Мазмұны:
Кіріспе.......................................................................................................................3
1 Бөлім. Кәсіпкерлік туралы жалпы түсінік.......................................................6
1.1 Кәсіпкеліктің мәні, функциялары, және рөлі
1.2 Кәсіпкерліктегі тәуекелділік .......................................................................12
2 Бөлім. Кәсіпкерліктің түрлері және бизнесті ұйымдастыру формалары.14
2.1 Кәсіпкерлік іс-әрекеттің негізгі түрлері
2.2 Бизнес ұйымдастыру формалары..........................................................20
3 Бөлім. Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің дамуы........................25
3.1 Қазақстан Республикасындағы шағын бизнесті қолдау
Қорытынды………………………………………………………………………..28
Пайдаланылған әдебиеттер……………………………………………………...29
Кіріспе
Қазіргі уақытта Қазақстандық кәсіпкерлік біршама қиыншылықтарды бастан кешіріп
Бизнеске деген қызығушылық өсіп келеді. Біздің көзімізше қоғамның
Нарықтықтық экономикаға өту үшін өндіріс құрылымын түбегейлі түрде
Қазіргі уақытта кәсіпкерліктің өндірістің, нарықтыңтің дамуына, яғни бүкіл
Рим құқығында «кәсіпкерлік» ұғымы коммерциялық іс-әрекет, іс ретінде
«Кәсіпкерлік тәуекел» деген ұғым өз дамуын XVII ғ.
Экономикалық әдебиеттерде «кәсіпкер» ұғымы алғаш рет Парижде 1723
Ғылыми термин ретінде «кәсіпкер» ұғымы XVIII ғ. басында
Француз К. Бодо Р. Кантильоннің зерттеулерінен әрі қарай
А. Маршалл және оның еңбегін жалғастырушылар кәсіпкердің ұйымдастырушылық
Қандай да болсын ұлт өзінің кәсіпкерлерінің жемістерін мақтан
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытудың алғышарттары жасалып жатыр, атап
Қазақстанда кәсіпкерлікті, шағын және орта бизнеті қолдауда кең
Мен өз жұмысымда кәсіпкерлік мәнін, оның артықшылығын және
Осы жұмыстың мақсаты – нарықтық экономикада кәсіпкерліктің өзектілігін,
1 Бөлім. Кәсіпкерлік туралы жалпы түсінік.
1.1 Кәсіпкерліктің мәні, функциялары, рөлі.
Өндірістің дамуымен қатар, адамзат белгілі бір экономикалық мәселелерге
Кәсіпкерліктің тарихы орта ғасырдан басталады. Сол уақыттың өзінде-ақ
Кәсіпкерліктің даму тарихы бір уақытта айырбас, қоғамдық еңбек
Кәсіпкерлік (бизнес) адамдар, дәлірек айтқанда іске қатысушылар арасындағы
Бизнес шаруашылық іс-әрекетті білдіреді, іс-әрекет нәтижесінде материалды игілік
Біз бизнесті материалды игілік өндіру және белгілі бір
Нарықтық жүйенің негізгі ерекшеліктерінің бірі кәсіпкерлік болып табылады.
Кәсіпкерлік – адам жанынан пайда болатын энергия, іскер
Кәсіпкерлер – коммерциялық мүмкіндіктерді анықтай алатын, одан қажетті
Бұл – жаңа, батыл, қиын идеяларды іске асыру
Кәсіпкерлік – бұл табыс алып келетін кез-келген іс.
Кәсіпкерліктің мәні оның принциптерінде айқын көрінеді: адамға бағытталған,
Кәсіпкерлік нақты әлеуметтік-экономикалық ортада, макродеңгейде орындалады, кәсіпкерлік онымен
Кәсіпкерлік – экономикалық белсенділіктің ерекше бір түрі (табыс
Экономикалық белсенділік индивидтің қоғамдық өндіріске қатынасы және өзін,
Қандай-да болсын объект, қозғалмайтын мүлік меншігінің иелері, егер
Жалданған жұмысшы өз жұмыс күшін сатады (зауытта –
Жеке өнім өндіруші (өзінің өнімдерін пайдаланудан алынған табысқа
Мемлекеттік немесе муниципалды жұмысшы;
Менеджер (басқа біреудің кәсіпорнын басқаратын);
Зейнеткер (қоғамдық өндіріске қатысым формасы пассивті болады, бұрыңғы
Оқушы немесе студент (болащақта, нақты бір қоғамдық өндіріс
Жұмыссыз (қоғамдық өндіріске қатыспаудың амалсыз формасы);
Қорғаныс іс-әрекетімен шұғылданушы (милиция, әскер);
Экономикалық қылмыс іс-әрекетімен шұғылданушы (рэкет, ұрлық)
Кәсіпкерлік экономикалық белсенділіктің ерекше түрі ретінде қарастырылады. Оның
Кәсіпкерлікте міндетті түрде инновационды сәт болуы қажет –
Кәсіпкерлік белісенділіктің негізгі субъектісі – кәсіпкер болып табылады.
Кәсіпкер мен тұтынушы арасындағы қарым-қатынастар белсенді субьект категориясына
Осылай кәсіпкердің басты мақсаты болып тұтынушының идеяларын жаулап
Кәсіпкерідің тұтынушыға әсерінің негізгі көзі келесі факторлар болады:
Тауардың жаңа болуы және оның тұтынушы көзқарастарына сай
Сапасы;
Тауардың бағасы;
Тауардың әмбебап сатысы;
Сыртқы түрі және қорабы;
Басқа өндірушілер тауарына қарағанда, тауардың жақсы болып келуі
Сатып болғаннан кейінгі сервис қызметін пайдалану мүмкіндігі;
Жалпы қолданушы немесе мемлекет стандарттарына сай келуі;
Тауар жарнамасының көрнекі болуы, кең таралуы және т.б.;
Қарастырылған мәселенің шешімі ретінде мыналармен толықтырылады: егер жалпы
Мемлекеттің кәсіпкерлік субъектісі ретінде болуы қоғамдық шарттарға, белсенділік
Нақты жағдайға сәйкес мемлекет:
Кәсіпкерліктің дамуының тежегіші. Ол кәсіпкерліктің дамуына келеңсіз жағдай
Кәсіпкерліктің дамуына мемлекет тікелей қарсы болмағанда бөгде, бірақ
Кәсіпкерлік процесті жылдамдатушы, егер мемлекет кәсіпкерлік іске жаңа
Жалданушы жұмысшы кәсіпкердің ойын жүзеге асырушы сияқты, сонымен
Біздің білуімізше, әрбір экономикалық субьектінің өзіндік жеке көзқарастары
Осындай жағдайларда екі жақ та тәуекелге бел буады,
Қазіргі кезде шаруашылықтағы әрбір кәсіпкер еңбекті бөлу негізінде
Кез-келген кәсіпкер тиімді серіктесітік қатынастарды қажет етеді, егер
Кәсіпкердің нарық шарттарында басқа кәсіпкерлермен бірлесіп жұмыс атқаруы
Кәсіпкерлік белсенділіктің мақсаты бұл сұранысқа түскен және кәсіпкерге
Бірақ, табыс табу тек кәсіпкерліктің ғана ерекшелігі болып
Басқаша айтқанда, кәсіпкердің табысы (егер әңгіме қарапайым жұмысшы
Жұмысшының күнделікті табысы;
Жұмысшының күнделікті табысындағы кемшіліктер;
Екінші элемент кәсіпкерлік табыс түрінде шығады, яғни көрсетілген
Кез-келген кәсіпкер осылайша жұмысшы ретінде көрінеді, бірақ кәсіпкердің
1.2 Кәсіпкерліктегі тәуекелділік.
Ғылымды көп қажет ететін салаларда құрылған жаңа технологияны
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты біздің елімізде кәсіпкерлік іс-әрекетті
Әрбір кәсіпкерлік іс-әрекет шығындармен байланысты, ал ондағы залалдар
Тәуекелділікті шығындардың абсолютті деңгейі арқылы анықтауға болады. Тәуекелділік
Кәсіпкерлік шығын бұл – табыстың, пайданың кездейсоқ төмендеуі.
Осылайша осындай шығындардың көбеюі тәуекелділік қауіп-қатердің сатысы, ол
Кәсіпкерлік іс-әрекет шығындары материалдық, еңбектік, қаржылық, уақыт шығыны,
2 Бөлім. Кәсіпкерліктің түрлері және бизнес ұйымдастыру формалары.
2.1 Кәсіпкерлік іс-әрекеттің негізгі түрлері.
Кәсіпкерлік экономикалық белсенділіктің ерекше формасы ретінде мемлекеттік және
Мемлекеттік кәсіпкерлік;
Жеке кәсіпкерлік
Мемлекеттік кәсіпкерлік мекеме, кәсіпорын атынан экономикалық белсенділікті жүзеге
а) мемлекеттік мүлікті басқару мүмкіндігіне ие мемлекеттік басқару
б) мемлекеттік жергілікті өзін-өзі басқару органдары (муниципалды мекемелер).
Мұндай кәсіпорындар меншігі мемлекеттік немесе муниципалды мүліктерінің,
Жеке кәсіпкерлік кәсіпорын немесе кәсіпкер (егер ондай іс-әрекет
Әрине, мемлекеттік және жеке кәсіпкерлік өзінің ерекше қасиеттерімен
Біріншісі, өндірістік функцияларды жүзеге асыру, яғни тауар өндіру
Екіншісі делдалдық функцияларды жүзеге асыру, яғни тауарды нарыққа
Мәселені қоғамдық жағынан түсіну, бір жағынан кәсіпкерлік іс-әрекеттің
Еңбек өндірісінің мамандануының күрделіленуі негізінде тауар өндірушілердің көбею.
Капитал айналымы екпінділігінің жылдамдауы
Нарық тауарларының керекті мөлшерде өсуі және соңғы тұтынушылардың
Кәсіпкерлік іс-әрекеттің құрамына және оны өндіру процесінің негізгі
Кәсіпкерлік өндірістік егер кәсіпкер өзі еңбек құралдарын пайдалана
дәстүрлік (дәстүрлік кәсіпкерлік)
Инновациялық (инновациялық кәсіпкерлік іс-әрекет, инновациялық кәсіпкерлік)
Коммерциялық кәсіпкерлікте дайын, яғни тұтынушыдан, комерсанттан, сатушыдан алынған
Қаржылық кәсіпкерлік коммерциялық кәсіпкерліктің ерекше бір түрі. Онда
Делдалдық деп кәсіпкерліктің кәсіпкер өзі тауар өндірмейтін және
Қызмет көрсеткені үшін кәсіпкер табыс және пайда табады.
Кәсіпкерлік белсенділік делдалдық салада қысқа мерзімде өндірушімен тұтынушының
Сақтандыру кәсіпкерлігі кәсіпкердің сақтандыру мүмкіндіктерінің құнды нәрселердің, опат
Қатысушылары өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің келісімінсіз иеліктен
Жабық акционерлік қоғамдардың акцияларды сатудың ерекшеліктері заңды актілермен
Құрылтайшы құжаттары бұл нотариялдық куәлік болвп табылатын құрылтай
Еншілес мекеме және тәуелді акционерлік қоғам.
Еншілес мекеме – басқа заң тұлғалары құрастырған немесе
Еншілес мекеме өзінің негізгі мекемесінің қарыздарына жауап бермейді.
Акциоерлік қоғам егер басқа заң тұлғалары 20% астам
Қатысушы немесе иемденуші заңды тұлға акционерлік қоғамға тәуелді
Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызметі үшін мүшелік негізде олардың
Кооператив мүшелері екеуден кем болмауы тиіс. Өндірістік кооперативтің
Тұтынушылар кооперативі.
Қатысушылардың материалдық және өзге қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өз
Қауымдастық (бірлестік) формасындағы заңды тұлғалардың біріктірілуі.
Коммерциялық мекемелер, олардың кәсіпкерлік іс-әрекет етуі, сонымен қатар,
Шетелдік инвесторлар Қазақстан Республикасының шекарасындағы заң тұлғаларымен және
Кәсіпорынның құрылтайшылары құжаттары шетелдік инвесторлармен қатар кәсіпорынның іс-әрекет
Жарғылық қор салымы дүниежүзілік нарық бағасы негізінде бағаланады.
Бірлескен кәсіпорындарды тіркеу үшін келесі құжаттар керек:
Тіркеу туралы құрылатайшылардың жазбаша түріндегі арызы;
Сараптамалардың нәтижесі;
Құрылтайшылардың нотариаллы тапсырылған құжаттарының екі көшірмесі;
Мүлік иесінің кәсіпорын құру туралы шешімі немесе уәкілетті
Шетелдік инвестордың оларға қызмет еткен банк немесе басқа
Шетелдік инвесторлар кәспорындары заңға қарсы келмейтін іс-әрекеттердің барлық
Біріккен кәсіпорындар Қазақстан Республикасында, сонымен қатар шетелдерде еншілес
Шетелдік кәсіпорындар жіне инвесторлар жерді иеленеді және мүлікті
Бизнесті ұйымдастыру формалары.
Қазақстан Республикасының Заңы меншік формасына сай кәсіпорындарды классификациялауды
Заңды тұлғалардың дербес балансы немесе сметасы болуға тиіс.
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға, мекеме, қоғамдық
Заңды тұлғалардың құрылтайшылары заңды актілермен қарастырылған мүлік меншігі
Шаруашылық серіктестік.
Жарғылық капиталы құрылтайшылардың (қатысушылардың) үлесіне (салымына) бөлінген коммерциялық
Шаруашыылқ серіктестіктің акциялар құруға ешқандай құқығы жоқ.
Шаруашылық серіктестіктің жоғарғы ұйымы жалпы оның қатысушыларының жиналысы
Шаруашылық серіктестіктердің құқықтары мынадай:
Құрылтайшылар құжаттарымен анықталған басқаларда шаруашылық серіктестік жұмыстарына қатысуы
шаруашылық серіктестіктердің іс-әрекеті туралы ақпарат алуы тиіс;
таза табысты бөлуге қатысуы керек;
Шаруашылық серіктестіктердің қатысушыларының міндеттері:
Құрылтайшылар құжаттарында көрсетілген талаптарды орындау;
Көлемді, мерзімді,және құрылтайшылар құжаттарында көрсетілген салымдарды енгізу;
Шаруашылық серіктестікте коммерцияның құпия болып табылатын ақпараттарды немесе
Бір түрдегі шаруашылық серіктестіктер басқа түрдегі шаруашылық серіктестіктерге,
Сенімді серіктестіктер
Сенімді серіктестіктер деп құрамына қосымша жауапкершілікті барлық өзінің
Егер азамат сенімді серіктестік құрамында болса, ол толық
Құрылтайшылар құжаттарында қарастырылған жарғы капиталында оның үлесіне тиетін
Серіктестіктің қаржылық құжаттарымен танысуға және оның құрылымының дұрыстығын
Салымшының өз үлесін басқа біреуге беруі оның серіктестіктегі
Сенімді серіктестіктердің өмір сүруі барлық қатысқан салымшылардың шығуына
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер деп бір немесе бірнеше жарғылық
Салымды толығымен төлемеген жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің қатысушылары әрбір
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің қатысушыларының саны 100-ден асқан жағдайда
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер қатысушыларының еркімен қайтадан құрылуға немесе
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер басқа шаруашылық серіктестіктерге, акционерлік қоғамдарға
Жауапкершілігі қосымша серіктестіктер
Жауапкершілігі қосымша серіктестіктер деп жарғылық капитал салымына жауап
Жауапкершілігі қосымша серіктестіктерігінің қатысушылары банкрот болған жағдайда оынң
Акционерлік қоғам.
Акционерлік қоғам деп өзінің іс-әрекетін жүзеге асыру
Акционерлік қоғам өз қатысушылары мүлкімен шектелген мүлікті иеленеді
Акционерлік қоғам бір адамнан тұруы мүмкін, яғни
Басқа акционерлердің келісімінсіз өзінің акцияларынан айырылатын акционерлік қоғам
3 Бөлім. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік.
3.1 Қазақстан Республикасындағы шағын бизнесті қолдау.
Біздің елімізде шағын бизнестің рөлі әрқашан өсіп отырады.
Көптеген тұтыну тауарларымен жергілікті шикізат көздерін пайдалануда бастапқы
Үлкен кәсіпорындарда пайда болатын жұмыс күшін қалыптастыру;
Қылмыстық бизнеске оң балама қолдану және т.б.;
Өзінің іс-әрекетінде кәсіпкерлік оның дамуын тежейтін көптеген мәселелрге
Кеңес дәуірінде шаруашылық субьектілерінің әр түрлі формалары онша
1997 жылы маусым айында ел парламентінің шешімімен қабылданған
Осы «Тура инвестицияларды мемлекеттік қолдау» туралы заң Қазақстан
Бұл заң негізінде заңды тұлғаның шағын кәсіпкерлік субьектісі
Кәсіпкерлік келесі кепілдіктерді алды:
Кәсіпкерлердің шаруашылық іс-әрекеттеріне мемлекттік органдардың міндеткер уәкілдерінің негізделмеген
Егер Қазақстан Республикасының заңымен қарастырылған жағдайда, кәсіпкерлердің шаруашылық
Өндірумен айналысатын кәсіпкерлерге көптеген жеңілдіктер қарастырылған (ол жерді
Осы заң Қазақстандық өнеркәсіптерге тиімді шарттар жасап
Әрине, бір заңды актіден әлі дамып жетілмеген мәселелердің
1999 жылдың жазында Қазақстан Республикасы Президентінің жарылығымен «Кәсіпкерлік
Мемлекет шағын кәсіпкерлікті қолдауда келесі бағыттарды ұстанады:
Шағын кәсіпкерлікті мемлекттік, қаржылық, статистикалық, материалдық-техникалық ақпараттық ресурстар
Шағын кәсіпкерлік субьектілерін мемлекттік түрде қабылдау, олардың іс-әрекетін
Шағын кәсіпкерлік субьектілерінің құқықтық тәртібін аластау, соның ішінде
Қаржы көздерін анықтауда шағын кәсіпкерлік субьектілерін несиеге беру
Осылайша, мемлекет экономикасының толық дамуын шағын кәсіпкерлік субьектілерін
Қорытынды.
Берілген курстық жұмыста экономикалық бизнес табиғаты және шаруашылық
Осы экономикалық еркіндік бизнестің дамуының маңызды факторына қатысты.
Кәсіпкерлердің көптігі ұлттық шаруашылықта қарама-қайшылықпен бәсекелестікті белсенді түрге
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің алуан түрлерін және
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (жалпы бөлім)
Войтов А.Г. «Экономика. Жалпы курс», Мәскеу, «Маркетинг», 2000
Баликоев В. «Жалпы экономикалық теория», Лада, 2000
Гайнутдинов Э.М. «Кәсіпкерлік негіздері», Минск, 2000
Горфинкель В.Я. «Кәсіпкерлік», Мәскеу, «Банктер және биржалар», 1999
Мамыров Н.К. «Кәсіпкерлік негіздері», Алматы, Экономика, 1997
«Кәсіпкер және құқық» жинағы, «БИКО», Алматы
Вер-хан .X. Кәсіпкер. Минск 1992ж.
Фирма теориясы. Гальперин редакциясымен 1995ж.
Шумпетер И. Экономикалық даму теориясы Мәскеу 1982ж.
Ивашковский С.Н. Макро және микро анализ
Бляхман Л.С. Кәсіпкерлік және оның даму жолдары
Федоров В.,Ширшов В.,Бойко С. Инвестициялар және инфляция Экономист
Экономика және бизнес журналы №10
Хейне П. Ойлаудың экономикалық үлгісі Мәскеу 1991ж.
Қаржы жаңалықтары 1995ж. №3
Коммерсант – Daily 1996ж. 36
.
2