Жоспар
Кіріспе 2
Биосфера туралы жалпы түсінік 2
Биосфераның химиялық құрамы 7
Биосфера құрылысы 8
Ноосфера 11
Биосфера қалай пайда болған? 11
Биосферадағы тіршілік туралы қазіргі көзқарастар 15
Қолданылған әдебиеттер тізімі 17
Кіріспе
Қазiргi биосфера барлық тiрi организм мен
Биосфераның пайда болуы мен оның тарихи
Биосфера ұғымын ғылымға алғаш рет француз
1926 ж. Вернадский Ленинградта, 3 жылдан
Биосфера туралы жалпы түсінік
Биосфера алғашқы тiршiлiк пайда болған кезден
Жер тарихында көптеген геологиялық өзгерiстер болып
Биосфера эволюциясының нәтижесiнде негiзгi тiршiлiк ортасы
1 Сулы ортада тiршiлiктiң пайда болуы
2 Тiршiлiктiң жаңа ортасы селбесiп тiршiлiк
3 Оранизмдердiң құрлыққа таралуы арқылы жаңа
4 Адамның пайда болуы және оның
5 Адамның ақыл-ой, санасының арқасында биосфераның
В.И. Вернадскийдiң анықтамасы бойынша “Биосфера” Жер
Қазiргi көзқарас бойынша “Биосфера – Жер
Биосфера – атмосфераның төменгi бөлiгiн, гидросфераны
Биосфераның құрамды бөлiктерi:
Жер қабықтары Тiршiлiктiң таралу шекарасы Құрылыс
I Атмосфера негiзiнен 10 түрлi газдардың
N(78%
O2(21%
SO2(0.03% және т.б. 20-25 км биiктiкке
2(Стратосфера–тропосферадан жоғары 40-80 км дейiнгi қабатты
3( Ионосфера– стратосферадан жоғары жатқан қабат
II Литосфера көбiрек кездесетiн элементтер:
III Гидросфера - (Жер бетiнiң 70((
Дүниежүзiлiк мұхиттардағы органикалық планктондар мен
В.И. Вернадский өзiнiң биосфера туралы iлiмiнде
Биосфера құрайтын зат Оның ерекшелiктерi
1. Тiрi заттар (организмдер( Жеке даралардан
2. Биогендi заттар Тiрi организмдердiң тiкелей
3. Жанама заттар Тiрi организмдердiң қатысуынсыз
4. Биожанама заттар Әрi тiрi организмдерден,
5. Радиоактивтi заттар Табиғи түрде кездесетiн
6. Шашыранды күйiндегi атомдар Космостық сәулелерлердiң
7. Шығу тегi космосты заттар Метеориттер,
Биосфераның пайда болуы үшiн белгiлi бiр
Судың болуы. Су – биосферада ең
Күн сәулесiнiң болуы. Барлық тiрi организм
Сұйық, қатты, газ күйiндегi заттардың жиынтығының
Атмосфераның, гидросфераның және литосфераның өзараларын бөлiп
Биосфера туралы iлiмде биосфераның негiзгi қасиеттерiне
Биосфераның негiзгi қасиеттерi Олардың басты ерекшелiктерi
1. Биосфера – орталықтандырылған жүйе. Биосфераның
2. Биосфера – ашық жүйе. Кез
3. Биосфера - өзiн-өзi реттеушi жүйе.
4. Биосфера сан алуан түрлiлiк сипаттағы
5. Биосфера – кейбiр элементтердiң тұрақты
Биосферадағы кейбiр элементтермен химиялық қосылыстардың айналымы
В.И. Вернадский биосфера туралы iлiмiнде тiрi
Тiрi организмдермен қоршаған орта арасындағы байланыс
Биосфера дамуының заңдылығының бiр алдын-ала ойланбай
Биосфера дамуының заңдылығының бiр көрiнiсi адамның
Биосфераның химиялық құрамы
Сырттай қарағанда тірі организмдер мен өлі
Жер бетін мекендейтін бүкіл тірі организмдердің
В.И.Вернадский биосферадағы тіршілік үрдістерін жан-жақты зерттей
Биогенді заттарға сутек, оттек, көміртек, азот,
Бұл биохимиялық қосылыстар биосферадағы тірі организмдердің
В.И.Вернадский биосфераның пайда болу, даму және
Биосфера құрылысы
Алғашқы кезде проблема биосфералардағы зат пен
Биосфераға күннен секундына 1.1.1025 калория энергия
В.И.Вернадский биосферадағы зат және энергия айналымдарының
В.И.Вернадскийдің дәлелдеуінше адамзат баласы теңдесі жоқ
Академик В.И.Вернадский өзінің 1944 жылы жазған
Биосфера – грекше биос - өмір
Бұл терминді 1875 жылы бірінші рет
Биосфера негізінен үш қабаттан құралады. Олар:
Атмосфера – жер шарын түгелдей орап
Атмосфера негізінен – тропосфера, стратосфера және
Тропосфера – грекше «tropos» (тропос) –
Стратосфера – латынша «stratum» - (төсем),
Ионосфера – гректің «ion» қозғалғыш қабат
Ионосферада газдардың тек жекелеген молекулалары, иондары
Көпке дейін ғалымдар ауаның массасын білмей
Ауа күн сәулесінен келетін жарықты шашыратып,
Гидросфера – табиғи су қоймаларынан (мұхиттардан,
Литосфера – Жердің қатты қабаты. Ол
Атмосферадағы биосфераның жоғары шегі 20 километр
Литосферадағы биосфераның төменгі шегі 2000-3000 метрге
Ноосфера
Биосфераның ең жоғарғы даму стадиясы ноосфера
Ноосфера (грек сөзі – noos –
Ақыл-ой сферасы екенін адам әрі қарай
Биосфера қалай пайда болған?
Биосфера бірден пайда болған жоқ. Ол
Олар бірнеше дәуірден тұрады. Биосфераның даму
Биосфераның ең бірінші заманы архей деп
Протерозой эрасы – биосфераның екінші дәуірі
Биосфераның Палеозой эрасы немесе ертедегі тіршілік
Кембрий дәуірінде барлық өсімдіктер теңіз суларында
Девонның аяқ кезінде бұлардан басқа қырықбуындылар,
Тас көмір дәуірі (карбон) жылы және
Плаундар өте биік ағаштар (лепидодендрондар мен
Тас көмір дәуірінің ағаш тәрізді қырықбуындылары
Тұқымнан көбейетін өсімдіктердің пайда болуы өсімдіктердің
Тұқым пайда болуы цитогенетикалық ароморфоз
Пермь дәуірінің бас кезіндегі өсімдіктерде тас
Мезозой эрасы немесе орта тіршілік кезеңі
Юра дәуірі жылы болды. Теңіз жағалауларындағы
Мезозой эрасындағы, әсіресе соңғы кезінде –
Бор дәуірінде климат кенет өзгеріп кеткен.
М.И.Голенкиннің топшылауынша бор дәуірінде Жер бетінде
Ауа райының бір мезгілде кенет өзгеруі
Жабық тұқымды өсімдіктердің ертедегі қалдықтары Юра
Бор дәуірінің ортасынан бастап өсімдіктер сипаты
Кайнозой эрасы бұдан 70 миллион жыл
Үштік дәуірде тау құрылу процесі дами
Палеоценнен бері қарағай жердегі үштік дәуірдің
Төрттік дәуір жер бетінде тіршілік
Биосферадағы тіршілік туралы қазіргі көзқарастар
Кейінгі кезде биохимия, биофизика және биология
Тірі организмнің анорганикалық материядан пайда болуы
Бірақ Франческо Редидің жүргізген зерттеу жұмыстары,
Луи Пастер бактериялардың өршитін тұқымынан микроорганизмдер
Тірі организм басқа космостық денелерден даяр
Бұл теориялар тіршіліктің жер бетінде пайда
Ф.Энгельс «Табиғат диалектикасында» материалистік тұрғыдан тіршіліктің
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ж.Ж.Жатқанбаев «Экология негіздері»;
А.Ж.Ақбасова, Г.Ә.Саинова «Экология: Жоғары оқу орындарына
Г.Қ.Сағымбаев «Экология негіздері»
Көмiртектiң айналымы
Қоршаған ортадағы жылу
Жылу
Жылу
Жылу
Күн энергиясы
Оттектiң айналымы
Азоттың айналымы
Судың айналымы
Фосфордың айналымы