Экономикалық функциялар


Мазмұны
Кіріспе 3
I Экономикалық функциялар және оларды моделдеу. 4
1.1 Модельдеудің тарихы 4
1.2 Экономикалық функциялар 5
1.3. Математикалық экономика және эконометрика 10
1.4. Экономикадағы математикалық үлгiлеудiң қолданудың ерекшелiктерi мен әдiстері.
1.5. Экономикаға және менеджменттегi математикалық үлгiлер 14
1.6.Экономикалық бақылаулар мен өлшемдер ерекшелiктерi 18
II ТАРАУ Тәжірибиелік бөлім. 20
2.1 Есептің қойылуы 20
2.2 Үлгілеуді эконометрикалық талдау 20
2.3 Есептің шешуі 21
2.4 Есептің нәтижесі 24
Қорытынды 26
Пайдаланылған әдиебеттер тізімі 27
Кіріспе
Модельдеу қоршаған ортаны, табиғат пен қоғамда болып
ХХ-ғасырда модель түсінігі нақты және идеалдық модельдерді қатар
Зерттеу мақсаты: Экономикада математикалық модельдеуді зерттеу.
Зерттеу міндеттірі:
1) экономикада математикалық модельдеуді талдау.
2) экономикада математикалық модельдеуді қарастыру.
3) экономикада математикалық модельдеуді қарау.
Зерттеу өзектілігі: адамзат қоршаған ортаны өзгертуге және жақсартуға
Зерттеу нысаны: экономикалық функциялар.
Зерттеу пәні: экономикалық және өндірістік процестердің нұсқасын келтіру.
Зерттеу әдістері: экономикалық функциялар туралы ақпарат жинау, жүктеу,
I Экономикалық функциялар және оларды моделдеу.
1.1 Модельдеудің тарихы
Модельдеу көне заманда ғылыми зерттеулерде қолданыла бастады және
Модельдеуді – оқытудың басты бір әдісі ретінде
"Модель" термині көп мағыналы. Модель деп қандай да
1.2 Экономикалық функциялар
Экономикалық теория басқа экономикалық ғылымдармен өзара байланысы арқылы
Келесі функциясы прагматикалық және практикалық-болжамалы. Экономикалық әдебиеттерде бұл
Толық жағдайда негізделмеген және ғылыми бағдарлама жасалмаған оның
Экономикалық теория басқа ғылымдар сияқты танымның әр түрлі
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы
"Табыстар дегеніміз - қаржының келуі немесе ак-тивтер құнының
Экономикалық функциялардың түрлері:
шығындарды талдау функциясы
сұраныс функциясы
ұсыныс функциясы
табыс функциясы
Шығындарды талдау өндiрiс шығындарының өндiрiс көлемiне ықпалын
Төмендегідей функция қарастырылады:
Z=F(x)+Σbivi , i=1,n,.
Шығындардың сызықтық функциясы мына түрде болады:
Z=f(x)=b0+bix.
D (p) - Сұраныс функциясы немесе жай ғана
Сұраныс функциясының аксиомасы: сұраныс функциясы бағаның өсуімен тауарға
S(p) - ұсыныс функциясы немесе ұсыныс (ағылшын тілінен
Ұсыныс аксиомасы: бағаның өсуімен тауарды ұсыну шамасы шексіз
Ұсыныстың келесi функциялары қарастырылады:
Жалпы ғылыми әдістер – бұл көне грек философтары
Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден алынатын
Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есептің осы бабы бойынша
Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен
Өнім өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар
Кәсіпорында өнімді өікізуден түскен табыс жоспарланған тауар өндірісінен
Ғылыми-техникалық жекелеген әдістерге: байқау, синтездеу мен анализдің көмегімен
Математикалық модельдер индивидиумды көрсетеді. Альферд Маршаллдың көрсетуінше «Экономикалық
Рейман Барр «Экономикалық ғылым – бұл сирек ресурстарды
Экономикалық ғылым – бұл білімнің жиыны, қоғамда үстемдік
Қазіргі кезде экономикалық ғылым экономикалық құбылыстар мен процестерді
Экономикалық теория экономикалық ғылымның құрамдас бөлігі болып саналады.
Экономикалық ғылымның және экономикалық пәнінің зерттеу әдістемесіндегі түсінік
Дүниежүзіндегі экономистердің көбі экономикалық теорияны әмбебап теория деп
Қолда бар игілік сол кездегі тұтынуды қанағаттандыруға толық
Көп жақты тұтынуды шектеулі қаржыда қанағат ету мүмкін,
мүмкіншіліктің бір, не бірнеше болу жағдайына байланысты одан
тұтынуды салыстырмалы және уақытша қанағаттандыру шеңберінде болмай қалмайтын
Ең алдымен игіліктің сан жағынан ара-қатынасы әртүрлі болады,
1.3. Математикалық экономика және эконометрика
Нарықтың күрделi шарттарындағы кәсiпорынды басқаруын маңызды мәселе экономикалық
Макро деңгей, мұндай математикалық экономика және эконометрика оның
Эконометрика - математикалық және статистикалық әдiстер және үлгiлер
Эконометрика экономикадағы сандық заңдылықтары үйренедi корреляция - регрессиялық
Эконометрика термині сөзі екі бөліктен тұрады: «Эконо» -
Математикалық экономика өңдеумен шұғылданады, талдау арасында үлгiлердiң және
Макроэкономикалық үлгiлер экономиканың негiзiнен үйренедi, мұндай жалпы ұлттық
Тепе-теңдiк үлгiлер мұндай (Эрроу В.Леонтьева болжауы бойынша шығынның
Өсудi экономикалық үлгі экономикалық серпiндердi суреттейдi және тұрақты
Микроэкономиялық үлгiлер кәсiпорындар және фирмалар экономикалық процесстер деңгейде
1.4. Экономикадағы математикалық үлгiлеудiң қолданудың ерекшелiктерi мен әдiстері.
Экономикалық ғылымға математиканың енуi түбегейлi қиындықтардың жеңуiмен байланған.
Экономикалық ғылым оқылытын объекттерiнiң көпшiлiгi күрделi жүйе кибернетикалық
Бүтiндiк торды жасаушы өзара iс-қимылмен болатын элементтердiң тиi
Жүйесiнiң күрделiлiгiмен кiретiн элементтердiң санымен анықталады, бұл элементтердiң
Ол элементтердiң үлкен санын бiріктіреді, iшкi (табиғи орта,
Экономиканың күрделiлiгi оның пiшiндеуiн мүмкiн еместiктi зерттеу матикиматикалық
Кез келген экономикалық объекттер және процесстердiң математикалық үлгiлеуiн
Құралдар, қызмет етушi талаптар, қызмет көрсетудiң қызмет етушi
1.5. Экономикаға және менеджменттегi математикалық үлгiлер
Экономикадағы математикалық үлгiлер. Кең қолдану математикалық үлгiлер кең
Сызықты программалауды қолданумен шешiмнiң альтернативтiлiгi және нақтылы шектейтiн
Математикалық үлгiнiң түрiндегi басты экономикалық мiндеттерi өзi маңызды
шындықтың үлгiсiнiң экономика-математикалығының адекваттылық;
тиiстi заңдылықтарды талдауы ;
әдiстердiң көмегiмен есеп шығаруы;
алған нәтижелер немесе қорытындыны жинақтап, талдау
Экономикалық талдаумен факторлық талдау ең алдымен ұғылады.
y=f(xi) - көрсеткiш немесе процесстiң өзгерiс сипаттайтын кейбiр
Экономикалық талдауда ерекшелеуге болады - санының шығарылған өнiмiнiң
Экономикалық талдауда оның құрайтын бөлiктерiне бөлiктеу су бұрғыш
Керi есепке осы жағдайда тұрғызылады - керi факторлық
X1, xn-ның x2-нiң F-тың кейбiр экономикалық процесс сипаттайтын
Экономикалық талдаудағы бас момент - бойынша шешiмнiң әр
Менеджменттегi математикалық үлгiлер. үлкен рөл адамгершiлiк қызмет
таңдаудың бар болуы;
нақтылы қағида бойынша варианттың таңдауы.
Шешiмдер таңдаудың белгiлi екi қағидасы: ерiктi және белгiсi
Сияқты жоқ болғанда формализацияланған үлгiлер жалғыз ғана болуы
Белгiсi бар таңдау бұл белгi бойынша белгi және
Ықшамдауды белгi мақсаттық функциялармен деп атайды.
Шешiмi максимум немесе мақсаттық функцияның минимумының табылуына апарған
Шығарылатын өнiмнiң сан немесе құндарын мақсаттық функция ретiнде
Менеджменттiң ұтымдылық есептерi, үйреншiктi программалық өнiмдердiң қолдануымен жүзеге
Басқару функциясы бойынша ықшамдаудың есептерiнiң классификациясы:
Кесте-1.5.1. Басқару функциялары
Басқару функциясы Ықшамдаудың есептерi үлгiлердiң экономика-математикалықтары классы
Өндiрiстiң техникалық және ұйымдастыру әзiрлеуi Бұйымдардың құрамының пiшiндеуi;
Маркалардың құрамының ықшамдауы, қоспа, шихта;
Жапырақ материал пiше ықшамдау, жалға беру;
Жұмыс кешендерiнiң торлық үлгiлерiндегi ресурстарды бөлуiн ықшамдау;
Кәсiпорындардың орналастыруларын ықшамдау, өндiрiс және жабдық;
Бұйымдардың жасауды маршрутының ықшамдауы;
Технологиялар және технологиялық тәртiптердiң ықшамдауы. Теория граф
Бүтiн санды программалау
Дискреттi программалау
Сызықты программалау
Торлық жоспарлау және басқару
Имитациялық пiшiндеу
Динамикалық программалау
Сызықты емес программалау
Жоспарлауды техникалық-экономикалық Кәсiпорынның дамытуының көрсеткiштерiнiң құрама жоспардың құрастыруы
Тапсырыстар портфелi және өндiрiстiк бағдарламаның ықшамдауы;
Жоспарлы мерзiмдер бойынша өндiрiстiк бағдарламаның үлестiрiлуiн ықшамдау. Матрицалық
Талдау Корреляционнорегрессионный
Тенденциялардың экстраполяциясы
Сызықты программалау
Негiзгi өндiрiспен оралымды басқару Календарлық - жоспарлы нормативтардың
Календарлық есептерi;
Стандарт ықшамдау - жоспар;
Қысқа мерзiмдi жоспар өндiрiстерге ықшамдау. Сызықты емес программалау
Имитациялық пiшiндеу
Сызықты программалау
Бүтiн санды программалау
Үлгiнiң әр түрлi элементтерiнiң тiркесi ықшамдаудың есептерiнiң әр
Кесте-1.5.2. Бастапқы деректер
Бастапқы деректер Айнымалысы Тәуелдiлiктер Міндетті
Детерминделгенi үздiксiзi Сызықты Сызықты бағдарламалау
Бүтiн сандысы Сызықты Бүтінсанды бағдарламалау
үздiксiз, бүтiн сандысы Сызықты емесi Сызықты емес бағдарламалау
Кездейсоқтығы үздiксiз Сызықты Стохасткалық бағдарламалау
1.6.Экономикалық бақылаулар мен өлшемдер ерекшелiктерi
Экономикадағы математикалық модельдеудi практикада қолдану нақты және сапалы
Модельдеуге байланысты жасалатын объекттер модельдерiнiң бастапқы түрі айтарлықтай
Экономикалық әдiстер және бақылаулардың нәтижелерiнiң қолданылуы экономикалық санақтармен
Экономикада көп процестер жаппай болып табылады олардың негiзінде
Басқа процесстердiң динамикалылығы олардың параметрлерi және құрылымдық экономикалық
Процесстер және құбылыстардың сандық экономикалық қатынастарын таныстыру экономикалық
II ТАРАУ Тәжірибиелік бөлім.
2.1 Есептің қойылуы
Максимал тауар айналымының сауда фирмасы филиалдардың арасындағы несие
Сауда фирмасына С = 100 миллион өлшемдегi банктiк
2.2 Үлгілеуді эконометрикалық талдау
Алған үлгiнiң эконометрикалық талдауын орындау:
1 ) тауар айналымының жиынтық өсуi ең жоғары
2 ) тауар айналымының максимал жиынтық өсуiн шаманы
Бастапқы деректер:
Кесте -2.2.1. млн. ақша бірлігі.
Тауар айналым өсімі, gn(x) Несие құралдары С
20 40 60 80 100
g1(x) 13 27 44 69 73
g2(x) 9 18 24 38 50
g3(x) 11 19 30 44 59
g4(x) 16 32 40 57 70
2.3 Есептің шешуі
Бастапқыда қойылған есептi көп қадамды қарап шығамыз. Әйтеуiр,
Х олар мейлi, миллион. орын - филиалдың i-шiге
шартта х1 + х2 + х3 + х4
Беллманның рекурренттiк байланысы келесi функционалдық теңдеулерге бiздiң жағдайда
1(x) = g1(x) егер n = 1;
n(с) = егер п =
0≤ x ≤ с
Динамикалық программалауды есептеуiш схемамен сәйкес е п =
Сонда п = 1: болғанда
1(x) = g1(x)
(2.3.1) формула бойынша f1(c) табамыз (кесте 2.3.1).
Кесте-2.3.1
Х1(c) 20 40 60 80 100
f1(c) 13 27 44 69 73
Құрал екi филиалдардың арасындағы жiктелетiндігі болжанады:
п = 2. 2(x) белгiленеді -
2(с) =
0≤ x ≤ с
Келесі амал - мүмкiн комбинациялар үшiн (2.3.2 )
Кесте-2.3.2
c x 2(с) x2(c)
0 20 40 60 80 100
20 0+13=13 9+0=9 - - - - 12
40 0+27=27 9+13=22 18+0=18 - - - 27
60 0+44=44 9+27=36 18+13=31 24+0=24 - - 44
80 0+69=69 9+44=53 18+27=45 24+13=37 38+0=38 - 69
100 0+73=73 9+69=78 18+44=62 24+27=51 38+13=51 50+0=50 78
Кестелер әрбiр торшаға g2(x)+f1(c-x), g2(x) g2дiң сомасының мәнiн
Екi соңғы бағаналардағы кестелерi f2(c) тiзiмге кiргiзіледіз -
Құрал үш филиалдардың арасындағы жiктелетiнiн ендi болжаймыз:
п = 3. 3(с) белгiленеді -
3(с) =
0≤ x ≤ с
Келесі амал - мүмкiн комбинациялар үшiн (2.3.3) функцияның
Кесте- 2.3.3
c x 3(с) x3(c)
0 20 40 60 80 100
20 0+13=13 11+0=11 - - - - 13
40 0+27=27 11+13=24 19+0=19 - - - 27
60 0+44=44 11+27=38 19+13=32 30+0=30 - - 44
80 0+69=69 11+44=55 19+27=46 30+13=43 44+0=44 - 69
100 0+78=78 11+69=80 19+44=63 30+27=57 44+13=57 59+0=59 80
Кестелер әрбiр торшаға g3(x)+f2(c-x), g3(x) сомасының мәнiн тiзiмге
Екi соңғы бағаналардағы кестелерi f3(с) тiзiмге енгізіледі -
Құрал филиалдармен төлеулелердiң аралығында жiктелетiнiн болады: п
4(с) =
Келесі амал - мүмкiн комбинациялар үшiн (Кесте 2.3.4)
Кесте-2.3.4
c X 4(с) x4(c)
0 20 40 60 80 100
20 0+13=13 16+0=16 - - - - 16
40 0+27=27 16+13=29 32+0=32 - - - 32
60 0+44=44 16+27=43 32+13=45 40+0=40 - -
80 0+69=69 16+44=60 32+27=59 40+13=53 57+0=57 - 69
10 0+80=80 16+69=85 32+44=76 40+27=67 57+13=70 70+0=70 85
Кестелердің әрбір ұяшығына (кесте 2.3.2) алынған g4(x)+f3(c-x),
Кестенің екі соңғы бағанасын f4(с) - тауар
Есептi (кесте 2.3.2-2.3.4) кестелердiң негiзiнде жинақ кесте (кесте
Кесте-2.3.5
C
0 0 0 0 0 0 0 0
20 20 13 0 13 0 13 20
40 40 27 0 27 0 27 40
60 60 44 0 44 0 44 40
80 80 69 0 69 0 69 0
100 100 73 20 78 20 80 20
2.4 Есептің нәтижесі
Есептің жауабын Кесте 2.3.5 аламыз. 100 мил. ақша
Кестеден 5.12 Ден 100 миллион тауар айналымының өсуi
Сонымен, 100 млн. Ақша бірлігін бөлген кезде төрт
Қорытынды
Берілген курстық жұмыста экономикалық-математикалық модельдеу, оның классификациясы мен
Ұзақ уақыт бойы модельдеу әдістері тәуелсіз жеке ғылым
Қорыта келе эконмаикалық математикалық моделдеу экономикалық есептерді шешуде
Пайдаланылған әдиебеттер тізімі
«Экономикадағы математикалық әдістер» Замков О.О., Толстопятенко А.В., Черешных
«Экономикадағы математикалық модельдер мен әдістер» Минюк С.А., Равбо
«Математикалық модельдер мен әдістерінің бағдарламалау есептері» Смородинский С.С.,
«Экономикадағы математикалық модельдер мен әдістер» Кузнецова А.В 1999
«Экономикадағы математикалық әдістер» Сапарбаев Ә.Ж., Ахметов Қ.А., Мақұлова
«Математикалық әдістер» Харитова В.В.1991
«Жоғары математика» - оқулық, Айдос Е.Ж.
Дубина А., Орлова С., Шуубина И., Хромов А.
Юристтер мен экономистерге арналған информатика: Жоғары оқу орындарына
«Экономикалық математикалық әдістер мен модельдер» Е.А.Кожевников 2006
«Экономикалық математикалық әдістер мен қолданбалы модельдер» Лапатников Л.И.
«Экономика саласындағы математикалық әдістер» Иванилов Ю.П 2004