ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Экономика және менеджмент пәні» кафедрасы.
Тақырыбы: «1930 – 1932 жылдардағы несие реформасы»
Мазмұны:
беттер:
Кірспе _______________________________________________________ 3 – 5
І ТАРАУ. Ақша реформаcы және Қазақстандағы
1.1. 1930 – 1932 ж. несие реформасының мазмұны
2.1. 1988 ж. түбегейлі банк реформасы _________________________ 13
ІІ ТАРАУ. Банктың операциялық қызметтері.
2.1. Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы банк жүйесі ________
Қорытынды _________________________________________________ 26 – 27
Қолданылған әдебиеттер тізімі _________________________________ 28-29
Кіріспе.
Қазіргі уақытта нарықтық экономикаға көшу ұзақ әрі қиын,
“Қазақстан банк жүйесі туралы”жазған курс жұмысымда негізгі төрт
Бірінші бөлімде Қазақстандағы банктік жүйенің даму кезеңдері,
Екінші бөлімде 1930 – 32 ж. несие
Үшінші бөлімде түбегейлі банк реформасы – мүнда
Төртінші бөлімде қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы банк
Курс жұмысын жазуды бастамас бұрын жалпы банк жүйесі
Әр түрлі банктердің жиынтығы, осы елге тән өзара
Банк жүйесіне кейбір банк операцияларына қатынасы бар, бірақ
Банк жүйесінің өзінше ерекшеліктері бар. Бұл жұйе тек
Банк жүйесін бір тұтас жүйе деп ұсынуымыз керек.
Банк жүйесі әр уақытта өсу және жетілу жолында.
Банк жүйесі жабық жүйе. Өйткені, банктердің кейбір ақпараттары
Банк жүйесі өзін-өзі басқара алады. Ол дегеніміз, егер
Банк жүйесі басқарылатын жүйе. Дербес заңды тұлға бола
Банк жүйесінің маңызды элементі банктер болып табылады. Кейбір
Кейбір экономисттердің қазіргі кезеңдегі ТМД елдерінің банк жүйесі
Қазіргі банк жүйесінің барлық элементтері нарықтық тұрпатқа сәйкес
І ТАРАУ. Ақша реформасы және Қазақстандағы
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған
Ал енді банк ұғымына тоқтап кетсек, “Банк” сөзі
Банк – заңға сәйкес банктік қызметті жүзеге асыруға
Банктің ерекше кәсіпорын ретінде шығаратын өкілі материалдық өндіріс
1922 ж-дан бері сауданы, өнеркәсіпті несиелендіру үшін, өзара
Мемлекеттік банктермен бірқатар кеңес үкіметінің бастапқы жылдарында мемлекеттік
Мемлекеттік банк (1860 ж. құрылған)
Қоғамдық қалалық (252 банк) және жер банктері
Көп буынды жеке банктер: акционерлік банктер (49 филиалдары
Бұлардан басқа банктік операциялардың көпшілігін жүргізіп, сонымен қатар
1927 ж. КСРО Орталық атқару комитеті мен Халық
Экономикалық социолисттік сектордың дамуына қарай кооперативтік және жеке
1.1. 1930 – 1932 ж. несие
1930 – 1932 ж. жүргізген несие реформасы елдегі
Біріншіден, бұл кездері экономика салаларында біраз жетістіктерге қол
Екіншіден, халық шаруашылығын тікелей мемлекеттік жоспарлы басқару жүзеге
Үшіншіден, шаруашылықтың негізгі буыны - өнеркәсіп мемкемесі шаруашылық
Төртіншіден, коммерциялық вексельді айналыснан шығарып, оның орнына есеп
Барлық салалық банктер саланы қаржыландыру және ұзақ мерзімді
Несие реформасының мақсаты – несиелеу мен несие-есеп жұмыстарының
1930 – 1932 ж. несие реформасын жүргізудің басты
1929 ж. қабылданған бірінші бес жылдық жоспар
Несие реформасын кезеңде өткізіліп негізі мына мәселелер шешіледі:
шаруашылық орындарының бірін-бірі коммерциялық несиелеуін жою және оны
мемлекеттің банктың бағытын нығайтатын есеп жұмысының жаңа түрін,
халық шаруашылығының қысқа мерзімді несиелеу процесін мемлекеттік банкте
несие жүйесін қайта құру, яғни мемлекеттік банкпен ұзақ
Сонымен, несие реформасының алғашқы кезеңінің негізгі мақсаты коммерциялық
Банк несиесі – несие алушыға, жоғары басқару органының
есептеуге автомотизм (санасыз, тек бұрын қалыптасқан дағды бойынша
несие берудегі автомотизм (немесе жоспармен несие беру): жоспардың
шаруашылықтардың өзінің және қарызға алған айналым қаражаттарын ажыратпауы
банктің несиелеу және есеп айырысу реформасын жүргізуге техникалық
Несие реформасының келесі кезеңдері осы жіберілген кемшіліктерді жойып
1.2. 1988 ж. түбегейлі банк реформасы
Елдің әлеуметтік-экономикалық өркендеуін жеделдету және ақша- несие қатынастарының
Шаруашылық механизмінің жалпы бағыты – банктердің құрылымы мен
Сөйтіп Қазақстанда қайта құру тұсындағы банк жүйесінің дамуын
КСРО Өнеркәсіп – құрылыс банк
КСРО Агроөнеркәсіп банкі
КСРО Тұрғын үй - әлеуметтік банкі
КСРО Жинақ банкі
КСРО Сыртқы экономикалық банк
КСРО Мемлекеттік банкі
КСРО Мемлекеттік банкі : Оның міндеті -
КСРО Өнеркәсіп – құрылыс банкі: Оның міндеті- өндіріс,
құрылыс, транспорт, байланыс салаларындағы негізі жұмыстарды несиелеу,
КСРО Тұрғын үй және әлеуметтік банкі – ол
шаруашылығы мен әлеуметтік салалар мекемелеріне қызмет көрсету үшін
КСРО Агролы - өнеркәсіп банкі; Оның міндетті агролы
КСРО Жинақ банкі – ол бұрынғы жинақ кассаларын
КСРО Сыртқы экономикалық банкі – ол бұрынғы Сыртқы
Жалпы алғанда банктердің мамандырылуы банк жүйесінің жұмысын шатастырып
Жаңадан құрылған банк жүйесі бұрынғыдан да көлемді, әрі
1987 ж. реформаға дейінгі банктік жүйенің мынадай кемшіліктері
вексель айналысының болмауы;
кәсіпорындардың қарыздарын кешіруі, әсіресе ауыл шаруашылығына қатысты;
шаруашылықтың барлық аяларында артық несиелеу операцияларының байқалуы;
банк мамандандандырылуының жойылуы;
кәсіпорындарындағы басқа да несие көздерінің болмауынан туындаған монополизмнің
пайыз мөлшерлемесінің төмеңгі деңгейде болуы;
экономиканың әр саласының қызметіне қойылатын банк бақылауының әлсіздігі;
бақылауға жатпайтын несиелік және банктік ақшалардың басып
1987 ж. банктік жүйені қайта ұйымдастыру бұрынғыша әкімшілік
Тұрмысты социолистік тұрғыдан сараптау барысында ғасырлар бойы қалыптасқан
ІІ ТАРАУ. Банктың операциялық қызметтері.
2.1.Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы банк жүйесі.
1990 ж. Қазақстан Республикасы өз егемендігін жариялағаннан бастап
1990 ж. желтоқсанында қабылданған “ҚазКРО-ғы банктер және банктік
Қазіргі таңда ҚР-ғы жұмыс жасап отарған банктік жүйенің
Бірінші кезең. 1988 – 1991 жж. (КСРО-ның тұсында)
Екінші кезең. 1992 ж. аяғы 1993 ж. –
Үшінші кезеңі. 1993 ж. қараша айынан бастап осы
Елімізде қабылданған банктік заңдылыққа сәйкес ҚР-дағы банк жүйесі
І деңгей ҚР Ұлттық банкі – мемлекеттік
ІІ деңгей Өзге банктердің барлығы (Мемлекеттік даму
Банк - өзінің жарғысы бар, толық шаруашылық есеп
варианттарды құрылуы мүмкін: мемлекеттік – жеке, мемлекеттік –
Қазақстан Республикасындағы соңғы жылдардағы банк жүйесі туралы мәліметтер
ҚР-ғы несие жүйесі туралы мәліметтер
Несие жүйесінің элементтері 2000 ж. желтоқсан 2001 ж.
1.Екінші деңгейдегі банктердің барлығы: 48 44 38 35
оның ішінде:
мемлекеттік 1 2 2 2
мемлекетаралық 1 1 - -
Шетел капиталының қатысуымен,
Осы кестеде көріп отырғанымыздай, банктеріміздің саны жылдан жылға
2.2. Банктің инвестициялық операциялары.
Банк қызметіндегі инвестициялаудың өзіндік ережелері бар. Кең мағынада,
Ал тар мағынада, банктік инвестиция – табыс немесе
Сонымен қатар, банктік инвестициялау деп негізгі капиталға жұмсаған
Сонымен қатар, банктік инвестициялау деп негізгі капиталға жұмсаған
Банктің инвестициялық қызметі инвестициялық саясат көмегімен жүзеге асырады.
Банктердің инвестициялық саясаты – банк қызметінің тұрақты жұмыс
Банктің инвестициялық саясатының басты бағыттары мынадай бөлімдерді қамтиды:
* инвестициялық саясаттың басты мақсаты;
* баланс активі мен пассивіндегі квазиинвестициялық операциялардың шегін
* инвестициялық операциялардың сапасы үшін жетекшілер мен атқарушылардың
* инвестициялардың құрамы мен құрылымы;
* бағалы қағаздардың сапасының деңгейінің және
* инвестициялар портфелінің диверсифиакциялануына қойылатын
* потрфельдің құрамына түзетулер енгізу
* сақтау тәртібі және сақтандыру
* пайдалар мен зияндардың есебі;
*компьютерлік қамсызданлыру бағдарламалары.
Банктердің инвестициялық қызметі жаңа
Бағалы қағаздар бизнесіндегі андеррайтинг –
Банктердің инвестициялық операциясы бағалы
Қор бағалы қағаздарының өзін
1/ мемлекеттің бағалы қағаздары:
2/ мемлекеттік емес ( корпоративтік ) бағалы
ҚР –дағы мемлекеттің бағалы қағаздарының
Түрі Шығару мақсаты Орналастыру тәсілі Айналыс
1.
Ұлттық банктің қысқа мерзімді нотасы
Кестенің жалғасы.
1.
Ұлттық банктің арнайы валюталық нотасы Еркін өзгермелі валюта
Арнайы валюталық мемлекеттік облигациялар (АВМЕКАМ) Жинақтаушы зейнет ақы
Мемлекеттің арнайы қазыналық міндеттемесі (МЕАКАМ ) Ұлттық банкке
10 жыл 1000 теңге
Мемлекеттің қысқа мерзімді қазыналық валюталық міндеттемесі (МЕАКАМ) Республикалық
Мемлекеттің индексацияланатын қазыналық міндеттемесі (МЕИКАМ) Республикалық бюджеттің ағымдағы
Мемлекеттің орта мерзімді қазыналық міндеттемесі (МЕОКАМ) Республикалық
1.
Мемлекеттің қысқа мерзімді қазыналық міндеттемесі
(МЕККАМ) Республикалық бюджеттің ағымдағы тапшылығын қаржыландыру Аукцион
Мемлекттік ішкі займдық ұлттық жинақ облигациялары ( ҰЖО)
Мемлекеттің бағалы қағаздары табыстылығына қарай үш
- Дисконттық , мұндай бағалы қағаздар
Мысалы, 91 күнге шығарылған , номиналдық құны
100 – 75 = 25 теңге немесе
25 теңге : 75 теңге ( бастапқы
Сонымен қатар, егер 91
- Купондық, яғни номиналдық құнына пайызбен
- Аралас, яғни купон және дисконт
Бүгінгі таңда ҚР – дағы
* акциялар;
* облигациялар;
* депозиттік және жинақ сертификаттары;
* ипотекалық куәліктер;
* депозитарлық қолхаттар.
Осылардың ішінде инвестициялау операциялар
Акция – бұл акционерлік қоғамның
Дивиденд төлеу тәсінің айырмашылығына
Акциялар шығару формасына қарай
Қазақстандағы айналыста жүрген облигациялар
- Купондық облигация - инвестор
- Дисконттық облигация – инвестор –
Мысалға , облигацияның ағымдағы бағасы
Купон / баға х 100 = 10 /
Егер облигация бағасы өсіп,
10 / 150 х 100 = 6,66 %
Бүгінгі таңда ҚР – дағы
Қорытынды.
Қорыта келгенде, нарықтық экономиканың тиімді ұйымдастырылып, тиімді қызмет
Сонымен, банк жүйесі – нарықтық экономиканың ең маңызды
Жалпы жұмыс барысында мен банк жүйесінің екі деңгейлі
Ұлттық валютаның енгізілу сәтінен бастап, 1995 ж-ға дейін
Осы жасалған бағдарламалар нәтижесінде және еліміздің қаржы саласының
Бүгінгі таңда жалпы еліміздің банк жүйесі нарықтық экономика
Қолданылынған әдебиеттер тізімі:
“Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы” Қ.Р.
“Қазақстан Ұлттық банкі туралы “ Қ.Р.Президентінің Заң күші
“ҚР-дағы банктер және банк мекемлері” Негізгі заң
Ақша, несие, банктер: Оқулық / Жалпы редакциясын басқарған
Денги, кредит, банки: Учебник / Под ред. Е.Ф.
Денги, кредит, банки: Учебник / Под ред. О.И.
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу
Мақыш С.Б., Ілияс А.Ә. Банк ісі:
Саниев М.С. “Ақша. Несие. Банктер.” Оқу құралы –
Төлебаев Т.Ә. ХІХ ғ. екінші жартысы
Шабанова Н.Н. “Денежное обращение и кредит СССР”.
Шеденов Ө.Қ, Байжомартов Ү.С, Жүнісов Б.А., Комягин Б.И.
“Жалпы экономикалық теория”
Мамыров .Н.Қ, Акчура Ф. “Қазақстандағы адам дамуы”
Мамыров Н.Қ., Тілеужанов М.Ә: “Макроэкономика”
Ермекова Т.Р. “Қолданбалы экономика”, Алматы 1997
“Экономикалық өсу және сапалық көрсеткіштер”, С.Сатыбалдин, “Егемен Қазақстан”,
17. Шеденов.Ө.Қ., Сағындықов.Е.Н..
Жүнісов.Б.А., Байжомартов.Ұ.С. Комягин.Б.И.
Жалпы экономикалық теория.
18. Сейтқасымов. «Ақша несие банк».
19. Қазақстан Ұлттық Энциклопедиясы.
26