Коммерциялық банктердің активті операциялары және активтерді басқару әдістері

Коммерциялық банктің активтерін тиімді басқару БТА Тараз филиалы мысалында
Мазмұны
Кіріспе 4
1 Коммерциялық банктердің активтерінің мәні және оның құрылымы, басқару
1.1 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктер активтерінің мәні
1.2 Акционерлік банктердің активтерінің сипаты мен сапасы 12
1.3 Коммерциялық банктердің активті операциялары және активтерді басқару әдістері
2 «Тұран Әлем Банкі» АҚ-ы Тараз филиалының активтерінің
2.1 «Тұран Әлем банкі» АҚ-ң даму тарихы мен мінездемесі
2.2 Банктің активті операцияларына құрылымдық талдау 31
2.4 Активті операциялардың негізгі бөлігі ретіндегі несиелік операцияларына
2.5 Банктердің активтерінің сапасын арттыру жолдары 40
Қорытынды 49
Қолданылған әдебиеттер 50
Кіріспе
Қазақстандағы жалпы әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдай банктердің банкроттық жағдайының
Банк активтері — пайда табу мақсатында банктік ресурстарды әp
Банктік активтердің құрылымы баланстың актив жағында көрсетілетін сапасына қарай
Коммерциялық банктің активтерін мынадай төрт топқа бөлуге болады:
1) касса және оған теңесстін акшалай қаражаттар;
2) несиелер;
3) бағалы қағаздарға жұмсалынған инвестициялар;
4) банктің ғимараты мен жабдыктары ;
Активтердің сапасы олардың тиімділігіне, тәуекел активтердің
көлеміне, толық бағалы емес активтердің үлес салмағына,
активтердің көлеміне, табыс әкелуіне қарай анықталады.
Бұл жұмыстың мақсаты коммерциялық банктердің қаржы жағдайын бағалау бойынша
Коммерциялық банктердің активтерін тиімді басқару проблемасы-бұл банк теориясындағы жуткілікті
Коммерциялық банктің активтерін тиімді басқару нарықтағы тенденция туралы нақты
Банктің барлық активтері оның портфелінің құрамдас бөлігі ретінде қарастырылады.
Шет елдерде іс жүзінде кез-келген банктерде активтерді басқару жөніндегі
Басқаша айтқанда, ресурстарды басқару жөніндегі комитет банктік активтердің портфелді
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты акционерлік банк активтерінің сипаты
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаттары болып мыналар табылады:
-банк активтерінің мәнін ашу және зерттелінетін проблеманың жағдайын теориялық
-белгілі бір кезең ішінде банк қызметін экономикалық талдау және
-жүргізілген зерттеулер нәтижесінде алынған материалдарды талдап қорыту және
Дипломдық жұмысты жазу барысында зерттеу обьектісі ретінде «.Банк Тұран
1 Коммерциялық банктердің активтерінің мәні және оның құрылымы, басқару
1.1 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктер активтерінің мәні
Қазіргі кездегі банк – бұл ақша қаражаттар
Банктердің және қаржылық емес фирмалардың әртүрлі айырмашылықтары бар. Коммерциялық
Банктер мен өнеркәсіптік фирмалардың актив құрылымындағы айырмашылықтар олардың пайда
Әлемдік тәжірибедегі банктік бақылау және реттеу органдары коммерциялық банктерден
Банктің міндетті резервтері. Әлемдік тәжиірибедегі коммерциялық банктер талап етуге
Сейфтегі қолма қол ақшалар.
Банк активтерінің бұл категориясына банк сейфтерінде сақталатын банкноталар және
Әр банктің кассалық қолма – қолдықты тұтынуы бірдей емес,
Банктер ұсынатын қызметтер шығындарының өсуі көптеген банктердің корреспонденттік қатынастан
Құнды қағаздарға инвестиция.
Әлемдік коммерциялық банктер өтімділікті жоғарылатуға, табысты ұлғайтуға, сонымен қатар
Банк өтімділігін қамту үшін басқа да құнды қағаздарға салады:
Банктік ссудалар.
Табыс алудағы коммерциялық банктердің негізгі қызметінің түрі болып әртүрлі
Активтерді басқару
Банк қаражаттарын әртүрлі актив түрлеріне орналастыру реттеуші заңдар мен
Банкпен қандай әдіс таңдалмаса да әртүрлі активті қаражаттарын орналастыруда
Жалпы қаражат қоры әдісі.
Коммерциялық банк басқарушысы жауапты қаражатты орналастыру талап етуге дейінгі
Бұл әдіс банк басшылығынан өтімділік және пайдалылық принциптерін
Біріншілік резервтер.
Қаражат орналастыру құрылымын анықтаудағы бірінші міндет бірінші кезекті резервтердің
Банк башылығының пікірінше күнделікті есеп айырысуға жеткілікті қолма-қол
Екіншілік резервтер.
Қаржы таратудағы екінші міндет белгілі бір табыс әкелетін ''кассалық
Екіншілік резервтердің көлемі жанама түрде салымдар мен ссудаларды өзгеретін
Біріншілік резервтер сияқты, екіншілік резервтерде де жалпы қаражат көлемінен
Несие портфелі.
Жалпы қаржы қоры әдістері бойынша қаражат таратудың үшінші
Табыс алу мақсатындағы инвестициялар.
Қаржы орыналастырудағы соңғы кезек құнды қағаз портфелінің құрамын анықтайды.
Жоғарыда айтылғандай, жалпы қаржы қорындағы қаржының орыналастыруда өтімділікке басым
Қаражаттарды конверсиялау әдісі ретіндегі активтерді бөлу әдісі жалпы қаражат
Банк ішіндегі банктер.
Активтерді бөлу моделі тартылған қор көзінен банкке қажетті өтімді
Осы әдістің басты артықшылығы ссудалармен инвестициядағы қосымша қаражат салымдарын
Бұл әдістің басқада кемшіліктері олардан пайдаланудан қаражат көзіне тәуелсіздігінен
Басқа кемшіліктер жалпы қаражат қоры әдісі және активтерді бөлу
Кейбір банктерде несиеге сұраныс өсе бастағанда, салымдар көлемі төмендейтіндігін,
Қазақстан банктеріндегі алғашқы 10 жылдағы жиынтық активтер 5 млрд.
1.2 Акционерлік банктердің активтерінің сипаты мен сапасы
Банк активтері — пайда табу максатында банктік ресурстарды әp
Банктік активтердің құрылымы баланстың актив жағында көрсетілетін сапасына қарай
Коммерциялық банктің активтерін мынадай төрт топқа бөлуге болады:
1) касса және оған теңесстін акшалай қаражаттар;
2) несиелер;
3) бағалы қағаздарға жұмсалынған инвестициялар;
4) банктің ғимараты мен жабдыктары ;
Активтердің сапасы олардың тиімділігіне, тәуекел активтердің
көлеміне, толық бағалы емес активтердің үлес салмағына,
активтердің көлеміне, табыс әкелуіне қарай анықталады.
Банк өзінің міндеттемелерін күнделікті орындап отыруын қамтамасыз етуі үшін
1) жоғары өтімді активтер;
2) өтімді активтер;
3) ұзақ мерзімді өтімді активтер;
Жоғары өтімді активтерге мыналар жатады:
• Кассадағы қолма-қол ақшалар:
• Орталық банктегі корршоттағы қаражаттар;
• Мемлекеттің қарыздық міндеттемелері;
• ЭЫДҰ-на (экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы) мүше елдер,
• Ішкі валюталық облигациялық заемдарға салынған қаражаттар.
Банктің бұл қаражаттары банктің айналымынан қажет уақытында алуға мүмкіндік
Банктің өтімді қаражаттарының құрылымына жоғарыда
аталғандарынан басқалары, яғни қайтару мерзімі 30 күнді құрай-
тын, шетел валютасында бергсн барлық несиелер, алдағы 30 күн
ішінде аталған банкке келіп түсуге тиісті басқа да төлемдер
жатады.
Ұзақ мерзімді өтімді активтерге бір жылдан жоғары уақытқа берілген
Активтердің тиімді құрылымын жасай отырып, банктер өтімділікке қойылатын талаптарды
Кейбір шетелдік әдебиеттерде банк активтерін, олардың өтімділігі мен пайдалылығына
1-топ. Алғашқы резервтер — бұл алынатын салымдарды төлеуге және
• Касса:
• Opталық банктегі корршоттағы және өзге де шоттардағы ақшалай
• Инкассациялау процесіндсгі чектер және өзге де төлем құжаттары;
• Басқа да коммерциялық банктердегі корршоттағы қаражаттар.
Мұндай активтер банкке табыс әкелмейді, бірақ банктің өтімділігінің негізгі
2-топ. Екінші реттегі резервтер — бұл банкке шамалы ғана
• Вексельдер және өзге де қысқа мерзімді бағалы қағаздар;
• Талап етілетін несиелер (онкольдық);
• Бірінші класты қарыз алушыға берілетін несиелер.
Бұл топтың активтерінің тағайындалуының басты мақсаты — алғашқы резервтерді
3-топ. Банктік активтердің маңызды бөлігі — банктік
несиелік портфелі. Банктің несиелері біршама табысты және
ең тәуекелді болып келеді. Бұл топ банктің пайдасының басты
көзін құрайды.
4-топқа инвестициялык портфель жатады. Инвестициялық портфельді қалыптастыру екі мақсатты
1.3 Коммерциялық банктердің активті операциялары және активтерді басқару әдістері
Банк ісінің халықаралық тәжірибесіне сәйкес коммерцилық банктердің активтері негізгі
Банктер ақшалай операцияларды жүргізетін басты делдал болып табылады.
Келтірілген активтердің топтарын қарастырайық. Бірінші топтағы ақшалай қаражатарға
Банктің төлем қабілеттілігі бұзылған жағдайда оның басшылығы “төлемсіздік” жағдайынан
Банктердің ақшалай қаражаттарының негізгі қозғалыс арнасы кассада,
“Жетілік” елдеріндегі капитал салымдарының негізгі бөлігі құнды қағазда сатылатын
Активтердің үшінші тобына клиенттердің қысқа мерзімді ссудалары бойынша қарызы
Вексельдер есебі бойынша операциялар нарықтық шаруашылық құрылымының өзара тауарлық
Коммерциялық және вексельдік несиелендіруді қалпына келтіру қазіргі қазақстан шаруашылығында
Активтердің екінші тобына вексельдерден басқа, тез өтетін тауарларға ұсынатын,
Банк активтерінің төртінші тобына банктердің ұзақ мерзімді және орта
Саяси және экономикалық тұрақсыздықтан, сонымен қатар инфляцияға байланысты Қазақстанның
Банк ақша қаражаттарын орналастырудың басқа арнасы болып халқаралық операциялар
Коммерциялық банктер өз елдерінің валюталық резервтерін және төлем балансын
Қазіргі кездегі валюталық бағамды бекітуде сол елдің валютасындағы тұтынушылық
Әлемдік қауымдастың елдері өздерінің валюталарының долларға қатысы тұрақты бағамына
Барлық валюталық мәмілелер бір валютаның басқа валютаға тікелей
Қазақстандық экспортшылардың бір ерекшелігі отандық экономикаға инвестициялық ресурстар жетпеген
Құнсыздану, төмен табыс және рентабельділіктен активтердің протенциясы банкаралық операциялардың
Протекция инфляция, шаруашылықтың төменгі іс белсенділігі, бизнес – несиелердің
Тұрақты валютамен операциялар ақша нарығында банктің берік платформасын құру
Банк активтерінің әртүрлі тиімді тәсілдерін талдауда халық шаруашылығының
Пайда көлеміне активтерді орналастыру арнасынан басқа банк операцияларының өзіндік
Коммерциялық банктер үнемі комиссиондық операцияларға назар аударады. Бұл операциялардың
Қазіргі комиссиондық операцияларға мыналар жатады:
а) аударымды;
б) аккредитивті;
в) инкассалық;
г) сенімді;
д) ссуда – комиссиялық.
Коммерциялық банктердің барлық комиcсиондық операцияларының негізі болып клиенттердің есеп
Бастапқы трасттік операциялардың объектілері қайтыс болған тұлғалардың
Бұдан әрі трасттік қызметтер акция мен облигациямен қоса, клиенттердің
Кеңес беру қызметтерінің объектілері болып өндірісті жаңарту техникасы, жабдықты,
Еліміздің халық шаруашылығындағы банктердің кеңес беру жұмыстары ерекше орын
Коммерциялық банктердің пассивті және активті операциялары органикалық өзара тәуелді
Әр коммерциялық банктің кәсіпкерлігі оның жарғылық капиталы және кәсіпорын,
Ашылған банктің жұмысындағы басты роль ақша нарығындағы оның дамуы
Кезкелген коммерциялық банктің қызмет ету мақсаты-активті операциялардан максималды табыс
Банктердің максималды табыс алуға ұмтылуы өтімділікпен шиеленіске түседі,міне осында
Бірақ резерв соммасы банк табысының көлеміне пропорционалды. Неғұрлым резерв
Бұл қақтығыс ссудалық капитал нарығында банк қауіпсіздігін қамтамасыз ететін,
Бұл мәселенің шешімі тиімді кәсіпкерлік қызметті жүргізуге қабілетті және
Еліміздің экономикалық әдебиеттеріндегі коммерциялық құрылымдар мен батыс елдерінің банктері
Қаражат орналастыру мәселесін шешу банк басшылығы баратын, тәукелдік деңгейінде
Заң актілері мен нұсқама камерциялық банктердің активті операцияларына
Несиелік және инвестициялық тәуекелділік кейде табыс алудың мүмкін варианттарының
Келесі тарауда қарастырылатын активті операциялар мен пассивті операциялар арасында
Банк клиенттерінің несиедегі тұтынушылығын қамтамасыз ету үшін қажетті қаражаттың
“Құнды қағаздар” бабына қатысты бүгінде құнды қағаздардағы инвестицияның көп
Коммеруциялық банктердің негізгі қызметінің түрі, табыс алу көзқарасымен
Күрделі модельдердегі әр түрлі элементтердің өзара әрекетін оқыту үшін
Бірінші кезекте, мақсатты функция түрінде бейнеленіп, оптималдануы тиіс болатын,
Сызықтық бағдарламалау теңдеу жүйесінің шешімі модельдегі енгізілген пайданы максималдау
Шектеу моделіндегі қолданылмаған мүмкіндіктерден жоғалтуларды анықтау. Өтімділік қатынасындағы талаптардың
Сонымен сызқтық бағдарламалау теңдеу жүйесінің шешімі салалық пайда шегін
Банк активтерін маркетингілік басқаруда қолдану елеулі артықшылықтарды береді. Сызықтық
Бұл тәсіл банк басшылығына шешім қабылдауда үлкен көмек көрсетеді.
Алдынғы тарауда қарастырылған екі әдіс, актив және пасивтің әр
2 «Тұран Әлем Банкі» АҚ-ы Тараз филиалының активтерінің
2.1 «Тұран Әлем банкі» АҚ-ң даму тарихы мен мінездемесі
« Тұран Әлем Банкі» Акционерлік қоғамының Жамбыл филиалының Жамбыл
Банктің ғимараты 1994 жылы пайдалануға алынға, ол қала орталығында,
Банктің қаланың мәртебелі ауданында орналасуы, оның сыртқы және ішкі
Филиалдың мінездемесі.
« Тұран Әлем Банкі» Акционерлік қоғамының Жамбыл филиалының «Тұранбанк»
КСРО-ның ВКП (б) ОК мен СНК-ң 1940 ж 29
Бұл комбинаттың құрылысын қаржыландырумен несиелендіру үшін өнеркәсіп банкінің осы
КСРО-ң СОКП ОК мен Министрлер кеңесінің 1987 ж 17
Өнеркәсіп құрылыс банкі инвестициялық циклдың ұзақтығын қысқарту бойынша шаралар
«Тұран Банк» 1991 ж 7 қаңтарда қазақ республикалық
Қазақстан Республикасының Министрлер кабинетінің 1995 ж 4 тамызындағы «мемлекеттік
Қазақстан Республикасының Президентінің 1991 ж 3 тамыздағы № 44
Құрылтайшының жиналысының 1992 ж 14 ақпандағы ҚР-ң Үкіметімен келісілген
« Тұран Әлем Банкі» Акционерлік қоғамының Жамбыл филиалының теңгедегі
Филиалды келесідегідей негізгі құрылымдық бөлімшелер қызмет жүргізеді:
операциялық бөлім.
жоспарлы экономикалық бөлім.
кассалық операциялар бөлімі.
бағалы қағаздармен депозиттік операциялар бөлімі.
несиелендіру бөлімі.
халықаралық есеп айырысу мен валюталық операциялар бөлімі.
кадрлар бөлімі.
операциялық касса.
валюта айырбастау пунктері.
Осы 2 банкті біріктіру кезінде олардың қаржы жағдайы өте
Бұл банктерді жою еліміздің жалпы банк жүйесін қиын дағдарысқа
Мұндай біріктіруден кейінгі бірнеше ай ішінде банк қызметі рентабельді
Банктің филиал желісі қайта құрылды, көптеген зиянды филиалдар жабылды
Қиын экономикалық жағдайда филиал рентабельділік пен бәсекелесу қабілеті деңгейін
Рейтінгілер
ТӘБ халықаралық рейтінгілер агенттігімен бағалайды. Standard & Poor's
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ұзақмерзімді рейтинг B B B+ BB- BB- BB- BB
Қысқамерзімді рейтинг C C B B B B B
Борышты құнды қағаздар рейтингі, шетел Валютасы бойынша
B B+ BB- BB- BB- BB
Болжам тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты Оң оң оң
Moody's
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ұзақмерзімді рейтинг B2 B2 Ba3 Ba1 Ba1 Ba1 Ba1
Болжам тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты оң оң тұрақты
Қысқамерзімді рейтинг NP NP NP NP NP NP NP
Қаржы тұрақтылығы рейтингі E+ E+ D- D- D-
Болжам тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты
Борышты құнды қағаздар рейтингі
Ba2 Baa3 Baa3 Baa2 Baa2 Baa1
Болжам тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты тұрақты
Fitch Ratings
2005 маусым 2005 қыркүйек 2005 желтоқсан 2006
Шетел валютасында ұзақмерзімді рейтинг BB BB BB+ BB+
Ұлттық валютада ұзақмерзімді рейтинг
BB+ BBB- BBB-
Шетел валютасында қысқамерзімді рейтинг B B B B
Ұлттық валютада қысқамерзімді рейтинг
F3 F3
Жеке рейтинг C/D C/D C/D C/D
Қолдау рейтингі 3 3 3 3
Борышты құнды қағаздар рейтингі BB BB BB+ BB+
Болжам тұрақты тұрақты тұрақты оң
Стратегия
ТӘБ – бұл әмбебап, қарқынды дамушы банк, оның штаб-пәтері
Жергілікті нарықты және клиенттердің қажеттіліктерін тереңірек білу, бұл нарықтағы
Қазақстанның алдыңғы қатардағы нарығында бизнесті жүргізудің едәуір жинақталған тәжірибесі
Стратегиялық серіктестердің, соның ішінде арнаулы халықаралық компанияларды өздерінің еншілес
ТӘБ ТМД-дағы ірі жеке меншік банк болуға ұмтылады. Сондай-ақ
Нарықтағы үлесі бойынша:
Қазақстан - 25%-дан кем емес
Ресей - 2%-дан кем емес
ТМД-ның басқа елдері - 5%-дан кем емес
АҚШ долларындағы активтердің көлемі бойынша:
2010 - 25 млрд. $-дан кем емес
2015 - 50 млрд. $-дан кем емес
Жеке тұлғалар
Банк дегеніміз - бұл, ең әуелі, оның клиенттері. Біз
Қазақстанның экономикалық және қаржылық дамуы халықтың әл-ауқатының жақсаруын және
Несиелер
“ТұранӘлем” банкінің тұтынушылық несиелендіру бағдарламалары – бұл сіздің проблемаларыңызды
“ТұранӘлем” банкінің тұтынушылық несиелері – бұл ұзақ уақыт бойы
Қызмет көрсетудің артықшылықтары
Қаржыландыру құнының төмендігі. Банк кешенді несиелендірудің әртүрлі схемаларын пайдалана
Пайыздық мөлшерлемелерді төмендету мүмкіндігі. Несие операциялары бойынша мөлшерлемелер рынок
Несиелендіру мерзімін ұзарту мүмкіндігі. Несие желілері аясында жобаларды қаржыландыру
Несие алуға берілген өтініштер жедел түрде қаралады. Банк қызмет
Аймақтарды қаржыландыру. Біздің банкіміздің қызметтерін Республиканың барлық облыс орталықтарында
ТӘБ несиелендірудің келесі түрлерін ұсынады:
"Любимая"несие желісі!"
Тұран Әлем банкі өз уақыты мен жайлылықты бағалайтын клиенттеріне
"Любимая" несие желісі" (жалақы жобалары үшін)
ТұранӘлем банкінің “Любимая” несие желісі – бұл Сіздің тұрмыс
Автонесиелеу
«ТұранӘлем» Банкінен жаңа және тиімді үлгідегі автонесиелендіруді алыңыз!
Алғашқы жарна 15 пайыздан басталады, сондай-ақ, аз мөлшерде құжаттар,
Автонесиелеу (жалақы жобасы үшін)
«ТұранӘлем» Банкінен жаңа және тиімді үлгідегі автонесиелендіруді алыңыз!
Алғашқы жарна 10 пайыздан жоғары, несие бойынша тамаша мөлшерлеме,
Тауар сатып алу үшін
Тұрақты кірісіңіз болса шамамен 20 пайыздық үлеспен қалаған тауарыңызға
"Сенің мақсатың" несиесі
Зәру мұқтаждықтар үшін несие. Табысты растайтын құжатсыз несие алу
Әмбебап Факультеті
Армандаған біліміңді алғың келеді ме? ТұранӘлем Банкі Сенің арманыңды
«Әмбебап факультет» несие оқу бағдарламасын ұсынамыз, «Бакалавр» «Маман» және
Экспресс-несиелеу (жалақы жобасы үшін)
Аз құжаттар, берілген құжаттарды жылдам қарау, несиені жедел беру
Біздің ұсынатын қызметтеріміз тамаша, бұған келіп өзіңіз көз жеткізіңіз!
Creditman
Сізге тез арада ақша қажет болды ма? Кеңес алу
CREDO жалақы несиелік картасы
CREDO несие картасы кепілдіксіз беріледі, бұл мүмкіндік несиені тиімді
Біз тамаша мүмкіндіктерді ұсынамыз, оған өздеріңіз куә болыңыздар
CREDO несие картасы (Алматы)
Credo несие картасы кепілдіксіз беріледі, бұл мүмкіндік тиімді пайызбен,
Біз тамаша мүмкіндіктерді ұсынамыз, оған өздеріңіз куә болыңыздар
Ипотекалық несиелендіру
Ипотекалық несиелендіру-сіздің отбасыңыздың беріктігінің кепілі. Элитті тұрғын үйге, екінші
2.2 Банктің активті операцияларына құрылымдық талдау
Кіріс алу мақсатында және өтімділікті қамтамасыз ету мақсатында банктер
Банк активтері мынадай 4 топқа бөлінеді:
кассадағы қолма-қол ақша
бағалы қағаздарға инвестициялар
берген несиелер
ғимараттар мен құрылыстар
1. Коммерциялық банктің активінің бірінші тобы бұл кассадағы бар
2-3. Активтердің екінші және үшінші тобы бұл мол кірісті,
4. Ғимараттар мен құрал-жабдықтар, яғни негізгі құралдар өтімді емес,
Сонымен қатар коммерциялық банктердің активтерін келесідегідей топтарға бөлуге болады:
1) есеп айырысу кассалық операциялар. Коммерциялық банктер кез–келген уақытта
2) бағалы қағаздарға инвестициялар. Жалпы банктің әртүрлі бағалы қағаздарға
3) несиелік операциялар құрамына 1–талап етуге дейінгі несиелер кіреді,
4) басқа да активтер. Бұл филиал компаниялар мен фирмалардың
Бағалы қағаздарға инвестициялар банк мемлекеттік акцияны алады, оған өз
1-кесте
«Тұран әлем банкі» АҚ балансының актив бөліміне құрылымдық
талдау
Активтер 2005 ж 2006 ж Ауытқуы
%
Сомасы,
млн.т Үлес сал,
% Сомасы,
млн.т Үлес сал,
% Абс.
(+;-) Қатынасты
(%)
1 2 3 4 5 6 7 8
1.Ақша және оның зквиваленті 119 131 11,9 193 640
2.міндетті резервтер 10 791 1,08 125 573 6,05 114
3. қаржылық активтер 110 252 11,04 221 534 10,6
4.несие мекемелеріндегі қаражаттар 23 676 2,3 87 452 4,2
5. сатуға арналған инвестициялық құнды қағаздар 42 406 4,2
6.клиенттерге берілген қарыздар 680 385 68,2 1 343 414
7. ассоцирленген компанияларға инвестициялар 2 205 0,2 5 996
8.негізгі құралдар 1 940 0,2 7 480 0,4 5
9.гудвилл 26 0,0 22 849 1,1 22 823 87780,7
10.ағымдағы салықтық активтер бойынша актив - - 890 0,04
11. Басқа да активтер 6 993 0,7 16 591
Активтердің барлығы 997 805 100 2 075 142 100
Актив банктің табыс бөлігі. Сонымен қатар
1-сурет- Активтердің өсу динамикасы
2.3 «Тұран Әлем Банкі» АҚ-ң өтімділігіне баға беру.
Ликвидтіліктің бірінші коэффициенті бағалауға арналған, басқаша
L1=
банктерден алынған +
қарыз қаражат
Бұл көрсеткіштердің min – ды мәні 0,12 немесе
max – ды мәні 0,20 немесе 20%
Енді бұл көрсеткішті «ТӘБ» АҚ балансының мәліметтері негізінде
L1 (2005 ж) = 119 131 / 293 047+306
L1 (2006 ж) =193 640 / 625 146 +
Бұл көрсеткіштердің мәні банктің 2005
Келесі өтімділіктің екінші коэффициенті екінші кезектегі резервтердің деңгейін
L2=
банктерден алынған +
қарыз қаражат
Бұл көрсеткіштердің min – ды мәні 0,03 немесе
max – ды мәні 0,10 немесе 10%
Банктер үшін мерзімді депозиттер талап етуге
Бұл L2 – көрсеткіштерін «ТӘБ» АҚ балансы негізінде
L2 (2005 ж) = 119 131 + 23 676
L2 (2006 ж) =193 640 + 87 452 /
Бұл көрсеткіштердің мәні алдыңғы көрсеткішпен салыстырғанда
L3 – бұл банк активтерінің ақшаға
L3 =
Активтердің соммасы
Бұл көрсеткіштердің min – ды мәні 0,08 немесе
max – ды мәні 0,15 немесе 15%
L3 (2005 ж) = 119 131 + 23 676
L3 (2006 ж) =193 640 + 87 452 /
Бұл көрсеткіштен банктің 1 – ші кезекті
Келесі көрсеткіші L4 – банктің барлық
L4 =
Міндеттемерінің суммасы.
L4 (2005 ж) = 119 131 + 23 676
L4 (2006 ж) =193 640 + 87 452 /
Бұл көрсеткіш үшінші көрсеткішке қарама қарсы. Бұл
Жоғары линвидтеріне жету үшін банктің активті және
L5 =
Ағымдағы пассивтер
Идеалды мән болыпп 1 немесе 100%.
Ағымдағы активтерге: ақша қаражат, корр. счет , несиелеу сумм,
Ағымдағы пассивтерге: талап етуге және мерзімді депоз,
Енді бұл көрсеткішті «ТӘБ» АҚ баланс мәліметтерін
L5 (2005 ж) = 997 805 / 910 697
L5 (2006 ж) =2 075 142/ 1 880 524
Бұл көрсеткіштің мәні ТӘБ ағымдағы активтері мен
«ТӘБ» АҚ 2005 – 2006 жыл өтімділіктері өз
2-кесте
«Тұран әлем банкі» АҚ-ң өтімділік көрсеткіштері
пайызбен
Р/с Көрсеткіш 2005 ж
2006 ж
Жеткілікті мәні
1 Өтімділіктің бірінші коэффициенті 19 16 12-20
2 Өтімділіктің екінші коэффициенті 23 24 3-10
3 Өтімділіктің үшінші коэффициенті 14 13 8-15
4 Өтімділіктің төртінші коэффициенті 15 14 15-20
5 Өтімділіктің бесінші коэффициенті 109 110 80-100
2.4 Активті операциялардың негізгі бөлігі ретіндегі несиелік операцияларына
Несие дегеніміз – қайтарымдылық, мерзімділік және ақылық негізде берілетін
несие беруші
несие алушы
несие объектісі
Несие беруші бұл – несиелік келісімнің қарызды ұсынушы жағы.
беруші үшін кредитордың қарамағында белгілі бір қаражат болуы керек.
Қарыз алушы бұл - өз мұқтаждығын қанағаттандыру мақсатында несие
Несие объектісі – несие қатынастары құрылымының бірі, яғни несие
Несиенің экономиканы дамытудағы маңызы – бұл несиені қолдану әдістерін
Несиені қолдану әдістеріне оны қайтарып беру, белгілі бір мерзім
3-кесте
«Тұран әлем банкі» АҚ-ң несие мекемелеріндегі қаражаттары
Р/с Көрсеткіш 2005 ж 2006 ж Ауытқу (+;-)
Млн. тг. Млн. тг.
1. Берілген қарыздар 17 283 73 877
2 Депозиттер 6 393 13 655 7 262
2 Құнсыздануға резервтер - (80) (80)
Барлығы 23 676 87 452 63 776
Берілген кестеден банктің басқа банктерге берген
2006 жылдың 31-желтоқсанындағы жағдай бойынша он ірі несие мекемелеріндегі
4-кесте
’Тұран Әлем банкі’’ АҚ несиелерін экономика салалары бойынша талдау
Р/с Көрсеткіштер 2005 жыл (млн тг) 2006 жыл
(млн тг) Ауытқу, млн тг
((;() Өсу қарқыны(
1. Көтерме сауда 137 903 213 466 75 563
2. Ауыл шаруашылығы 64 987 73 879 8 892
3. Жеке тұлғаларға 120 162 373 900 253 738
4. Тамақ өнеркәсібі 36 256 50 923 14 667
5. Жол құрылысы және өнеркәсіп объектілері 74 410 133
6. Мұнай және газ өңдеу 72 645 88 213
7. Тұрғын үй құрылысы 40 158 141 377
8. Тау- кен саласына 31 164 19 618 -
9. Транспортқа 27 869 42 942 15 073 54,1
10. Химия саласына 25 025 23 172 - 1
11. Энергетика саласына 21 491 11 673 - 9
12. Автомобиль саласына 7 690 20 097 12 407
13. Бөлшек саудаға 11 005 32 745 21 740
14. Жылжымайтын мүлікпен операцияға 5 960 78 409 72
15. Тері және жеңіл өнеркәсіп 939 2 411 1
16. Телекоммуникация саласына 4 886 20 046 15 160
17. Баспа ісіне 3 927 3 459 468 11,9
18. Қонақ үй бизнесіне 1 466 2 352 886
19. Металлургияға 3 564 12 174 8
20. Резина және пластмасса өнімдеріне 1 750 1 008
21. Қаржылық қызмет көрсету 7 066 25 933 18
22. өкілдік шығыстары 1 776 2 647 871
23. Басқалар 18 597 39 908 21 311 114,6
Барлығы 720 696 1 413 604 692 908 96,1
Берілген несиелердің жалпы бөлігі сауда – саттық мақсатта
5-кесте
«Тұран Әлем Банкі» АҚ клиенттерге бөлінген қарызын талдау
Р/с Көрсеткіш 2005 ж 2006 ж Ауытқу (+;-)
Сомасы, млн. тг. Үлесі, % Сомасы, млн. тг. Үлесі,
1.
Клиенттерге берілген несиелер 719 233
99,7
1 407 381
99,5
688 148
2 Қаржы лизингі 284 0,03 3 082 0,2 2
3 Овердрафт 588 0,08 1 336 0,09 748
4 Факторинг 14 0,001 1 233 0,08 1
5 Қарыздық міндеттемелер 577 0,08 572 0,04 -5
6 Құнсыздануға резервтер (40 311) - (70 190) -
Жиыны 680 385 100 1 343 414 100
Клиенттерге берілген несиелер суммасы 663 029 млн. тг.
Енді банктің бағалы қағаздармен жүргізілетін активті операциялардың құрылымына талдау
Банктің бағалы қағаздармен жүргізілетін активті операциялар бұл банктің табыс
6-кесте
«Тұран Әлем Банкі» АҚ сатылатын бағалы қағаздарына талдау
Р/с Көрсеткіш 2005ж 2006 ж Ауытқу (+;-)
Сомасы, млн. тг. Үлесі, % Сомасы, млн. тг. Үлесі,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8. Халықаралық қаржы ұйымының облигациялары
ОЭСР мүше елдердің облигациялары
Корпоративті облигациялары.
Мемлекеттік мекемелердің облигациялары
ҚР – ң облигациялары
Қаржы министрлігінің қазынашылдық вексельдері.
ҚР ҰБ-нің ноталары
Акциялар 34 292
1 316
549
3 407
734
44
423
1 641 80,9
3,1
1,3
8,0
1,7
0,1
0,9
3,9 29 515
7 395
6 760
3 218
664
-
-
2 171 59,4
14,9
13,6
6,5
1,3
-
-
4,4 -4 777
6 079
6 211
-189
-70
-
-
530
Жиыны 42 406 100 49 723 100 7 317
Жалпы кестеде сатылатын бағалы қағаздар туралы
2.5 Банктердің активтерінің сапасын арттыру жолдары
Коммерциялық банктің өтімділігін басқару – банк қызметінің күрделі, көпфакторлы
Өтімділікті басқару банктің жалпы стратегиясымен, банк өзі таңдап алған
Жалпы екі бағытты бөліп қарастыруға болады, атап айтсақ:
банк активтерін басқаруға екпін(акцнт) шегіндегі бағыт;
жеткілікті деңгейде өтімділікті қолдану мақсатымен пассивтерді басқарумен байланысты бағыт.
Егер бірінші бағыт бойынша айтатын болсақ, онда негізгі үш
коммерциалық ссудалар теориясы;
ауыспалық теориясы
күтілетін табыстар теориясы.
Коммерциялық ссудалар теориясы ең ескі тәсіл болып табылады,
Өтімділікті басқаруға келесі белгілі тәсіл болып ауыспалық теориясы саналады,
ХХ ғасырдың 80 жалдарынан кейін пассивтерді басқару теориясы кеңінен
Банк өтімділігін басқарудың тарихи тәсілдері активтерге де, пассивтерге де
қаражаттардың жалпы қор әдісі;
активтерді бөлістіру әдісі;
математикалық модельдеу.
Қаражаттардың жалпы қоры әдісін қолдану барлық ресурстарды жиынтық ресурстық
бірінші резервтер;
екінші резервтер;
ссудалар;
басқа құнды қағаздар,
үйлер мен ғимараттар.
Бірінші резервтерге касса және оған теңестірілген қаражаттар, Ресей Банкіндегі
Екінші резервтерге мемлекеттік құнды қағаздар жатады. Бірінші және екінші
Бұл тәсіл өзінің мәні бойынша нұсқаулы активтерді орналастыру шеңберінде
Активтерді бөлістіру әдісі(қаражаттарды конверциалау) пассивтің жеке баптарын активтің белгілі
Осы әдістің негңзгі жағдайларына сәйкес қаражаттары көздері міндетті резервтеу
1.Жүгізілетін саясат: неғұрлым агрессивті саясат өтімділікке қатысты пайдалылық басымдылын
2.Корреспонденттік шот, касса, клиенттердің шоттарындағы күнделікті қалдықтары бойынша статистикалық
Бұл әдістің алғашқы әдіспен салыстарғанда жағымды қасиеті – активтердің
Математикалық модельдеу – математикалық құралдарды қолдану арқылы банктік өтімділікті
Өтімділікті басқаруды стратегиялық және ағымдық жоспарларда көрсетуге болады.
Стратегиялық басқаруда өтімділікті жеткілікті деңгеиде ұстау бойынша қызметтің жалпы
Оперативті басқару дегеніміз белгілі бір қажетті деңгейде өтімділікті күнделікті
Тәжірибеде «өтімділікті оперативті (жедел) басқару» терминінің орнына корреспонденттік шотты
Осылайша, корреспонденттік шот арқылы банктің барлық қолма – қолсыз
Егер банктің барлық жоғары өтімді активтерін қарастыратын болсақ, онда
Банк өтімділігі - әртүрлі әсерлерге белсенді әсер ететін,
Банк өтімділігіне әсер етуші сыртқы факторлар ретінде келесіліерді бөліп
Қарастырылып отырған мәселе көзқарасы бойынша саяси экономикалық жағдай –
Банктік қызмет басқа кәсіпкерлік қызмет түрлерімен салыстырғанда мемлекетпен қатаң
Салық заңдылығы банк өтімділігіне тікелей әсер етпейді, бірақ, ол
Банк өтімділігіне әсер ететін ішкі факторлар ішнен келесілерді атап
Банктің менеджменті ең күрделі міндеттерінің бірі – тәуекелділіктерді басқару.
Несиелік тәуекелділік – бұл несиелік келісімнің шарттары мен мерзіміне
Депозиттік тәуекелділік – бұл банктен салымдарды тез арада талап
Капиталды басқару банктік менеджменттегі маңызды бағыт болып табылады. Капиталды
Коммерциалық банктің функционалдық құрылымы неғұрлым күрделі, әртүрлі болған сайын,
Өтімділікті басқару кезінде ақпараттық – тахниаклық жүйелреді қолдану әрбір
Коммерциалық банктің құрыламдық бөлімшелері мен оның қызметкерлерінің өтімділігін талдау
Ұсынылатын қызметтер мен өнімдерге клиенттердің ағамды және болжамдық сұраныстарын
Банк өтімділігіне әсер ететін барлық факторларды талдау ағымды жағдайды
Үнемі нарық өзгерістерін бақылайтын, оған уақытылы әсер ететін банктік
Банктік тәжірибеде банктік өтімділікті басқару бойынша бар әдістерді білу
Бұл кезде, міндеттің күрделілігі мәселенің ашық шешілуін нақты бір
Банктік өтімділікті басқарудың ең оптимальды жалпы моделін іс -
Банктің меншікті қаражаттарының жағдайын есепке ала отырып, жұмылдырылған және
Активтер жиынтығына жоғары өтімді активтерді бөлу және банктің өтімді
Банктің барлық корреспонденттік шоттары арқылы өтетін, болжамдалған кезеңде күтілетін
Корреспонденттік шоттың жағдайына маңызды әсерін тигізетін банктің ең ірі
Ағымды жағдайларды өтімділікпен бағалау үшін қажетті бағыттауыш көрсеткіштерді есептеу,
Жоғарыда аталған жғдайлар негізінде ағымды кезеңге және болашаққа моделді
Коммерциалық банктер оптимельді вариантта өтімділікті басқаруды жүзегеасыратын әмбебап көрсеткіштер
Мұндай талдау, өтімділік көрсеткіштерін есептеу сапасын көтеруге және бір
Өтімділікті басқару барысыда сондай – ақ клиенттердің арнайы салалық
Тәжірибе көрсеткендей, өтімділікті басқару процесінде банктер, оның ішінде батыс
Нарықта ақша қаражаттарын тарту үшін үлкен мүмкініктері бар шағын
Активтер мен пассивтерді кешенді басқару, нәтижелері өтімділіктің нақты көрсеткіштерінде
Орталық Банкі бекіткен, жоғарыда қарастырылған өтімділік көрсеткіштерімен қатар коммерциалық
Өтімділікті басқару процесінде тұрақты депозиттер қатынасын үнемі есепеп тұру
Пассивтердің сапасын және бір мезгілде банктің сыртқы көзднрді пайдалану
Ағымдағы өтімділікті басқару кезінде жедел нақты ақшаға айнылу қабілетті
банк кассасындағы және Ресей Банкінің корреспонденттік шотындағы қаражаттар түріндегі
мемлекеттік құнды қағаздар түріндегі алғашқы және екіншші резервтер мен
Банк өтімділігін басқарудың кешенді тәсілдерін енгізу – банк сенімділігін,
Банктің өтімділігін бсқару процесінде ең сенмді тәсілдердің бірі болып
27 шілде 2000 жыл 139 –
Өтімділіктің артықшылығы болғанда банк табыс алу мақсатымен қаражаттарды активтердің
Әрі қарай бұл көрсеткіштердің орындалуын талдау процесінде ауытқулар мен
Қорытынды
Кіріс алу мақсатында және өтімділікті қамтамасыз ету мақсатында банктер
Актив банктің табыс бөлігі. Сонымен қатар
«ТӘБ» АҚ 2005 – 2006 жыл өтімділіктері өз
Қолданылған әдебиеттер
1. ”ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы” ҚР
2. 2002 жылғы 3-маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №213 Қаулысымен
3. Ұлттық банк Басқармасының 2002 жылы 16-қаршадағы №465 Қаулысымен
4. “Ақшалай төлемдер мен аударымдар туралы” ҚР Заңы.
5. 1996-1998 жж. Қазақстандағы банк жүйесін әрі қарай реформалау
6. ҚР Ұлттық банктің 1997 жылғы 29-тамызындағы №314 “Ломбард
7. “Несиелік серіктестік туралы” ҚР Заңы. 2002 ж.
8. ҚР Ұлттық банктің 2003-2005 жылға арналған ақша-несие
9. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Оқу құралы. 2-ші
10. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. Оқу құралы
11. Финансовый анализ в коммерческом банке / А.Д.Шеремет, Г.Н.Щербакова.-
12. Черкасов В.Е. Финансовый анализ в коммерческом банке. –
13. Ақша, несие, банктер. Оқулық / Жалпы редакциясын басқарған
14. Б.А. Көшенова. Ақша, несие,банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы
15. Банковское дело. Учебник: 4-е изд. Под ред. проф.
16. Банковское дело. Учебник /Под ред. О.И.Лаврушина – М:
17.Финансы, деньги, кредит. Учебник / Под ред. О.В. Соколовой,
18. Батракова А.В. Экономический анализ в коммерческом банке.
19. Мадиярова Д.М., Марчевский В.С.. Основы современного банковского
20. Давлетова М.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстане: Учебное
21.Б.Бекбенбетова. Менеджмент в банковской системе. Учебное пособие. Тараз:ТарГу, 2003
22. Общая теория денег и кредита / Под ред.
23.Маркова О.М. и др. Коммерческие банки и их операции.
24.Виноградова Т.Н. Банковские операции: Учебное пособие.-Ростов н/Д: “Феникс”, 2001.-
25. Абдрамов М.А., Александрова Л.С. «Финансы денежное обращение и
26. Банковское дело. Учебник. / Под ред. Сейткасымова
27. Балабанова В.И. «Банки и банковское дело», Москва: Банки
28.Бункина Д. «Деньги, банки, валюта», Москва: АО Дис, 1994
29.Василевич И.П., Ширкина Е.И. «Сборник задач по аудиту», Москва:
30.Долян Э.Дж. «Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика», Москва:
31.Дробозиной В.И. «Финансы, деньги и кредит», Учебное пособие для
32.Гащевко В.И. «Банковское кредитование, российский и зарубежный опыт», Москва:
33.Иванов В.В. «Как надежно и выгодно вкладывать деньги коммерческие
34.Жуков Е.Ф. «Менеджмен и маркетинг в банках», Москва:, 2000
35.Жуков Е.Ф. «Денги, Кредит, Банки», Москва: Банки и
36.Коскин В.М. «Современный коммерческий банк операции и управления», Москва:
37.Полфреман Д., Форд Ф. «Основы банковского дела», Москва: Информ,
38.Роджер Л.М., Дэвид Д.В. «Современные деньги и банковское дело»,
39.Ситкин А.В. «Управление в банке», Москва: Информ, 1999 г.
40.Сенгалова В.К., Архипова А.И. «Финансы, денежное обращение и кредит»,
41.Лапусты М.П. «Современный финансово – кредитный словарь», Москва: Инфра
42.Лопкумов Я.С. «Организация и финансирование инвестиции», Москва: Информ, 2000
43.Касимов Ю.Ф. «Основы теорий оптимального портфеля ценных бумаг», Москва:
44.Концептуальные основы развития экономики Республика Казахстан в период становление
45.Усова В.В. «Деньги, денежное обращение и инфляция», Москва: Банки
46.Хамитов Н.Н. «Банковский надзор в Казахстане», Учебное пособие, Экономика,
Күндізгі оқу бөлімі
«Қаржы» мамандығының білімгері
Бекегулов Айтжанның дипломдық жұмысына
РЕЗЮМЕ
Бұл жұмыс «Тұран Әлем банкі» АҚ-ның мәліметтері бойынша
Жұмыс кіріспеден, теориялық және аналитикалық бөлімдерден және қорытындыдан тұрады.
Кіріспеде таңдап алынған тақырыптың мақсаты мен актуалдығы көрсетілген.
Жұмыстың бірінші бөлімінде коммерциялық банктердің активтерінің мәні және оның
Жұмыстың екінші бөлімінде «Тұран Әлем банкі» АҚ-ның тарихы мен
Орындалған жұмыстың барлық нәтижелері мен ұсыныстары қорытындыда жазылған.
Жұмыстың графикалық бөлімі 4 слайдтан тұрады.
1
49