Мазмұны
Кіріспе.............................................................................................................3-5
I Бөлім. Міндеттемелік құқықтың ұғымы
1.1 Міндеттемелік құқық туралы жалпы түсінік........................................6
1.2 Міндеттеменің ұғымы.............................................................................7-15
II Бөлім. Міндеттемелерді орындау
2.1 Міндеттемелерді орындау және оның субъектілері.............................16-19
2.2 Міндеттеменің орындалуын камтамасыз ету........................................20-27
III Бөлім. Міндеттеменің бұзылғандығы үшін жауаптылық.....................28-30
IV Бөлім. Міндеттемені тоқтату және міндеттеменің тоқтатылуының
жекелеген әдістері....................................................................................31-35
Қорытынды.....................................................................................................36-37
Қолданылған әдебиеттер...............................................................................38
Кіріспе
Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігіне ие болғаннан кейін дербес
Жарық дүние есігін аша салысымен-ақ адам баласы белгілі-бір
Осыған байланысты менің курстық жұмысымның мақсаты: міндеттеменің ұғымы
Сондықтан да менің курстық жұмысымның өзекті мәселесі, яғни
Бұл курстық жұмыста міндеттемелік қатынасты реттейтін азаматтық құқықтық
Өзге де құқықтық қатынастар тәрізді міндеттеменің пайда болу
Азаматтық кодекстің 7-бабы әртүрлі құқықтық қатынастардың мүмкін болу
Міндеттемелік құқық азаматтық-құқықтық нормалардың белгілі бір бөлігін құрайды.
Осы курстық жұмысымның құрылымы бірінші кіріспе, екінші төрт
I Бөлім. Міндеттемелік құқықтың ұғымы.
Міндеттемелік құқық туралы жалпы түсінік.
Міндеттемелік қатынасты реттейтін, азаматтық құқықтық қосалқы саласы болып
Азаматтық кодексте міндеттемелік құқық екі бөлімге бөлінген:
а) Міндеттемелік құқық ( екі бөлімшеден: “Міндеттеме
ә) “Міндеттемелердің жекелеген түрлері”.
Сонымен міндеттемелік құқықтық қосалқы саласы азаматтық-құқықтық нормалардың белгілі
Міндеттемелік құқықтың көптеген қатынастары Азаматтық кодекске кірмей қалған
1.2 Міндеттеменің ұғымы.
Міндеттеме ұғымының түбегейлі тұжырымдалған заңды негізі не? Біз
“Міндеттемеге сәйкес бір адам ( борышқор ) басқа
Заңгерлер: талап етуді “ Міндеттемелік құқық” деп атайды.
Бұл –“ екі жақты құқықтық қатынас ақыр аяғына
Ал, енді, міндеттеменің субъектілері кімдер? Бұл туралы Азаматтық
Азаматтық кодекстің 269-бабына сәйкес, несие беруші немесе борышқор
Мұндай жағдайда, Азаматтық кодекстің 286-288-баптарында көрсетілгендей, үлесті ,
Бұл секілді міндеттемелермен, негізінен алғанда, бірнеше жеке
Егер міндеттемеде бірнеше тұлға борышқор ретінде көрсетілген болса,
Үлестік міндеттеме борышқордың әрқайсысы тек өзі үшін жауап
Несие берушілердің әрқайсысы, Азаматтық кодекстің 287-бабына сәйкес, борышқорлардан
Ортақтасқан міндеттеменің үш түрі болады:
1) бір несие беруші мен бірнеше борышқорлар қатысқаны-
2) бір борышқор мен бірнеше несие берушілер қатысқаны-
3) бірнеше несие берушілер мен бірнеше борышқорлар қатысқаны-аралас
Егер шарттарда бұлар көзделмесе немесе заң құжаттарында нақтылы
Кәсіпкерлік қызметпен байланысты міндеттеме бойынша бірнеше борышқордың міндеттері,
Несие беруші ортақтасқан міндетті барлық борышқорлардан да, жеке-жеке
Ортақтасқан борышқорлар міндеттеме толық орындалғанға дейін міндетті болып
Борышқорлардың бірінің ортақтас міндетті толық орындалуы қалғандарын несие
Талаптар ортақ болған жағдайда ортақтас несие берушілірдің кез
Ортақтас несие берішілердің біреуіне міндеттемені толық орындау борышқорды
Ортақтасқан міндет болған ретте борышқордың несие берушінің талаптарына
Талаптар ортақ болған жағдайда борышқордың ортақтас несие берушіліердің
Азаматтық кодекстің 288-бабынасәйкес негізгі борышқор несие берушінің міндеттемені
Сонымен субсидиялық міндеттеме дегенді түсіндіре кетелік, яғни борышқор
Міндеттеме жүзеге асуы кезінде оның субъектілерінің құрамында өзгерістер
Заң міндеттемедегі тұлғаны ауыстыруға жеке құқық қабылдаушылық жағдайында
Несие берушіге талап етуді басқа адамға беруіне жол
Несие беруші құқықтарының басқа адамға ауысуы үшін, егер
Дейтұрғанмен талап етуді беру шарты жасалғанда бұл еске
Егер зан құжаттарында немесе шартта өзгеше көзделмесе, бастапқы
Талап етуді басқа адамға берген несие беруші оған
Борышқор міндеттеме жөніндегі құқықтардың жаңа несие берушінің талаптарына
Азаматтық кодекстің 344-бабына сәйкес, міндеттеме жөніндегі несие берушінің
1) несие берушінің құқықтарындағы әмбебап құқықты мирасқорлық
2) заң құжаттарында мұндай ауысу мүмкіндігі көзделсе,
3) міндеттемені оның кепіл болушысы, тапсырушысы немесе осы
4) сақтандырушы сақтандыратын жағдайдың басталуына жауапты борышқорда несие
5) заң құжаттарында көзделген өзге жағдайларда басқа адамға
Борышының ауысуы дегенді былай түсінген жөн- несие
Оның үстіне бұрынғы борышқордың міндеті жаңасына айна-қатесіз ауысуы
Ақшаны аудару жөніндегі мәміленің нысаны сәйкес келуге тиіс
Міндеттемелік құқық қатынастарында регерестік (шегерме) міндеттеме ерекше орын
Азаматтық кодекстің 289-бабына сәйкес, үшінші адамның әрекеттері салдарынан
Борышқордың орындағанын қабылдаған ортақтас несие беруші басқа несие
Азаматтық кодекстің 268-бабынка сәйкес міндеттеменің объектілері мүлік беру,
Міндеттеменің пәні ретінде әрекет заңдық мүддені білдіреді
Міндеттеменің мазмұнын оған қатысушы-несие беруші мен борышқордың субъективтік
Сонымен міндеттеменің мазмұны қатысушылардың құқығы арқылы, сондай-ақ міндеті
Кейде міндеттемелік құқыққа мүлікті емес сипаттағы әрекеттер де
Міндеттемелер айқындалған, факультативтік және баламалық мазмұнымен ерекшеленеді. Айқындалған
Факультативтік мазмұндағы міндеттемеде борышқордың белгілі бір әрекеттерді жасау
Балама мазмұндағы міндеттемеде борышқордың екі немесе одан да
II Бөлім. Міндеттемелерді орындау.
2.1 Міндеттемелерді орындау және оның субъектілері.
Міндеттемелерді орындау дегеніміз борышқордың алған міндеттемесіне сай белгілі
Міндеттемені орындаудың алдына қоятын мақсаты болады. Міндеттемені орындау
Міндеттемені орындаудың құқықтық тәртібі Азаматтық кодекстің 272-291- баптарында,
Міндеттемелерді орындау Азаматтық кодексте бекітілген принциптерге сәйкес жүзеге
Міндеттемені тиісті дәрежеде орындауды сипаттайтын талаптар мен шарттар
Міндеттемені борышқор тап-тұйнақтай етіп орындауы үшін несие беруші
Жоғарыда аталған шаралардың біреуі орындалмаса, онда міндеттемені тиісті
Міндеттеменің нақты түрінде дәл принципі борышқордың міндеттемені сол
Міндеттемені нақты түрінде дәл орындау принципі көбінесе несие
Осы принципке сәйкес борышқор тап осындай әрекеттерге баруы
Міндеттемені нақты орындау принципі Азаматтық кодекстің 354-бабында бекітілген.
Екіншіден, міндеттемені орындамаған жағдайда залалды өтеу және оны
Мерзімі өтіп кеткендіктен өзі үшін енді керегі болмай
Нақты түрінде дәл орындау принципі Азаматтық кодекстің кейбір
Міндеттемені тиісті дәрежеде орындау нақты түрінде дәл орындаудың
Жалпы ереже бойынша міндеттемені борышқор орындауы тиіс. Сонымен
Егер міндеттемені орындау борышқордың тікелей өзінен ғана талап
Шарттан туындайтын міндеттемені орындау үшінші жаққа, егер арнайы
Заңда көрсетілген ретте үшінші жақ, Азаматтық кодекстің 339-347-баптарына
Мұндай құқық несие берушнің борышқор мүлкінен ақы өндіріп
Міндеттемеде оның әр тарабы-несие беруші немесе борышқор ретінде
2.2 Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету.
Азаматық құқықтың нормаларын сақтайтын қатысушылар көп жағдайда міндеттемені
Міндеттемені қамтамасыз ету оны орындатуға бағытталатын, жалпыға бірдей
Қамтамасыз ету әдістерін өздерінің сипаттарына қарай төрт тоқа
Міндеттемені орындауды қамтамасыз ету әдістері негізгі міндеттеме түрінде
Борышқор міндеттемесін орындамаған немесе тиісінше орындамаған ретте, атап
Айып төлеу-кәсіпкерлік салада пайда болған міндеттемені орындауды қамтамасыз
Айыппұл тек қана ақша сомасында немесе соманың белгілі
Қосымша міндеттеменің пайда болу негізінде айып төлеуді заңды
Шартты айып төлеу әржақтың келісімімен айқындалады. Бұл орайда
Міндеттеменің тиісінше орындалмауынан келген залалдық көлеміне байланысты есепті,
Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында айып төлеудің аталған
Кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемеге сәйкес несие беруші (кепіл
Кепіл құқығы заң немесе шарт арқылы туындайтын міндеттемеге
Кепіл бойынша қатынастарда әр жақ кепіл беруші және
Кепіл ұстаушы дегеніміз негізгі міндеттеме бойынша несие беруші,
Кепілдің екі түрі болады:
а) ипотека;
ә) кепілзат;
Ипотека-кепілге салынған мүлік кепіл салушының немесе үшінші бір
Ипотека туралы шартты жасаған кепіл беруші кепіл ұстаушыны
Ипотека туралы шарт нотариалды куәләндырылуы керек. Ол қозғалмайтын
Кепілге салынған мүлікті кепіл ұстаушының иелігіне беруі кепілзат
Кепілге салынған мүлікті күту мен сақтау кепілге қатысты
Сондай-ақ бұл тарап: кепілге салынған мүлікті сақтауды қамтамасыз
Кепілдің мәні, яғни нәрсені кепіл берушіге берілетін мүліктік
Кепіл негізгі міндеттеме немесе кепіл құқығы тоқтатылғанда,кепілге салынған
Міндеттемені орындауды қамтамасыз етудің жаңа әдісі-борышқордың мүлкін алып
Қазақстандық азаматтық заңдарда борышқордың мүлкін алып (ұстап) қалуға
Борышқордың мүлкін алып қалу бір жақты әрекет, ол
Кейбір ғалымдардың пікірінше, борышқордың мүлкін алып (ұстап) қалу
1) қорғану әдісі бұзушылыққа сай болуы керек;
2) қорғану әдісі оны қажетті қолдануда әрекет шегінен
Кепіл болушылық бойынша кепіл болушы басқа жақтың (борышқордың)
Кепіл болушылық арқылы міндеттеме қамтамасыз етіледі. Бұл кепіл
Кепіл болушылық кезінде борышқордың несие берушісі мен оның
Кепіл болушылық шарттары жазбаша нысанда жасалуы тиіс, егер
Кепіл болушы мүлікке ие болуға тәуекел ете алатын
Негізгі міндеттемені орындау мерзімі көрсетілген немесе белгілеуге болмайтын,
Кепілдік бойынша кепілдік беруші, заң актілерінде көзделмеген жағдайларда
Кепілдік дегеніміз негізгі міндеттеме бойынша борышқор болып табылмайтын
Кепілдік беруші несие беруші алдында негізгі міндеттеменің тиісінше
Кепілдік шартының тоқтатылуы кепіл болушының құқығы тоқтатылатындай тәртіпте
Уағдаласушы тараптардың біреуінің шарт бойынша өзінен алынатын төлемнің
Кепілпұл туралы келісім оның негізгі міндеттемесінің сомасы мен
Кепілпұл заңға сәйкес, біріншіден, төлем міндетін атқарады, өйткені,
III Бөлім. Міндеттеменің бұзылғандығы үшін жауаптылық.
Жауапкершілік барлық құқық қатынастарына тән нәрсе. Азаматтық-құқықтық қатынастардың
Жауапкершілікке тарту, азаматтық құқық бұзушылық жағдайында құқықтық нормаларға
Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің өзіне тән қасиетері:
а) борышқордың міндеттемені бұзғанынан туындаған мүліктік шығындарды несие
ә) борышқордың міндеттемені тиісті дәрежеде орындауын қадағалау;
б) борышқорды міндеттемесін орындамағаны немесе тиісті дәрежеде орындамағаны
в) белгілі бір дәрежеде несие берушінің міндеттемеге қатысуына
г) борышқордың тәртіпсіздік фактілерін басқа тұлғалардың көзінше айғақтау
Ықпалы әртүрлі деңгейде бола тұрса да, міндеттемелердің бәріне
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік- Азаматтық құқықтың Жалпы бөлімінің институты болып
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік түсінігі-заң ғылымында даулы мәселе. Кейбір авторлар
Мұндай жауапкершілікке көзқарас міндеттеме жүйесіндегі жауапкершілікке міндеттеменің тиісінше
Заң жүзіндегі жауапкершілік әрқашанда мінез-құлыққа нақтылы баға береді,
Жауапкершілік дегенді мемлекеттік немесе қоғамдық мәжбүрлеу шарасын қолдану
IV Бөлім. Міндеттемені тоқтату және міндеттеменің тоқтатылуының жекелеген
Міндеттеме өзінің құрамына кіретін құқықтар мен міндеттер толық
Міндеттемені тоқтату азаматтық кодексте, басқа да заңдар мен
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде мейлінше жиі кездесетін міндеттемелердің
Міндеттеменің тоқтатылуының барлық негіздерін мынадай екі топқа бөлуге
1) өзінің қатысушылары еркімен тоқтатылатын міндеттеме (мысалы, жаңарту,
2) өзінің қатысушыларының еркінен тыс тоқтатылатын міндеттеме
Міндеттемені тоқтатылуы тиісті дәрежеде рәсімделуі керек, олар жалпы
Міндеттеменің тоқтатылуы оған қатысушылар арасындағы құқықтық байланыстардың күшін
Міндеттемені тоқтатудың мейлінше тиімді түрі - оны орындау.
Міндеттеме тиісінше орындалмаса да тоқтатылмайды, қайта қосымша міндеттер
Тараптардың келісімі бойынша міндеттеме орындалудың орнына бас тарту
Міндеттеме мерзімі жеткен, не мерзімі көрсетілмеген немесе мерзімі
Есепке жатқызуға бір талаптың өтініші жеткілікті.
Мысалы, құрылыс фирмасы сауда фирмасынан материалдар сатып алғанда
Есепке жатқызуды қолдану үшін бір мезгілде мынадай шарттар
1) есепке жатқызу жөніндегі жасалған талаптар қарсы талаптар
2) қарсы талаптар бір текті болуы қажет. Міндеттеменің
3) талаптар есепке жатқызу көрсетілген мерзімі келгенге немесе
Есепке жатқызу үшін бір жақтың еркі болса жетіп
Мына талаптарды: 1) егер тараптардың бірінің өтініші бойынша
Есепке жатқызудың жағдайы талапты орындау кезінде орын алады.
Жаңғырту-міндеттемені тоқтату әдісі ретінде бастапқы жаңа міндеттемені ауыстыру
Жаңғыртылу қолданылып жүрген және қолданылатын міндеттемеге ғана қатысты
Жанғыртылуда міндеттеменің мазмұнын өзгертуінен айыра білу керек, талаптан
Азаматтың өміріне немесе денсаулығына келтірілген зиянды өтеу жөніндегі
Жанғыртылумен бірге тоқтатылатын қосымша міндеттемеге кепілді, кепіл болушылықты,
Залалды қалпына келтіру құқығы тоқтатуға жатпайды, өйткені, залалды
Азаматтық кодекс міндеттемені тоқтатудың басқа да негіздерін қарастырады.
Несие беруші борышқорды мойнына алған міндеттерінен босатқанда, егер
Азаматтық кодекстің 374-бабында орындауға мүмкіндік болмаған міндеттеменің тоқтатылатыны
Міндеттемені орындаудың мүмкін еместігі жақтың бірінің кінәсінен болса,
Міндеттеме мемлекеттік органның актісі негізінде (Азаматтық кодекстің 375-бабы),
Қорытынды.
Қазақстан заңгерлік білім беру жүйесінің, азаматтық ғылымының дамуы
Міндеттемелік ұғымның түбегейлі тұжырымдалған заңда негізі не? Біз
Бір тараптың талап ету құқығы және екінші тараптың
Қазақстан Республикасы аумағында міндеттемелер бойынша есеп айырысуды жүзеге
Егер міндеттемеде ол орындалатын күн немесе орындалуға
Өзара міндеттердің орындалуының өзіндік ерекшеліктері бар. Егер заңдардан,
Осы курстық жұмысты жазуда болған қиындықтарға қарамастан міндеттеменің
Қолданылған әдебиеттер.
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995 ж. 30 тамыз.
2.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі: Жалпы бөлім 27 желтоқсан
3.Қазақстан Республикасының Заңы. “Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексін күшіне
4.Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексін күшіне енгізу туралы. Қазақстан
5.Басин.Ю.Г. Ответственность за нарушение обязательств. Алматы: Әділет-Пресс, 1997.-3
6.Витрянский.В.В., Суханов.Е.А. Ответственность за нарушение гражданско правового обязательства.-Алматы:
7.Дернбург.Г. Пандекты. Обязательственное право.М., 1990, 18-бет.
8.Комментарий: Гражданский кодекс Республики Казахстан (общая часть).Отв. ред.Сулейменов
9.Тулеугалиев Г.И., Мауленов К.С. Гражданское право Республики Казахстан.
10.Төлеугалиев.Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы: Жоғары оқу орындарына
6