады,
Россия үкіметінен күтілген әскери көмек жөніндегі оның шынайы
Қайыптың өзі патшаның өкімет орындары алдында өзінің әлсіздігін
Ол Қазан губернаторы П.С.Салтыковқа жолдаған хатында да осыны
[Казахстан в ХV –ХVIIIв-84бет]
қамқорлығын, жуырда ғана өзі жетпекші болып күш салған
Сәті түспеген одақтастың ақиқат халі жете анықталғаннан кейінгі
I Петр өлгеннен кейін Россияның қазақ және Орта
Өмір орыс-қазақ қатынастарын нығайтып, дамытуды талап етті, бұған
байланыстарының жаңа, неғұрлым жоғары дәрежеге көшуі үшін жағдайлар
2.2. Қазақстанның Ресейге қосылуының прогрессивті жақтары.
XVIII ғасырдың 30 – 40 - жылдарында
Россия империяеы мен Орта Азияның феодалдың хандықтары арасында
XIX ғасырдың 30-жылдарының өзінде-ақ Россияға өз еркімен қосылған
Қоқан және Хиуа билеушілерінің тонаушылық, қырып-жою саясатына наразы
Орта жүздің Россияга қосылған территориясында жаңадан қалалар пайда
XIX ғасырдың 50-жылдарында Орта жүздің едәуір белігі Россия
1857 жылы өз еркінен Россияға қосылған болыс, ауылдар
Округ
Саны
болыс Ауыл түтін еркек әйел
Карқаралы
Көкшетау
Алкөз
Ақмола
Баянауыл
Үшбұлақ
Аманқарағай
Барлығы: 17
10
13
15
12
11
33
111 419
144 2964 118 791
300 188 4924 22864
8778 15067 6655 18132 15019 11045 97550 64043
30731
32277
38332
37404
29915
39230
290501
Ұлы жүздің Россияға өз еркімен қосылу процесі XIX
Ұлы жүздің жекелеген бытыранды феодалдық иеліктерге бөлініп, олардың
Баршаға мәлім ХІХ ғасырдың бас кезінде Қоқан хандығының
Қоқан хандары Әлім (1801—1809) мен
[Қазақстан тарихы.очерктер-237бет]
Күмісқорған т.б. бекініс-қорғандар салынды. Омар ханның билігі солтүстік-батыста
Ұлы жүздің ішіндегі феодалдық соғыстар мен Қоқан бөктерінің
2.3. Қазақстанның Ресейге қосылуының регрессивті жақтары.
Сонымен ХІХ ғасырдың бірінші ширегінің барысында Ұлы жүздің
Ендігі жерде жүз ішіндегі өзара қырқысулардан, барымтадан және
Жаңадан тағайындалған Батыс-Сибирь генерал-губернаторы И.Вельяминовтың мәлімдеуінше, осы уақыт
XIX ғасырдың 30-жылдарынан бастап Россияның Ұлы жүздегі ықпалының
[20-30жылдардағы Қазақстан қасіреті-37бет]
Алайда, Қоқан бектері Ұлы жүздегі өз билігін
Қоқан билеушілерінің қысымына шыдамаған Ұлы жүздің рулары ендігі
Осы жылдың май айында Ұлы жүздің негізгі рулары
Патша үкіметі 1846 жылы июнь айында Ұлы жүз
Осы қосылған жерлерді өзіне баянды ету үшін патша
Верныйдың тек экономикалық және
Ұлы жүз жерлеріне қоныс аударушылар орналаса бастады. Мәселен,
Жетісу өлкесінің саяси-экономикалық және саяси, соғыс-стратегиялық тұрғыдан маңызының
Қорытынды
XIX ғасырдың 60-жылдарында Англия мея Россияның арасында Орта
Қоқан хандығына жорыққа аттанған патша үкіметінің әскерлері екі
Патша әскерлері 1865 жылы Ташкентті алғаннан кейін, 1866
Орта Азия хандықтары (Бұқар, Қоқан) мен Қазақстанның Россияға
1873 жылдың көктемінде патша әскерлері Хиуа хандығын соғыссыз
Сонымен, Орта Азия хандықтары жеңіліп, Россияға тәуелділігін мойындағаннан
Сілтемелер
А.Сабырханов. Ұлы бетбұрыс – Алматы, 1981ж.
А.Сабырханов. Қазақстан мен Россияның XVIII ғасырдағы қарым-қатынастары –
В.Г.Семенов., В.П.Семенова. Губернаторы Оренбургского края – Орынбор, 1999г.
Ғ.Маймақов. Қазақстан Республикасының саяси-құқықтық тарихы – Алматы, 2000ж.
История Советского крестьянства. Т-2. Советское крестьянство в период
Казахстан в XV – XVIII веках – Алматы,
Қазақ ССР тарихы – Алматы, ІІІ-том, 1982ж.
Қазақстан тарихы. очерктер – Алматы, 1994ж.
Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті – Алматы,
Юсупов Ш. Көшпелі қазақ шаруашылығын отырықшыландыру. Қазақ мемлекеттік
Әдебиеттер
А.Сабырханов. Ұлы бетбұрыс – Алматы, 1981ж.
А.Сабырханов. Қазақстан мен Россияның XVIII ғасырдағы қарым-қатынастары –
В.Г.Семенов., В.П.Семенова. Губернаторы Оренбургского края – Орынбор, 1999г.
Ғ.Маймақов. Қазақстан Республикасының саяси-құқықтық тарихы – Алматы, 2000ж.
История Советского крестьянства. Т-2. Советское крестьянство в период
Казахстан в XV – XVIII веках – Алматы,
Қазақ ССР тарихы – Алматы, ІІІ-том, 1982ж.
Қазақстан тарихы. очерктер – Алматы, 1994ж.
Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті – Алматы,
Юсупов Ш. Көшпелі қазақ шаруашылығын отырықшыландыру. Қазақ мемлекеттік
2