МАЗМҰНЫ:
І. КІРІСПЕ .............………………………………………………………..3
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ……………………………………………………….6
Жергілікті желілер…………………………………....
Желіге қойылатын талаптар ...................................................11
Желі топологиясы .........................................................12
Сақина әдісі...........................................................................21
Желілік технологиялар................................................25
Token Ring технологиясын.................................................26
Ethernet және Token Ring технологияларының салыстырмалы сипаттамалары......................................................................28
Желідегі компьютерлерді байланыстыру проблемалары
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ ................................................................................................37
ІҮ. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ .................................................. 38
Ү. ҚОСЫМШАЛАР ............................................................................................ 39
І. КІРІСПЕ
Бүгінде әлемде 130 млн-нан аса компьютерлер бар, олардың
Мәліметтерді тасымалдаудың компьютерлік желілері болашақта коммуникацияның негізгі құралы
Адамдарды іздеу. Егер қажетті адамыңыздың қайда екенің білмесеңіз,
Компанияларды, өнімдерді немесе басқа да қызметтерді іздеу. Сары
Зерттеу. Заң кенселері бұрын қажетті информациялар үшін сағатына
Білім. Мектеп мұғалімдері бүкіл әлемдегі оқыту программаларын бақылап
Сапар. Үлкен, кіші қалалар, штаттар және бүкіл мемлекеттерді
Маркетинг және сауда. Мұнда программалық жабдықтарды шығарушы компаниялар
Денсаулық сақтау. Науқас адамдар мен дәрігерлер денсаулық сақтау
Инвестиция. Адамдар акция сатып алып ақшаларын пайдалы айналымға
Дін. Дін немесе басқада қоғамдық ұжымдар Web-те өздері
Жалпы компьютерлік желі деп қолданушыларды ақпараттық, программалық және
Егер желі онша үлкен емес және мекеменің бірнеше
Қала, облыс, ел ішінде орналасқан желілер аймақтық деп
Компьютерлерді желіге олардың ресурстарын бірлесіп пайдалану үшін және
Компьютердің ресурстары ақпараттық және техникалық деп екіге бөлінеді.
Ақпараттық ресурстарға программалар және деректер, ал техникалықтарға –
Ақпаратты сақтау құралдары, CD-ROM, ZIP, DVD сияқтылар ақпараттық
Жергілікті және ортақ ресурстар түсініктері шартты. Бұл жергілікті
Ортақ ресурстар орналасқан компьютер сервер деп аталады. Сервердегі
Интернет – ауқымды ақпараттық инфрақұрылым. Қазіргі уақытта 20-дан
Интернет – бір-бірімен байланыс каналдары және бірегей қабылдау,
1965 жылы Массачусет технологиялық институтындағы компьютер Калифорнияның телефон
ARPANET алғашқыда ғалымдарға тек жүйеге енуге және қашықтағы
1971-1972 жылдары ARPANET желілеріне арналған бірыңғай хаттамалармен жұмыс
Қазіргі кезде Интернетте байланыстың барлық белгілі желілері қолданылады:
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Жергілікті желілер
Қазіргі кезде ірі және орташа фирмалар, ұйымдар, кәсіпорындарда
Телекоммуникация құралдарымен өзара байланысқан компьютерлер жиынтығын компьютерлік желі
Жергілікті желі – саны шектеулі компьютерлерді біріктіру үшін
Интернет желісі – бүкіл Жер шары бойынша ақпарат
Компьютерлік желілер желгілікті (локальный) және ауқымды (глобальный) болып
Жергілікті компьютерлік желі – ортақ міндеттерді атқаруға арналған,
Компьютерді жергілікті желіге қосу үшін онда әртүрлі өндіріс
Компьютердің желілік аппараттық және бағдарламалық құралдарын қамтамасыз ететін
Негізгі желілік хаттамалар - ISO (International Standard Organization)
Компьютерлерді жергілікті желіге біріктіру түрлі типті кабельдер көмегімен,
Компьютерлерді қосуға болатын көптеген әдістер бар. Компьютерлердің түрі
Желі топологиясы – бұл оның геометриялық пішіні немесе
Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін
«Жұлдызша» топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютермен
«Сақина» топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы
«Шина» топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп
Бізге керегі «Сақина» әдісі
"Сақина" топологиясы (Топология "Кольцо";) — әрбір жұмыс бекеті
Деректерді беру жылдамдығымен, оның құрамына сәйкес өзгешеленетін деректерді
Enthernet технологиясын 1973 жылы бір топ американ зерттеушілері
Біріңғай желі – барлық компьютерлері тең құқылы және
Біріңғай желілердегі операциялық жүйелер ақпараттық ресурстардың оқылуын және
Иерархиялық желілер. Иерархиялыќ жергілікті желілерде бір немесе бірнеше
Серверде ақпаратты ұйымдастыру және сақтау амалын арнайы адам
Жергілікті иерархиялық желілерде мәліметтерді өңдеу екі объектінің: клиент
Мәліметтерді өңдеу кезінде клиент қандай да бір күрделі
Иерархиялық желілердің жұмысын басқаратын программалық қамтамасыз ету 2
1. Серверде орнатылған желілік операциялық жүйе;
2. Жұмыс станциясындағы программалық қамтамасыз ету, бұл жұмыс
Үлкен иерархиялық желілерде желілік ОЖ ретінде Unix пайдаланылады.
Желіге қойылатын талаптар
Жұмыс өнімділігінің жоғары болуы;
Қауіпсіз және сенімді жұмыс атқаруы;
Кеңейтілетін мүмкіндігі болуы;
Жеңіл, әрі көрнекі түрде басқарылуы;
Құрылғылар мен сигналдардың өзара сәйкестігі болуы тиіс.
Компьютерлік желілердің жіктелуі (классификациясы)
Желілер мынадай қасиеттеріне қарай жіктеледі:
географиялық қамтылу аймағына қарай;
өндірістік бөлімдер көлеміне (масштабына) байланысты;
топологиясына – бір-бірімен байланысу схемасына немесе құрылымына қарай;
басқарылуына байланысты.
Географиялық қамтылу аймағына қарай желілер мынадай топтарға бөлінеді:
Жергілікті (локальный-Local Area Network, LAN) - бір мекеменің
Ауқымды, ғаламдық (глобальные-Wide Area Network, WAN) – бірнеше
Аймақтық, интранет(региональный -Metropolitan Area Network MAN) – бір
Желілік технологиялар
Желілік технология – компьютерлік желі құруға қажетті стандартты
Протоколдар (хаттамалар) – мәлімет тасымал-даудың алдын ала бекітілген
Желілік технологиялардың кең тараған түрлері:
Arcnet (Attached ResourceComputer NETWork);
Ethernet;
Token Ring.
Arcnet – арзан, қарапайым сенімді жұмыс істей-тін технология.
Бұл технология бойынша мәлімет тасымалдау жылдамдығы – 2,44
Бұл технологияның өз желілік адаптері болады. Адаптердің кабель
Ethernet технологиясында шиналық топология-ны қолданып, мәліметті бірден барлық
Token Ring технологиясын IBM фирмасы ұсынған. Мәлімет тасу
Ethernet және Token Ring технологияларының салыстырмалы сипаттамалары
Сипаттамалары Ethernet Token Ring
Мәлімет тасу жылдамдығы 10 Мбит/сек 16
Топология Шина/Жұлдыз Жұлдыз/Сақина
Қатынасу тәсілі Кездейсоқ Маркерлі
Мәлімет тасу ортасы Коаксиал, есілген қоссым,оптоталшық
Желінің максималды ұзындығы 2500 м 4000
Желі тораптарының ең үлкен ара қашықтығы 2500
Желі тораптарының ең үлкен саны 1024
Желідегі компьютерлерді байланыстыру проблемалары
Байланыс арналарындағы сигналдарды сәйкестендіру
Тасымалдау ортасымен қатынас құру ережелерін анықтау
Информацияны тасымалдау сенімділігін арттыру
Информацияны тасымалдау маршрутын және адрестеу тәсілдерін анықтау
Компьютерлік желілерге қажет жабдықтар
Байланыс арналары мен интерфейстер
Желілік карта (Сетевая карта)
Трансивер (transceiver)
Қайталауыш (Repeater)
Концентратор (Hub)
Көпір (Мост-Bridge)
Коммутатор (Switch)
Маршрутизатор (Router)
Token Ring желілік технологиясы
Token Ring желісін алғашында IBM компаниясы 1970 жылы
Әйгілігі жағынан Ethernet-ке жол береді.
Token Ring желісінің негізгі сипаттамалары:
- Дәстүрлі типологиясы сақина
- Басқа топологиялары жұлдызша сақина
- Беріліс типі таржолақты
- Ену әдісі маркерлік беріліс
- Беріліс жылдамдығы 4 және 6 Мбит/с
- Кабельдік жүйесі UTP және STP
Token Ring желісінде бірінші компьютер жұмыс істей бастағанда,
Анықтама, Маркер дегеніміз- компьютерге деректерді кабель бойымен жіберуге
Маркерді ұстап алған компьютер деректер кадрларын желіге жібереді.
Кадр сақина бойымен жылжи отырып жіберуші компьютерге жеткенде,
Желіде бар уақыт мезетінде бір бағытта тек бір
IBM- нің Token Ring станцалар желісі кабельдердің көмегімен
Кабельдер- ұстатқыштар МАU- ды көршілес МАU- мен қосады.
Кабельдер- жапырақшалар МАU-ды станцалармен қосады. МАU құрамында станцаны
Сонымен істен шыққан компьютер Таким образом, неисправный (немесе
Сақина толған кезде, яғни MAU портына компьютер қосылған
Token Ring "жұлдызша” топологиясы бойынша "көп пайдаланушы кіруге
Сақиналық архитектура технологиясы болып саналатын Token Ring және
Осы көрсетілген сақина түріндегі екі технология жаңа желілерді
Қосымша:
Интернеттің физикалық құрылымын әр түрлі типтегі компьютерлер құрайды.
Сондықтан, домендер атауы жүйесін (DNS) қолданатын адрес пішінінің
www.microsoft.com
1
1 – тіркеу кезінде алынған сервердің домендік аты;
1-деңгейлі домендер:
com – сервердің коммерциялық мекеменікі екенін білдіреді; gov
\
Түрлі торабтарда мәліметтермен торабта алмасудың түрлі процедуралары болады.
Ethernet, Arcnet және Token-Ring секілді кіру әдістерінің нақты
Кірудің Ethernet әдісі.
1975 жылы Xerox фирмасы шығарған бұл кіру әдісі
Кірудің бұл әдіс үшін “ортақ шина” топологиясы қолданылады.
Кірудің Ethernet әдісі мардымсыз тыңдау мен коллизияны (конфликт)
Тасымалдау алдында жұмыс станциясы каналдың бос па, әлде
Ethernet бір мезетте екі немесе бірнеше станциялардың мәліметтер
Шынайы конфликтер тораптың жылдамдығын тек, егер 80-100 станция
Кірудің Arcnet әдісі.
Бұл әдісті Datapoint Corp фирмасы шығарады. Ол, негізінен
Егер станция басқа станцияға хабар тасымалдағысы келсе, онда
Кірудің Token-Ring әдісі.
Token-Ring әдісін IBM фирмасы шығарады және ол тораптың
Бұл әдіс Arcnet’ ке ұқсайды, өйткені бір станциядан
Топология
Топология – бұл компьютерлердің бір-бірімен түрлі кабельдерді және
Топология желінің физикалық құрылымына және логикалық құрылымына кіре
ТОПОЛОГИЯ (БАЙЛАНЫСУ ТӘСІЛІ) БОЙЫНША ЖЕЛІЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ:
Сақина тәрізді топология да қарапайым желі түрі, мұнда
Протокол (хаттама) – бір деңгей аймағындағы жүйелер арасында
Сонымен протокол (хаттама) деп тасымалданатын мәліметтің форматтары мен
Қазіргі уақытта компьютерді қолданудың ең маңызды аясы көптеген
Желіге компьютерлерді біріктіру үлкен сыйымдылықты дискілерді, принтерлерді, негізгі
Қорытынды:
Желілік операциялық жүйелер
Есептеу желілері операциялық жүйелер басқаруымен жұмыс істейді. Негізгі
Желілік операциялық жүйе пайдаланушыларға желілің бір компьютерінен басқасына
Компьютерлік желілерді қолдану мыналарды жүзеге асыруға мүмкіндік береді:
ақпаратты өңдеу процесінің нақты бір компьютерден тәуелсіздігі;
желінің бір ДК-сында сақталу есебінен бір ақпаратты қосарлау
ақпарат сақталуы сенімділігінің жоғарылуы;
ақпаратты рұқсат етілмеген енуден қорғауды жақсарту;
ұйымның бөлімшелер және қызметкерлері мен арасында жылдам, қағазсыз
Компьютерлік желілерді аймақтық таратылу дәрежесі бойынша классификациялауға болады.
Глоссарий:
Сервер – бұл әрқашанда қосылып тұратын және онымен
Бір рангты желі – бұл ерекшеленген сервер жоқ,
Маршрутизатор
немесе роутер - от англ. route - маршрут
Желілік концентратор – бірнеше Ethernet құрылғыларынортақ сегментке
Желілік адаптер немесе желілік карта компьтерлер мен ақпаратты
Пайдаланылған әдебиеттер
1. С.Мюллер. Модернизация и ремонт ПК. 13-е издание.
2. Смит Б.Э., Джонсон М.Т. Архитектура и программирование
3. Косарев В.П. и др. Компьютерные системы и
IP-адрестер
IP-адрес:
193.162.230.115
0..255
inter – «арасы»
0..255
0..255
0..255
w.x.y.z
Желі классы
сети
w
Желі нөмірі
Компьютер нөмірі
Желі саны
Компьютерлер саны
A
1..126
w
x.y.z
126
16777214
B
128-191
w.x
y.z
16384
65534
C
192-223
w.x.y
z
2097151
254
www.qqq.microsoft.ru
1-деңгейлі домен
2-деңгейлі домен
3-деңгейлі домен
4-деңгейлі домен