Қазақстан Республикасында әлеуметтік саясаттың құрылу кезеңдері

Мазмұны
Кіріспе 6
1 Мемлекеттің әлеуметтік саясатының теориялық аспектілері 10
1.1 Мемлекеттің әлеуметтік саясатының мәні мен мазмұны 10
1.2 Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі – мемлекет саясатының маңызды
1.3 Әлемдік тәжірибе тұрғысынан мемлекеттің әлеуметтік саясат басымдылықтары мен
2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік әлеуметтік саясат мәселелерінің жағдайын талдау
2.1 Қазақстан Республикасында әлеуметтік саясаттың құрылу кезеңдері 30
2.2 Халықты әлеуметтік қорғаудың негізгі көрсеткіштерінің жағдайын талдау 35
2.3 Мемлекеттiк әлеуметтiк саясатты жүзеге асырудың мәселелерi 48
3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік әлеуметтік саясат жүйесін жетілдіру жолдары
3.1 Әлеуметтік салаларды дамыту жолындағы мемлекеттік шараларды жетілдіру жолдары
Қорытынды 75
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 78
Кіріспе
Әлемдік даму аренасына қадам басқан кез келген мемлекет өз
Дипломдық жұмыс тақырыбының маңыздылығы. Ел басы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030»
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы мен тәжірбиелік маңызы. Адам тіршілігі
Елбасы Жолдауы – ел мүддесі 2012 жылдың 27 қаңтарында
Халықты әлеуметтік қорғау – мемлекеттің әлеуметтік саясатының ең негізгі
Қазақстан Республикасы Ата Заңында «өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және
Әлеуметтік саясатты жүргізудің негізгі мынадай принциптері бар: баға көтерілгенде
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты – оның қоғам өмірінің әлеуметтік-экономикалық жағдайларын
Қазақстан Республикасын саяси жағынан жетілдіру өз кезегінде мемлекеттің әлеуметтік
Әлеуметтік саясат пен жалпы әлеуметтік дамудың түпкі мақсаты -
Халық өмірі сапасының жоғары стандартына қол жеткізу және тиімді
Әлемдік ауқымда салыстырар болсақ, Қазақстан әлеуметтік құрылымының өзгеруі ойлаған
Халқымыздың әлеуеті жақсармай, жұмыссыздардың саны да азаймай – еліміз
Қазақстан қоғамын ілгерілетіп, үлгілендіру көп ұлтты халқымыздың өркендеуіне қажетті
Дипломдық жұмыстың мақсаты нарықтық экономика жағдайындағы әлеуметтік сфера салаларын
Берілген дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және қолданылған
Дипломдық жұмыстың мақсатына жету барысында жұмыста келесідей міндеттер қойылды:
- әлеуметтік салаларды мемлекеттік басқарудың ілімдік негіздерін анықтау;
- Қазақстан Республикасының нарықтық экономика жағдайындағы әлеуметтік сфера салаларының
- нарықтық экономика жағдайында Қазақстан Респуликасының әлеуметтік сфера салалары
- қоғамдық қатынасты үйлесімді дамыту, халықтың әртүлі топтарының мүдделері
- халықтың материалдық тұрмыс жағдайын көтеруге жағдайлар жасау, қоғамдық
- халықты әлеуметтік қорғау мен мемлекеттік кепілдік беретін әлеуметтік
- қоғамдағы еңбекпен қамтамасыз етуге ықпал ету.
- қоғамдағы қылмыс деңгейін төмендету.
- әлеуметтік салаларды (білім беру, денсаулық сақтау, ғылым, мәдениет,
- еліміздің экологиялық қауіпсіздігін қамтамассыз ету.
1 Мемлекеттің әлеуметтік саясатының теориялық аспектілері
1.1 Мемлекеттің әлеуметтік саясатының мәні мен мазмұны
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты - қоғамның әлеуметтік-экономикалық өмір сүру жағдайын
Сонымен, бүгінгі күндері Қазақстанда халықты әлеуметтік қорғаудың және халыққа
Әлеуметтік мәселелерді реттеу ең алдымен әлеуметтік саясатты қажет етеді.
Әлеуметтік саясаттың негізгі мақсаттары:
- қоғамдық қатынасты үйлесімді дамыту, халықтың әртүлі топтарының мүдделері
- халықтың материалдық тұрмыс жағдайын көтеруге жағдайлар жасау, қоғамдық
- халықты әлеуметтік қорғау мен мемлекеттік кепілдік беретін әлеуметтік
- қоғамдағы еңбекпен қамтамасыз етуге ықпал ету.
- қоғамдағы қылмыс деңгейін төмендету.
- әлеуметтік салаларды (білім беру, денсаулық сақтау, ғылым, мәдениет,
- еліміздің экологиялық қауіпсіздігін қамтамассыз ету.
«Әлеуметтік саясат» ұғымын теориялық-методологиялық талдау бұл саланың ғылыми негіздемесін
«Әлеуметтік саясат» ұғымы ежелден бастау алады. Адамзат дамуының тарихында
Саяси тарихты талдау барысында көптеген ойшылдардың зерттеу пәні мемлекет
Аристотель еңбектерінде «мемлекет өмір сүру үшін ғана емес, бақытты
Т.Гоббс, И.Кант, Ф.Гегель және т.б. мемлекеттің өзінің азаматтары алдындағы
И.Фихте мемлекеттің азаматтардың өмір жағдайының кезеңдерінде әлеуметтік қамсыздандыруға максималды
О.Хеффе бойынша, «егер адамзат тұрмысы легитимди сипатта болса, онда
Т.И.Заславская «әлеуметтік саясат» ұғымын тар және кең мағынада қарастырады.
«Әлеуметтік саясат» ұғымына Р.Барнер мынадай анықтама береді: «Әлеуметтік саясат
«Әлеуметтік ұғымы» біздің әдебиетімізде ХХ ғасырдың ортасында пайда болды.
Әлеуметтiк мәселелер мемлекет үшiн ең басты мәселе болып табылады
Осы тапсырманың шешiмі халықты әлеуметтiк қорғауды басқару және барлық
Нарықтық өзгерiстердiң анықталуы, халықты әлеуметтiк қорғауды басқару жүйесiнiң қалыптасу
Кез келген шаруашылық жүйеде қоғам үш мәселелердiң шешiмi қажеттiлiкпен
Ғылыми әдебиетте және нормативтiк-құқықтық акттер әлеуметтiк саясатпен әлеуметтiк бағдарламаларында
Әлеуметтiк саясаттың мәнi әлеуметтiк топтарды қамтамасыз ету ғана емес,
Әлеуметтiк топтар - әлеуметтiк саясат және саясаттың мәнi, әлеуметтiк
Мысалға, ұшқыштар, жазушылар, ғалымдар, кеншiлер, әртүрлi әлеуметтiк кәсiби топтар.
Таптық саяси ұйымдар, одақтар, қауымдастықтардың қозғалыстары жасалады және бұның
Әлеуметтiк саясаттың маңызын ашу үшiн бiрнеше ең маңызды тұрғылар
- мемлекеттік әлеуметтiк саясатқа шын мәнінде қатысатын олардың шеңберлерін
- ықпал етiлген (класстар, әлеуметтiк топтар) субъектілердiң құрамы;
- олардың әлеуметтiк жағдайларын шешушi параметрлерi;
- олардың қазіргі кездегі ең маңызды әлеуметтiк мәселелерi;
- әлеуметтiк саясаттағы мемлекеттiң орны;
- әлеуметтiк саясат, олардың стратегиясына ықпал етiлген субъектілерiнiң мақсаты
- әлеуметтiк күштердiң айқын-тарихы мен байланыстары;
- пайда болатын орнықты тенденциялар мен әлеуметтiк даму векторлары;
- қоғамның әлеуметтiк орнықтылық дәрежесi, оның тұрақтылығы мен тұрақсыздықтың
Мемлекеттiк әлеуметтiк саясат – бұл мемлекеттің қандай да бір
Әлеуметтiк бағдардағы нарықтық экономика әлеуметтiк мәселелердiң шешiмiндегi мемлекеттiң түбегейлi
1 сурет. Әлеуметтiк саясат түрлерi
Мемлекеттік әлеуметтiк саясаттың экономикалық базасын, халық табыстарын қайта бөлу
Әлеуметтiк саясаттың қайта құрылуы бiрнеше бағыттар бойынша жүредi. Әлеуметтiк
1.2 Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі – мемлекет саясатының маңызды
Халықты әлеуметтік қорғау мәселесін әр мемлекет өзінің әлеуметтік-экономикалық
- базалық, мемлекеттік бюджет есебінен төлемдер: зейнетақы төлемдері, мүгедектік
- міндетті, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі бойынша төлемдер: еңбек
- қосымша, жұмыс беруші жауапкершілігімен сақтандыру.
Осының аясында жыл сайын үкімет пен министрлікте ауқымды бағдарламалар
Қоғамның тағы да бір әлжуаз таптарына арналған мемлекет тарапынан
- тұрғын үймен қамтамасыз ету;
- кедейлік шегіне дейінгі жандарға қаржылай көмек көрсету;
- 4 балалы және 7 жасқа дейінгі балалары
- үйде оқытылып, тәрбиленетін мүгедек-балаларға. [8]
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінде әлеуметтік сақтандыру маңызды элементтерінің бірі
Мұнда мемлекетке төленетін әлеуметтік салықтың үш пайызын құрайтын бөлігі
- еңбек ету қабілетінен айрылу, егер медициналық-әлеуметтік сараптама азаматқа
- асыраушысынан айрылу, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыдан басқа қайтыс (сот
- жұмысынан айрылу, жұмысқа орналастыруға көмектесу, кәсіптік дайындау, жергілікті
- жүктілігі және босануына, әлеуметтік төлем бір рет төленеді
- нәресте күтімі үшін, бала күтіміне төленетін әлеуметтік төлем
Зейнеткерлік жасына жеткен ел тұрғындарын лайықты өмір мен жеткілікті
Осы тұста Қазақстан бойынша ең төменгі күнкөріс деңгейінен зейнетақының
Қазақстанда әлеуметтік саясат аясында көрсетіліп келе жатқан әлеуметтік көмек
Әлеуметтік қорғау жүйесі – бұл қолайсыз жағдайларға (кәрілік, мүгедектік,
- тұрақты, ақылы еңбекке ынталандыру;
- негізгі әлеуметтік қатерлердің алдын алу, ал туындаған жағдайда
- халықтың әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтын әлсіз топтарына арналған
- азаматтардың білім және медициналық көмек сияқты негізгі құқықтарымен
Әлеуметтік қорғау жүйесінде толық ынтымақтастық және мемлекеттік институттардың қатысу
Адам тіршілігі қашан да тек еңбекпен ғана жұмыс істеу
Қазіргі таңда елімізде осы мақсатта жүргізіліп жатқан еңбек қатынастарын
Әлеуметтік қорғау жүйесі – бұл жынысына қарамастан адамның әлеуметтік,
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі – бұл адамның жақсы өмір
Әлеуметтік жұмысты басқару халықты нашар қорғалған қабаттары мен топтарындағы
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің маңыздылығы - әлеуметтік жұмысты басқару
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесін тиімді құрудағы маңызды жағдай болып
- мемлекеттік көмекті қажет ететін әлеуметтік саясат негізінде ережелерін
- халықтың әртүрлі категориясының өмір сүру деңгейін талдау және
Әртүрлі аймақтың бағдарламалары бойынша мынандай ұсыныстар дайындалады: әлеуметтік жәрдемақымен
Жергілікті әкімшіліктерде халықты әлеуметтік қорғау департаменті бөлімдерінде, аймақтық деңгейде
Әлеуметтік жұмыс органдары институты көп салалы болып халықты әлеуметтік
Сондықтан әлеуметтік қорғау органдарының негізгі қызметі жеке адамның толыққанды
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің басқару объектілеріне: осы жүйенің мекемесі
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің басқару субъектілеріне: халыққа әлеуметтік көмек
Қазір Қазақстандағы әлеуметтік жұмыс органдары құрылымындағы өзгерістер даму кезеңінде
Халықты әлеуметтік қорғау қоғамды әлеуметтік басқару жүйесінің маңызды түйіні
Әлеуметтік қорғау жүйесінің басты бағыты ол құқықтық-нормативтік, экономикалық, қаржылық,
Мекеме институты мен әлеуметтік жұмыс ұйымы көп деңгейлі және
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесіндегі әлеуметтік жұмыс ұйымының қызметінің негізгі
Қоғамның барлық құрылымдары қоғамдық басқарудағы мемлекеттік билік институттары тағы
Халыққа әлеуметтік көмек беру жүйесінің құрылымын екі глобальді деңгейде
Халықты мемлекет тарапынан әлеуметтік қорғаудың ірге тасы әрине, құқықтық
Мемлекеттің әлеуметтік саладағы азаматтарды қорғаудағы этносаяси іс әрекетінде, қазіргі
Қазақстан жүргізіліп жатқан түбегейлі экономикалық және саяси реформалар қоғамда
Республика халықтарын әлеуметтік қорғауды ғылыми түрде ұйымдастыру. Қазақстан Республика
Ел басы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиясындағы әлеуметтік міндеттері орынды қойылған.
- тұрақты, ақылы еңбекке ынталандыру;
- негізгі әлеуметтік қателердің алдын алу, туындаған жағдайда әлеуметтік
- халықтың әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтын әлсіз топтарына арналған
- азаматтардың білім, медициналық көмек сияқты құқықтар мен қызметтерге
Мемлекеттік әлеуметтік саясатының мәнін түсінуде, әлеуметтік топтардың мүдделері мен
Қазақстан Республикасының 2030 стратегиясының әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттары екі
Кедейшілік пен жұмыссыздыққа қарсы күрес стратегиясы: ішкі кредиттер жүйесін
Әлеуметтік жұмысты басқару халықтың нашар қорғалған қабаттары мен топтарын
Әлеуметтік қорғау құқығының принциптеріне мыналар жатады: қамсыздандырудың жалпыға бірдейлігі;
Аталған принциптерді жүзеге асыру өзін әлеуметтік мемлекет деп жариялаған
Әлеуметтік қорғау құқығында құқықтық қатынастар, жеке тұлғалар, мемлекеттік органдар,
- мемлекеттік жәрдемақы;
- міндетті әлеуметтік сақтандыру;
- жинақтаушы зейнетақымен қамтамасыз ету;
- әлеуметтік көмек.
Жалпы құқықтық теорияның негізі бойынша құқықтық қатынастар белгілі бір
Қазақстан Респуликасының халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің қазіргі жай-күйіне келетін
Қазақстан Республикасының халықты әлеуметтік қорғау саласында негізгі әлеуметтік орган
- мемелекеттік көмекті қажет ететін әлеуметтік саясат негізіндегі ережелерін
- халықтың әртүрлі категорияларының өмір сүру деңгейлерін талдау, болжау.
Әртүрлі аймақтық бағдарлар бойынша мынадай ұсыныстар дайындалады: мүгедектерді қайта
- халыққа әлеуметтік, экономикалық, денсаулық, әлеуметтік-құқықтық көмекті қамтамасыз ететін
- қарттарға, мүгедектерге үйде көрсетілетін әлеуметтік-әкімшілік қызмет көрсету;
- кәмелетке толмағандарды әлеуметтік реабилитациясын жүзеге асырушы орталық;
- ата-анасының қорғауынсыз қалған балалары көмек көрсету орталығы;
- еңбекпен қамту орталығы;
- зейнетақымен қамтамасыз ету орталығы.
Әлеуметті қамтамасыз етудің жаңа жүйесінің негізгі мақсаттары мен міндеттері
1.3 Әлемдік тәжірибе тұрғысынан мемлекеттің әлеуметтік саясат басымдылықтары мен
Әлем елдері тарихында өзін әлеуметтік мемлекет ретінде ең алғаш
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты әлеуметтік қамсыздандыруға және әлеуметтік қызметтерді көрсетуге
Скандинавиялық үлгіні – социал-демократиялық, континенталдыны – социал-нарықтық, ал американ-британдықты
Бұл үлгілердің ерекшелігі мемлекеттің әлеуметтік қорғау жүйесіне қандай формада
Халықты әлеуметтік қорғаудың скандинавиялық үлгісі.
Әлеуметтік саясат жүргізудің бұл типінде әлеуметтік қажеттіліктерге деген қаражаттың
Халықты әлеуметтік қорғаудың континенталды үлгісі.
Әлеуметтік саясат жүргізудің континенталды үлгісінде мемлекет тек қана әлеуметтік
Халықты әлеуметтік қорғаудың американ-британдық үлгісі.
Американ-британдық үлгі әлеуметтік сферада мемлекеттің минималды түрде қатысуымен сипатталады.
Жерорта теңізі елдерінің әлеуметтік саясат жүргізудің өзіндік үлгісі
Демек, әр мемлекеттің әлеуметтік саясат жүргізу ерекшелігі елдің экономикалық
Жалпы алғанда әр үлгінің мемлекетте әлеуметтік саясат жүргізу мен
2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік әлеуметтік саясат мәселелерінің жағдайын талдау
2.1 Қазақстан Республикасында әлеуметтік саясаттың құрылу кезеңдері
Тәуелсіздігін алған сәттен бастап Қазақстанда, заңға негізделген, либералды, әлеуметтік
Әлеуметтік-экономикалық қайта құрылу ешқашан бір беткей өтпейді. Экономикадағы дағдарыстық
КСРО-ның ыдырауынан кейін Қазақстан және басқада кеңестік республикалар қиын
Өзгерістің деструктивті кезеңі (1991-1993 жылдар) бүкіл қазақстандық қоғамға ауыр
Бұл реформалаудың кесінінде қоғамның ескі және жаңамен күресі әлеуметтік
90-шы жылдардың бас кезіндегі әлеуметтік саясаттың дағдарысы шаруашылық қатынастың
Әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономикаға өтудің бірінші кезеңінде (1992-1996 ж.ж.)
Бір уақытта осы кезде тұрғындардың әлеуметтік қорғалуы бойынша құқықтық
Барлық қабылданған заңдар мен нормативті актілердің шикілігіне қарамастан Үкіметтің
Бұл кезеңде өте өзекті болып жұмысбастылық болды. Жұмыссыздықтың өсуі
Дәл осы кезеңде әлеуметтік шиеліністі басу үшін, әртүрлі келіспеушіліктерді
Қазақстан үшiн бұл мерзiм әлеуметтiк реформалардың радикалдығы тән, олар
Екінші кезеңде (1997-1999 жылдар) «Қазақстан -2030» стратегиясын жүзеге асыру
1997 жылы зейнетақы жүйесінің реформалауының Концепциясы қабылданып, ол зейнетақы
1998 жылдан бастап Елбасының бұйрығымен Қазақстанда ТМД төңірігінде алғаш
Салиқалы зейнетақы жүйесі – әлеуметтік салық пен басқа да
1999 жылы Қазақстанда жеңілдіктер беру жүйесінің реформалануы өтті (натуралды
1991 және 2004 жылдар аралығында кедейшілік категорияларына жататын тұлғалардың
Қазақстанның тәуелелсіздік алғаннан кейінгі жылдары бірқатар өзгерістерге ұшыраған әлеуметтік
1992 жылдардан басталған құрылымдық өзгерістер кезінде өндіріске бюджеттен аударылымдар
1991-1993 жылдар аралығындағы тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтік көмек пен әлеуметтік
1992-ші жылға дейін әлеуметті қорғауды қамтамасыз ету мемлекеттік кәсіпорындардың
Уақыт өте келе әлеуметтік қызметтер бюджет есебінен, кәсіпорындардың қаражаттарынан
Белгілі тұрғын мекендері жоқ азаматтарды әлеуметтік қорғау шаралары қолданылды.
Қоғамдық мүгедектер ұйымымен қарым-қатынастар жасалуда. Олар: «Қазақ зағиптар қоғамдастығы»,
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейінгі Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесі пост
Қазақстанға өтпелі экономикасы бар елдердің мүмкін жағдайын қайталауға тура
Демография саласы назарда болған жағдайлардың бірі болды. Оның басты
Кеңес Одағынан қалған Қазақстандағы экологиялық мәселелер ана өлімінің негізгі
Білім мен ғылым саласы Қазақстанның тәуелсіздігін алғаннан кейінгі барлық
Білім беру сферасындағы төменгі жалақы салдарынан және жеткіліксіз қаржыландыру
Бірінші кезеңнің алғашқы кешенді шаралары: білім беру жүйесінің құқытық-нормативті
1992 және 1993 жылдар аралығындағы қабылданған негізгі заңды және
Бұл кездегі көптеген мәдени ағартушылық мекемелерінің жабылуының бірден бір
Нарықтық қатынастарға өту мәдени саланың бас мәселесiн нарықтық қатынастардың
2.2 Халықты әлеуметтік қорғаудың негізгі көрсеткіштерінің жағдайын талдау
Елбасы Жолдауы – ел мүддесі 2012 жылдың 27 қаңтарында
Бірінші мәселеде білім саласы орын алады. Орнықты экономикалық дамуды
Төмендегі кестеде Қазақстан Республикасы, Қарағанды облысы, Астана қаласы, Алматы
1 кесте
Жоғарғы оқу орындар саны
бірлік
2007/08
2008/09
2009/10
2010/11
2011/12
Қазақстан Республикасы
167
143
148
149
146
Қарағанды
13
14
13
13
13
Астана қаласы
13
12
12
13
14
Алматы қаласы
63
48
52
52
47
2 кесте
Жоғарғы оқу орындардағы студенттер саны
адам
2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12
Қазақстан Республикасы 717 053 633 814 610 264 620
Қарағанды 62 384 55 905 56 308 61 105
Астана қаласы 43 778 41 740 39 298 40
Алматы қаласы 228 838 195 221 187 176 186
3 кесте
Колледж саны
оқу жылының басына, адам
2007/08 2008/09 2009/10 2010/11
Қазақстан Республикасы 460 471 480 494
Қарағанды 39 40 45 44
Астана қаласы 23 22 24 25
Алматы қаласы 52 56 55 56
4 кесте
Колледждердегі оқушылар саны
оқу жылының басына, адам
2007/08 2008/09 2009/10 2010/11
Қазақстан Республикасы 499 546 504 742 495 163 490
Қарағанды 43 592 43 707 43 294 45 600
Астана қаласы 25 879 27 075 27 750 28
Алматы қаласы 73 381 71 180 65 461 63
Білім беру Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму
- мұғалімдерді даярлау ісіне мемлекет назарын аудару. Өткен ғасырдың
- мектептегі және жоғары оқу орнындағы мұғалім мамандығына сәйкес
- педагогикалық білім беруді жетілдіруге байланысты ғылымның бұрынғы және
- мұғалімді кәсіби даярлаудың оқу жоспарын әзірлеу педагогикалық институттар
2 сурет. Білім мен денсаулық жүйелеріне кеткен мемлекеттік шығындар
12 жылдық білім беруге қажетті жаңа тұрпатты мұғалім қалыптастыруға
3 сурет. Жоғары оқу орындарын бітіргендер
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты – бәсекеге қабілетті маман
Екінші мәселе, денсаулық сақтау жүйесі. Қазақстанда 2010 жылғы 1
Шынын айтқанда, талдау көрсетіп отырғандай, бүгінге дейін медициналық қызмет
Қазақстан Республикасының бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесін жүзеге асыру
Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесі нарықтық экономикаға өту кезінде түбегейлі
ЖІӨ-ге %-бен
4 сурет. Денсаулық сақтауға Мемлекеттік бюджеттің шығындары
2000 жылдан 2011 жылға дейін денсаулық сақтау жүйесінің барлық
5 кесте
Денсаулық сақтаудың негізгі көрсеткіштері
Барлық мамандықтағы дәрігерлер саны Орта медициналық қызметкерлер саны Ауруханалар
мың адам халықтың 10000 адамына шаққанда мың адам халықтың
мың адам халықтың 10000 адамына шаққанда
2007 59,6 39,5 115 76,9 1029 114,8 76,8
2008 59,8 36,3 117 77,6 1042 116,6 77,4
2009 65,5 36,5 119,6 78,6 1063 117,6 77,3
2010 67,3 37,6 125,2 81,8 1086 119 77,3
2011 71,4 40,4 130 84 1055 119,6 76,8
Келесі диаграммадан 2011 жылғы жалпы ауру-сырқаулықтың құрылымын, яғни жұқпалы
5 сурет. 2011 жылғы жалпы ауру-сырқаулықтың құрылымы
Үшінші мәселе жұмыспен қамту мәселесі болып табылады. Халықты жұмыспен
Министр Гүлшара Әбдіхалықованың хабарлауынша, өткен жылы «Жұмыспен қамту -
Жыл бойынша облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар
2012 жылдың 1 ақпанына экономиканың әртүрлі саласында 459 жаңа
«Жол картасы» - бұл мемлекетіміздің Елбасымен бекітілген және Қазақстан
«Жол картасы» келесі міндеттерді қамтиды:
жаңа жұмыс орындарын ашу;
адамдардың мамандығын қайта оқыту;
лицей, колледждер, жоғары оқу орындарының түлектері үшін оқу-тәжірибесін өтуін
«Жол картасының» нәтижесі бағдарламаның жоспарланған 256 мың жұмыс орындарынан
Халықты жұмыспен қамту - әрқашан күн тәртібінде тұрған маңызды
Келесі мәселе болып, халықты әлеуметтік қорғау болып саналады. Көптеген
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің қаржылық ресурстарын басқарудың қаржылық механизмін
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің тиімділігін талдау ең төменгі, орта
ең төменгі күнкөріс деңгейімен;
орташа жалақының көлемімен;
халықты табыс көлемі арқылы бөлудің орташа көлемімен.
Ең төменгі күнкөріс - бұл объективті есептелінген табыс(
Тұтынушының қоржынының құрамы мемлекеттің экономикалық дамуы және қоғамға деген
Қазақстанда тұтыну қоржының құрамындағы азық-түлік жиыны 70% және басқа
Ең төменгi күнкөрiс деңгейi заңға сәйкес бір адамға шаққанда
6 сурет. Күнкөріс деңгейі мен қоржын құны
Қазіргі уақытты жарты миллионнон астам зейнеткерлер қажетті зейнетақы төлемімен
Зейнетақы төлемдерінің өсуінің нәтижесінде зейнеткерлердің саны 1055327-ге немесе 64,7%
7 сурет. Зейнетақының минималды, максималды көлемі
Әлеуметтік саясаттың тағы бір маңызды басымдығы ана мен баланы
Бала күтіміне төленетін айлықты 2009 жылмен салыстыратын болсақ, орта
8 сурет. 1 жасқа дейінгі балаға төленетін айлық жәрдемақысы
Алайда әлеуметтік қолдау саласындағы осындай оң өзгерістермен қатар, мынадай
1. Кедейліктен шығу жөніндегі белсенді шаралар тиімділігінің төмендігі.
2. Кедейлік пен теңсіздіктің сақталуы.
3. Ауылдағы кедейліктің оқшаулануы.
4. Көп балалы отбасылардағы кедейліктің басымдығы.
5. Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарының жетілдірілмеуі.
Қорыта айтқанда, Қазақстанда азаматтарымыздың әлеуметтік қорғалуы Конституциямен кепілдендірілген. Ал
Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың да рөлін айтып кеткен жөн болады.
9 сурет. Тағайындалған мемлекеттік жәрдемақының орташа айлық мөлшері және
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің тиімділігін бағалай келе мынандай қорытынды
Келесі мәселенің біріне Қазақстанның демографиялық жағдайын жатқызамыз. Қазақстандағы демографиялық
Жалпы демографиялық саясаттың мақсаты – демографиялық процестердегі жағымсыз тенденцияларды
6 кесте.
Халық саны
жыл басына, адам
2005 жыл 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл 2009
Барлық халық
Қазақстан Республикасы 15 074 767 15 219 291 15
Қала халқы
Қазақстан Республикасы 8 614 651 8 696 520 8
Ауыл халқы
Қазақстан Республикасы 6 460 116 6 522 771 6
Мемлекеттік демографиялық саясатты іске асырудың негізгі бағыттары болып халықтың
2.3 Мемлекеттiк әлеуметтiк саясатты жүзеге асырудың мәселелерi
Қазіргі кезеңде әлеуметтік мемлекетті қалыптастыру үшін адам ресурстарының дамуына
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясатының
- әлеуметтік саланы мемлекеттік реттеу мен басқарудың мақсатты бағдарламалық
- қоғамдағы мүліктік тұрғыдағы жіктелісті тереңдетпеу үшін және оны
- саяси билік органдары мемлекеттік әлеуметтік саясаттың үздіксіз жүргізілуін
- денсаулық сақтау саласында ақылы және ақысыз медициналық қызметтердің
- елімізде ана мен баланы қорғау мәселесіне ерекше көңіл
- мемлекеттің жастар саясатында әлеуметтік саясатты толықтырып тұрған басым
Қазақстанның әлеуметтік саясатындағы келеңсіз құбылыстар еңбек нарығында белең алып
Соған байланысты:
- билік органдарындағы әкімшілік мамандардың кәсіби біліктілігін арттыратын мекемелер
- халықтың әл-ауқаты мен тұрмыс деңгейі жөнініде оның әлеуметтік
- қоғамымыздағы жұмыссыздық пен кедейшіліктің деңгейін төмендету үшін, жасырын
Қазақстандағы жүргізіліп жатқан әлеуметтік саясат саяси жүйені бейтараптандырудың құрамдас
Жалпы мемлекет жүргізетін әлеуметтік саясаттың алға қойған мақсаттарына жетуі
- әлеуметтік саясатты әзірлеу кезінде күнделікті өмірдің тұтастық сипатын,
- әлеуметтік саясат енгізетін өзгерістердің кезең-кезеңдік және тұтастық сипаты
- әлеуметтік саясат арқа сүйейтін нормалар мен талаптар қоғамда
- осыған сәйкес әлеуметтік саланы мемлекеттік басқару органдарының құрылымы,
Әлеуметтік саланы дамыту проблемаларына жете көңіл бөлмеу, оны жеткілікті
Қазақстан Республикасының жаңа әлеуметтік саясатының стратегиялық мақсаты бүгінде мемлекет
Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясатындағы саяси мәселелердің өзектісі
Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясатының көкейтесті саяси мәселелеріне
Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасында мемлекеттің әлеуметтік саясатының саяси мәселелеріне
Әлеуметтiк-экономикалық жағдайлардың мәселелері тез арада бітпейтіні белгiлi. Экономикадағы дағдарыс
Бұл мерзiмнiң ең өткiр мәселесiмен тұрғын жаңа топтардың арасындағы
Ашық жұмыссыздықтың деңгейi және өсуге жалғастырылды, оны дегенмен ендi
2010 жылдың қарашасының аяғына ресми еңбектiң министрлiгiнiң бос еместiгi
2010 жылдың қарашасында республика экономикасында 7,9 миллион адам шұғылданатын
Жұмыспен қамту мәселесі бойынша келесі стратегиялық мақсаттар анықталған:
Мамандандырылған жүйенің дамуы, ұлттық менеджменттің қалыптасуы, кәсіпкерлік деңгейінің жоғарылауы,
Тұрмыс деңгейі төмен азаматтарды жұмыспен қамту. Еңбек миграциясына жағдай
Жұмыспен қамту мәселесі еңбек ресурстарына байланысты. Экономикалық өсу үшін
Кедейшілік және жұмыссыздық мәселелерін шешкенде ұзақ және ортамерзімді мақсаттарды
Қысқамерзімді мақсаттар (2001-2005 ж.ж)- жұмыссыздықтың алдын алу, жұмыс іздеушілерге
Ортамерзімді жоспарда (2005-2010ж.ж) ең басты мақсат- құрылымдық реформалар арлықы
Кез келген мемлекетте әлеуметтік саланы жетілдіру шаралары жүзеге асырылады.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жүйесінің қаржылық қызметімен
7 кесте.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
министрлігінің қатер-менеджменті
Стратегиялық бағыттары Қатерлер Салдарлары
1. Жұмысынан айрылу (болмауы) қатерін басқару Өндірістің төмендеуі Жұмыссыздықтың
Өндірістік күштерді дамыту және орналастыруды ескере отырып жұмыс орындарын
МӘСҚ-ның қаржылық тұрақсыздығы Жұмысынан айрылуына байланысты МӘСҚ-дан төленетін әлеуметтік
2. Еңбек құқықтарын бұзушылық қатерін басқару Техногенді сипаттағы төтенше
Кәсіпорындардағы тозған жабдықтарды, ескірген техника мен технологияны пайдалану Өндірістік
Кәсіпорындардың банкроттығы Еңбекақы бойынша берешектің пайда болуы.
3. Халықтың басқарылмайтын көші-қоны қатерін басқару Саяси тұрақсыздық, шекаралас
Оралмандардың көшіп келу квотасының орындалмауы. Босқындар санының өсуі.
Заңсыз еңбек көші-қонының артуы және ішкі еңбек нарығында қысымның
Кері көші-қон сальдосы. Демографиялық жағдайдың нашарлауы.
4. Қарттықтың, мүгедектіктің, асыраушысынан айрылудың туындауы салдарынан туындайтын қатерді
Жоғары деңгейдегі инфляция, бюджеттен қаржыландырудың жеткіліксіздігі 3ейнетақы және әлеуметтік
Демографиялық жүктеме коэффициентінің өсуі
Негізгі әлеуметтік қатерлер басталғанда халықты әлеуметтік қамсыздандыру мүмкіндіктерінің азаюы
Жинақтаушы зейнетақы қорлары мен МӘСҚ-тың қаржылық тұрақсыздығы ЖЗҚ-дағы зейнетақылық
5. Табыстың белгіленген ең темен табалдырығы деңгейінен темен болуы
ЖАО әлеуметтік шығыстарының қысқартылуы Табыстың белгіленген ең төмен табалдырығы
Әлеуметтік шиеленісудің туындауы
Қаржыны және активтерді басқару үшін: «электрондық үкіметтің» (қаржы, материалдық
Бұл қаржылық есептемені нығайтуға, бюджеттің орындалуын бақылауды, және оны
Әлеуметтік саясат жүйесі – бұл қолайсыз жағдайларға (кәрілік, мүгедектік,
1) тұрақты, ақылы еңбекке ынталандыру;
2) негізгі әлеуметтік қатерлердің алдын алу, ал туындаған жағдайда
3) халықтың әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтын әлсіз топтарына арналған
4) азаматтардың білім және медициналық көмек сияқты негізгі құқықтарымен
3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік әлеуметтік саясат жүйесін жетілдіру жолдары
3.1 Әлеуметтік салаларды дамыту жолындағы мемлекеттік шараларды жетілдіру жолдары
«Қазақстан Республикасының әлеуметтік – экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға арналған
Білім беру және 2009-2011 жылдарға кадрлар даярлау
Мектепке дейінгі және орта білім беруді дамыту
2009 - 2011 жылдары мектепке дейінгі және орта білім
- барлық балалардың мектепке дейінгі білім алуға бірдей қол
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін дамыту және жалпы орта
- балалардың жеке бас мәдениетінің негіздерін, мектепте оқытуға қажетті
- мемлекеттік тілді үйрену балаларды зияткерлік және эмоциялық дамыту;
- орта білім беру жұмыс істеуінің нормативтік құқықтық базасын
- жалпы білім беретін мектептегі материалдық-техникалық базаны физика, химия,
- балалардың табиғи және психикалық денсаулығын сақтау және нығайту;
- оқытушы кадрларды ықпалдасу мен бейінді оқытуды ескере отырып
- жалпы орта білім беру жүйесін одан әрі ақпараттандыру,
- әлеуметтік-экономикалық дамудың жергілікті деңгейлерін ескеретін білім берудің өңірлік
Қойылған міндеттерді шешу үшін мынадай шаралар қабылданады:
- мектепке дейінгі ұйымдардың және жалпы орта білім беру
-мектепке дейінгі мемлекеттік ұйымдарда аз қамтылған отбасылардың балаларын тәрбиелеу
- мектепке дейінгі ұйымдардың балаларды қамту деңгейін ұлғайту;
- жалпы орта білім беру жүйесіне сараланған ұстанымдарды айқындау
- оқу процесін ұйымдастырудың қашықтықтан және инновациялық оқыту нысандарын
- отандық, оның ішінде электрондық оқулықтар әзірлеу және енгізу;
- 2010 жылға қарай оқушылардың компьютермен қамтамасыз етілу ара
Жоғары білім беруді дамыту
2009 - 2011 жылдары мамандарды даярлау сапасын жақсарту үшін
- құқықтық, ғылыми-әдістемелік, қаржы-материалдық жағдайларды одан әрі жетілдіру;
- білім беру бағдарламаларын әртараптандыру және икемді ету;
- жоғары оқу орындары желісін оңтайландыру және академиялық еркіндікті
- білім берудің кредиттік жүйесін енгізу;
- студенттердің өндірістік практикадан, тағылымдамадан өтуін, зертханалық және практикалық
- білім беруге кредит беру жүйесін жетілдіру арқылы жоғары
- жоғары оқу орындарының халықаралық аккредиттеу моделіне көшуін жүзеге
- ғылым мен білімнің одан әрі ықпалдасуын жүргізу және
- техникалық мамандықтарға арналған жаңа магистрлік және докторлық бағдарламалар
- ұлттық жоғары оқу орындарына шетелдік оқытушылар мен консультанттарды
Жоғары оқу орнынан кейінгі білімді жетілдіру үшін:
- елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін басымдық маңызы бар бірқатар
- жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру
"Болашақ" бағдарламасы шеңберінде жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі
Астана қаласында халықаралық деңгейдегі беделді университет салынады.
Денсаулық сақтау
2009 - 2011 жылдары денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың
Бастапқы медициналық-санитарлық көмекті одан әрі дамыту басым бағыттардың бірі
Мақсатты іске асыру Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісін реформалау
2011 жылы медицина қызметкерлерінің сараланған еңбекақы төлеуіне оның сапасын,
Бәсекелестік пен жеке секторды дамыту мақсатында амбулаториялық және стационарлық
Денсаулық сақтауды қаржылық қамтамасыз етуді одан әрі дамыту бәсекелестікті
Әлемдік стандарттарға кезең-кезеңімен қол жеткізе отырып, медициналық көмектің сапасын
- аурулардың алдын алу мен емдеудің осы заманғы технологияларын,
- денсаулық сақтаудың материалдық-техникалық базасын технологиялық жаңарту;
- амбулаторлық-емханалық және стационарлық деңгейлерде аурулар диагностикасы мен емдеу
Қазақстандық медициналық кадрлардың жаңа формациясын қалыптастыру әлемдік тәжірибе мен
Осы мақсаттарда Медициналық және фармацевтикалық білім беруді реформалаудың тұжырымдамасы
Жоғары мамандандырылған медицинаның осы заманғы әрі тиімді жүйесін құруға,
Мәдениет пен ақпаратты дамыту
2009 - 2011 жылдары мәдениет және ақпарат саласындағы негізгі
Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
- классикалық және халықтық өнердің озық дәстүрлері негізінде мәдениетті
- шығармашылық қайраткерлерді, дарынды музыканттар мен орындаушыларды қолдау үшін
- мемлекеттік және басқа да тілдерді дамыту үшін жағдай
- мұрағат ісін құру және жетілдіру жөніндегі жұмысты жалғастыру;
- азаматтық қоғам институттары мен патриоттық тәрбиелеу жүйесін дәйекті
Орта мерзімді перспективада негізгі басымдықтар мыналар болады:
- мәдениет саласын дамытудың 2006 - 2008 жылдарға арналған
- мұрағат ісін жетілдіруге бағытталған Мұрағат ісін және құжаттама
- әзірленіп жатқан «2006 - 2011 жылдары азаматтық қоғамды
Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының
Мемлекеттік ақпараттық саясатты іске асыру мерзімді баспасөз басылымдарында, сондай-ақ
Тұрғын үй саясатының негізгі мақсаттары мен міндеттері:
- халықтың қалың бұқарасының тұрғын үйге қол жетімділігін қамтамасыз
- тұрғын үй салуға жеке инвестицияларды одан әрі тарту;
- жеке тұрғын үй құрылысын дамытуды ынталандыру;
- тұрғын үйдің жалгерлік секторын дамыту;
тұрғын үй қорын сақтау мен қолданудың және пайдаланудың тиімділігін
Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік бағдарлама:
- республикалық бюджет қаражаты есебінен азаматтардың әлеуметтік қорғалатын жігі
- республикалық бюджеттен бөлінген кредит қаражаты есебінен тұрғын үй
- халықтың тұрғын үйге қол жетімділігін қамтамасыз ету мақсатында
- жеке тұрғын үй құрылысын одан әрі ынталандыру мақсатында
- тұрғын үйдің жалгерлік секторын дамытуды көздейді.
Тиімді құрылыс материалдары өндірісін және жаңа технологияларды енгізуді одан
Қазақстан Республикасында тұрғын үй-коммуналдық саланы дамыту бағдарламасы қабылданатын болады,
- кондоминиум объектілерінің тетіктерін және басқару нысандарын жетілдіру жөнінде
- пәтер иелерінің ортақ мүлікті жөндеу үшін қаражат жинақтау
- кондоминиум объектілерін басқару және ұстау функциялары бөлінетін;
- пайдаланудағы тұрғын үй қорының жағдайын мемлекеттік бақылау жүзеге
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында әлеуметтік көңіл-күйдің
Бүгінгі күнге дейін еліміздің айтарлықтай резерві қалыптастырылып, Ұлттық қор
Еліміздегі әлеуметтік ахуал тұрақты қалпында дамуда. 2000 жылдан бастап,
Халықтың зейнетақылық жинақтаулары тұрақты түрде көбеюде, оның көлемі 1,1
Әлеуметтік инфрақұрылым нығайып отыр. 20011 жылы ғана республика бойынша
Мемлекеттік тұрғын үй құрылысы бағдарламасының аясында өткен жыл ішінде
Өмір сапасының стандарттары адам капиталын дамытудың және Қазақстанды әлеуметтік
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты жұмыс орындарын ашуға және еңбекке қабілетті
«Нұр Отан» партиясының 5 жылға арналған асайлауалды тұғырнамасына сәйкес
Жаңа үшжылдық бюджет:
тұтас алғанда 2007 жылға қарағанда зейнетақылардың орташа мөлшерін 2012
мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың және арнаулы мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшерін 2009
сәби бір жасқа толғанға дейін күтіп-бағуға берілетін ай сайынғы
2010 жылдан бастап 4 және одан да көп бала
Бюджет саласы қызметкерлерінің жалақысын кезең-кезеңмен өсіру арқылы 2012 жылы
Тарихи атажұртына көшіп келу үшін оралмандарға бөлінетін жыл сайынға
Әлеуметтік игілікті қамтамасыз ету өмір сүру сапасын арттырумен, сондай-ақ
Білім беру саласының басты міндеті – 2010 жылға дейінгі
Бірінші. Білім және ғылым министрлігі үш жылдың ішінде заманға
Үсіміздегі жылы біз 68 мың оқушы орынға арналған 88
Екінші. Үкіметке, мемлекеттік холдингтерге облыстардың, Астана және Алматы қалаларының
Бұл бағдарлама ел экономикасы үшін барынша қызығушылық тудырып отырған
Бұған, ең алдымен, жұмыс берушілер мен олардың қауымдастықтары, яғни
Үшінші. Үкімет «Тілдердің үш тұғырлылығы» мәдени жобасын іске асыруды
Халықаралық тәжірибелерге сүйене отырып қазақ тілін оқытудың қазіргі заманғы
Қазақ тіліндегі оқулықтар шығаруға арналған тендерді үнемі жеңіп алатын
Төртінші. Әзірге халықты мектепке дейінгі балалар мекемелерімен қамтамасыз етуде
Кішкентай бүлдіршіндердің дамуына ықпал ететін үздіксіз білім берудің алғашқы
Әрі балалардың білім алуға, еңбекке және қоршаған ортаға бейімі,
Бүгінгі күні біздің денсаулық сақтау жүйеміз осы заманғы Қазақстан
Бірінші. Үкімет денсаулық сақтау нысандарын қалпына келтіру мен дамыту
Биыл біз республикалық маңызы бар 9 денсаулық сақтау нысанының,
Екінші. Ауруды емдеуден гөрі оның алдын алудың арзанға түсетінін
Денсаулық сақтау саласындағы қаржы ресурстарын тиімді пайдалану үшін тиісті
Үшінші. Денсаулық сақтау, Білім және ғылым министрліктеріне бірлесе отырып
Сондай-ақ медициналық жоғары оқу орындарына гранттар мен «Болашақ» бағдарламасы
Төртінші. Ерекше назар халықты дәрі-дәрімекпен қамтамасыз етуге аударылуы тиіс.
Бесінші. «Дені сау ұлт» үшін инфрақұрылымын дамытудың маңызы жоғары.
Әкімдер жаңа стадиондар мен спорт кешендерін, балаларға арналған және
Министрліктер мен әкімдіктер саламатты өмір салтын кеңінен насихаттау жұмысын
Тұрғын үйдің қолжетімділігі мен сапалылығы – мемлекеттің барынша өмірлік
Мемлекеттік тұрғын үй бағдарламасына мына бағыттар бойынша өзгерістер енгізу
Бірінші. Мемлекеттік қызметкерлерге және бюджеттік саланың еңбеккерлеріне тұрғын үй
Екінші. Жалға берілетін тұрғын үй құрылысына, оның ішінде мемлекеттік
Үшінші. Құрылыс компанияларының қызметіне мөлдірлікті және саладағы бәсекелестікті арттыру
Жеке меншік тұрғын үй құрылысын дамытуды ынталандыру мақсатында жер
Төртінші. Жеке меншік тұрғын үй құрылысында индустриялық, арзан және
3.2 Қазақстан Республикасында әлеуметтік реформаларды іске асыратын іс-шаралар жиыны
Қазақстан Республикасында әлеуметтік реформаларды іске асыратын іс-шаралар жиыны 2020
Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгiнiң 2011-2015 жылдарға арналған
Оның миссиясы еңбек құқықтарын қорғау, өнiмдi жұмыспен қамтуға жәрдемдесу
1. Жұмыспен қамту саласын реттеу
Есептi кезеңде жұмыссыздық деңгейi мен құрылымы елде әлемдiк қаржы-экономикалық
Экономикалық өсу қарқынының төмендеуі (2008-2009 жж.), жекелеген кәсiпорындарда өндiрiстi
Осындай жағдайда ең алдымен, жұмыссыздықтың өсуiнiң алдын алуға бағытталған
Осындай мiндеттердi iске асыру үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметi Жол
Оған қоса, халықтың нысаналы топтарының қатарынан 108,1 мың адам
Қазақстан Республикасының «Бизнес жол картасы» бағдарламасын жүзеге асыру жолын
Алдағы уақытта жастар тәжірибесін iске асыру «Бизнестiң жол картасы
9 сурет. «Бизнестiң жол картасы 2020» бағдарламасын жүзеге асыру
Дағдарыс жағдайы әлеуметтiк ымырашылдықты ынталандырды. Бiр миллионнан астам жұмысшы
2. Еңбек қатынастарын реттеу
- заманауи еңбек стандарттарын енгiзу. Қазiргi уақытта алты салада:
- өндiрiстегi жарақаттану деңгейiн азайту. Кәсiпорындарды аттестаттау жүйесi белсендi
- бизнестiң әлеуметтiк жауапкершiлiгiн арттыру үшiн жағдай жасау. Сонғы
- еңбекақы төлеудi реттеу тетiгiн дамыту. Республикада мемлекеттiң белгiленген
Еңбекақы төлеу деңгейi жоғарылады. Елiмiз бойынша бiр қызметкердiң орташа
Еңбекақы төлеу жүйесiн жетiлдiру және азаматтық қызметшiлер мен қазыналық
Бюджет саласы қызметкерлерiне еңбекақы төлеудiң жаңа моделiнiң жобасы дайындалды
- әлеуметтiк қамсыздандырудың барабарлығын қамтамасыз ету. Қазiргi уақытта негiзiнен
Базалық деңгейде мемлекет зейнет жасына жеткен барлық зейнеткерлер мен
Ерiктi деңгейде ерiктi жарналар есебiнен қалыптасқан зейнетақы және әлеуметтiк
Мемлекет басшысының тапсырмаларына, «Нұр Отан» ХДП әлеуметтiк бағдарламасының негiзгi
Осы арттырулар мен ЖЗҚ төленетiн төлемдердi ескергенде жиынтық зейнетақы
- жинақтаушы зейнетақы жүйесiне (бұдан әрi - ЖЗЖ) қатысушылар
- әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушылардың саны 5 066,0 мың
- халықты әлеуметтiк қолдау жүйесiн жетiлдiру. Әлеуметтiк қолдау жүйесi
1) Ана мен баланы әлеуметтiк қолдау. Халықаралық тәжiрибеде (АҚШ,
- отбасыларға табысына байланыссыз 30 айлық есептiк көрсеткiштен (бұдан
- отбасыларға табысына байланыссыз тағайындалатын бала 1 жасқа толғанға
- мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған ата-аналарға, қамқоршыларға арналған ең
- табысы күнкөрiс себетiнiң құнынан төмен аз қамтамасыз етiлген
Көп балалы отбасыларды әлеуметтiк қолдаудың жаңа жүйесiн енгiзу демографиялық
Айталық, 2003 жылы елде 248 мың бала өмiрге келсе,
2) Аз қамтамасыз етiлген отбасыларды әлеуметтiк қолдау. Атаулы әлеуметтiк
3) «Арнаулы әлеуметтiк қызметтер туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды дамытудың 2011–2015 жылдарға «Саламатты Қазақстан»
Бұл бағдарламаның мақсаты - елдің тұрақты әлеуметтік-демографиялық дамуын қамтамасыз
2011-2015 жылдардағы Бағдарламаны жүзеге асыруға қосымша республикалық және жергілікті
Бағдарламаны жүзеге асыруға мемлекеттік бюджеттен жалпы шығын 359 358,9
Қазақстан Республикасының 2011-2020 жылдарға білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы:
Бағдарламаның мақсаты - білім беру қызметтеріне бірдей қол жетімділікті
Міндеті - білім беруді қаржыландырудың сапалы білім беру қол
Жүзеге асыру мерзімдері (кезеңдері): 2011-2020 жылдар. Бағдарлама екі кезеңде
Мақсатты индикаторлары: аз жиынтықты мектептерден (бұдан әрі – МКШ)
Бағдарламаның бірінші кезеңін қаржыландырудың жалпы көлемі: мемлекеттік бюджеттен 4
2020 жылға дейінгі тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңарту бағдарламасы:
Бұл бағдарламаның мақсаты болып тұтынушыларды тиісті сападағы коммуналдық қызметпен,
Міндеттері - коммуналдық жүйелерді жаңарту және дамыту. Кондоминимум нысандарын
Жүзеге асыру мерзімдері мен кезеңдері: 2011-2020 жылдар, 1-кезеңі: 2011-2015
Мақсаттық индикаторлары: Тұтынушылардың кемінде 50% 2015 жылға қарай және
Бағдарламаның бірінші кезеңіндегі шараларын жүзеге асыруды қаржыландыру көлемі (2011
Тиісті қаржыландыру кезеңіне арналып 2012 – 2015 жылдардағы қаржыландыру
Бағдарламаны (2016 – 2020 жылдар) қаржыланддырудың көлемі бірінші кезеңді
Жұмыспен қамту бағдарламасы – 2020:
Бағдарлааны жүзеге асыру бірқатар өзекті міндеттерді шешіп береді. Халықтың
Бірінші кезеңде (2011 жыл) Бағдарламаны жүзеге асыру және оны
Бұрыннан бар және жаңадан құрылатын жұыс орындарын пайдалану үшін,
Бағдарламаның бірінші кезеңі тұрғылықты жері бойынша, және де өздігінен
Бұл жағдайда Бағдарламаға қатысу мүмкіндігінде ауылдардағы жастарға басымдылық беріледі.Осы
Нақтылы қатысушыларды айқындау және өтініш берушіні еңбекпен қамту Бағдарламасына
Бағдарлааның Екінші бағыты өз ісін ұйыдастыру арқылы азаматтардың экономикалық
Өз ісін ұйымдастырғысы келетін және оған мүмкіндігі бар азаматтар
Бұл бағыттағы қолдау шаралары мыналарды қамтиды: түсіндіру қызметі көрсетіледі,
Ауылдағы кәсіпкерлікті қолдаудың негізгі тірегі шағын несиелер беру. Шағын
Бағдарламаның үшінші бағыты жоғарыдағы екі бағыттан өткеннен кейін бағдарламаға
Экономикалық әлеуеті төмен елді мекеннен эконоикасы белсенді орталыққа өз
Бұл жағдайда ауылдағы жастарға басымдылық беріледі. Қоныс аударуға қатысу
Еңбек нарығындағы нақтылы жағдайды ескере отырып, вахталық әдіс бойынша
2015 жылға қарай еңбекпен қамтудың жаңа Бағдарламасының шараларына сәйкес
Тұрғын үй құрылысының бағдарламасы
Үкіметтің дағдарысқа қарсы шаралары тұрғын үй салу көлемін азайтуға
2011 жылы қаржыландырудың барлық көздері есебінен 6 млн.шаршы метр
Қазіргі уақытта тұрғын үй құрылысын мемлекеттік қолдаудың 3 негізгі
Инженерлік коммуникация құрылысы.
Бірінші бағыты – тұрғын үй жинағын пайдалану арқылы жергілікті
Екінші бағыты – екінші деңгейдегі банктердің қаржы салымы.
2011-2012 жылдарда қосыша 70 млрд. теңге, оның ішінде 2011
Үшінші бағыты – инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымдарды салу.
Инженерлік жүйелер құрылысы тұрғын үй құрылыстары, оның ішінде жеке
«Мұншалықты ауқымды бағдарламаларды іске асыру үшін жұмыспен қамту органдарын
Халқымыздың әл-ауқатының артуы – ел экономикасының, дамуымыздың айнасы екені
Қорытынды
Зерттелген жұмысты қорытындылай келе келесі тұжырымдамалар мен ұсыныстар пайда
1. Мемлекеттің әлеуметтік саясаты - қоғамның әлеуметтік-экономикалық өмір сүру
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік әлеуметтік саясатының негізгі қағидаларына төмендегілер
- азаматтарды жүйелі әлеуметтік қамтамасыз ету;
- әлеуметтік әділдік;
- конституциялық кепілдіктерді іске асырудың қол жетімділігі;
- адамның жеке тұлға ретіндегі, ұжым мен қоғамдағы қызығушылығы;
- республика азаматтарының өмір сүру деңгейінің жоғарылауы мен
- әлеуметтік жауапкершілік;
- экономикалық мақсаттылық (мемлекеттің экономикалық өсу темпі мен әлеуметтік
- еңбек потенциалын тиімді пайдалану және т.б.
3. Әлеуметтік қорғау жүйесі – бұл қолайсыз жағдайларға (кәрілік,
- тұрақты, ақылы еңбекке ынталандыру;
- негізгі әлеуметтік қатерлердің алдын алу, ал туындаған жағдайда
- халықтың әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтын әлсіз топтарына арналған
- азаматтардың білім және медициналық көмек сияқты негізгі құқықтарымен
Елбасы Жолдауы – ел мүддесі 2012 жылдың 27 қаңтарында
Қазіргі кезеңде әлеуметтік мемлекетті қалыптастыру үшін адам ресурстарының дамуына
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясатының
- әлеуметтік саланы мемлекеттік реттеу мен басқарудың мақсатты бағдарламалық
- қоғамдағы мүліктік тұрғыдағы жіктелісті тереңдетпеу үшін және оны
- саяси билік органдары мемлекеттік әлеуметтік саясаттың үздіксіз жүргізілуін
- денсаулық сақтау саласында ақылы және ақысыз медициналық қызметтердің
- елімізде ана мен баланы қорғау мәселесіне ерекше көңіл
- мемлекеттің жастар саясатында әлеуметтік саясатты толықтырып тұрған басым
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Атаманчук Г.В., «Теория государственного управления» Курс лекций.:Юридическая литература, 1997.
Афанасьев В.С., Боглай М.В., «Социальный менеджмент» Москва
Бизнес школа «Интел – Синтез» 2000.-280 С.
Айтқазиев А. Құрылыс-кешенді дамуымыздың кепілі // Орталық Қазақстан
Аябегова Н.М. и др. Государственная экономическая политика. – «Дело
Бораш Қ. Ипотека: Аңыз бен ақиқат//Егемен Қазақстан. – 2004.
Байгісиев М. Халықаралық валюта қатынастары және валюталық құқық. Оқу
Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастары.Оқу құралы. Алматы
Бабаев Б. Эффективность привлечения инвестиций как оснавная задача инвестиционнай
Елемесов Р.Е. Халықаралық экономикалық қатынастары Алматы. Қазақ Университеті.2005
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 16 жылдығына арналған салтанатты
Жұмабаев Ж. «Экономиканың мемлекеттік реттелінуі». Орал. 2001.270 б.
Жұматай И. Қазақстан Республикасында кедейшілікке қарсы күрес, әлеуметтік қорғау,
Ихданов Ж.О. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері: оқу құралы.
Крымова В. Экономикалық теория: Оқу құралы. – Алматы: Аркаим,
Каренов Р.С. Қазақстан экономикасы дамуының нарыққа көшу мәселелері:
Каренов Р.С. Основы государственного регулирования экономики . Алматы: Білім.
Каренов Р.С. Государственное регулирование экономики. Алматы:Гылым. 1999. – 255
Каренов Р.С. Экономические функции государства. Караганда, ПО«Полиграфия», 2000.
Каренов Р.С. и др. Региональная экономика: проблемы, концепции,решения. -
Каренов Р.С. Формирование рынка минерально-сырьевых ресурсовКазахстана – Караганда ИПЦ
Қазақстан Республикасы. Президенті. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесін одан
Қазақстан Республикасының жолдауы «Халықтың әл-ауқатын арттыру- бұл мемлекеттің басты
Қазақстан Республикасының статистикалық жылнамасы, 2009 ж.
Қарағанды облысы бойынша қысқаша статистикалық жылнама, 2007ж.
«Қазақстан Республикасының мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының 2005
«Мемлекеттік атаулы көмек туралы» Қазақстан Республикасының Заңы,
Мауленов Д. Еліміздегі мемлекеттік басқаруды жетілдірі жолдары //
Заңгер. 2007. №9 - 45-46 б.
Мамыров Н.Қ. Халықаралық экономикалық қатынастар.Оқу құралы.
Алматы: Экономика 1998. 350 б.
Назарбаев Н.Ә. қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында.
О государственной программе развития жилищного строительство в Республики
Тарасов С.В. Экономическая теория благосостояния: Учеб. Пособие для вузов.-
http// www. karaganda-region.kz.
Одинцова Г.С., Ковалев Р.И., Мельтихова Н.Н. Организационное проектирование и
Основы управления персоналом/ Под ред. Б.М. Генкина.- М.: Высшая
Оучи У. Методы организации производства: японский и американский подходы.
Закон Республики Казахстан «О внесении изменений в некоторые законодательные
Закон Республики Казахстан «О пенсионном обеспечения в Республике Казахстан»
Закон РК «О государственных социальных пособиях по инвалидности, по
Закон РК « О государственной адресной социальной помощи» от
Закон РК « О государственной адресной социальной помощи» от
Постановление Правительства РК «Об утверждении Правил назначения и выплате
Постановление Правительства РК «О трудоустройстве и обеспечении жильем выпускников
Постановление Правительства РК «Об утверждении Программы реабилитации инвалидов на
Постановление Правительства РК «О создании Центров социальной адаптации для
Постановление Правительства РК № 1036 «Об утверждении временных правил
Закон Республики Казахстан «О прожиточном минимуме» от 16.11.99. //
Дуброва Н.Б. Право социальной защиты Республики Казахстан: Учеб. пособие.-
Шмидт Г. Социальная политика как составляющая часть социальной рыночной
Айтбаева Ж. Система социальной защиты в Республике Казахстан //
Мажаев В. Правовые основы социальной защиты трудящихся// Социальная защита.
Щербаков В.И Социальная защита в рыночной экономике. Трудный поворот
Методика назначения социальных выплат из системы обязательного социального
Забродина Н.П. Что такое эссе по экономике. //
Столяренко Л.Д., Самыгин С.И. Психология и педагогика в вопросах
Зимняя И.А. Педагогическая психология. – М.: «Логос», 2000. –
www.gfss.kz / БАСТАПҚЫ БЕТ Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры.
7
Қоғамдық деформация
кезіндегі әлеуметтік саясат
Әлеуметтік саясат түрлері
Тұрақты әлеуметтік қоғамдағы әлеуметтік саясат
Қоғамдық дағдарыс кезіндегі әлеуметтік саясат
Қоғамдық дағдарыстан революциялық реформалар арқылы шыққан әлеуметтік саясат, яғни
0
786426
790359
773770
764553
748378
756533
767213
767239
5562
6360
8366
11319
12888
14037
3647
3824
720000
730000
740000
750000
760000
770000
780000
790000
800000
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
Алушылар саны, адам
Орташа айлық мөлшері, теңге
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
2009 жыл
2011 жыл
?
рт
і
нш
с
і
?
?
?
ш
і
нш
і
с
і
Ек
і
нш
і
с
і
Б
і
р
і
нш
і
ту
?
ан баланы
?
ж
?
рдема
?
ысы