ЖОСПАР
Кіріспе.....................................................................................................2
І. Негізгі бөлім: Шағын бизнестің: мән
1.1 Шағын бизнестің маңызы мен міндетті.........................................3
1.2 Шағын бизнес ісінің экономикалық сипаттамасы.......................5
ІІ.Екінші бөлім: Шағын бизнестің Қазақстан Республикасында қалыптасуы ,
2.1 Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің рөлі............7
2.2 Шағын бизнес проблемаларды және оларды шешу
2.3Тұрақты экономикалық жүйеде шағын кәсіпкерлік динамикалық түрде дамуы......................................................................................................10
2.4 Қазақстандағы шағын бизнес, кәсіпкерлікті дамытудың шетелдік тәжірбиесі..........................................................................................................13
Қорытынды.................................................................................................19
Пайдаланған әдебиеттер тізімі..................................................................20
Кіріспе
Мен Курыстық жұмысымның тақырыбын ,,Қазақстан Республикасындағы шағын бизнестің
Қазіргі замандағы экономикадағы ірі монополистік шаруашылыққа тығыз байланысты.Орта
Шағын фирмалардың ірі фирмалармен салыстырғанда экономикалық тиімділігі жергілікті
Шағын және орта дәрежелі деңгейдегі бизнес экономиканы жетілдіруге
Бәсеклестік орта өркендейді
Қосымша жұмыс орны пайда болады
Тұтыну секторы ұлғаяды
Шағын кәсіпорындардың дамуы нарықта тауар және қызметтермен толтырады,
Шағын кәсіпорын барлық халық шаруашылық салаларында жұмыс істейді.
1.1 Шағын бизнестің маңызы мен міндетті.
Шағын кәсіпорын өзінң шаруашылық іс-әрекетін басты жағдай- жоспарлау.Шағын
Жоспарлаудың негізінде жұмыстарын, материялдар сататын кәсіпорындармен, өндіріске керекті
Кәсіпорынның финанс ресурстар, пайдадан амартизациаға шығарылған сомадан, бағалы
Ақша қаражаттары сақтау және есеп айырысу, кассалық операцияларды
Шағын кәсіпорын қызметкерлеріне, мемлекеттік кәсіпорындарға белгіленгендей, әлеуметтік медициналық
Дамыған елдердің көпшілігінде экономикалық өсудің шешуші бір факторы
90 % дейіңгі мөлшерде қамтып, елдің жалпы ұлттық
Шағын кәсіпорындар шаруашылықта жүргізудегі икемділігі ғылыми – техникалық
Мсалы:Жапондық мамандардын есептеуінше екінші дүние жүзілік соғыстан
Тұрақты экономикалық жүйеде шағыын кәсіпкерлік динамикалық түрде дамуы
тұтынушылардың сұранысының өзгерісіне тез бейімделе алады
бәсекелес нарықтық қатынастарға ықпал етеді
жаңа жұмыс орындарын ашады
жаңа кәсіпкерлік тап пне меншік иелерінің құрылуына жағдай
елдің жалпы ұлттық өнімінде үлкен қаржы салаларын береді
Дамыған елдерде шағын кәсіпорындар мынадай басым рөл
Сауда
Автосервис
Құрылыс
Қызмет көрсету салалары
Қазір шағын кәсіпорындар жоғары техналогиялық, химялық өнеркәсіп, транспорттық
Шағын және орта кәсіпорындардың ірі кәсіпорындармен қатар қызмет
АҚШ –та өз ісімен айналысушы азматтар, яғни кәсіпкерлер
АҚШ шағын бизнес басқармасын класификациясы бойынша шағын бизне
2 милион адамға дейін болатын кәсіпорындар жатады.
АҚШ – та тіркелген кәсіпорындардың 97 % -на
1.2 Шағын бизнес ісінің экономикалық сипаттамасы
Экономикалық өсу және құлдырау кезінде, жаңа жұмыс орындарын
АҚШ–тын шағын бизнес дамуы мысал көрсеткендей, шағын бизнес
АҚШ –та шағын бизнес қоғамда кәсіпкерлік бәсекелестік атмосферасын
Мемлекет тарапынан болатын шектеулер кәсіпкерліке кедіргі келтіреді. Сондықтанда
бюджеттен тікелей дотациялау;
мемлекеттік тапсырыстарды біз үшін шағын кәсіпорынға орналастыру;
шшшағын бизнеске несие беру кезінде мемлекеттік кепілді қолдау
Шағын бизнеске салықтық жеңілдіктер беру.
Негізгі бағдарлама бұл инкубаторлық бағдарлама. Инкубаторлы ол–университеттер, компаниялар,
Инкубаторларды қаржыландырудағы мақсаты:
Инкубатор клиентінің табысына ортақтасу;
Жеке тұлғалардан арендалық төлемдер алу;
Жаңа жұмыс орындарын ашу .
Сауда палаталары да инкубаторларды қаржыландыруға қатысады. АҚШ –та
АҚШ экономикасыда олар барлық техникалық прогресс саласында
Жапония, үлкен тәжірибеге ие болып отыр.Жапонияда шағын бизнеске
Жапонияның халық шаруашылығындағы шағын және орта бизнес субьектілерің
Дәсүр бойынша әрбір ірі корпарация өз жанында бірнеше
Еркін нарықты бәсеке шағын кәсіпорындарға сыртқы ортаға бейімделуіне
Жапония шағын және орта кәсіпорындар ЖҰӨ 73%
Экономиканы құрылымдық қайта құру үшін шағын бизнесті дамыту
1995 жылы Ресей Федерацясында « Шағын бизнесті
Шағын бизнесті қолдаудың Федералдық Қоры арқылы әр түрлі
Федералдық Қордан жұмсалатын әрбір рубльге аймақтардан да
Қаржыландыру өкілетті банктер арқылы жүзеге асады
2.1 Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің рөлі
1994-1995 жылдары « Шағын Кәсіпкерлікті мемілекеттік қолдаудың мемлекеттік
Шағын бизнесті қолдаудың аймақтың қорлары мен орталықтары барлық
Ұлыбританияда шағын бизнес субьектілеріне: жылдың тауар айналымы 2
Қазақстанда шағын кәсіәпорынды ашу үшін жұмсалатын күш –жігерді
2.2 Шағын бизнес проблемаларды және оларды шешу
Бонификция- Бұл жеңілдету.
Орталық бюджет арқылы шағын және орта бизнеске жұмыспен
Германяда шағын және орта кәсіпкерліктің басты сипаттамасы–ең алдымен
Екінші сипаттама–кәсіпорын қызметінің айшықтылығы, оның көлемінің шектеулігі, қожайын
Үшіншіден кәсіпорын өмірінде басқкрушы рөлінің ерекше маңыздылығы: ол
Төртіншісі–істі жанұялық негізде жүргізу,яғни кәсіпорын қызметін нәтижелі ұйымдастыруға,
Шағын кәсіпкерліктің жоғарыда аталған сапалық жақтарымен, бірге сандық
Германияда 80 –жылдың аяғына қарай жоғарыда көрсетілген стратегиялық
Шағын кәсіпкерліктің барлық кешенде ішкі және сыртқы
Германияда шағын бизнесті мемлекеттік қолдау жүйесінің негізінде жатқан
Бағдарламаның мақсаты–шағын және орта бизнестің тиімділігі мен бәсекеге
бір жағынан, кәсіпкерлерге арнайы мамандардың қызметі арқылы көмек
екінші жағынан, жеке концультатцияға жүргізген жағдайда фиирмалардың ол
Шетелдік тәжірибеге қарап Республикамызда атқаратын іс-шаралар әлі көп
3.1 Шағын бизнестің Қазақстанда қалыптасуы, дамуы.
3.2 Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерліктің рөлі.
3.3 Шағын бизнес проблемалары және оны шешу жолдары.
Республикамызда нарықтық қтынастарды қалыптастырудағы маңызды міндеттердің бірі–шағын кәсіперлікті
Шағын кәсіпорындар кез келген халық шаруашылығының саласында, кез
өнеркәсіп пен құрылыста жұмыскерлер саны 200-ге дейін.
Ғылым мен ғылыми қызмет көрсетусаласында: жұмыскерлер саны
Бөлшек сауда: жұмыс істейтіндер саны 15 адамға дейін.
Шағын кәсіпорындар, шаруашылық ассоцялары, ұжымдық, біріккен кәсіпорындар, мемлекеттік
Қазақстанда шағын кәсіпорындардың қолдау қорын құру;
Жеңілдік жағдаймен несиелеу;
Шағын кәсіпорындарға сыртқы экономикалық қызметпен айналысуға көмек көрсету;
2.3Тұрақты экономикалық жүйеде шағын кәсіпкерлік динамикалық түрде дамуы
Кәсіпкерлікті қолдаудың, дамытудың жоғарыда аталған бағыттардан басқа шағын
Шағын бизнес мониторингі.
Статистикалық тіркелім деректерінде Республика бойынша 2003 жылғы
Тіркелген кәсіпорындар 72,0% жұмыс істейтін кәсіпорындар. Белсенді жұмыс
Дүние жүзілік практикада жалпы қабылданған кәсіпкерліктің даму деңгейінің
шағын бизнес кәсіпорындардың 1000 тұрғынға шаққандағы саны.
Халықтың кәсіпкерлік белсенділігі әсіресе Алматы қаласы мен Астана
Шағын кәсіпкерлік базар қатынастрын ұдайы іске қосып отыратың
міндетіне ;халықты жұмыспен қамту, тұрмыс деңгейін қамтамасыз ету
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесінің қалыптастыру әлі жүріп
Ең басты: шығын кәсіпкерліп саны өсіп келеді, өсіп
Дегенмен, өсім бар. Ол 7 пайызды құрайды.
1998-2003 жылдар ішінде ҚР –да жұмыс істеген шағын
1998
1999
2000
2001
2002
2003
28,3
89,6
99,0
115,0
125,0
168,0
Шағын кәсіпорындардың соңғы жылдары күрт ұлғаюы жаңа
Тұрғындардың мемлекеттік бөлікте жұмыспен қамтылу деңгейі төмендеді.Босап қалған
Шағын бизне проблемалары және шешу жолдары.
Шағын кәсіпорын өзінің іс- әрекетінде көптеген
Шағын кәсіпкерліктің заңға сүйенрлік базасы жоқ деуге болады.
Олардың істеген жұмысынан қортынды табу қиын, қандай көрсеткіштер
Басты проблеманың бірі–ол кадр мәселесі. Кәсіпкерлік сүйекке біткен
Кейіңгі жылдары елімізде шағын және орт кәсіпкерлікті дамытуда
Осы бас қосуда Призедент Нұрсұлтан назарбаев мінберде тұрып
2.4 Қазақстандағы шағын бизнес, кәсіпкерлікті дамытудың шетелдік тәжірбиесі
Экономиканы құрылымдық жағынан қайта құрудың жолы — негізінен
Аймақтың деңгейде шағын кәсіпкерлік жөніндегі саясат аймақтың әлеуметтік-экономикалық
— аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуының концепциясы мен
— шағын кәсіпкерлікті дамытудың аймақтық бағдарламасын әзірлеу;
— аймақта шағын кәсіпкерлікті басқару мен реттеудің ұйымдық
— шағын кәсіпкерліктің өзін-өзі ұйымдастыру жүйесін жасау;
— жергілікті әкімшіліктің шағын кәсіпкерлікке басқарушы ықпалының нысандары
— шағын кәсіпорындарды дамытудың бизнес-жоспарлары мен бағдарламаларын қалыптастыру
Аймақта кәсіпкерлікті басқарудың негізгі принциптері мыналарды көздейді:
— кәсіпкерліктің түрлеріне қарамастан оны дамыту үшін қажетті
— шаруашылық жүргізуші субъектілердің ауқаттылығын қамтамасыз ету;
— олардың қызметін ең алдымен экономикалық және қаржы
— жергілікті органдардың шаруашылық
— қала тіршілігінің ерекше маңызды міндеттерінің шешілуін қамтамасыз
— Қалаға қызмет көрсететін бірқатар кәсіпорындардың негізгі
— кәсіпкерлік саласында азаматтар құқықтарының бұзылуына, табиғи
— кәсіпкерлік қызмет түрлерінің дамуын құрылымдық
— аумақтық ресурстардың және ең алдымен жер ресурстарының
— шағын бизнес кәсіпорындарын
Ірі аймақтағы шағын кәсіпкерлік жөнінде аумақтық саясатты нақтылай
Бұл құрылымда бірнеше лауазым деңгейін бөліп көрсетуте болады.
Бірінші деңгей — өкілді билік органдары, бұл деңгейде
Екінші деңгей — үкімет пен облыстық, қалалық және
Үшінші деңгей — әкімшілікке кірмеген құрылымдар, олар инфрақұрылымдық
Төртінші деңгейді тікелей шағын бизнес саласының кәсіпорындары құрайды.
Бағдарламалы-мақсатты әдістерді пайдалану кезінде уақытша құрылымдар қолданылып жүрген
Осы позициялар тұрғысынан шағын және орташа бизнеске қолдау
Шағын кәсіпкерлікке қолдау көрсетудің кешенді бағдарламасын әзірлеу негізіне:
1. бағдарламаны әзірлеу мен жүзеге асырудың арнаулы механизмін
2. бағдарламаиы басқаруды барынша мүмкін ету, оның икемділігін
3. бағдарламаны басқарудың ұйымдық құрылымының жасалуы мен жұмыс
4. бағдарламалы-мақсатты басқару органдарының өкілеттіктерін экономикалық
Бағдарлама әзірлеудің бастапқы негізі — оның мақсаттарын негіздеу
Бағдарламалы-мақсатты басқару методологиясына сәйкес келесі кезең кең ауқымды
Әлеуметтік сала:
— жеке тұрғын үйлер салу, тұрғын
— құрылыс материалдарын, конструкциялар
— Жер учаскелерін коттедждік құрылыс үшін әзірлеу мен
— азық-түлік және өнеркәсіп тауарларымен сауданы, соның ішінде
— төмен бағамен тамақтануды қамтамасыз ететін кәсіпорыпдарға басым
— тікелей тұтынушыларға қызмет көрсете отырып халыққа тұрмыстың
— тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту, оны
— өнеркәсіп және құрылыс қоқысының жиналуын және кешенді
— халыққа көлікпен қызмет көрсетудің жаңа түрлері;
— дене мәдениетінің, әсіресе қалалық ықшам аудандар деңгейінде,
— әлеуметтік қамсыздандыру мүмкіндіктерін, соның ішінде мемлекеттік құралдар
— халыққа білім берудің жаңа түрлерін, тәуелсіз жоғары
— мәдени-ағарту мекемелерін коммерциялау деңгейін төмендету, мәдени бағдарламаларға
Күрделі құрылыс:
— құрылыс материалдарын, бұйымдарын және конструкцияларын жасап шығару;
— түрлі объектілерді қайта жаңарту мен жаңғырту;
— жобалау-конструкторлық, консультациялық қызметтер көрсету,
— қаланың ескі бөлігін күрделі жөндеу жөніндегі жобалау
— котедждер құрылысының жобаларын әзірлеу мен енгізу.
Халықты жұмыспен қамту:
— ірі кәсіпорындар жұмысшыларының санын қысқарту үшін жаңа
— жұмыссыздық, жұмыспен қамту проблемаларын, нақты аумақтардың әлеуметтік
— кадрларды, әсересе жұмыстан шығын қалған жастарды оқыту,
Табиғатты ұтымды пайдалану және табиғат қорғау:
— экологиялық бағдарламаларды әзірлеу мен жүзеге асыруға қатысу,
— экологиялық таза өндірістік-технологиялық жабдық, суды тазарту, сүзу
— аумақтық экологиялық кәсіпорындар мен экологиялық таза аймақтар
— табиғат қорғау шараларын жүзеге асыру, табиғат қорғау
Сыртқы экономикалық қызмет:
— сыртқы экономикалық қызметке, әсіресе аймақ пен қала
— қала проблемаларын өзара тиімді негізде шешу үшін
— бөлінген валютаны қала қажетіне пайдалану;
— жобаларға алдын-ала сараптама жасау және жаңа өндірістік
Халықтың тауарлар мен қызмет жөніндегі қажеттерін қанағаттандыру:
— түпкі тауарлар өндіру, жұмыс істеу, қызмет көрсету;
— тұтыну тауарлары мен қызмет рыногын ұлғайту, қала
— қызмет көрсетудің және халықтың әлеуметтік қажеттерін қанағаттандырудың
Кәсіпкерлерді шикізатпен және тауармен қамтамасыз ету:
— аумақаралық сауда мен аумақ ішіндегі сауданы және
— қала тапсырыстары бойынша жұмыс істейтін шағын және
— тауармен және шикізатпен қамтамасыз ету, ресурспен жабдықтау,
Инновациялық және ақпараттың қызмет:
— ақпараттық, коммерциялық, технологиялық және салааралық байланыстарды, соның
— жоғары технологиялы өнімдер, ноу-хау, патенттер саласындағы деректер
— инновациялық қамсыздандыру — несиелер, субсидиялар, бағдарламалар,
— ақпаратпен қамтамасыз ету, ақпараттық-коммерциялық орталықтар ұйымдастыру;
— өндірісті мамандандырудың, шоғырландырудың және коперациялаудың прогресті түрлерін
— жоғарғы мемлекеттік билік және басқару органдарына инновацияларды
Қорытынды.
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуда атқарылған істер, қол
Бірінші – қызмет бабы бойынша шағын және орта
Екіншісі –орталықтан қаржыландырудың және сауда айналымына ғана
Қызметкерлердің саны аз кәсіпорындардың қызмет облысы экономикасын
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті дамыту
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Бисенғазиев М.Б. Хамитов
« Кәсіпкерлік негіздері»
Райхан «Шағын кәсіпкерлік: бүгіні мен ертені» эконмикалық
Мейірбеков Б.К. Шағын кәсіпкерлік пен қолдау жолдары мен
Бердалиев. Қазақстанның экономикалық басқару негіздері.
Қазақстанда шағын бизнес « статистикалық шолу» 2000-2002 жыл
Бексейіт. Кіші кәсіпкер күңгейімен көленкесі. « Қаржы –Қаражат»
Дүйсенбек Ә. «Үлкен шаруа шағын істең басталады» Егемен
Аманұлы Қ. « Шағын кәсіп және ұлттық мүдде
Жесенбай Қ.
Шағын бизнес өркендесе жұмыссыздық азаяды
Ана-тілі 2003 жыл 4 қыркүйек.
- 2 -