Жұмыспен қамтуды реттеу


КІРІСПЕ
1 ӘЛЕУМЕТТІК АЯДАҒЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ
РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жұмыспен қамтудың маңызы мен экономикалық мазмұны
1.2 Жұмыспен қамтуды реттеудің негізгі принциптері
мен механизмдері
1.3 Жұмыспен қамтуды құқықтық реттеу
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУДЫҢ АНАЛИЗІ
2.1 Қазақстан Республикасындағы жұмыспен қамтудың жағдайы
2.2 Жұмыспен қамтуды мемлекеттік реттеудің негізгі
элементтері
2.3 Жұмыспен қамтуды реттеу аясындағы негізгі мәселелер
3 ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ РЕТТЕУ АЯСЫНДАҒЫ
МӘСЕЛЕЛЕРДІ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Шағын бизнесті дамыту - жұмыспен қамтуды
маңызды элементі ретінде
3.2 Жұмыспен қамтуды реттеу процессін жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Экономикасы өтпелі елдердін экономикалық дамуының нарықтық бағдары халықты жұмыспен
Халықты жұмыспен қамту саласында стратегия құру тек елдің және
Қазақстан экономикасын реформалау процесінің барысында 90-шы жылдардың ортасында кейбір
Экономикалык өсу халықты жұмыспен толық қамту үшін қолайлы жағдай
ҚР-ның тәуелсіз егемен ел ретінде қалыптасуы және оның халықаралық
Қазакстанның жаңа қалыптасып келе жатқан еңбек рыногы республиканың аймақтарындағы
Республика мен облыстардың халықты жұмыспен қамтудың жыл сайын белгіленетін
Жұмыспен қамту мен еңбек рыногының қалыптасуының жоғарыда тізілген әлеуметтік-экономикалық
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жұмыспен қамтудың маңызы мен экономикалық мазмұны
Экономикасы өтпелі елдердегі нарықтық түрлендірулердің белгілі бір кезеңдерінде экономикалық
Экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізген күннің өзінде де, экономикасы өтпелі
Жұмыспен қамтуды қарастырғанда, экономикалық әдебиеттерде бұл факторлар жеке және
Экономикалық өсуге, басқа, мысалы, елдің қолайлы әлеуметтік және саяси
Адам Смит, Давид Рикардо, Джеймс Стюарт Милль, Альфред Маршалл,
Классикалық теорияның негізін қалаушы А. Смит жұмыспен қамту жөнінде:
А. Смиттің ілімін жалғастырушы Д. Рикардо еңбектің өзі мен
Ұсыныс пен сұраныстың байланысын зерттей келіп А. Маршалл: «кез
Жұмыспен қамту теориясының, экономика ғылымдарының белгілі бір саласы ретінде
Кейнс бойынша реттелудің жеңілдетілген схемасы мынадай: пайыздың төмендеуі -
Бұндай процестерді реттеуде Кейнс теориясы классикалық көзқарастардан бүтіндей өзгеше.
Жиынтық сұраныс пен жұмыспен қамтуды нысаналы жүргізілетін инвестициялык және
Дамыған елдердің экономикасындағы күйзеліс жағдайы теорияшыл-экономистер - А. Филипсті,
Ағылшын экономисі А.У. Филипс өзінің эмпириялық зерттеулеріне сүйеніп нарықтық
Сонымен, жұмыспен қамтудың неоклассикалык теориясының негізгі қағидалары мынау: еңбек
Макроэкономика мен экономиканың аталған зерттеулерінде үнемі халықты жұмыспен толық
Жұмыспен толық қамтылуды макротұрақтылық пен экономикалық өсу тұрғысынан зерттеу
Жұмыспен қамту мен оның мазмұнын талқылаудың, әсіресе жоспарлы-орталықтандырылған экономикаға
Жұмыспен қамтуды еңбекке төленетін ақымен өлшенетін адамдардың белгілі саладагы
Жұмыспен қамтуды экономикалық, әлеуметтік-еңбек қарым-қатынастарым ен байланыстыра отырып талқылау
Жұмыспен қамтудың мазмұнын зерттеу оның түрлері мен формаларын карастыруды
Халықтардың әртүрлі категорияларының жұмыспен қамтылуының демографиялык белгілері бойынша да
Ішінара қамтылу ерікті немесе еріксіз болуы мүмкін. Оның бүл
Нарыққа өтуге және жұмыспен қамту саласында нарықтық катынастардьщ орнығуына
Нарыққа өтуге және жұмыспен қамту саласында нарықтық катынастардьщ орнығуына
Жұмыспен қамтуды реттеудің негізгі принциптері мен
механизмдері
Әлеуметтік бағытталған нарықтық экономиканың орын алуы, жұмыскерлердің жұмыспен қамтылуының
Нарық жағдайында жалақының бірдей тұрақты деңгейге қатысты өсуі кәсіпорындар
Классикалық модельдерде еңбек күшіне деген сұраныс пен оның ұсынасының
Еңбек нарығының маңызды құрамдас бөлігі - оның жұмыс істеу
Жұмыскер күшінің ұсынысы - ол еңбек етуге қабілетті халықтың
Төмендегі 1 суретте еңбек нарығындаңы сұраныс пен ұсыныстың арасындағы
Жұмыскерлер саны
Сурет 1 Еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныс
Еңбек нарығында сұраныс сызығы егер де капитал бағасы және
Тез уақытта жұмыс берушілер бос жұмыс орындарын білікті мамандармен
Кейнс классиктермен олардың иілмелі жалақы саясаты толық жұмысбастылықты қамтамасыз
Ұсыныс өзіндік сұранысты тудырады дегені бар Сэйдың заңына қарсы
Кейнсиандық реттеудің қарапайым схемас келесідей болып көрсетілген: пайыздың төмендеуі
Яғни, Кейнстің теориясы бойынша, жұмыспен қамтуға әсер ететін шешуші
Еңбек етушілердің көзқарастарын қорғаудағы кәсіподақтардың позициясы күшейе түсті. Салықтық
Батыс Еуропа мен АҚШ үшін 50-80 жылдар тұрақты экономикалық
60-шы жылдардың басында ағылшын экономисі А.Филлипс жұмыссыздық деңгейінің ақшалай
Еңбек нарығының негізгі мақсаты - мүмкін болатын үлкен және
Еңбек нарығының белсенді саясатының шараларының ішіне жұмысқа орналастыруды, кәсіби
Қазақстан Республикасының жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшуі өзінің көлемі
Ұзақ мерзім бойы республикада еңбек ұсынысының қалыптасуының негізгі факторы
Қазақстанның көшпелі экономика кезеңіне нарықтық шаруашылықтың да, жоспарлы шаруашылықтың
Қазақстандағы тарихи тәжірибеден көрінетіндей, еңбек нарығының кризистік период кезінде
Еңбек нарығының мемлекеттік реттелуі жұмыс күшінің қолданысының, даярлау мен
Сонымен, еңбек нарығының қазақстандық моделі экономиканың түпкі жағдайының, әлемде
Сұраныс пен ұсыныстың бірдей ұқсастырылуына және бірдей салмақтағы тенденцияларына
Еңбекке деген сұранысты және оның соңында болатын жағдайдың толықсыздығының
Реттеудің құқықтық шаралары жұмыспен қамту мен әлеуметтік-еңбектік қатынастарды реттеудің
1.3 Жұмыспен қамтуды құқықтық реттеу
Халықтың жұмыспенқамтылуын ретеу норативтік-құқықтық базаның, жұмыпен қамтудың белсенді формаларын
Тиімді жұмыспен қамтудың негізін салушы факторы болып әлеуметтік-еңбектік қарым-қатынастардың
Шағын кәсіпорындардың іс-әрекеттерінің зертеулерінен белгілідей, кәсіподақтардың құрылымдарын жасау өте
Бұл шараның тиімділігі шағын кәсіпорындардың инвестициялық проектілерінің бағалауы кезінде,
Кәсіподақ құрылымдарының жасалуы келесі мақсатты көздеуі керек: жұмыс беруші
Қазіргі жағдайда шағын кәсіпорынның жұмыскерлері мен жұмыс берушінің қатынастарын
Кәсіподақ құрылымдарын ұйымдастырғанда келесідей өте маңызды мақсатты шешуге алғышарттар
кәсіподақтар үшін - бұл жалдамалы жұмыскерлердің нақты табыстарының өсуі,
кәсіпкерлер үшін - бұл капиталдың, еңбек ресурстарының табысты қолдануының
қоғамдық көзқарастардың өкілдері ретінде мемлекеттік органдар үшін - бұл
Шағын және орта кәсіпкерлікте әлеуметтік серіктестікті ұйымдастыру кезінде шешуші
Жоғарыда аталғандарды қорытындылай келе, келесідей шараларды іске асыру қажет:
Бұл сұрақтарды шешкен кезде бірыңғай аймақтың тар шегінде тоқталмау
Сонымен қатар, жұмыс берушінің жұмыскерлер алдындағы әлеуметтік қарыздарын атқаруы
Халықтың жұмыспен қамтылуына және еңбек нарығына белсенді әсер ету
Еңбек нарығының қатынастарының әлеуметтік-еңбектік жүйесіндегі ең маңызды болатын және
Нарық жағдайындағы еңбекке деген заңды құқықтардың ішінде маңызды рөлді
Толық емес жұмыспен қамтуды реттеу кезінде негізгісі болып еңбек
Зерттеулердің көрсетулері бойынша, еңбек нарығының ұзақ мерзімдік перспективаға бағытталған
Еңбек қатынастарын реттеу тек-қана жұмыспен қамту аясын қамтымайды, сонымен
Халықтың жұмыспен қамтылуының аймақтық бағдарламасын қабылданған мемлекеттік бағдарламамен байланыстыру
Екінші суреттің мәліметтерінен көрінетіндей, бірінші ретте экономиканың басқарудан шығуының
Жұмыспен қамтуға әсер ететін барлық құқықтық және басқа факторлардың
Қазақстандағы еңбек нарығының қайшылықтарын заңдық қамтамасыздандыру экономикалық, қаржылық, мемлекеттің
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУДЫҢ АНАЛИЗІ
2.1 Қазақстан Республикасындағы жұмыспен қамтудың жағдайы
Көп укладты экономиканың қалыптасуына, өндіріс саласы құрылымдарының жаңаруына, нарық
Сонымен, бір мезгілде халықтың жұмыспен қамтылуын құрылымдық қайта кұру
Жұмыспен қамтуға қатысты мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру процестері,
Барлық күш-жігер жүзеге асырылып жатқан нарықтық түрлендірулер бағдарламасына жаңа
Қазақстан Республикасының жұмыспен қамту саласындағы нарықтық түрлендірулер оның өндірістегі
Қазақстан республикасындағы экономикалық белсенді тұрғындары туралы мәліметтер төмендегі 1
Кесте 1. Қазақстан Республикасының экономикалық белсенді тұрғындары
Көрсет-кіштер 1997 жыл 1999 жыл 2001 жыл 2002 жыл
%-н
шаққан-дағы
2003 ж.
мың %-н адам мың %-н адам мың %-н адам
Эконо-микадағы жұмыспен қамтыл-ғандар 6472,3 87,0 6105,4 80,3 6698,8 89,6
Жұмыс-сыздар 967,8 13,0 1500,0 19,7 780,3 10,4 690,7 8,3
Белсенді тұрғындар, барлығы 7489,5 100 7600,0 100 7479,1 100
Кестенің ішіндегі мәліметтерден 1997 жылы экономикада жұмыспен қамтылғандардың саны
Экономикалық белсенді тұрғындардан басқа «экономикалық белсенді емес» тұрғындар бар.
Жұмыспен қамтылған халықты экономиканың секторлары бойынша (меншік формалары бойынша)
Экономикада жұмыспен қамтылғандардың барлығының саны 1997 жылы 6472,3 мың
Нарыққа көшудің алғашқы сатысындағы шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы, кейіннен көпшілігі
Республиканың дербес жұмыспен шүғылданатын халқы 1997-2003 жылдары 2157,2 мыңнан
Республикада тіркелген заңды тұлғалардың жалпы саны 2004 жылдың 1
Ұлттық статистикалык агенттіктің мәліметтері шаруашылык жүргізуші нысандардың қалыптасу процесінің
Жұмыспен қамту саласындағы қүрылымдық өзгерулерге баға беруде ең алдымен
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымындағы өзгерістер, егер олар
Жұмыс күшін салалық қайта бөліске салудың жүріп жатқан процестеріне
Дипломдық жұмыста Ақмола облысындағы жағдайды қарастырдым. Еліміздің астанасы орналасқан
Кесте 2. 2003 жылдағы Қазақстанның Солтүстік аймағындағы
жұмыспен қамту деңгейі
Көрсеткіштер Қазақстан Республикасында оның ішінде
мың
адам %-н
алғанда Солтүстік аймақ Ақмола облысы
мың
адам % мың
адам %
Еңбек ресурстары 8989,4 100 2133,1 100 455,5 100
Жұмыспен қамтылған тұрғындар 6708,9 74,6 1589,2 74,5 358,1 78,6
Жалдамалы жұмыскерлер 4030,2 44,8 879,8 41,2 187,4 41,1
оның ішінде:
мемлекеттік ұйымдарда 1678,8 18,6 371,7 17,4 98,1 21,5
мемлекеттік емес ұйымдарда 1592,6 17,7 382,5 17,9 68,4 15,1
жеке тұлғаларда 499,9 5,6 87,9 4,1 13,0 2,8
шаруа қожалықтарында 258,9 2,9 37,7 1,8 7,9 1,7
өз алдына жұмыспен қамтылған тұрғындар 2678,8 29,8 709,4 33,3
оның ішінде:
жұмыс берушілер 59,4 0,7 18,4 0,9 2,8 0,6
индивидуалдық негізде 741,3 8,2 115,9 5,4 13,9 3,2
Қол асты және үй шаруашылығында 1745,9 19,4 566,5 26,6
өндірістік кооперативте 64,0 0,7 7 0,3 3,4 0,7
жанұя кәсіпкерлігінде 68,2 0,8 2,1 0,1 0,6 0,1
Кестенің ішіндегі мәліметтерден көрінетіндей, жалпы Қазақстан Республикасы бойынша еңбек
Экономиканы, оның ішінде, оның шешуші секторын реформалау қарқынының бәсеңсуі,
Инвестициялар динамикасының негізгі
Ұлттық шаруашылықтың құрылымын жетілдіру жұмыспен қамтудың салалық құрылымын жақсартумен,
Дегенмен, есепті еңбек рыногындағы көзге көрініп тұрған жүмыспен қамтылмаушылық
Халықтың экономикалық секторлары мен салалары бойынша жұмыспен қамтылу құрылымындағы
Қазақстан Республикасында 1993-2003 жылдар арасында ЖІӨ көптеген есе өсті.
Сурет 2 - Қазақстан Республикасындағы 1993-2003 жылдар аралығындағы ЖІӨ,
Халықтың республика экономикасының секторлары мен салалары бойынша жұмыспен қамтылу
2.2 Жұмыспен қамтуды мемлекеттік ртеудің негізгі элементтері
Халықты жұмыспен қамту саласындағы нарықтық қатынастардың қалыптасуы болып жатқан
Мемлекеітің араласуынсыз өзін-өзі реттеу тетігі еңбек рыногы мәселелерін өздігінен
Еңбек рыногын реттеудің шектен тыс қатаң шаралар стратегиясы ұнамсыз
Еңбек рыногы мен жұмыспен қамтуды мемлекеттік реттеудің стратегиясы мен
Нарықтық жаңару барысында осынау бұлжымас өзгерістер түбегейлі үйреуге ұшырады,
Қазақстандық экономистердің пікірінше, экономиканы реттеудің нарықтық тетіктерін пайдалану -
а) монополияға және инфляцияға қарсы тиімді саясатты жүзеге асыру;
ә) түрлі (мемлекеттік және жеке) меншік формалары жағдайында нарық
б) өндіріс, экология, әлеуметтік және басқа салалардағы дағдарыс ахуалдарыныд
Еңбек рыногы мен халықтың жұмыспен қамтылуын реттеу, менің ойымша,
заңнамалық, құқықтық тұрақты база құру; ҚР халқын жұмыспен қамтудың
параметрлерін таңдау; жұмыспен қамту мен
ҚР Еңбек министрлігі мен ҚР ҒА экономика институты әзірлеп,
Дамыған нарық экономикасы бар бірде-бір елде мемлекет өзінің реттеушілік
Мемлекеттік жұмыспен қамту саясаты белсенді (активті) және салғырт (пассивті)
Мемлекегтің белсенді саясаты (еңбек рыногындағы белсенді саясат) жұмыссыздық деңгейін
(бүрыннан бар кәсіпорындарда, сондай-ақ
арқылы), жаңа жұмыс орындарын үйымдастыруды субсидиялау;
Жұмыспен қамтудың салғырт саясаты (еңбек рыногындағы пассивті саясат) -
Жұмыспен қамту қызметтері жұмыстарының негізгі ұстанымдары халықаралық тәжірибеге сәйкес.
Нарықтық қатынастарының дамуы жұмыспен қамту құрылымдарының мемлекеттік емес, жеке
Сурет 3 - Жұмыспен қамту қызметтері жұмыстарының басым бағыттары
Тәжірибе көрсеткендей, еңбек нарығының ықпалды реттеушісі болып жұмыспен қамту
Сурет 4 - Жұмыспен қамту орталықтарының қызметтері
Әр жұмыскердің қажетті мамандықты игеріп және оның өз қабілеттерін
Еңбек рыногындағы жағдайды мемлекеттік реттеудің қабылданған құқықтык нормаларына сәйкес,
Еңбек нарығындағы мемлекеттік саясаттың әр түрлі бағыттарын бір қатарға
Сурет 5 - Еңбек нарығындағы мемлекеттік саясаттың бағыттары
Жұмыспен қамтудың мемлекеттік саясат шаралары келесідей бөлінеді: а) әсер
Мемлекеттік саясат әдістері бойынша: а) тура (әкімшіліктік); заңдық реттеу,
Халықты жұмыспен қамту ықпалының мемлекеттік типтері: а) енжарлық -
Осы айтылғандардан байқалғандай, еңбек рыногындағы процестерді қазіргі заңнамаларға сәйкес
Жұмыспен қамту тиімділігі проблемалары бірінші кезекте жұмыс берушілердің құзырында
Қазақстандық еңбек рыногының қалыптасу сатысында жұмыссыздық алғашында әйелдер және
Нарық зкономикасындағы елдер тәжірибесі көрсетіп отырғанындай, соңғы жылда эы
Қазақстанның ішкі рыногын қорғау, ТМД елдерімен шаруашылық байланыстарды қалпына
Ақмола облысының әкімі жұмысшылар мен жұмыс берушілер өкілдерін катыстыра
Жергілікті атқару органдары жұмыспен қамтудың аймақтық бағдарламаларын жасап, олардың
Ақмола облысындағы экономикалық және әлеуметтік дамудың болжамдық кэрсеткіштері халықты
Облыстағы жұмыспен қамту бағдарламасын, атап айтқанда, қоғамдық жұмыстарды, жұмыссыздарды
Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын жұмыспен қамту бағдарламасы жөніндегі мемлекеттік тапсырыс,
Халықтың жұмыспен қамтылу саласындағы үрдіске жасалған талдау нарықтың
2.3 Жұмыспен қамтуды реттеу аясындағы негізгі мәселелер
Соңғы екі онжылдықта экономикалық өсімді құрайтын экономикалық өзара байланыстар
Болып жатқан процестердің тұрақсыздығы мен қарама-қайшылықтары аса маңызды экономикалық
Осынау күрделі әлеуметтік-экономикалық саладағы нарық қатынастарының қалыптасуы мыналарды білдіреді:
болуы); еңбекке ақы төлеуді қалыптастыруда жұмыс күшінің "құн"
"баға" деген категорияларын пайдалану; жұмысшыларды жалдау жүйесінде жаңа формалардың
Қазақстан экономикасы өтпелі кезеңді бастан кешті, сондықтан қазіргі сәтте
Енді белгілі болғанындай, өтпелі экономика жағдайында макроэкономикалық тұрақсыздықтың, жұмыссыздықтың
Қазіргі уақытта экономикалық әдебиетте жұмыспен қамтудың мынадай формалары бөліп
және толық емес жұмыс аптасы); белгілі себептерге сәйкес үйден
Сол сиякты жұмыспен қамту бастауыш және қосалқы еңбек болып
Толық жұмыс уақытында жұмыспен қамту - азаматтардың күшінде тұрған
Ғалымдардың көзқарасы бойынша, халықтың жұмыспен толық қамтылуын өмірге әкелетін
Мұндағы ең басты мәселе республиканың экономикалық және саяси өмірінде
Әлеуметтік-экономикалық жаңарулар барысында Қазақстан Республикасында жұмысқа жарамды халықты жұмыспен
15,2 млн. халықтың 58,3 пайызы ғана еңбекке жарамды жаста,
Экономиканы реформалау бір мезгілде нарықтық қатынастарды қалыптастырып, экономикалык, дағдарысты
ҚР-да 1993-2003 жылдары жұмыспен қамтылғандар саны 6,9 млн-нан 6,7
ТМД-ның басқа елдеріндегі сияқты, республиканың өтпелі экономикасы үшін де
Осы салаларды жалпылама жекешелендірудің, сауда-делдалдық қызметтің дамуының, сондай-ақ, бағаның
Қазақстанда қалыптасып келе жатқан еңбек рыногы экономиканың мемлекеттік секторындағы
Аймақтардағы жұмыспен қамту процестерінің дамуы да біркелкі емес. Жұмыспен
Жұмыспен қамту саласындағы ахуалдың дамуы көптеген факторларға, оның ішінде
Бүгінде жұмыс күшіне деген сұраныстың құлдырауы, оның ішінде жұмыспен
Республиканың көптеген аймақтарындағы экономика дамуындағы қиындықтар, өндірісті құрылымдық қайта
Экономикасы өтпелі елдер халқының жұмыспен камтылуы мен негізгі экономикалык
жұмыспен қамтудың
жұмыспен қамту мен ІЖӨ құбылмалылығы нарықтық реформалар процесі салыстырмалы
ТМД елдерінде
Достастық елдеріннің
Еңбек рыногын реттеу стратегиясын таңдау мемлекет пен жұмыспен қамту
ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ РЕТТЕУ АЯСЫНДАҒЫ
Шағын бизнесті дамыту – жұмыспен қамтуды қолдаудың маңызы
Қазақстаның экономикасы әкімшілік-әміршіліктен нарық экономикасына көшудің қиын жолынан өтті.
Бір жағынан, ҚР Конституциясында мәлімделген еңбек пен кәсіпкерлік қызмет
Екінші жағынан, нарыққа көшу экономиканың құрылымдық қайта құрылуымен, өндірістің
Қазақстандағы экономикалық реформалар бағытына түзету енгізуде, әңгіме өндіріеті ынталандыру
Халықтың жаңа шаруашылық көріністер мен олардың теріс зардаптарын қабылдауға
Бенің ойымша, еңбек рыногын дамыту - экономиканы жүйелі трансформациялаудың
Дегенмен, кәсіпкерлік қызметті кең дамытпайынша, еңбек рыногының қалыптасуы және
ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев атап өткендей, «шағын және
Шағын кәсіпорындардың экономикалық және әлеуметтік функцияларыньщ дамуы тұрғысынан алғанда
Әрине, шағын кәсіпорындардың экономикалық және әлеуметтік дамуы әр елде
Шағын бизнестің дамуына өз аумақтарында жаңа кәсіпорындардың ашылуы және
Францияда шағын және орта бизнесті қолдауға арналған арнаулы сыйлықтар,
Жапонияда да мемлекет шағын бизнес қызметі саласына белсенді араласады.
Неғұрлым дамыған елдердің (АҚШ, Франция, Жапония) тәжірибесінен анықталғандай, шағын
Қазақстанда шағын кәсіпкерлік сияқты экономиканың секторы ілкімділіктің, бастапқы капиталды
Көбінесе елдің экономикалық жағдайын, жұмыспен қамтуды, халықтың тұрмыс деңгейін
Сондықтан, «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мен белсенділігін арттыруды күиейту
Шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін құқықтық қолайлы режим жасауды аталған
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің мәліметтері бойынша, 2005 жылдың
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік колдау туралы» Заңға сәйкес заңды тұлғалық
«Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңға сәйкес кәсіпкерлік дегеніміз - ол
Заң екеуіне ортақ меншік құқығындағы мүліктер базасында азаматтар тобы
«Шағын кәсіпорындар қызметінің 2004 жылғы
Бүгінде Республикада қуатты өндірістік, ғылыми-техникалық, жоғары білікті еңбек әлеуетімен
Дегенмен, республикада кәсіпкерлік саласында жүргізіліп жатқан қаржы-несие және салық
Экономиканың секторларында шағын кәсіпкерлік субъектілері санының айтарлықтай артуы мен
Елдің бүкіл аймақтарындағы есеп берген кәсіпорындардағы орташа айлық еңбекақы
Қызмет түрлері бойынша алғанда да осындай жағдай байкалады. Өнеркәсіпте
Шағын кәсіпкерліктің дамуы жөніндегі ақпараттарға талдау қазіргі уақытта елде
Бұл қорытынды келесі алғышарттарға негізделеді: шағьш кәсіпорындар ішінде саны
Солтүстік Қазақстанда, бірінші кезекте, ірі елді мекендер төңірегіндегі шалғай
Шаруа және фермер қожалықтары сияқты кәсіпкерлік қызмет түрлерін құру
Республикада шағын бизнеске қолдау көрсету шаруа қожалықтарының санын жылдан-жылға
Солтүстік Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы мал шаруашылығы саласымен одтайлы үйлестіріліп,
Зерттеу бойынша, аталған аймақтың шаруа кожалықтары үшін шаруашылықтардың формалары
Қажетті ақшалай қаржымен қамтамасыз ету мақсатында шағын
несиелеу бағдарламасын жасап, 2005-2006 жылдары 85 мыңдай адамға, оның
ішінде Солтүстік аймаққа 26,5 мың шағын несие беруді, лизингтік
қатынастар еигізіп, жойылмалы кепілдік қоры мен аудандық машина-трактор
стансаларын құруды жоспарлап отырған «Микрокредит» ӨҮБ-тің қызметін
пайдалану қажет.
«Микрокредит» ӨҮБ-нің сыртында «Су ресурстарын басқару және
жерлерді қалпына келтіру басқармасының» 55 млн. АҚШ доллары тұратын
жобасының каржыларын да пайдалану қажет, оның 40 млн. -
және 15 млн - 2005-2006 жылдары жоспарланған жобаны республикалық
бюджеттен қоса қаржыландыру есебінен өтеледі.
3.2 Жұмыспен қамтуды реттеу процессін жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасында халықты жұмыспен қамтудың дамуын жүзеге асыруда келесі
Бұрын атап көрсетілгендей, республиканың еңбек рыногында соңғы уақыттары жұмысқа
Осыған байланысты жұмыс орындарын сақтау мен дамыту айрықша маңыз
Жаңа жұмыс орындарын сақтау мен құру, құрылымдық-технологиялық қайта құру
Ресурс сақтау, яғни, еңбекті сақтау белсенді өнеркәсіп саясатының маңызды
Кең ауқымды жұмыспен қамтылмаушылықтың пайда болуы, жұмыссыздықтың
Нарық экономикасына көшу жағдайында мемлекет нарықтық орта қалыптастыру, жекешелендіру
Еңбек рыногындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары мыналар болуы мүмкін:
- жұмыспен қамту құрылымының экономиканы қайта құру құрылымыньщ ғылыми
- жұмысқерлерді, олардың одан әрі жұмыспен қамтылу жағдайларын
алдын-ала даярлау арқылы жоспарлы, реттемелі босату жолымен жұмыспен
қамту динамикасын өндірістің даму қарқынына сәйкестендіру;
- еңбек миграциясы процестерін реттеу;
- өндіріс пен ішкі жалпы өнім көлемінің құлдырауын
халык табысының оңтайлы деңгейіне,
келісімшарттітқ жүйесінің дамуына, тұтыну бағалары динамикасына сәйкес
еңбекақыны тұрақты индексациялауға қол жеткізу, еңбекақының ең төменгі
мөлшерін аз қамтамасыз етілудің құндық шекарасына дейін көтеру, қала
және ауыл табыстары деңгейіндегі алшақтықты қысқарту;
- кәсіпорындарды қайта бағдарлау, меншік түрлерін өзгерту
- жұмысты ұтымды ұйымдастыруды дамыту;
қабілетті кәсіпкерлердің сындық массасын қалыптастыру, олардың шағын және орта
жұмыссыздық деңгейі өте
жоғары білікті мамандардың
жақсарту, кәсіпорындар тапсырыстары бойынша кәсіби даярлау тәжірибесін
өрістету, кадрларды
ауылшаруашылығының сандық және
шынайы мүқтаждықтарымен сәйкестендіру.
Қазіргі кезеңде жұмыспен қамтудың абсолюттік, экономикалық шараларын кеңейтудің болмауынан
Еңбек рыногы мекемелері қызметінің үлттық, аймақтық және жергілікті деңгейдегі
Жергілікті кәсіпорындардың, әдетте, еңбек рыногы мекемелеріне жұмыс күшін пайдалануда,
Әсіресе, еңбек ресурстарын дамытудағы белсенді шаралар саясаты жұмыссыздьп;ты тиімді
Еңбек рыногының дамуын қаржыландырудың жалпы неғұрлым айтарлықтай ауқымды жағдайында
Жұмыспен қамту қызметі міндетінің басқа маңызды бағыты -жұмыссыздардың өз
Өндіріс көлемінің төмендеуі, шығынды кәіпорындарды банкроттау жұмыстан босату процесін
Мұндай жағдайда мыналар қамтамасыз етілуі тиіс:
- кәсіпорындар әкімшіліктері
келіссөздері, жұмыскерлердің кәсіби қайта оқуын ескере отырып, олардың
бос орындарға ауысуы, сондай-ақ жаңа мамандық алғысы келген босаған
жұмыскерлер үшін курстар ұйымдастыру процедуралары кіретін сатылап
жұмыстан босату;
уақытша жұмыс орындарын, сондай-ақ, әлеуметтік қорғауды өткір
босаған жұмыскерлерге жеңілдіктер мен кепілдіктер беру жөнінен
«Жұмыспен қамту
кеңейтетіндей міндеттемелерді ұжымдық келісім-шарттарға енгізу, мәселен,
жұмыстан босағаннан кейін 5 жыл бойы мектеп жасына дейінгі
мекемелерін пайдалану, тұрғын үй кезегін сақтау, жұмыстан босаған соң
жыл бойы балаларына сауықтыру лагерьлеріне жолдама беру, зейнеткерлік
жасына жеткенде
зейнетақылар тағайындау және басқалар;
жекешелендіру барысында белгілі
- өндірісті қысқарту
мемлекеттік тапсырыстар беруде үшжақты комиссия тетігі арқылы ықпал
жасау.
Мұндай жағдайда мына міндеттер аса маңызды болып табылады:
- жұмыс эерушілерді, жұмыскерлерді бір мезгілде жұмыстан босатудан
- босаған жұмыскерлерге өтемақылар беру үшін кәсіпорындарда
арнаулы қорлар құру.
Еңбек рыногындағы бәсекелестікке қабілеттері төмен азаматтардың жекелеген топтарының жұмыспен
Осы бағыт шеңберінде әлсіз қорғалған және ЕР-да бәсекелестік қабілеті
- квоталанған орындардағы қажеттілікке
азаматтардың аталған топтары үшін жұмыс орындарын ұйымдастыру
және оларды тұрақты жұмыспен қамтамасыз ету жөніндегі қызметтің оған
байланысты шығындарды жұмыспен қамту қоры
есебінен ішінара өтемелеп немесе әлсіз
жұмыс орындарын ашу мақсатына ұзақ мерзімді несиелер (30 пайыздық
өсімнен аспайтын) бөле отырып ынталандыру;
несие-қаржы және салық салаларында басымдықтар және мақсатты
субсидиялар да
мамандандырылған кәсіпорындар желісін
қабылдауды қамтамасыз ету қажет;
кәсіпорындардың жұмыспен үзақ қамтылмаған адамдар үшін жұмыс
орындарын ашуына және олардың кәсіби даярлық пен қайта даярлаудан
өткізуіне салық жеңілдіктерін беру. Осы мақсаттар үшін
түлектері, әсьери міндеттен босаған жауынгерлер, бала
демалыстан шыққан әйелдер
жұмыскерлердің осы санына келетін табыс бөлігіне қатысты салықты осы
топтағы адамдар жұмысқа қабылданған күннен бастап алты ай бойына
жартысына азайту;
мүгедектердің және кәмелетке толмаған балалары бар
үйдегі еңбегі мен тиімді жұмыс режимдерін дамыту.
Аймақтағы белсенді саясатты қалыптастырудың келесі бағыты жұмыс күшіне сұранысты
а) жұмыссыздар мен жұмысқа тартылмаған халықты даярлау, қайта даярлау
ә) жұмысты белсенді іздеуді ынталандыру, дербес шүғылдану мен кәсіпкерлік
Осыған орай мыналардан тұратын шараларды жүзеге асыру қажет:
- оларды кәсіпкер ретінде тиімді қызмет істеу мүмкіндіктерін анықтау
қамту қызмегтері жанынан
жұмыссыздарды болашақ кәсіпкерлік қызметте
асыруға болады;
түрлі бизнес-курстар ұйымдастыру арқылы жұмыссыздарды кәсіпкерлік негіздеріне, таңдаған кәсібі
- жеке мамандар бөле отырып өз ісін ашу, бизнес-жоспарлар
Қоғамда болып жаткан ЕР жағдайына ықпал етерлік әлеуметтік процестерге
Сондықтан, жұмыспен қамтудың мемлекеттік жүйесі қаржыны кадрлардың қайта оқуы
Әзірге, мемлекеттің жұмыспен қамту саласындағы елеулі күш-жігеріне қарамастан, халық
төменгі мөлшері тиісінше өсуге тиіс жұмыссыздық бойынша жәрдемақылар)
төменгі тұрмыс деңгейіне қарай сатылап «жақындатуды» жүзеге асыру; әлеумеітік
1) ҚР еңбек рыногындағы мүгедектердің бәсекеге қабілеттері артатын жұмысшылар
2) Мүгедектерді кәсіби реабилитациялау және жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету
3) Жұмысқа орналасуға өте зәру-олар-кәмелетке толмағандар, мүгедектер, 22 жасқа
Жұмыспсн қамту жүйесін реформалау және еңбек рыногындағы белсенді саясатты
Жұмыссыздық деңгейінің мүмкіндікті шеңбері мұндай баға берудің маңызды әлеуметтік
Жұмыссыздық қарқынын үлғайту ауыр әлеуметтік зардаптар
Сондықтан, республика халқының жұмыспен қамтылуын реттеу, әлеуметтік-демографиялық реттеу жөнінен
Халықтьң толық үнемі және еркін таңдалған еңбекке қол жеткізуі,
Аталған мақсаттарға қол жеткізу келесі негізгі міндеттерді шешумен қамтамасыз
- еңбек және әлеуметтік
жолымен, еңбеккерлердің жұммыспен қамтылуы мен еңбек қатынастарының құқықтық реттеу
- жаңаларын құру,
- жұмысгпен қамту саясатымен келісілген, қосымша жұмыс орындарын ашуды
қосымша жұмыс орындарын
кәсіпкерлікті дамытуды, оның ішінде шетел капиталын тарту есебінен де
белсенді ынталандыруды қолдау;
экономикалық құрылымдарды ескере
жұмыспен қамту кепілдігін
жағдайлары мен режимдері мәселелерін шешуде еңбек рыногына негізгі
қатысушылардың (мемлекеттік, жұмыс
әлеуметтік әріптестік жүйесін қалыптастыру;
жұмыспен қамтудың аймақтық проблемаларын шешуде
атқарушы биіік органдарының рөлін арттыру;
- халыкты жұмыспен
бағдарламала рына ықпал жасау жөнінен бағдарламалық шаралар жасау және
жүзеге асыру арқылы еңбек рыногындағы сұраныс пен ұсыныстың неғұрлым
өткір сәйкессіздіктерін жоюға бағытталған екшеме шараларды жүзеге асыру;
жұмысс ыздарды әлеуметтік қорғау тетігін жетілдіру;
жұмыспен қамту мен еңбек рыногын және т.б. реттеу мәселелерінде
Бұл міндеттерді жүзеге асыру, бір жағынан, жұмыспен қамту саласындағы
Халықты жұмыспен қамтудың белсенді саясатының тиісті заңнамалық, нормативтік-кұқықтық және
Халықты жұмыспен қамту саясаты бірінші сатыда (1996-1997 жылдары) жұмыссыздарды
Екінші саты бірінші сатыда басталған құрылымдық-инвестициялық саясатты жүзеге асырумен
Үшінші саты (1998 ж. және одан әрі) жұмыспен қамту
Жұмыспен қамту саясатының негізгі міндеттерін сатылап шешу жұмыс күші
Дегенмен, елде тиісті статистикалық бақылауды ұйымдастыру, нәтижелерін оперативті өңдей
Бірінші сатыда, заңнама мен әдіснамаға тиісті өзгертулер енгізе отырып,
Екінші сатыда, еңбек рыногындағы үнемі өзгеріп тұратын жағдайды барабар
Жұмыспен қамту саясаты меншіктің барлық формаларындағы кәсіпорындардың бәсекеге қабілетін
Үшінші сатыда, орта мерзімдік перспективада халықты жұмыспен қамту саясатын
кәсіпорындарды реформалау нәтижесінде жұмыссыздықтың өсуіне жағдай
ішкі еңбек рыногын
диапазондарын жоғары білікті жұмыскерлер пайдасына қарай ұлғайту
жолымен бірегей тарифтік
«мидың кемуі» процесін тежеу нәтижесінде өзекті ғылыми зерттеу жұмыстарына
республиканың еңбек рыногындағы жоғары білікті кадрларға деген
мұқтажын ескере отырып, жұмыс
экспорттаудың келісім шарттық жүйесін дамытуға ықпал ету;
- экономикалық мүмкіндіктер мен
байланысты иммигранттар санын квоталау;
- ұжымдық шарттар мен келісімдер шеңберіндегі ықпалды әлеуметтік әріптестікті
Орташа мерзімдік перспективаның сыртында, мақсатты құрылымдық ілгерілеулерге байланысты, жұмыс
Халықты жұмыспен қамту саясаты аймақтық, жергілікті ерекшеліктерді ескере отырьш
Халықты жұмыспен төмен қамтылған облыстар тобына қосымша жұмыс орындарын
Халқы жұмыспен орташа және жоғары қамтылған облыстар тобында жұмыспен
Ал ауылдық жерлерде адам ресурстарын бүтіндей аграрлық сектордың мол
Қалалық жерде жұмыспен қамту саясаты үлкен қалалардағы жұмыспен қамтудың
Енбек рыногының және халықты жұмыспен қамтудың қалыптасуы мен дамуының
Облыстың накты және әлеуетті жағдайын сипаттайтын аса маңызды
көрсеткіштері: жұмыспен қамтылу және жұмыссыздықтың қалыпты табиғи
деңгейі. Керісінше, жаппай жұмыссыздық, жұмыспен қамтудың құлдырауы,
құрылымдық дағдарыс ғаламдық қауіптің және үлттық көлемдегі дағдарыс
қаупінің мүмкіндігін айқындайды.
қолдануды талап етеді. Сондықтан, бүл халықты жұмыспен қамтудың және
экономикалық. өсудің, жмыспен
экономиканың дамуының негізгі параметрлерімен өзара тығыз байланыста
болуымен ерекшеленеді.
Жұмыспен камту - облыстың күрделі
шешумен байланыста болатын
категория болып табылады.
диссертацияда ұсынылған
көрсеткіштердің негізінде жүргізілді. Облыстағы нарықтық түрлендірулер
өндіріс пәрменділігінің төмендеуіне және еңбек рыногының тиісті дәрежеде
реттелмеуіне байланысты
шығындалуымен қабаттасып отыр. Осының бәрі түптеп келгенде еліміздің
адам қоры мен еңбек әлеуетін пайдалануына әсер етеді.
Жұмыспен қамту саласындағы құрылымдық өзгерістер, оны меншік
нысандарымен және жаңа шаруашылық субъектілерінің пайда болуымен
байланыстыра отырып, экономика секторлары бойынша бағалау тқрғысынан
назар аудартады. Сондай-ақ, құрылымдық қозғалыстарды бағалауда тауар
өндірісіндегі жұмыспен қамтылғандар санымен өзгермелі ара
ескере отыру да қажет. Түптеп келгенде, жалпы ішкі өнімнің
саласы арқылы өндірілетін үлестік салмағы елдегі нарықтық қатынастардың
даму денгейін сипаттауға жағдай жасайды.
Еңбек рыногы қажеттіліктеріне неғұрлым толық есеп жүргізу үшін республикада
Бұл кеңестер облыстағы жастарды жұмыспен қамту ахуалын айтарлықтай жақсарта
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Региональный статистический ежегодник Казахстана. //Агентство
РК по статистике, Алматы, 2005, С.64-75.
Основные индикаторы рынка труда в Республике Казахстан. //
Агентство РК по статистике, Алматы, 1 квартал 2005, С.6-7.
3. Мельдаханова М.К. Занятость насления и экономический рост: методология,
4. «Қазақстан - 2030» Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан
халқына жолдауы.
Труд и занятость населения в Казахстане. Алматы, // Агентство
6.
х 1. Краткий статистический ежегодник Казахстана. Агентство Республики Казахстан
х 2. Население
Қосымша А
Қосымша Ә
Қосымша Б
1997 - 2003 жж. тұрғындардың жұмыспен қамтылуының динамикасы мен
Еңбек ресурстарының түрлері 1997 жыл 2000 жыл 2001 жыл
%-н
шаққан-дағы
2003 ж.
мың адам қоры-
тын-
дыға
%-н
шақ-
қанда мың адам қоры-
тын-
дыға
%-н
шақ-
қанда мың адам қоры-
тын-
дыға
%-н
шақ-
қанда мың адам қоры-
тын-
дыға
%-н
шақ-
қанда
Экономикалық белсенді тұрғындар 7440,1 68,8 7107,4 66,0 7479,1 70,2
Экономикада жұмыспен қамтылғандар - барлығы 6472,3 59,9 6201,0
оның ішінде
ірі және орта кәсіпорындарда 3833,6 35,4 2669,8 31,3
шаруа қожалықтарында 277,4 2,7 347,6 4,1 436,9 4,1 436,9
шағын кәсіпорындарда 204,1 1,9 542,0 6,3 639,5 6,0 755,6
дербес жұмыспен шұғылданатын тұрғындар 2157,2 19,9 2641,6 24,5 2635,5
жұмыссыздар – барлығы 967,8 8,9 906,4 8,4 780,3 7,4
Экономикалық белсенді емес тұрғындар 3368,8 31,2 3655,2 34,0
өндірістен тыс оқитын еңбекке жарамды жастағы оқушылар 588,6 5,4
Экономикалық іс-әрекетпен айналыспайтын және оқымайтын еңбекке жарамды тұрғындар –
Еңбек ресурстары, барлығы 10808,9 100 10762,6 100 10654,9 100
Қосымша В
Аймақтар Жұмыссыздыр, барлығы оның ішінде Жұмыысздыр болып тіркелген
азаматтардың саны
1997ж. 2003ж. ерлер әйелдер жастар (15-24) 1997ж. 2003ж.
мың адам жұмыс-қ дең-і, % мың адам жұмыс-қ дең-і,
Қазақстан Республикасы 967,8 13,0 699,3 9,7 303,0 8,1 396,3
Ақмола обл. 59,8 13,4 37,6 9,8 17,2 8,7 20,4
Ақтөбе обл. 46,0 136 34,3 10,4 11,9 7,2 22,4
Алматы обл. 96,4 13,6 72,3 9,7 34,7 8,8 37,7
Атырау обл. 28,1 13,7 20,4 10,0 7,5 7,0 12,9
Шығыс-Қазақстан обл. 76,5 9,5 56,5 7,9 23,4 6,3 33,2
Жамбыл облысы 61,9 13,8 60,3 12,4 31,8 12,7
Батыс-Қазақстан обл. 31,8 10,6 30,5 10,2 14,7 9,4
Қарағанды обл. 105,4 13,2 57,9 8,2 22,7 6,4
Қостанай обл. 73,4 13,4 47,5 9,1 21,0 8,0
Қызылорда обл. 36,3 15,2 34,3 12,5 17,3 11,8 17,0
Маңғыстау обл. 23,6 14,2 14,9 10,2 6,5 8,4
Паводар обл. 56,0 12,4 38,2 10,1 17,1 8,9
Солт.-Қазақстан обл. 72,2 13,5 35,8 9,4 16,8 8,7
Оңт.-Қазақстан обл. 117,7 14,1 86,7 10,0 32,9 7,1
Астана қаласы - - 21,5 8,7 4,6 3,8 16,8
Алматы қаласы 83,2 13,5 50,5 9,1 23,0 8,5 27,5
Кесте Қазақстан Республикасындағы аймақтары бойынша жұмыссыздардың саны және жұмыссыздық
Қосымша Г
2005 жылдың 1 қаңтарында белсенділік түрлері бойынша іс-әрекет ететін
№ Белсенділік түрлері бойынша Барлығы 2004 ж-ға
%-н шаққандағы 2005ж. қарекет етуші
заңды тұлғалар 2004 ж-ға
%-н шаққандағы 2005ж. жеке тұлғалар 2004 ж-ға
%-н шаққандағы 2005ж.
2004ж. 2005ж.
2004ж. 2005ж.
2004ж. 2005ж.
Барлығы республика бойынша 412017 481623 116,9 93494 103291 110,5
1 Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 129366
2 Балық аулау және балық өсіру 638 668 104,7
3 Өнеркәсіп 13721 15820 115,3 10669 11526 108,0 3052
4 Тау-кен өндірісі 612 710 116,0 608 704 115,8
5 Өңдеуші өндіріс 12349 14261 115,5 9401 10106 107,5
6 Электр энергиясын, газды және суды өндіру мен тарату
7 Құрылыс 12757 16152 126,6 11863 14652 123,5
8 Автомобильдерді және үй қолдан-ғы бұйымдарды оңдау мен сауда
9 Қонақ үйлері мен ресторандар 8941 10571 118,2 1486
10 Көлік және байланыс 29438 32682 111,0 4879 5370
11 Жылжымайтын мүлікпен операциялар және кәсіпорындардың қызметтері мен арендасы
12 Білім 1116 1224 109,7 880 926 105,2
13 Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер 4680 5583 119,3
14 Басқа да коммуналдық, әлеуметтік және жеке қызметтер 28994
Қосымша В
сурет Жұмыспен қамтуды реттеу саясатының ұсынылған схемасы
97
Еңбек ақы
сұраныс
ұсыныс
W 2
W е
W 1
0
Жұмыспен қамту
қызметі
Жұмысқа орналасуға жәрдемдесу
Әлеуметтік қорғауға ерекше мұқтаж
адамдарды жұмыспен қамтуға жәрдемде-
судің қосымша шаралары
Халықтың бөлек басым әлеуметтік топтары үшін жаңа және қосымша
Жұмыссыздарды оқыту және қайта оқыту
Кәсіптік бағдарлау және кеңес беру
Қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру және халықты уақытша жұмыспен қамту
Кәсіпкерлік қызметке және өздігінен жұмыспен қамтылуға жәрдемдесу
Жұмыспен қамту
орталық-
тарының қызметтері
Еңбек нарығы, оның жағдайы, келешегі туралы ақпараттар жинау және
Кәсіптік бағдарлау, қайта дайындау және халықты жұмысқа орналастыру
Аумақтық және кәсіптік икемділікке жәрдемдесу
Жұмыссыздарды есепке алу және оларға көмек көрсету, халықты әлеуметтік
Еңбек заңдарының сақталуын бақылау
Жұмыспен қамтудың халықаралық ынтымақтық мәселелерін шешуге және жұмыспен қамту
Мемлекет еңбек нарығында
Жұмысқа орналастыру
кадрларды дайындау
қайта дайындау
Икемді еңбек
нарығын дамыту,
құқықтық қамту
Әлеуметтік қолдау
Халықтың жұмыспен қамтылуын реттеудің ұйымдастырушылық шараларының этаптық комплексі
Мемлекеттік саясаттың бағыты: ұлттық, экономикалық, әлеуметтік, құқықтық, демографиялық, аймақтық,
Еңбек нарығының функционалдануы
Еңбек нарығын жасау
Жасырын жұмыссыздық пен ауылдағы жұмыссыздықтың бақылаусыз өсуін төмендету
Жұмыссыздық
Мотивация
1-активті
2-пассивті
1-өзіндік емес
2-өзіндік
1-мат-қ
2-еңбекті ұйым-у
3-еңбектің құр-ы
4-қоғамдық мойындау
1-төиенгі
2-орта
3-жоғары
Жұмыскерге деген көзқарас
Кәсіпорынның мақсатарына деген көзқаас
Мотивтер тобы
Әлеуметтік іс-әрекеттің спецификалық формасы
ретіндегі еңбекке деген
базалық мотвация
Нақты еңбекке мотивациялау
Әлеуметтік-эмоционалдық
Инструменталдық
Мотивацияның түрлері
Мотивацияның аспектілері
Мотивацияың деңгейлері
Еңбек нарығында өнімді жұмыспен қамту мен тұрақтылықты қамтамасыз ету
Жұмыспен қамтуды реттеу
Жұмыспен қамтуды реттеу
макродеңгейде
микродеңгейде
ауылды жерде
аймақта
Еңбек күшінің сұранысы мен ұсынысына балансталған әсер
ету саясаты
Еңбек күшіне деген сұранысты реттеу
Еңбек күшінің ұсынысын реттеу
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту
Кадрларды оқыту және қайта
даярлау
Жұмыспен қамтылуды жоғарылату және жұмыссыздықты төмендету
өз алдына жұмыспен қамтылуды дамыту
реттеу
жаңа жұмыс орындарын жасау және сақтау
Қоғамдық жұмыстар
миграциялық процесстерді
демонрафиялық жағдайды
жұмыс уақытының ұзақтығын