ЖОСПАР
Ұлыстардың құрылуы 2
Жошы ұлысы. Қазақстан Алтын Орданың құрамында
Алтын орданың саяси және мемлекеттік құрылысы
Тәңір діні 13
Қолданылған әдебиеттер 19
Ұлыстардың құрылуы
Отпен өртеп, қылышпен қырып, орасан зор
Шыңғыс-ханның екінші ұлы Шағатайдың иелігіндегі жерлер
Шыңғыс-ханның үлкен ұлы Жошының үлесі Ертістен
Сонымен Қазақстанның территориясы монғолдың үш ұлысының
Жошы ұлысы. Қазақстан Алтын Орданың құрамында
Шыңғыс-ханның үлкен ұлы Жошы өзінің ұлысын
«Алтын Орда» ұғымы біртекті емес: бір
Батый (1227—1255) зор беделге ие болды
Іс жүзінде ХІІІ ғасырдың ортасынан бастап
Орда-Ежен ұлысынан батысқа қарай Шайбан иелігіндегі
XIII ғасырдың екінші жартысындағы — XIV
Өзбекханның (1312—1342) және оның баласы Жәнібектің
Алтын орданың саяси және мемлекеттік құрылысы
Монғолдың жаулап алуы бағындырылған елдер халықтарының
Монғол империясы хандық құрушы Шыңғыс әулетінің
Шыңғыс ұрпағының басы державаның ең жоғарғы
Мемлекеттегі ақша шаруашылығының жайын, сондай-ақ хулагуид
Алайда феодалдық қақтығыстар, хан өкіметінің әлсіреуі
Елді басқару іс жүзінде жергілікті өкіметтің
Алтын Ордада Жошы ұлысының мемлекеттік құрылысының
Алтын Орданың ішкі басқару жүйесінде қызмет
Беклар-бек әскери өкіметтің өкілі ретінде «патшалар
Алтын Орда мемлекетін басқару жүйесінде даруғалар
Атқарушы өкіметтің орталық органы — диуанның
Чиновниктік аппараттың пайда болуы, көшпелі-әскери ақсүйектерді
Алтын Орданың мемлекеттік құрылымы тұтас алғанда
Алтын Ордада жаулап алынған жерлер мен
Әуелгі кезде Алтын Орда моңғолдың ұлы
XIV ғ. екінші жартысынан бастап Алтын
Тәңір діні
Көнедегі түркілердің дүниетанымының түпкі қазығы -
Тәңір туралы Махмұт Қашқаридің "Түрік сөздігінде"
Атақты түркі ғалымы Махмут Қашқари "Түрік
Біріншіден, Қашқари "Ұлы" деген ұғымды тек
Екіншіден, Алла болмысының негізі де осы
Үшіншіден, Махмұт Қашқари айтады: "құдай ұрғыр
Биікте көк Тәңірі, Төменде қара жер
Яғни, Тәңір түркілердің түсінігінде жарылқаушы, бірақ
Бұл жерде Тәңір — оның жолындағыларды
"Адам баласының бәрі өлгелі туған,"- деген
Түркілер үшін өздерінің күш-қайратын жұмсайтын нәрсе
Осымен қатар оларда "құт" түсінігі болған.
Тәңір дініне сай ғұрыптар болған. Бірақ,
Тәңірді діни сенім деп қарастырған жағдайда
Осыларға қарап, кейбір зерттеулерде түркілер политеистік
Түркілер әлемді ұш қабат деп түсінген.
Қазақ халқының мифологиясында аруақ түсінігі бар.
Бұл будда діні мен ислам ілімдерінің
Түркілердің (соның ішінде қазақтардың) діни нанымында
Ал қасиетті Жер-Су, аластаушы От мәселесіне,
Түркілерде бұлардың сыртында синтоизм, тағы басқа
XI ғасырда түркі тілдес тайпалар араб-парсы
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақтар. І-VII том, Құрастырғандар Әбен.Е.
2. Қазақ ССР тарихы, 2 том.
3. Қазақ Совет Энциклопедиясы, 1-12 томдар.
4. Мусин Ч. Қазақстан тарихы, Алматы,
1