ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЕСЕБІ
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ
1. Депозиттік операциялар туралы түсінік.
2. Депозиттерді сақтандыру қорлары. Депозиттерді
3. Депозиттерді тарту және қайтару есебі........
4. Пайыздарды есептеу есебі............................
Қосымшалар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
І. ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ТУРАЛЫ ТҮСІНІК. ДЕПОЗИТТЕР ТҮРЛЕРІ
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивті операцияларды
Коммерциялык банктің пассивті операциялары келесі нысанда жүзеге асырылуы
банк қорын калыптастыру
- басқа заңды тұлғалардан
- депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар - бұл заңды және жеке түлгалардың
Депозиттік операцияларды жүргізу кезінде кез келген банк өздері
- депозиттік операциялар банктің
- депозиттік операцияларды ұйымдастыру
- депозиттік
депозиттік операцияларды
Көптеген үсак және шағын банктер үшін депозиттер ақша
Халықаралық банктік тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлінеді:
мерзімді депозиттер;
талап етілмелі депозиттер;
жинак салымдары;
бағалы қағаздар.
Бірінші топ - тялап етілмелі депозиттер, олар сондай-ак
Талап ету депозиттік шотының ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады:
ақшаны салуға немесе алуға шектеудің болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде,
алынуы мүмкін;
шот иесі банкке тұрақты айлык мөлшерде немесе әрбір
зылған чек үшін коммисия төлеуі;
Ұлттық банкке ең
салыстырғанда үлкен үлесінің сақталуы.
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлык
Талап ету депозитіне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жаткызуға
Талап ету депозитінің баска бір түрі - нау-шоттар
Депозиттік шотгардың келесі түрі - автомаітык аудару шоттары
Вүл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстык есеп берулеріне
Көптеген банктер өзінің клиенттерінен компенсациялық баланс-ты ұстануды талап
Депозитің келесі тобы - жинак салымдары. Жинак депозит
Жинақ кітаішіаларындакы
болатын, пайыз әкелетін чектік емес депозиттер. Олардың ерекшеліктеріне
Жинақ салымының жагдайы туралы жазбасы бар шоттар жинақ
Ақша нарыгының депозиттік шоттары алғаш рет 1982 жылы
бойынша белгіленген резервті сақтауға міндетті. Кең тараған топтардың
30 күннен 89 күнге дейін;
90 күннен 179 күнге дейін;
180 күннен 359 күнге дейін;
360 күннен жогары.
Мерзімді салымнан қаржы алу үшік банкке күні бүрын
Депозиттердің төртінші тобы бағалы кағаздар, депозиттер түрі ретінде
аталган банкке
кооперативтің, акционерлік когамдар
акциялары және облигациялары;
сақтаудағы және қарызды
мен облигациялар;
шетел операциялары бойынша
(шетел валютасындағы аккредитивтер); - депозиттік
Депозиттік сертификаттар қаржылық қуралдардын ең бір кең тараған
Депозиттік сертификат - эмитент банктің ақша каржылары-ның салымы
Депозиттік сертификат - кірісті бағалы қағаздың бір түрі,
Депозиттік сертификаттардыц екі түрі болады:
жолданбайтын - салымшыда сакталады жане төлем мерзімі жеткенде
Жолданатын депозиттік сертификаттар капиталды кез келген мерзімге тиімді
Сертификаттар келесі белгілері бойынша бөлінеді: .
сериямен шыгарылатыи. Рәсімдсу
Анықталған есеп айыру ксзеңі аяқталғанға дейін
Банкте шығарылатын сертификаттар баспалык тәсілмен шыға-рылуы және осы
Сертификаттарда міндетті түрде келесі деректемелер болуы тиіс:
аты;
сертификатты үсыну себебі; ұсыну күні; салым сомасы;
депозитке енгізілген
сертификат сомасын талап ету күні; пайыз мөлшері және
банк мөрімен
Банк сертификагтар шыгарады және меншікті сертификаттарды шыгару мен
инвесторлар үшін тартымды пайыздык мөлшерлеме деңгейі; салымшыға ыңғайлы
пайыздық мөлшер қайта қараудың икемді механизмін; шығарымды стандаріты
Жай депозиттік сертификаттармен рәсімделген мерзімдік салым-дармен салыстырғанда, сертификаттар
сертификаттарды тарату айналымындағы мүмкіндік қаржы-лық делдалдардың үлкеп санына
екінші нарык аркылы сертификат иесі үшінші түлғага, сақ-таған
Сертификаттар бойынша табыстарға, азаматтардың талап етіл-мелі шоттары мен
Мерзімдік салымдармен салыстырғанда сертификаттардың жетіспеушілігі оның эмиссиясымен байланысты
2.ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ ҚОРЛАРЫ. ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІ
Депозиттерді қорғау жүйесі Үлттық банк тарапынан коммер-циялық банктердің
Салымдарды сақтандыру негізінде банктердіц депозиттерді жал-пылама кайтарып алуға
Қор Ұлттық банк атынан, мемлекет атынан салымдарды орна-ластыруға
Қор қаржылары үжымдық сақтандыру жүйесінің салымдарынан жинақталады. Салым
2001 жылдың 1 шілдесінен:
- теңгеде жылдық есеппен 16 пайыз;
доллар және еурода жылдык есеппен 9 пайыз.
- 2001 жылдың 1
- теңгеде жылдық есеппен 14
- доллар және еурода жылдык
Салымдар (депозиттер) және олар бойынша есептелген сыйақы сомалары
Қор әрбір салымшыға кайтарылуы міндетті салым мөлшерін тө-леп
Мерзімді салымдар (депозиттер) бойынша:
Тецгеде - салынған салым (депозит) сомасы, бірак 400
АҚШ доллары және еурода - салынған салымның (депозиттің)
Талап ету салымы бойынша теңгеде - салынган салым
Бір салымшы әр түрлі валютада салынған мерзімді салымдар
Салымшы өзінің әр түрлі валютада салған мерзімді салымы
Жинақталған резервтер салымдар бойынша жетіспеген соманы қалпына келтіруге
Міндетті күнтізбелік жарна мөлшері әр катысушы банк үшін
Қордың 80 пайыздан кем емес бөлігін Қаржы министрлігінің
Ұжымдык сақтандыруга халыкаралық стандарттарга өту бо-йынша бірінші топқа
Барлық банктер ұжымдық сақтандыруға катысуға тырысады, өйткені сақтандыру
Шетелдік тәжірибе елде қалыпты жүмыс істейтін банктік жүйе
Барлық дамыған елде депозиттерді сақтандырудың бір немесе басқа
Францияда бір салымшыға кепілдік 400 мың француз франкін
Германияда неміс банктерінің федералдық ассоциациясы жетек-шілігіндегі депозитті қорғау
Жапония, Испания, Канада, Үлыбритания және АҚШ-та депо-зиттерді сақтандыру
Канада банктерінің депозиттерді сақтандыру бойынша Канада корпорациясына төлейтін
Жапонияда банктің депозиттер бойынша сақтандыру сомасы бір салымшыға
Депозиттерді сақтандырудың федералдық бағдарламасы бойын-ша АҚШ-та банк шығындары
Салымның жоғары сақтандырылатын жарнасына шек қою себептері неде?
17-819ыд v схапмсі і иулі сіліврлік есеп
Банктің жүйеде ақша каржыларын жинақтауға ынталандырудың келесі механизмі
Соңгы кездері ел экономикасына тұрғандардың бос ақша қаржыларын
Қазақстан Республикасыиың депозиттік операцияларының одан әрі дамуына әсер
Резервгеу мөлшері факторының ерекшелігі депозиттерді тарту күнын банк
Коммерциялық банктер жүргізетін депозиттік саясатқа әсер етуші факторлардың
Депозиттік операциялардың дамуына әсер етуші факторлардың екінші тобына
Депозиттер нарығын одан әрі жетілдіру мен кеңейтудің маңыз-дьі
3.ДЕПОЗИТТЕРДІ ТАРТУ ЖӘНЕ ҚАЙТАРУ ЕСЕБІ
Салымшы депозиттік шотты ашпас бұрын, банк пен салымшы
Депозиттер тарту банк үшін маңызды міндет, сондай-ак депозиттік
2211 - Клиенттердің талап ету бойынша
2215 - Клиенттердің қыскд мерзімді салымдары;
2217 - Клиенттердің ұзақ мерзімді салымдары;
2219 - Клиенттердің шартты салымдары;
2221 - Клиенттердің арнайы
2222 - Арнайы
салымдары;
2223 - Клиенттердің кепілдік -
Барлық көрсетілген шоттар пассивті: кредиттік сальдо банктің клиент
Депозиттерді кіріс құжаттары негізінде, қолма-қол ақша негі-зінде тарту
Дт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Депозитор - заңды тұлғалардан депозит қабылдау кезінде:
Дт 2203 «Клиенттердің есеп айыру шоты»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Басқа банктер қызмет көрсететін клиенттерден депозиттер тарту кезінде,
Дт 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
Кт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Депозиттер бойынша тартылған қаржыларды қайтару кезінде кері бухгалтерлік
Дт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Кт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары» 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
Банк тартылған депозиттерді қайтармаған жағдайда мерзімі өткен депозиттер
Дт 2211-2229 «Тартылған салымдар»
Кт 2224-2226 «Клиенттердің салымдары бойынша мерзімі өткен карыз»
Мерзімі өткен салымдар сомасын қайтарған кезде келесі шоттар
Дт 2224-2226 «Клиенттердің салымдары бойынша мерзімі өткен қарыз»
Кт 1001 «Кассадағы накты ақша»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары» 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар»
4. ПАЙЫЗДАРДЫ ЕСЕПТЕУ
Қарыздық пайыз - ақша каражаттарын қарыздық құн үшін
Банктік пайыз өлшемі уакытша бос ақша қаржыларын орналас-тыру
Ақша қаржыларын тарту кезінде банктер салыстырмалы қаржы тарту
Банк тартылған ақша каражаттарына пайыздарды берешек кал-дығына
Банктердің қосылған пайыздар сомасына ұлғайған негізгі борыштың өскен
• Жай пайыз формуласы:
S = Px(l + I x t /
(3)
Мұнда:
I - жылдык пайыздык мөлшерлеме;
t - тартылған акша каржылары бойынша
саны;
К - күнтізбелік жылдағы күн саны; Р -
сомасы және оған қосылған пайыздарға тең.
S = Р X (1 +Ixj/K)xn
(4)
Мүнда:
I - жылдық пайыздық мөлшерлеме;
J - банк қосылған пайыздарды капиталдандыруды жүргізетін кезеңдегі
К - күнтізбелік жылдағы күн саны;
п - ақша қаржыларын тартудың жалпы мерзімі ағымында
Р - тартылған ақша қаржыларының бастапкы сомасы;
S - кайтарылуға жататын акша қаржыларьшың сомасы, тартыл-ған
Банктік депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлеме екі көлем-нен қалыптасады:
Банк барлық тартылған салымдарды активтер, шартты міндет-темелер мен
Банктің тартылған салымдары келесі топтарға бөлінеді: стандартты;
күмәнді, олар өз кезегінде 1
- үмітсіз.
Банктер бухгалтерлік есепте провизияның барлық қажетті келемін есепке
Депозиттер бойынша пайыздар есептеу келесі шоттарда жүр-гізіледі:
2720 «Клиенттердің талап ету салымдары
2721 «Клиенттердің мерзімді
Банктің сыйақы төлеуге байланысты шығындары бесінші сынып шоттарында
5211 «Клиенттердің талап ету салымдары бойынша сыйақы төлеуге
5215 «Клиенттердің қысқа мерзімді салымдары бойынша сый-ақы төлеуге
5217 «Клиенттердің үзақ мерзімді салымдары бойынша сыйақы төлеуге
5219 «Клиенттердің шартты салымдары бойынша сыйақы төлеу-ге байланысты
5221 «Клиенттердің арнайы салымдары бойынша сыйақы төлеу-ге байланысты
5223 «Клиенттердің салым-кепілдіктері бойынша сыйақы төлеу-ге
5224 «Клиенттердің талап
5226 «Клиенттердің мерзімді салымдары бойынша банктің мер-зші өткен
Депозиттер бойынша сыйақыны есептеу кезінде келесі шоттар корреспонденциясы
Дт 5221-5223 «Клиенттердің тартылған салымдары бойынша сыйақы төлеумен
Кт 2720-2721 «Клиенттердің салымдары бойынша есептелген шығындары»
Депозиттік келісімшартта көрсетілген мерзімде пайыздарды төлеу жүзеге асырылады
Дт 2720-2721 «Клиенттердің салымдары бойынша есептелген шығындары»
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары» 1051-1052 «Корреспонденттік шоттар».
Мысалы:
Банк клиенті заңды тұлғаға келісім мерзімі аякталганнан кейін
1. Депозит ашу:
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»
Кт 2211 «Клиенттердің талап ету бойынша салымдары»
2. Келісім мерзімі бойынша пайыздар қосылды:
(50000 х 30 х 20%) / (360 х
Дт 5211 «Клиенттердің талап ету салымдары бойынша сыйақы
Кт 2720 «Клиенттердің талап ету салымдары бойынша есептелген
3. Келісім мерзімі аяқталған соң депозит қайтарылады:
Дт 2211 «Клиенттердің талап етілмелі бойынша салымдары»
Немесе 2203 «Клиенттердің ағымды есеп шоттары»
Банк осы кезеңде 35 пайыз мелшермен несие берді.
Келтірілген мысалда көрсетілгендей, депозиттердің кеңеюі мен өсуі клиент
1-қосымша
Талап етілгенге дейінгі банктік салым келісімшарты жеке тұлғаларға
Алматы к.
200 ж.
Банк «
___________» ААҚ, бұдан
оның атынан Жарғы негізінде әрекет ететін,
Басқарма Төрағасы бір жақтан, және азамат (ша)__________________
(аты-жөні)
бұдан әрі
1. Шарттың мәні
1.1. Осы келісімшарттың шарттарына сәйкес Салымшы Банкке
Банктегі №____ шотқа (бұдан әрі
ластыруға және 1000
айлық қалдығына жылдық
5-күнінен кешіктірмей
1.2. Салымшы Шотқа
2. Тараптардың құкықтары мен міндеттері
2.1. Салымшының міндеттері:
2.1.1. Осы келісімшарттың шарттарын, Банктің
Қазақстан Республикасының заңдылықтарын сактауға міндетті. 2-2.
қару бойынша Банк операциясының дұрыстығын тексеру.TOT
2.2.3.
2.3. 2.3.1.
2.3.2. 2.3.3.
2.3.4. 2.3.5.
2.4. 2.4.1
2.4.2.
2.4.3,
2.4.4.
1.4.5.
І-қосымшаның жалғасы
Ақшаны салымға кез келген сомада және кез келген
Шоттан ақшаның және есептелген сыйақының бір бөлігін немесе
Банк міндеттенеді:
Салымшының салымға өткізген ақшасының сақталуын қамта-масыз ету.
Салымшыға есептелген сыйакыны (мүдде) осы келісімшарт шарттарына сәйкес
Салымшыға есептелген сыйақы мен салым сомасын немесе онын
Салым кұпиясын сақтау. Салым және Салымшы туралы мәлі-меттерді
Банктің құкыктары:
Шоттан Салымшының келісімінсіз Қазақстан Республикасыньщ заңдылықтары бойынша есептен
Шоттан Салымшының келісімінсіз ақша және есептелген сыйақыны Банк
Салымшының кез келген орындалмаған талаптары аныкталған кезде оның
Акшаны орналастыру мерзімі ішінде салым бойынша сыйакы көлемін
1 -қосымшаның жалғасы
2.4.6. Осы Келісімшарттың 1.1 .-тармағында және 1.2.-тармағында карастырылған
2.4.7. Шотта ақша
жабады.
2.4.8. Банк үшін еріктен тыс
сыйақыны (мүдде) есептемеу.
3. Есеп айырысу тәртібі
3.1. Есептелген, бірақ Салымшы талап етпеген сыйақы
3.2. Салым сомасын жэне есептелген сыйакыны
4. Тараптардыц жауапкершілігі
4.1. Зиян келтіргені
4.2. Егер Тараптар осы Келісімшарт бойынша міндеттемелерін
1-қосымшаның соңы
табиғи апаттарды, дүмпулерді, әскери қимылдарды, коммуналдық қызмет көрсететін
Еріктен тыс жағдайлардың әрекеті тоқтаған кезде Тараптар осы
5. Қорытынды ережелер
5.1. Осы Келісімшарт
5.2. Осы Келісімшартты
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасы Президентінің
2. Қазақстан Республикасы
3. Қазақстан
4. Қазақстан
5. Қазақстан
6. Қазақстан
7. Қазақстан
8. 23
9. 23
10. Қазақстан Республикасы ¥лттық
11. 15 қыркүйек
12. 15 кыркүйек
13. 5 желтоқсан 1998 жылы
14. 23 мамыр
15. 23 желтоқсан 1998 жылғы
16. 3 шілде
17. 14 маусым 2000
18. 7 желтоқсан
20. ҚР екінші деңгейлі банктерінің жаңа
21. Қазақстан Республикасының
22. 20 сәуір 2000
23. 15 қараша
24. 15 қараша
25. 23 мамыр
26. 24 сәуір
27. 26 желтоқсан
28. 29 тамыз 1997 ж. «Екінші
29. 21 сәуір
30. Қазақстан Республикасы банктерінің құжаттамалық аккредитивтермен
31. 11 ақпан
32. «Қазақстан Республикасында төлем карточкаларын шығару
33. 25 қараша
34. 5 қараша
35. 13 қазан 2000 ж. №395
36. Қаржылық лизингтің
37. Абрамов М.А., Александрова Л.С. Финансы, денежное
38. Адекенов Т. Банки и фондовый
39. Андросов A.M.
40. Андросов А. Бухгалтерский
41. Андросов A.M.
42. Анесянц С.А. Основы функционирования рынка
43. Асхауер Г. Введение в банковское
44. Ачкасов А.Н. «Активные операции коммерческих
45. Бабичева Ю.А. Банковское дело. -
46. Банковское дело: Справочное пособие /
47. Баринов В.Т.
48. Брейли P., Майерс С. Принципы корпоративных
49. Бухвальд Б. «Техника банковского дела». -М.:,
50. Дробозина Л.А. Финансы. Денежное
51. Ефимова Л.Г.
52. Емчиков В.К. Учет и операционная
53. Жуков Е.Ф. Банки и банковские
54. Козлова Е.П., Галанина Е.Н. Бухгалтерский учет
- М.: Финансы и статистика, 1996.
55. Колесников В.И., Кроливецкая Л.П.
56. Лаврушин О.А. Банковское дело.-М: Финансы и
57. Макеев А.В., Савенков В.Н.
58. Маркова О.М., Сахарова
59. Мэтьюс М.Р., Перера М.Х.Б. Теория
60. Мюллер Г.,
- М.: Финансы и статистика, 1996.
61. Нидлз Б.,
- М.: Финансы и статистика, 1996.
62. Носкова И.Я. Международные валютно-кредитные отношения.
3