МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . .
1 – тарау. Модернизация процестерін зерттеудің
негіздері.
Саяси модернизация теориялары мен типтері
Саяси дамудың негізгі шарттары мен
2 – тарау. Қазақстан Республикасындағы саяси модернизацияның
ерекшеліктері.
2.1. Қазақстан Республикасындағы жаңа саяси
әлеуметтік – экономикалық негіздері . .
2.2. Қазақстанда саяси жүйені модернизациялау
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Қазіргі кезеңдегі
«Модернизация» ұғымы Батыс әлеуметтануында
Жалпы саяси ғылымдарда саяси модернизация
Алғашында модернизция өзінің табиғаты
Модернизация технологиялық, экономикалық, саяси,
Демократияландырудың саясатына өту бастамасы
Сондай – ақ, Қазақстанда да
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Саяси
Саяси модернизация процесі екніші
Ал Қазақстандағы модернизацияның даму
Сонымен қатар біршама азшылық
Майлыбаевтің монографиялары мен мақалаларын
Сол сияқты мен де,
Зерттеу жұмысының мақсаты мен
Зерттеу жұмысының мақсаты – зерттеу
Осыдан келіп зерттеу жұмысының
─ Модернизация ұғымының пайда болуын
─ Саяси модернизация процесінің ерекшеліктері
─ Модернизация теориялары мен типтерін
─ Қазақстанда мемлекеттік биліктің және
─ Саяси модернизацияның дамуы процесінің
Ғылыми жаңалығы. Зерттеу жұмысының
─ Модернизациялық процестер көптеген елдерде
─ Модернизация теориясы қоғамдық қайта
─ Саяси даму әлеуметтік өзгерістердің
─ Қазақстанда саяси құрылымдарды жасауда
Зерттеудің объектісі. Бұл зерттеу жұмыссының
Жұмыстың құрылымы. Зерттеу жұмысы
1 – тарау. МОДЕРНИЗАЦИЯ ПРОЦЕСТЕРІН ЗЕРТТЕУДІҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
Саяси модернизация теориялары мен типтері.
Саяси модернизация қазіргі саяси
Бірақ, батыстық саясаттануда саяси
Саяси модернизацияға ықпал ететін
● географиялық фактор;
● геосаяси жағдай, тұрғындардың тығыздығы,
● ресурстар көлемі, құрылысты жұмылдыруға
● өтпелі кезеңінің құрылымдық және
● тарихи, мәдени дәстүрлер. Дәстүрлі
● потенциал және ұлттық элитаның
Саяси модернизация теориясында осы
Белгілі социолог Р.Дарендорф демократияға
Латын Америкасындағы сайлау арқылы
Орыс ғалымы А.Демидов пікірі
● қоғамның және оның технологиялық
● экологиялық қоғамның қалыптсауы;
● демократияландыру тұрғындардың қоғамдық істерді
● әлеуметтік сала параметрлерінің радикалды
● билікті алуына барынша мүмкіндіктердің
● адам бостандығының кеңеюі, таңдау
Саясаттану ғылымында модернизацияның бірнеше
Саяси модернизация теориалырында саяси
Консервативтік бағытты жақтаушылар бірінші
Либералдық бағыттың өкілдері – теңдікке
Посттоталитарлық кеңістікте демократиялау процесі
Модернизация теориясының дамуы үш
Модернизациялаудың бірінші кезеңі. «50 –
Модернизация дәстүрлі қоғамнан қазіргі
Әлде қайда дамыған АҚШ –
Сонымен, модернизация теориясының бірінші
Осы ерекшеліктердің көмегі мен
Бұл ерекшеліктер зерттеушілерді саяси
─ Батыстық үлгімен дамушы
─ Құндылық жүйесінің (жеке құндылықтардың
Саяси модернизация теориясының өкілдері
60 – шы жылдардағы саяси
Біріншіден, негізінен дамушы елдердің
Екіншіден, «артта қалу теориясының» аумағында
Модернизациялаудың екінші кезеңі. Модернизация теориясының
Осы кезеңнің модернизация теориясының
«Консервативті» бағыттың өкілдері (С.Хантингтон,
С.Хантингтон өзінің «Өзгеруші қоғамдары
«Либералды» бағытты жақтаушылар (Р.Даль, Г.Алмонд,
─ қатардағы азаматтардың қатысуынан элиталардың
─ негізгі бұқаралық тұрғындардың төменгі
─ элиталардың жарысында тұрғындардың саяси
─ элиталардың жарысын және тұрғындардың
Модернизациялаудың үшінші кезеңі. Модернизация теориясының
Модерниазция теориясының екніші кезеңінің
Модернизация теориясының үшінші кезеңіндегі
80 – ші жылдардың екінші
Бұл концепцияда қоғамдық әмбебаптық
Бұл концепцияда «контрмодернизация» және
Қолданылатын модернизация механизмдеріне байланысты
● «органикалық» немесе «біріншілік», Ұлыбритания,
● «бейорганикалық» немес «екіншілік» «бейнелі»,
Бұл типологияның кейбір типтерді
● Эндогенді, яғни жеке өзінің
● Эндогенді – экзогенді, жеке өзінің
● экзогенді модернизация (еліктеушілік, еліктеу
Қоғамдағы «қуып жетуші» жаңартудың
Модернизациялаудың екі типі бар.
Екіншісі, модернизацияның сызықтық теориясы, мұнда
Саяси дамудың негізгі шарттары
Қазіргі саясаттану ғылымында
● экономикалық дамудың алғышарттары;
● өндірістік қоғамға тән саясат;
● саяси модернизациялау;
● ұлттық мемлекетті басқару;
● әкімшілік және құқықтық даму;
● жаппай жұмылдыру және қатысу;
● демократиялық қоғамды құру;
● өзгерістер сабақтастығы мен тұрақтылығы;
● әлеуметтік өзгерістердің көп жақты
Саяси ілімдер тарихында саяси
Бірақ саяси процестер аяқталмаған
Саясаттанушы ғалымдар саяси даму саяси
Сонымен, саяси даму дегеніміз саяси
Саяси дамудың мақсаты – қандай
Саяси дамудың эволюциялық жолы үшін
● Тұрғындардың шешім қабылдау мүмкіндігін
● Билік үшін күресте әділ
● Шиеленісті шешудің тиімді механизмін
● Саяси жетекшілердің біліктілігі, хабардарлығы, қарсыласымен
Саяси жүйедегі даму процесі:
─ Талаптар мен қолдауды артикуляциялау,
─ Кері байланыс қоғамдағы
К.Дойч саяси жүйе өз мақсатына
─ Жүйенің ақпарттармен жүктелуі;
─ Саяси жүйе реакциясының
─ Саяси жүйенің жаңа фактілерге
─ Мақсатты нақты белгілеу.
Демек, саяси жүйе қызметінің
Қазіргі заманғы саяси жүеге
Тоталитризмнен демократияға өту легитимділік
Легитимділік дағдарысы сөзсіз, ол
Легитимділік саяси тәртіп тиімділігіне тәуелді.
Легитимділік дағдарысын шешудің үш
─ Легитимділікті нақты тиімділіктер арқылы
─ Өз жағына консервативтік элементтерді
─ Саяси билік өкілдері
Ұқсастықтар дағдарысы. Соңғы он
Осы тұрғыда қоғамдық даму
Екіншіден, өтудің өзіндік мәселесін –
Өтпелі қоғам мыналарға қол
● индустрализацияланудың белгілі бір
● тұрақты экономикалық даму мен
● қоғамдық прогресс үшін ғылыми –
● тұрғындар өмірінің жоғарғы деңгейі
● жоғары мобилді тұрғындардың кәсіби
● әлеуметтік стратефикация жүйесіндегі орта
Мәселен, осы тұста Ресейлік
Біріншіден, Ресейдегі саяси модернизация
Екіншіден, модернизацияның бұл типі
Үшіншіден, В.И.Пантиннің пікірінше Ресей
Төртіншіден, көптеген зерттеулердің, әсіресе,
Бесіншіден, Ресейлік модернизация өзінің
Ресейлік модернизацияның сараптамасының нәтижесінен
С.Хантингтон өзінің «Өзгеруші қоғамдағы
«Либералды» бағытты жақтаушылар (Р.Даль, Г.Алмонд,
Олар тұрғындардың саяси билікке
─ Қатардағы азаматтардың қатысуынан элиталардың
─ Негізгі бұқаралық тұрғындардың
─ Элиталардың жарысында тұрғындардың саяси қатысуының
─ Элиталардың жарысын және
Саяси жүйенің модернизациялық қабілеттілігі белгілі
Саяси жүенің өмір сүруге қабілеттілігін,
2 – тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЯСИ
МОДЕРНИЗАЦИЯНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
2.1. Қазақстан Республикасындағы жаңа саяси
әлеуметтік – экономикалық негіздері
Қазақстан тәуелсіздікке ие болған
Енді 20 – 25 жылдардан
Осыдан он жыл бұрын
Осы заманғы қыр көрсетулер
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік –
Осы тұрғыда әлемдік рейтинг
Біріншіден, өркенді де өршіл
Екіншіден, аға ұрпақты, ана
Үшіншіден, еркін, ашық әрі
Төртіншіден, дәйекті түрде саяси
Бесіншіден, барлық діндердің тең
Алтыншыдан, қазақ халқының сан
Жетіншіден, елімізді халықаралық қоғамдастықтың
Қазақстан бүгін әлемнің ең
Сондықтан да осы тұрғыда мынадай
─ мемлекеттілікті нығайтуға, Қазақстанды осы
─ елдегі және өңірдегі бекем
─ өңірлік және халықаралық ынтымақтастықты
─ жаһандану талаптарына сәйкес экономиканы
─ білім беруді, кәсіптік даярлық
─ азаматтық қоғамды дәйекті дамыта
─ қазақ халқының моральдық және
─ діни негіздегі жатсынбаушылық пен
─ сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресу;
─ лаңкестікке, есірткі саудасына, кез
Экономикалық және әлеуметтік жедел
Қазақстан «Әуелі экономика, содан
Бұл бағдарламалар мемлекеттік, саяси және
Саяси реформалардың жалпы ұлттық
Қоғамдық тұрақтылық, заңның үстемдігі,
Бұл жолда біз бірнеше
Бірінші кезеңде – 1991 жылдан 1995
Екінші кезеңде – 1995 жылдан 2000
Ел Конституциясы терең экономикалық қана
Президенттік республика моделін таңдап
Үшінші кезең – 2001 жылдан 2006
Бастысы, жалпыұлттық саяси реформалар
Жан – жақты қоғамдық пікір –
● атқарушы биліктің тиімділігі,
● сайлау заңнамасын жетілдіру;
● парламенттің жауапкершілігін кеңейту;
● әлемдік озық стандарттарға сәйкес
● саяси партиялардың елдің саяси өміріне
● ҮЕҰ - ның қоғамдық
● азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын кепілдендіру[28].
Қазақстанда жаңа құрылымдар жасауда Елбасының
Көптен бері қоғамдағы әртүрлі
Бірақ біздің «демократиялық реформа»
Тәуелсіздігімізге он бес жылдан асқан
2.2. Қазақстанда саяси жүйені модернизациялау
Батыста демократия проблемасы, оның жеке тұлғаға деген қатынасы
Империяның уысынан шыққан бізге демократия әуелі ап –
Қалай десек те, демократия принциптері темірқазық болған ашық
Осыны қолға аламыз деп демократияландыру және азаматтық қоғам
Мемлекеттік комиссияның алты ашық отырыс болып, оның үшеуі
Елбасы Қазақстан Республикасында демократиялық реформалар бағдарламасын әзірлеу және
Саяси реформалар бағдарламасы – бұл уақыт сыны, Қазақстан
Сонымен қатар халықаралық тәжірибені електен өткізе отырып, өзіміздің
Саяси реформа жасауда біз бөтеннің тәжірибесін көшіруге ұмтылғанымыз
Бұдан әрі қарай Мемлекет басшысы комиссияның саяси қорытындысы
Елбасы Н.Ә.Назарбаев қазірдің өзінде елдің саяси жүйесінде нақты
Мемлекет басшысы ел Конституциясына өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар
Сөйтіп, Қазақстанда демократиялық және саяси жаңарудың жаңа кезеңі
Бүгінде осы заманғы, саны жағынан жинақты, жақсы жарақтандырылған
Сондай – ақ Ішкі әскерлер, осы заманғы шекара
Маңызды нәтижелердің бірі мынадай, біз өз айналамызда достас
Қазақстанның бүгінгі жоғары халақаралық беделі – бұл ішкі
Нәтижесінде тәуелсіздік жылдары азаматтық қоғам инститтуттарын – саяси
Жаһандастыру дәуірінде БҰҰ – ң қызметін жетілдіру тұрғысында
Қорытынды
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні демекші, Қазақстан қоғамын
Қазақстан дамыған елу елдің қатарына кіру туралы ниетін
Бүгінде ХХI ғасырдың – буырқанған өзгерістер ғасырының, біз
Бұл бізге не үшін қажет? Менің ойымша, біздің
Біз мұның іргетасын тұрғымызғын келетінін, таңдап алған мақсатымызға
Өзіміздің басты мақсатымызды дұрыс айқындап, страиегияларымызға таңдау жасап,
Көп елдің күткені де осы еді. Достың да
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Нысанбаев Ә. Политология.- Алматы, - 1999 .- 367
Расилов Б.Ж. Саяси жүйе теориясы және Қазақстан мемлекеттігінің
Жамбылов Д. Саясаттану негіздері.- Алматы.-1997.- 281 б
Осында. – 283 б
Тәжітаева Р.С. Саясаттану.- Шымкент.-2003. – 125 – 129
Бижанов А. Республика Казахстан: демократическая модернизация общества переходного
Байдельдинов Л. Теориялық саясаттану.- Алматы.- 2005.- 58 -59
Қасымбеков М. Институт президенство как инструмент политической модернизации.-
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан -2030.- Алматы.- 1997.- 4- 9
Тасмағанбетов И.Социальная политика политическая трансформация.- Алматы.- 1997. –
Осында. – 55 б
Қожанов А. Проблема «адаптированной» модернизации и реформированные экономического
Матузов Н.И., Малько А.В. Политология.- Москва.- 1999. –
Нысанбаев Ә. Политология.- Алматы, - 1999 .- 267
Қасымбеков М. Институт президенство как инструмент политической модернизации.-
Жуков В., Краснову Б. Общая и прикладная политология.-
Ильин М.В. Идеальная модель политической модернизации и переделы
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан -2030.- Алматы.- 1997.- 15 -
Джунусова Ж.Х. Республика Казахстан: Президент. Институты демократии.- Алматы.
Осында. – 41 -43 б
Машанов М. Избирательная система Республики Казахстан.// Саясат.-1995. №4.-13-
Казахстанская политическая энциклопедия.- Алматы. – 1998. – 55
Джунусова Ж.Х. Республика Казахстан: Президент. Институты демократии.- Алматы.
Қожанов А. Проблема «адаптированной» модернизации и реформированные экономического
Бижанов А. Республика Казахстан: демократическая модернизация общества переходного
Дьяченко С., Кармазин Л.И.Республика Казахстан: особенности политической модернизации.-
Қуантайұлы Н. Саяси модернизация// Алматы ақшамы.- 2006.- №5.-
Назарбаев Н.Ә. Сындарлы он жыл.-Алматы.- 2003.- 32 -34
Осында.- 125- 128 б
Конститиуция РК. – Алматы.- 1995.
Пугачев М. Основы политологии.- Москва.- 1995.- 72 -74
Модернизация: мировой опыт и совпеменный Казахстан.- Алматы. –
Казахстан на пути к устойчивому развитию.- Алматы.- 1996.-59
Назарбаев Н.Ә. Тәуелсіздік белестері.- Алматы.- 2003.- 125 б
Назарбаев Н.Ә. Ғасырлар тоғысында. – Алматы.- 1996.- 64
Бижанов А. Республика Казахстан: демократическая модернизация общества переходного
ҚР- ы Президентінің 2007 жылғы Жолдауы.// Егемен Қазақстан.-2007.-
Осында.- 6 – 9 б
Сапарбаева А. Қазақстанды демократияландырудың жаңа кезеңі – еркін
ҚР- ы Президентінің 2007 жылғы Жолдауы.// Егемен Қазақстан.-2007.-
Модернизация: мировой опыт и совпеменный Казахстан.- Алматы. –