ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1 ӨНДІРІСТІК МОНИТОРИНГ НЫСАНДАРЫНЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ 4
1.1 Қоныс пен Бектас кен орындары туралы жалпы мәліметтер
1.2 Қоныс пен Бектас кен орындарының техникалық сипаттамасы 6
1.3 Объектілердің технологиялық сызбасы мен күйі 7
1.4 Қалдықтар көздері 9
2 ӨНДІРІСТІК МОНИТОРИНГ МІНДЕТІ 13
2.1 Өндірістік мониторинг анықтамасы 13
2.2 Қоршаған ортаның өндірістік мониторингінің негізгі міндеті 15
2.3 Өндірістік мониторинг процедурасы 16
3 ҚОНЫС ЖӘНЕ БЕКТАС КЕН ОРНЫНДА ӨНДІРІСТІК МОНИТОРИНГТІ ЖҮРГІЗУ
3.1 Байқау жүйесі 17
3.2 Атмосфералық ауаның ластану мониторингі 17
3.3 Ауыз су, жер асты және ақаба сулардың мониторингі
3.4 Топырақ, өсімдік және жануарлардың үлгілі түрлерін бақылау 18
3.5 Радиациялық фон мониторингі 18
4 ҚОНЫС ПЕН БЕКТАС КЕН ОРЫНДАРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК МОНИТОРИНГ НӘТИЖЕЛЕРІ
4.1 Далалық жұмыстар 19
4.2 Зерттеу материалдары мен әдістері 21
4.3 Атмосфералық ауаның ластану мониторингі 25
5 ҚОНЫС ЖӘНЕ БЕКТАС КЕН ОРЫНДАРЫНЫҢ АУА АЛАБЫН СЫНАМАЛАУ
5.1 Қоныс және Бектас кен орындарының ауа алабын сынамалау
5.2 Қоныс және Бектас кен орындарының ауа алабын сынамалау
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 34
РЕФЕРАТ 35
КІРІСПЕ
Жұмыс тақырыбы - "Қоныс және Бектас кен орнындағы қоршаған
Тақырып өзектілігі: соңғы жылдары Қазақстанның оңтүстік және батыс аймақтарында
Жұмыстың мақсаты: Қоныс және Бектас кен орнында жүргізілген өндірістік
Жұмыста қойылған негізгі мақсатты орындау үшін келесі міндеттерді толығымен
ЖШС "Экотера" жүргізген мониторингті зерттеулер мәліметтері негізінде зерттелетін аудандағы
кен орны аумағында санитарлық-токсикологиялық жағдайды бағалау.
Зерттеудің негізгі мақсаты:
1) Бақылау:
байқаудың жылжымалы посттарында мұнай бензиндерімен және өлшенген бөлшектермен (күйе,
басым және экологиялық мәні бар өсімдік қоғамдастығының күйін, ауыр
сирек және жоғалатын жануарлардың мекендеу жағдайы мен күйін;
2) "КуатАмлонМунай" БМ шаруашылық әрекетінің келісімді аумағының табиғи кешендерге
1 Өндірістік мониторинг нысандарының қысқаша сипаттамасы
1.1 Қоныс пен Бектас кен орындары туралы жалпы мәліметтер
Қоныс пен Бектас кен орындары Қызылорда облысының солтүстік бөлігінде
Орографиялық жағынан аудан әлсіз төбешікті дала болып келеді. Аумақтың
Климаты. Аудан климаты шұғыл континенттік, ауа температурасының маусымдық және
Геология мен геоморфологиясы. Қоныс пен Бектас лицензиялы кен орны
Үстірт беті плиоцен жынысының кешенімен құрылған құрылымдық-денудациялық жазық болып
Су көздері. Беттік сулар аумақта кездеспейді. Тек күндізгі беттік
жоғарғы төрттік аллювиалды түзілімдердің жер асты суларының спорадикалық таралуы;
жоғарғы плиоценді түзілімдердің спорадикалық таралуының сулары;
сенонды түзілімдердің сулы қат-қабат горизонты;
туронды түзілімдердің сулы қат-қабат горизонты;
сеноманды түзілімдердің сулы қат-қабат горизонты;
альбілік түзілімдердің сулы қат-қабат горизонты [3];
Жыныстар сортаң мен балшықтар арасында құмдардың линза тәрізді қабатшасымен
Сулы қат-қабат құмдар жоғарыда жатқан қалыңдықтарға шығыстан ағатын сулардың
Топырақ. Топырағы саздақ, саз балшықты, сор және құмды. Кен
Өсімдік әлемі. Дала шөлейттеріне тән ксерофильді өсімдіктермен көмкерілген. Өсімдік
Кең таралған өсімдік қауымдастықтарының құрылуына қатысатын ландшафтты өсімдіктер болып
Жануарлар әлемі. Кен орындар ауданының фаунасы құстардың 20 түрінен,
Кен орындардың аумағының ауыл шаруашылықтық өндіріс жағынан мекен ету
1.2 Қоныс пен Бектас кен орындарының техникалық сипаттамасы
Қоныс кен орны. Қоныс кен орны адам мекендемейтін аумақта
Кен орны 1989 жылы ашылды. Бірінші ашылғаны - №1
1997-99 жж аралығында Қоныс кен орнында сынамалы эксплуатация өткізу
Екі кен орнында да өндірілетін өнімді жинақтау жүйесі жоқ.
Бектас кен орны. Бектас Қоныс кен орын аумағына жақын
Бектас кен орны құрылысы 1983 жылы МОТТ-ның сейсмо барлау
2003 жылы өндірістік мониторингі жүргізуге таяу уақытта Қоныс пен
Барлығы "ҚуатАмлонМұнай" БК аймағында 33 мұнай өндіретін ұңғыма бар.
Қоныс пен Бектас кен орнында 2003 жылы кезінде мұнай
1.3 Объектілердің технологиялық сызбасы мен күйі
Қоныс пен Бектас кен орындарында мұнайды жинаудың технологиялық сызбасы
Қоныс кен орнындағы мұнай өндіретін ұңғымаларға №9, 11, 14,
Қоныс кен орнында мұнай өндіру біртұтас технологиялық сызба бойынша
Қоныс кен орындарының технологиялық процесі төмендегі құрылғылармен жүзеге асады:
өндіретін ұңғымалар, 2004 жылы- 29 ұңғыма;
ұзындығы 125 м мұнайды транспортировкалау үшін выкидные линии;
ПП-063 мұнай қыздыратын пеш. Түтін мұржасының биіктігі – 5
арнайы ішкі қондырғымен, өлшеу-бақылау құралдарымен жабдықталған мұнайгазсепаратор-бөлгіш блогы;
бақылау-өлшеу құралдарымен қамтамасыздандырылған көлемі 75 м3,
50 м3 резервуарлар;
қуаттылығы 60м3/сағ мұнай насостары;
6 м биіктікке жететін факелді қондырғылар [5].
Әрбір ұңғыма ауданы ілеспелі обьектілермен бірге (құбыр желісі жүйелер,
Тұтасымен скважина алаңында зерттелген технологиялық обьектілер күйі қанағаттандырарлық, винтті
Қоныс кен орнындағы скважиналардың өнеркәсіптік алаңын зерттеу ұңғыма маңындағы
Консервіленген скважиналар алаңында қоршаған орта күйін мониторингті байқау нәтижелері
Лицензиялы ауданда Қоныс және Бектас кен орнын барлау бұрғылау
Қоныс пен Бектас кен орынының ары қарай дамуы ЖАҚ
Қоныс кен орнында 2 топ құрылғылары, 5 өлшегіш құрылғылар
Бектас кен орнында 1 топ құрылғылары, 1 өлшегіш құрылғылар
мұнай мен газды бірге тасымалдау үшін мұнай жинау жүйесінің
сепарациядан, судың тұнуы, резервуарларда мұнайдың сақталуы, дренажды жүйе, өрт
Белкөл станциясы терминалына дейін мұнай құбыры учәскесінің құрылысы;
судан газды құрғатудан, гликолдың генерация блогынан, МДАЦ-ның технологиялық сызығына
пластқа газды айдау үшін компрессорлы станция қондырғысы(газды пластқа айдау
бас тоғанды ұңғымадан сутартқыштардың қондырғысы;
суды пластқа айдау үшін БКНС (блокты-корпусты насосты станция) қондырғысы
1.4 Қалдықтар көздері
Әр өнеркәсіптік алаңда 7 ластау көздері бар. Олардың 2–уі
Атмосфералық ауаны ластаудың стационарлық көздері: ұңғыма, мұнай қыздырылған пеш,
Ластаушы заттар: азот оксиді, азот диоксиді, марганец оксиді, темір
Кен орындарында ілеспелі газды утилизациялау мәселесі шешілуде. Ол үшін
Шараны жасау келесіні есепке алумен орындалған:
- Қоныс кен орны бойынша 7 іздеу және 19
М-0-2 горизонты бойынша Бектас кен орнында С1 категориясы бойынша
Бектас кен орнында С1 категориясы бойынша газды шапканың еркін
Ілеспелі газды утилизациялау кезінде төмендегілерді қарастыру керек:
парафинді мұнай жинау және дайындау технологиясы дайындау және жинау
Қоныс кен орны дамуының осы сатысында пластқа газды айдауды
Өңірлік газ құбыры жобасын реализациясын бастау (Ақшабұлақ-Қызылорда магистралды газ
Қоныс пен Бектас кен орнындағы ілеспелі газды утилизациялаудың қолайлы
1 және 2-кестеде Қоныс кен орнының сепарация газ құрамының
Кесте 1- Қоныс кен орны сепарация газының компонентті құрамы
Компонент атауы Орташаланған компонентті құрам, % мол.
Күкіртсутегі 0, 000
Азот 0, 367
Көмірқышқыл газ 0, 0255
Метан 63, 941
Этан 10, 822
Пропан 10, 78
Изобутан 2, 436
Кесте 2 - Қоныс кен орны мұнайының физикалық-химиялық қасиеттері
Атауы Пласт
М-I Ю-0-II
Зертте-летін скважи-налық сынама саны Өзгеру диапа-
зоны Қабылдау мәні Зертте-летін скважи-
налық
сынама саны Өзгеру диапа-зоны Қабыл-
дау мәні
Тығыздығы, 200С-да кг/м3 14/20 812-866 830.8 5/9 802.0-843.0 826.6
Тұтқыр-
лық, мПа*с
Тұтқыр-
лық, 200С-та 12/17 3.18-28.83 16.70 4/8 2.59-12.25 7.00
Тұтқыр-
лық, 500С-та 7/8 3.4-12.28 7.77 - - -
Температуразаст., 0С 12/15 +2-+18 +10 6/10 +6-+16 +12
2-кестенің жалғасы
Парафинмен қанығу темпера-
турасы, 0С
анықтал-маған
Анық-
талма-ған
Массалық құрамы, %
Күкірттің 11/14 0.02-0.39 0.16 6/10 0.02-0.35 0.20
Селика
гелді смола-
ның 10/13 6.03-12.0 8.91 5/9 4.54-12.3 9.41
Асфальтен-нің 8/9 0.06-1.94 0.50 6/10 0.06-5.05 1.93
Парафиннің 10/11 3.7-21.1 8.44 6/9 5.6-22.8 13.7
Фракцияныңкөлемдік шығуы, % 11/14
6/10
Н.к
1000С
4-15 9
4-19 11
1500С-қа дейін
11-25 20
18-28 24
2000С-қа дейін
28-45 26
27-35 31
3000С-қа дейін
41-52 46
51-52 52
3 және 4-кестелерде мұнайда еріген газдың компонентті құрамы мен
Кесте 3 - Бектас кен орнындағы мұнайда еріген газдың
2001 жыл (Проект ОПР)
Скважина № М-2 М-3
4 2
Компонент % мол % мол
Күкірт қышқылы 0.02 0.02
Азот 0.03 0.02
Көмірқышқыл газ 0.03 0.02
Метан 95.48 94.13
Этан 3.1 3.04
Пропан 0.58 2.5
Изобутан 0.23 0.02
3-кестенің жалғасы
N-бутан 0.25 0.12
Изопентан 0.015 0.02
Оттегі 0.09 0.04
Сутегі 0.01 0.01
Барлығы 100 100
Салыстырмалы тығыздық 0.761 0.779
Кесте 4 - Бектас кен орнының өңдеуінің әрқилы обьектілерінің
М-II-А М-III
1-П 4 301 2
Параметр атауы
Судың құрамы, % 0, 18 - - -
Механикалық қоспалар құрамы, % 0.01 0.01 0.03 -
Тығыздығы, 200С-тағы кг/м3 0.865 0.852 0.873 0.841
Кинематикалық тұтқырлық, мм2/с - 12.4 18.4 -
Температура заст., 0С 26 19 14 16
Массалық құрамы, %
Парафиндер 15.9 14.2 16.1 13.28
Күкірт 0.42 0.29 0.31 0.23
Селикагелді смола 10.78 8.9 8.7 7.1
Асфальтендер 0.38 0.24 0.25 0.13
Фракцияның көлемдік шығуы, %
Н.к.0С 65 63 27 65
1000С-қа дейін 3 2 4 2
1500С-қа дейін 5 7 6 9
2000С-қа дейін 9 15 17 17
2500С-қа дейін 13 27 25 31
3000С-қа дейін 25 33 40 -
2 Өндірістік мониторинг міндеті
2.1 Өндірістік мониторинг анықтамасы
Кен орны нысандарының қоршаған ортаға ықпалын бағалауға мүмкіндік беретін
Экологиялық мониторинг - табиғи құбылыстардың және антропогендік іс-әрекеттердің әсерінен
Биосфераның абиотикалық құрамының антропогендік өзгеруін және осы өзгерістерге биоталардың
Антропогендік әсерлердің экологиялық мониторингінің негізгі міндеттері:
антропогендік әсер тигізетін көздерді бақылау;
антропогендік әсер факторларын бақылау
антропогендік факторлардың әсерінен табиғи ортада жүретін процесстерді және оның
табиғи ортаның физикалық жағдайын бағалау;
антропгендік факторлар әсерінен табиғи ортада болатын өзгерістерді болжау және
Экологиялық мониторинг 3 сатыдан тұрады: жағдайды бақылау, бағалау және
Мониторинг обьектілеріне атмосфера, атмосфералық жауын-шашын, құрғақ жердің беткі сулары,
Бақылау обьектілері келесі түрлерге бөлінеді: атмосфералық, ауалық, гидросфералық(жиынтықты түрде
Әсер факторларының мониторингі - әртүрлі химиялық ластағыштардың (нгредиенттік мониторинг),
Мониторинг сызбасы
Сурет 5
Ластағыш көздердің мониторингі – нүктелі стационарлы көздер(зауыттардың мұржалары), жылжымалы(көлік),
Әсер аумағына байланысты мониторинг кеңістік және уақытша мониторингке бөлінеді
Мәліметтерді ортақтастыру сипаттамасына қарай мынадай мониторинг жүйелерін құрайды:
ғаламдық (биосфералық) – халықаралық ынтымақтастық негізінде Жер биосферасындағы әлемдік
базалық (фондық) - жалпы биосфералық, табиғи құбылыстарды бақылау;
ұлттық - бір мемлекеттің шегінде арнайы құрылған органдар арқылы
аймақтық - халық шаруашылығын қарқынды игеру барысында ірі-ірі аудандардың
жергілікті (локалды) - елді мекендерде, өнеркәсіп орталықтарында, кәсіпорындарда қоршаған
импактылық- ерекше қауіпті зоналар мен жердегі аймақтық және жергілікті
Дүние жүзінің 140 елі қатысатын қоршаған орта мониторингінің ғаламдық
қоршаған ортаның жай-күйінің халықаралық мониторингі мен бағалануын өткізуді үйлестіру
мониторингтің жаңа станцияларын құруда көмек көрсету;
атмосфера мен климаттың жай-күйі, қоршаған ортаның ластануы туралы мәліметтер
Ғаламдық мониторинг Жердің барлық табиғи жүйесінің қазіргі жағдайын бағалауға
Локалды мониторингті жүзеге асыратындар тұрақты, жылжымалы немеес шырақ астындағы
2.2 Қоршаған ортаның өндірістік мониторингінің негізгі міндеті
Қоршаған орта мониторингінің міндеті:
қоршаған ортаның негізгі компоненттерінің күйі көрсеткіштерін анықтау (топырақ және
төмендегі анықтауды қоса отырып, ластаушы көзі ауданында қоршаған орта
ластану облысының өлшемін;
ластану белсенділігін;
ластаушы заттардың миграциялану жылдамдығын.
Қоршаған ортаның компоненттері күйінің негізгі көрсеткіштері ретінде қолдану керек:
Атмосфера үшін:
сәйкес ШРШ немесе ӘБҚД-нен (әсердің бағдарлық-қауіпсіз деңгейі) қатты бөлшектер,
Жер асты және жер беті сулары үшін:
фондық(өңірлік) көрсеткіштермен салыстырғанда минералдану деңгейі мен сипатының өзгеруі;
ластанудың сандық және сапалық көрсеткіштері, химиялық элементтер және олардың
судың биологиялық ластануының сандық көрсеткіштері;
Топырақ үшін:
топырақ күйі және оның химизмі, тұздану;
ШРШ-дан зиянды заттар, элементтер және қосылыстары құрамының артуы;
топырақ бетінің абиотикалық техногенді тасындылармен жабылуы;
фондық сипаттамамен салыстырғанда топырақ тығыздығының артуы;
суда еритін тұздар құрамының артуы;
Өсімдік үшін:
өсімдік қоғамдастықтары мен олардың моделді түрлерінің күйі;
моделді түрлерде зиянды затар құрамының ШРШ-дан артуы;
Жануарлар үшін:
моделді түрлердің күйі;
ШРШ-дан моделді түрлердің органдары мен ткандарында зиянды заттар құрамының
Экологиялық мониторингті орындауда негізгі назар белсенді ластану зонасында (атмосфераны
2.3 Өндірістік мониторинг процедурасы
Өндірістік мониторинг процедурасы келесі талаптарды есептеумен жүзеге асырылуы керек:
қоршаған орта компоненттері күйінің сандық көрсеткіштерін алу;
ластаушы заттарды тастаумен ықпалымен қалыптасқан қоршаған орта компоненттерінің барлық
арнайы ғылыми-зерттеу жұмыстарын өткізу.
Көлемінен тәуелді рәсімделетін өндірістік мониторинг мәліметтер құрауы тиіс:
қоршаған орта компоненттері күйін режимдік байқау нәтижелеріне сәйкес жиналған
қоршаған ортаға мекеменің тастауының әсерін жалпылай бағалаудан. Ол төмендегіден
стационарлы және қозғалмалы көздер тастандылары нәтижесінде атмосфералық ауа ластануын
сұйық және қатты қалдықтардың қоршаған ортаға әсерін бағалаудан;
ластаушы заттардың тастандылары әсерімен топырақ және өсімдік жамылғысына әсер
топырақ пен өсімдіктердің химиялық ластану деңгейінен;
мекеменің санитарлық-қорғау зонасы өлшемінің жеткіліктілігін бағалаудан;
ластануға сезімтал және ұшыраған табиғи кешендерді бағалаудан;
қоршаған ортаның күйін байқау кезеңділігі және бақыланатын параметрлер Мемлекеттік
3 Қоныс жӘне Бектас кен орнында Өндірістік мониторингті жүргізу
3.1 Байқау жүйесі
Қоныс және Бектас кен орнында табиғи компоненттердің бүгінгі таңдағы
2004 жылдың вегетациялық кезеңіндегі қоршаған ортаның өндірістік мониторингі үнемі
Қоныс және Бектас кен орны аумағында су, жер беттік
Композиционды түрде станциялар кен орны ауданы бойынша ластаушы антропогенді
3.2 Атмосфералық ауаның ластану мониторингі
Атмосфераның ластану деңгейі зиянды заттар қалдықтарының мөлшерінен және олардың
3.3 ауыз су, жер асты және ақаба сулардың мониторингі
Ластанған жер асты және ақаба суларды бақылау пункттері Қоныс
3.4 топырақ, өсімдік және жануарлардың үлгілі түрлерін бақылау
Топырақ мониторингі кері процестердің дамуына топырақ зерттеулерін жүйелі жүргізуді
Топырақ күйі мен ластануына, вегетациялық (өсімдіктердің өсіп-өнуі және даму
3.5 Радиациялық фон мониторингі
Бақылау станцияларындағы вегетациялық кезеңде кен орындарының аумағында сыртқы гаммафонды
4 Қоныс пен Бектас кен орындарындағы ӨндІрістік мониторинг нӘтижелері
4.1 Далалық жұмыстар
Қоныс пен Бектас кен орындарында қоршаған орта жағдайын бағалау
Кесте 5 - Қоныс пен Бектас кен орындарындағы 2004
Станция № Ендік Бойлық Қоршаған ортаның бақыланатын компоненттері Ескерту
1 2 3 4 5
Қоныс кен орны
1 46004'11'' 65003'34'' Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық
2 46003'23'' 65005'32'' Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық
арасында орналасқан.
3 45000'49'' 65005'21'' Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық
№15 ұңғымадан
200м қашықтықта орналасқан.
5-кестенің жалғасы
4
45058'9''
65007'11''
Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық фон
№ 3
ұңғымадан
500м қашықтықта орналасқан.
1а 46003'56'' 65003'55'' (1) Су (техникалық, №1 су станциясы)
1А 46002'10'' 65001'01'' Атмосфералық ауаны бақылау Батыс нүкте (соңғы
2А 46000'06'' 65003'22' Атмосфералық ауаны бақылау Солтүстік нүкте (соңғы
3А 46003'35'' 65006'00'' Атмосфералық ауаны бақылау Шығыс нүкте (соңғы
4А 45050'00'' 65006'23'' Атмосфералық ауаны бақылау Оңтүстік нүкте(соңғы ұңғымадан1
Бектас кен орны
1 45052'53'' 65017'15'' Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық
200м қашықтықта орналасқан.
2 45053'10'' 65016'39'' Топырақ, өсімдік, тірі организмдер және радиациялық
3 45051'30'' 65015'42' Атмосфералық ауаны бақылау Оңтүстік нүкте(соңғы ұңғымадан1
Бақылаулар су көзін бақылау пунктерінде, ортаның жалпы экологиялық мониторингінің
Жұмыста мына мамандар тобы атсалысты: эколог (су ортасының, топырақ,
Көктемгі, жаздық және күздік экспедициялық жұмыстар кезінде 168 сынаманың
4.2 Зерттеу материалдары мен әдістері
Мониторингтік бақылауларда сынамаларды іріктеу сатысы (кезеңі) мониторингті ұйымдастырудың маңызды
Сынамаларды дайындау сатысы аналитикалық фазаның бірінші сатысы болып табылады.
Сынамаларды дайындау мақсаты – таңдалған әдістердің көмегімен анықталатын материалдарды
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Қоныс пен Бектас кен орындарында
Жер асты (ауыз су және техникалық сулар) сулардың ластануына
Су сынамаларын шыны ыдысқа V = 0,5 дм3 алынды.
Бір су сынама көлемі жалпы химиялық талдауда 1 дм3-ты
Әрбір мониторингті станцияда топырақ және вегетацияланатиын өсімдік сынамалары(моделді түрлер)
Ауыр металлдар. зиянды заттармен, радионуклидтермен ластануын бақылау үшін топырақ
Мониторингті станцияларында жануарлардың үлгілік түрлері ауланды. Негізінен бауырымен жорғалаушылар
Табиғи далалық материлдардың, су көзінің жағдайының, топырақ-өсімдік жамылғысы, үлгілік
Химиялық құрамы, токсиканттармен және радионуклидтермен ластануы бойынша аналитикалық мәліметтерді
Лабораториялық аналитикалық зерттеулеріндегі ингредиенттерді анықтау тәсілдері МСС-қа сәйкес болды
Ауа атмосферасының ластануын бақылау бойынша және қоршаған орта компонентінің
2004 ж. сәуірінен қараша айы кезеңінде кешенді аналитикалық зерттеулер
“Қосымшада" ингредиенттерді аналитикалық анықтаудың негізгі әдістері келтірілген. Барлық алынған
Кесте 6 - Өндірістік мониторинг жүргізудегі қоршаған ортаның ластануын
Құрал атауы Негізгі техникалық мәліметтер
Газоанализатор
Р-310 Лабораториялық (стационарлы-далалық) құрал ауа атмосферадағы азот оксидінің (NO)
Газоанализатор
С-310 Лабораториялық (стационарлы-далалық) құрал ауа атмосферадағы күкірт қос тотығының
Газоанализатор
“Каскад-100” Лабораториялық (стационарлы-далалық) құрал ауадағы CO массалық концентрациясын өлшеуге
6-кестенің жалғасы
Аспиратор-мод. - 822 Өлшенген бөлшектер және күйе құрамын анықтауда
Өткіштігі жоғары көліктерде “Нива”, УАЗ, және сондай класстағы автом-дегі
Атомдық-абсорбциялық спектрофотометр ААS-1 N, фирма “Цейсс Иена”, Германия
Хроматограф – CHROM-5 Лабораториялық құрал топырақ-грунттарындағы көмірсутегілердің сандық мөлшерін,
Спектрофотометр SPECORD 751 R 400-4000 см –1облыс спектріндегі көмірсутектердің
Гамма-спектрометриялық қондырғы Ge детекторымен – 35% эффективті Canberra Packard
Радиометр ДРГ-01 Жергілікті жерде гамма–фонды анықтау үшін арналған тасымалды
Сынама іріктеу түтікшелері СН 25401 және 8101691
(мұнай көмірсутегілері)
ACCURO аспираторымен, Дрэгер фирмасы Түтікшелер ауа атмосферасында 10
Ылғалдылық анализаторы
ВМА-30 Құрал топырақ, өсімдік және т.б. ылғалдылығын анықтауға арналған,
Лабораториялық фотометр
ЛМФ – 72 М Құрал су және топырақ ортасында
Жалынды фотометр
FLA- PXO Құрал суда, топырақта химиялық элементтерді (Ca, Mg,
Атомдық -абсорбциялық спектрофотометр
С 115 N Құрал су ерітінділеріндегі (топырақтың, биообьектілер) металдарды
Амперометриялық вольт анализатор ХАН-2 Құрал табиғи ауыз суда, ақаба
Мұнай өнімдерінің анализаторы “НЕВОД - 101” Құрал судағы, топырақтағы,
4.3 Атмосфералық ауаның ластану мониторингі
Қоныс және бектас кен орындарындағы мұнай өндіру технологиясына мыналар
Өндіріс алаңында
ұңғыма
мұнай қыздыру пеші;
сеператорлық қондырғы;
газ жағуға арналған факел (шырақ)
мұнай насосы;
мұнай үшін арналған сыйымдылық
кәріздік сыйымдылық;
Вахталық ауыл алаңында
дизельді генератор, 400 кВт;
қоймалар;
химиялық лаборатория;
отын-үлестіретін колонкалар [7].
Әрбір өндіріс алаңшасында жетіден онға дейін ластауыш көздер бар,
Стационарлы көздермен шығарылатын зиянды заттар қатары Қоныс және Бектас
2004 жылы атмосфералық ауаның зиянды заттармен ластануын бақылау мамыр
Қоныс кен орындарындағы бақылау бекеттері аумағында (бекеттер 1-4) 2004
5 Қоныс жӘне Бектас кен орындарының ауа алабын сынамалау
5.1 Қоныс және Бектас кен орындарының ауа алабын сынамалау
Қоныс және Бектас кен орнында қоршаған ортаның өндірістік мониторингін
Қоныс кен орнында ластаудың 244 стационарлық көзі бар, оның
скважина,
мұнайды қыздыру пеші,
мұнай насосы,
сепараторлы қондырғы,
мұнайды жағу факелі,
мұнайды қабылдау үшін сыйымдылық,
дренажды сыйымдылық.
Вахталық ауыл алаңындағы атмосфералық ауаны ластаушы көздер:
дизелді генератор, 400 кВт;
қоймалар;
химиялық лаборатория;
жанармай-тарату колонкалары [5].
Ластаушы заттар : азот оксиді, азот диоксиді, марганец оксиді,
Қоныс және Бектас кен орнының жерге жақын қабатындағы ауада
Қоныс және Бектас станцияларының ауа алабын сынамалау мәліметтерін камералық
Кс = C / Cф(ауа) (1)
Рn = Ро / S * t (2)
Ржал = С * Рn (3)
Рф = Cф * Рпф (4)
КР = Ржал / Рф (5)
Мұндағы:
С – сынамадағы элемент құрамы;
Cф(ауа) – атмосфералық ауадағы элементтің фондық құрамы, ШРШ;
Ро – сынамадағы шаң массасы;
S – сынамалаудың қосынды ауданы;
t – бақылау уақыты, тәулік;
Рф – элементтің фондық жүктелімі;
Рпф – фондық шаң жүктелімі, Қызылорда облысы үшін ол
5.2 Қоныс және Бектас кен орындарының ауа алабын сынамалау
Қоныс және Бектас кен орындарындағы ауаны ластаушы зиянды элементтердің
көміртегі оксидінің концентрация коэффициенті келесі фомуламен анықталады: Кс =
Кс = 0,1 / 0,066 = 1,66
2) ауа көлемі (1м3) бірлігіне шаққандағы шаң жүктелімі келесі
Рn = 50 781, 15 кг / 24,01 км2
3) ластаушы заттың атмосфераға түскен кезде пайда болатын жалпы
Ржал = 0,1 * 235 = 23,5 кг/км2
4) элементтің фондық жүктелімі Рф келесі формуламен анықталады: Рф
Рф = 0,06 мг/м3 * 235 кг / (км2*тәулік)
5) көміртегі оксидінің жалпы жүктелімінің салыстырмалы көрсеткіші келесі формуламен
КР = 23,5 кг / 0,192 кг / (км2*тәулік)
Қалған Қоныс, Бектас станцияларының ауа алабын сынамалау есептері 2-қосымшада
Кесте 7 – Қоныс және Бектас кен орындарындағы жерге
2004 жыл, көктем мезгілі
Станция № орт. toC орт. жылд., м/с Кс СО
кг/(км2*
тәулік) Ржал
кг / км2*
тәулік) Кр
Қоныс 1 22,7 2,9 0,1 1,76 235 23,5 122,39
Қоныс 2 22,9 3 0,1 1,66 235 23,5 122,39
Қоныс 3 22,8 3 0,1 1,66 235 23,5 122,39
Бектас 4 22,7 3 0,1 1,66 240 24 125
Бектас 5 22,7 3 0,1 1,66 240 24 125
7-кестенің жалғасы
2004 жыл, жаз мезгілі
Қоныс 1 33,9 3,9 0,1 1,66 235 23,5 122,39
Қоныс 2 33,9 3,9 0,1 1,66 235 23,5 122,39
Қоныс 3 33,9 3,9 0,1 1,66 235 23,5 122,39
Бектас 4 33,9 3,9 0,1 1,66 240 24 125
Бектас 5 33,9 3,9 0,1 1,66 240 24 125
2004 жыл, күз мезгілі
Қоныс 1 30 3,5 0,14 2,33 235 32,9 171,354
Қоныс 2 29,4 3,6 0,4 2,33 235 32,9 171,354
Қоныс 3 29,2 3,6 0,17 2,83 235 39,95 208,07
Бектас 4 29,2 3,7 0,14 2,33 240 33,6 175
Бектас 5 29 3,7 0,15 2,5 240 36 187,5
Сонымен, ауа алабының көміртегі оксидімен ластану деңгейінің ең жоғары
Кесте 8 - Қоныс және Бектас кен орындарындағы жерге
2004 жыл, көктем мезгілі
Станция № орт. toC орт. жылд., м/с Кс SO2
орташа концен-трациясы, мг/л Рn
кг/(км2*
тәулік) Ржал
кг / км2*
тәулік) Кр
Қоныс 1 22,7 2,9 0,0069 0,383 235 1,6215 28,15
Қоныс 2 22,9 3 0,0073 0,405 235 1,7155 29,78
Қоныс 3 22,8 3 0,011 0,611 235 2,585 44,878
Бектас 4 22,7 3 0,007 0,38 240 1,68 29,16
Бектас 5 22,7 3 0,007 0,38 240 1,68 29,16
2004 жыл, жаз мезгілі
Қоныс 1 33,9 3,9 0,007 0,38 235 1,7155 29,78
Қоныс 2 33,9 3,9 0,007 0,38 235 1,7155 29,78
Қоныс 3 33,9 3,9 0,007 0,38 235 1,7155 29,78
Бектас 4 33,9 3,9 0,006 0,33 240 1,44 25
Бектас 5 33,9 3,9 0,007 0,38 240 1,7155 29,16
2004 жыл, күз мезгілі
Қоныс 1 30 3,5 0,007 0,38 235 1,645 28,55
8-кестенің жалғасы
Қоныс 2 29,4 3,6 0,007 0,38 235 1,645 28,55
Қоныс 3 29,2 3,6 0,007 0,38 235 1,645 28,55
Бектас 4 29,2 3,7 0,007 0,38 240 1,68 29,16
Бектас 5 29 3,7 0,007 0,38 240 1,68 29,16
Кесте 9 - Қоныс және Бектас кен орындарындағы жерге
2004 жыл, көктем мезгілі
Станция № орт. toC орт. жылд., м/с Кс NO2
орташа концен-трациясы, мг/л Рn
кг/(км2*
тәулік) Ржал
кг / км2*
тәулік) Кр
Қоныс 1 22,7 2,9 0,04 0,47 235 9,4 34,55
Қоныс 2 22,9 3 0,02 0,235 235 4,7 17,279
Қоныс 3 22,8 3 0,02 0,235 235 4,7 17,279
Бектас 4 22,7 3 0,02 0,235 240 4,8 17,64
Бектас 5 22,7 3 0,02 0,235 240 4,8 17,64
2004 жыл, жаз мезгілі
Қоныс 1 33,9 3,9 0,02 0,235 235 4,7 17,279
Қоныс 2 33,9 3,9 0,02 0,235 235 4,7 17,279
Қоныс 3 33,9 3,9 0,02 0,235 235 4,7 17,279
Бектас 4 33,9 3,9 0,02 0,235 240 4,8 17,64
Бектас 5 33,9 3,9 0,02 0,235 240 4,8 17,64
2004 жыл, күз мезгілі
8,55 30 3,5 0,02 0,235 235 4,7 17,27
28,55 29,4 3,6 0,02 0,235 235 4,7 17,27
28,55 29,2 3,6 0,02 0,235 235 4,7 17,27
29,16 29,2 3,7 0,02 0,235 240 4,8 17,64
Бектас 5 29 3,7 0,02 0,235 240 4,8 17,64
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпы осы дипломдық жұмыста кен орнындағы бүгінгі таңдағы ауа
Жалпы кен орнында 01.06.2003 ж инвентаризация нәтижелері бойынша 244
Қоныс және Бектас кен орындарында қоршаған ортаның өндірістік мониторинг
Қоныс және Бектас кен орнының өндірістік мониторингі бойынша аналитикалық
Қоныс және Бектас кен орнының санитарлы-қорғау зонасы шекарасында зиянды
Санитарлы-қорғау зонасы шекарасындағы жазғы кезеңдегі Қоныс және Бектас кен
Атмосфералық ауаның зиянды заттармен ластануын бақылау 6 постта жүргізілді.
Қоршаған орта компонентіне зиянды әсерді азайту бойынша ұсыныстар
Қоныс және Бектас кен орнында ауа сапасына әсер ететін
Сондықтан да мен атмосфералық ауа алабына шығатын ластаушы заттардың
атмосфераға көмірсутегілердің минималды түсуін қамтамасыздандыратын сағалық және кәсіптік технологиялық
жанудың қолайлы режиміне жету мақсатында бақылау параметрлерін бекітуімен бу
мұнай жинау жүйесін герметизациялау;
100% жану бақылау герметикалы жанармай газ және түтін газдардың
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Инструкция по проведению крупномасштабных почвенных изысканий земли РК .Госкомзем
Каминский Н.А. Механический и микроагрегатный состав почвы, методы его
Методические рекомендации по выявлению деградированных и загрязненных земель. Госкомзем,
Михалев В.В. Система мониторинга земель РК и перспективы ее
Научно-методические указания по мониторингу земель РК .госкомзем Р.К., Алматы.
Почвы Казахской СССР.Выпуск 14. Почвы Кзыл-Ординской области.наука. Алма-ата, 1983
Природно-мелиоративное районирование равнинного казахстана. В 2-х частях. Гылым, Алматы,
Природно-сельскохозяйственное районирование земельного фонда РК. Комитет по управлению земельными
Рельеф Казахстана(Пояснительная записка к геоморфологической карте Казахской ССР масштаба
Систематический список и основные диагностические показатели почв равнинной территорий
А.Ж.Ақбасова, Г.Ә.Саинова. Экология. Алматы, 2003ж 290бет
РЕФЕРАТ
Берілген жоба мақсаты: "Қоныс және Бектас кен орнында жүргізілген
Дипломдық жұмыс 4 тараудан тұрады.
I тарауда өндірістік мониторинг нысандары, яғни Қоныс және Бектас
II тарауда мониторинг жалпы анықтамасы, өндірістік мониторинг мақсаттары мен
III тарауда кен орнында өндірістік мониторинг жүргізу жұмысы, мониторинг
IV тарауда - Қоныс және Бектас кен орнына жүргізілген
V тарауда статистикалық мәліметтері бойынша атмосфералық ауаға шығатын ластаушы
Бет саны- 41. Сурет саны-8. Кесте саны-12.
Жұмысты орындау барысында ұйымдасқан және ұйымдаспаған көздерден шығатын қалдықтардың
Кілтті сөздер: өндірістік мониторинг, байқау посттары, табиғи материалды жинақтау,
35
Нақты жағдайды болжау
Бақылау
Ортаның сапасын реттеу
Болжамдалған жағдайды бағалау
Жағдайды