КІРІСПЕ
Есеп беріліп отырған жұмыс Орал-Волга өзенаралық бөлігінің батыс зонасындағы
Геологиялық тапсырмаларда зерттеулердің екі негізгі этапы көрсетілген. Бірінші этапта,
Алайда, 1990 жылға «Заприкаспий» тресінің жұмыс көлемі мен ассигнованияның
Жұмыс ауданы қазіргі заманның геофизикалық әдістері мен бұрғылаулары бойынша
Жоғарыда айтылғандарға байланысты, «Заприкаспийгеофизика» тресінің алдына табылған тұз үсті
1989 жылы жүргізілген далалық жұмыстар көп кезекті кескіндеу (МОГТ)
Зерттелу алаңы әкімшілік бөлінулері бойынша Қазақстан Республикасының Атырау
Жұмыс алаңы географиялық қатынас бойынша Каспий маңындағы ойыста, Орал-Волга
Жұмысты жүргізудің календарлық мерзімі: далалық жұмыстардың басталуы – қыркүйек
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Географо-экономикалық жағдай (ауданның физико-географиялық және экономикалық сипаттамасы)
Территория Орал-Волга өзендері аралығында орналасқан және әкімшілік бөлінулері бойынша
Табиғаты бірден континентальды. Температураның экстремальды түсіп-көтерілуі: плюс 450С, минус
Жұмысты жүргізу жағдайы П.(60%) және Ш.(40%) қиындық категорияларына сәйкес
Топографо-геодезиялық жұмыстары қиындық категориясының П. жағдайында орындалды.
Жобаланған алаңнан периметрі бойынша 15-20 шақырымда келесі ауылдық пункттер
Территория алаңында сумен қамтамасыз ететін ешқандайда құрылыстар жоқ. Тұщы
Басқа да кез-келген жер асты сулары сияқты, Каспий аймағындағы
Физико-географиялық факторлардың гидрогеологиялық рөлі әрқалай күрделі. Жер бедері геоқұрылымды
Көпжылдық, жылдық және науқандық кескінде аймақ бойынша және оған
Аймақтың климатының құрғақшылығы оның жер беті суларына тапшылығымен байланысты.
Геолого-геофизикалық зерттелуі
Жұмыс алаңы төңірегінде геолого-геофизикалық зерттеулер қорытындысы 1.2 кестеде көрсетілген.
Алынған жаңа геофизикалық материалдар мен бұрғылау материалдары дислоцировалық Басқынчак
1989 жылы «Заприкаспийгеофизика» тресті бір партияның күшімен дислоцировандық Басқынчакско-Азгир
Жұмыс территориясы геологиялық жағынан алып қарағанда Сарпин мегасының шығысындағы
Қабаттардың негізгі құрылымын түзілімдер қабатына тоқталамыз.
Бірінші кезекте тұздар, бұлар Каспий маңында тұзды қырқалар (штоктар)
Зерттеліп отырған территориядағы тұзды массивтер (Успенский мен Болхунскийден, Западныйдың
Тұз үсті кешені негізінен, терригенді жыныстарымен, карбонаттар қабаттарымен өте
Тұз үсті кешенінің құрылымы туралы жұмыс алаңына жақын орналасқан
Ветлужский терригенінің шайылған беткі қабатында қуаттылығы 222 м ортаюрск
Жоғарғы юрск таужыныстары келловей мен оксфорд ярустары көлемінде жоғарғы
Бор жасындағы түзілімдер пайда болған юрскіде трансгрессивті түрінде және
Жоғарғы бордың шайылған бетінде палеоген көнелік түзілімдер стратиграфиялық
Жұмыс территориясында неогенді түзілімдер өте кең тараған және
Мезозой және палеозой, палеогеннің шайылған бетінде трансгрессивті түрінде жатқан
1.2 Кесте. Ауданның геологиялық және жалпы геофизикалық зерттелуі
№
№ Есептің не-месе басылым жұмысының авторы Жұмысты жүргізген ұйым
1 Шванк О.А. ВНИИГ геофиз. №518 тақырып-тық партия 1956
2 Панов А.П. АГРЭ Басқын-чак көлі, ПГО Нижневолжск-геология аудан-дарының
3 Аношин А.В. Басқынчак күм-безінің солтүстік бөлігінде калий тұздарын
4 Тумилович Н.И. С/п 12/61-63 СГЭНВНИИГГ Сейсмо-барлау 1961 жыл
1:100000 Орал-Волга өзендері арасындағы күмбез ара-лық зоналар мен кейбір
5 Попов Е.А. с/п.
24/72-73
25/72-73
28/72-73
ВНИИГ Геофиз 1972-
1973 ГАЗ Элиста-Бузулук Саратов-Гурьев. Бузулук- Кумкизрук Тұздың табаны
6 Петрова Л.С. с/п № 4/79,
№ 4/80, АГЭ ЦГТ 1979
1980 МОГТ
1:100000 Басқынчак бөлімі құ-рылымы анықталды. Детализацияны қажет ететін тұзүсті
7 Громов О.И. С/п № 651/79 1979 жыл МОГТ
8 Кузнецов В.И. С/п № 718/80 1980 жыл МОГТ
9 Петрова Л.С. С/п № 4/80
ГЭ ЦГТ 1980
жыл МОВ
1:100000 Басқынчак алаңының оңтүстік-батыс бөлігі құрылымы анықталып, тұз үстіндегі
10 Громов О.И. С/п № 21/81
ВГЭ НВНИИГГ 1981 жыл МОГТ
Бөлшекті және рекогнос-цирова-лық жұмыстар 1:100000 Тұз асты түзілімдері Р1(?)
11 Кузнецов В.И. С/п № 74/82
ВГЭ НВНИИГГ 1982 жыл МОГТ 1:100000 Оңтүстік-Басқынчак ауданында бірнеше
12 Кузнецов В.И. С/п № 149/83
ВГЭ НВНИИГГ 1983 жыл МОГТ 1:50000 Юрск және триас
13 Кузнецов В.И.
Калиниченко Г.П. С/п № 216/84
С/п № 225/84
ВГЭ НВНИИГГ 1984 жыл МОГТ 1:100000 Басқынчак алаңының геологиялық
14 Кузнецов В.И. С/п № 272/85
ВГЭ НВНИИГГ 1985 жыл МОГТ 1:50000 Басқынчак-Виш-Чохо аймақтық кескіні
15 Калиниченко Г.П. С/п № 272/85
ВГЭ НВНИИГГ 1985 жыл МОГТ 1:100000 Басқынчак және Азгир
16 Черный В.А. С/п № 328/86
ВГЭ НВНИИГГ 1986 жыл МОГТ 1:100000 Тұз үстіндегі антикли-нальды
1.3 Стратиграфия
Каспий маңы ойысына кіріп жатқан негізінен күмбез аралық кеңістіктегі
Осы стратиграфиялық кешеннің аз зерттелуі тасбаған материалдарының аз көлемі,
Жалпы алып қарағанда зерттеулер Каспий маңы ойысында осы бөлімнің
Уфа ярусы. Уфа ярусының тұзілімдері Щучкинск, Павлов, Чинарев, Тепловая
Ойпаттың ішкі бөлігінде уфа тұнбаларының болуы туралы мәлімет алынған
Әктүріндегі қара-сұр және қоңыр сазтастар мен сазтастар қабаты, құмтастар
Қазан ярусы. Қазан түзілімдері жеткілікті түрде жақсы негізделген. Актөбенің
Қазан ярусының таужыныстары, қалың емес, көкшілдеу және жасыл
Қиманың жорғарғы бөлігінде қара-қоңыр құмайтастар, құмтастары мен аргиллиттер, көкшіл-қоңыр
Қазан түзілімдері ойпатының орталық бөлігінде СГ-1 Аралсор құбырында максимальды
Индер көлінің ауданында қазан ярусына шамамен қызылтүсті және алатүсті
Ойыстың оңтүстік-батыс бөлігінде қазан түзілімдері Чапчачи (Азгир күмбезі) биіктігінде
Сонымен, қазан түзілімдері Каспий маңы ойысында континентальды тұнбалану режимі
Татар ярусы. Бұл көнеліктің түзілімдері Каспий маңы ойпаты маңындағы
Аралсор СГ-1 құбырындағы татар түзілімдері қара-қызыл аргиллиттердің біртекті
Жоғарғыперм түзілімдерінің оңтүстік-батысында литолого-минералогиялық ерекшеліктеріне шамамен П-1 Мынтөбе, П-2
П-22 Джамбай құбырында құмтастар мен саз қабаты ашылды. Сазы
Соңғы жылдары Қарсақ, Акаткөл (Гурьев дөңбеккүмбезі) күмбездері төңерегінде құбырды
Сонымен қатар, татар ғасырында ойпаттың барлық жерінде терригенді түрде
Триасты жүйе. Триас жүйесі құрамында 3 бөлім бөлектенеді.
Төменгі триас. Төменгі триас құрамында, жоғарыда айтқандай, үнді (ветлуж
Ветлуж сериясын толық ашқан жалғыз құбыр, Аралсор СГ-1 құбыры
ТГ-1 Үштөбе - 926 м құбырында қабат бойынша қалың
Ветлуж түзілімдерінің оңтүстік-батысында П-22 Джамбай құбыры өткен және КазНИГРИ
Оңтүстік-Ембі ауданында ветлуж сериясына құмды-конгломератты және құмды-саз қабаты жатады.
Басқынчак сериясының қимасы богдин тастопшасы территориясының үлкен бөлігінде көрсетілген.
Тастопша табағыда, алатүсті саз жоғарғы бөлігінде әктердің қабаты бар
Саздар сары-жасылдау құмтастармен бөгеледі. Жоғарыда тоған шөгінділері мен судағы
Бірінші қабаты құтастармен, құмайтастармен, аргиллитермен бірнеше метр қабатталған. Оның
Оңтүстік-Ембі ауданы төңерегінде басқынчак түзілімдері барлық жерде бірдей дамыған,
Олар қара-сұр, көкшіл-сұр, жасыл қабатты қызыл-қоңыр, қара-қызыл, қатты-қызыл саздар
Басқынчак түзілімдері солтүстігіне қарай Құбасай алаңында Г-4 (ара
Солтүстік борты зонасы маңындағы Басқынчак түзілімдері. Олар қызылтүсті таужыныстармен
Оленек ярусының шығыс борты зонасы маңында ақжар тастопшасы түрінде,
Орташа триас. Аралсор СГ-1 қимасында орташа триасқа анизий мен
Днизий ярусы. Аралсор СГ-2 құбырында индер тастопшасы терригенді-карбонатты таужыныстар
Индер тастопшасы қимасының екінші типі, ойыстың орталық және
Оңтүстік-Ембі күмбезді ауданында (Искене, Байшонас, Төлеген, Таңатар, Досср, Камсактыкөл)
Одан ары индер тастопшасының шығысына қарай, Джамбай ауданында терригенді
Кұбасай, Бекет, Шингиз, Телсу алаңдары ауданында солтүстікке
Шұбарқұдық, Қопа, Жаксымбай күмбездері төңерегінде орташа триастың терригенді түзілімдері
Ладин ярусы. Ладин ярусына шамамен сұртүсті таужыныстардың топтамасы, саз-балшықтар,
Оңтүстік-Ембі ауданының маңында, ойыстың солтүстігіндегі шығыс зонасында және Орал-Волга
Каспий маңы ойысының жекелеген күмбезаралық зоналарында орта триастың
Осындай орта триастың жоғарғы мәндегі қабатты зона Қандысай
Хобда құбырындағы гемманелогиялық қабат 2188-1910 м аралығында анықталған және
Жоғарғы қалың ортатриаса жиынтығының саны құбыр көлемі мөлшерінде Г-3
Батыс Сазанқұрақта ашылған триастың орта қимасы құмтастардан гөрі (70%)
Осы құбырлардағы орташа триастың толық
Сондықтан, триаста орта есеппен негізгі құрылу кезеңі осы уақытқа
Жоғарғы триас. Жоғарғы триас түзілімдері континентальдық шөгінділер жүйесінің
Оны ярус бойынша мүшелеу негізінен, мүшеленбеген норийлық және карнийлық
Кейпер түзілімі Аралсорлық құбыр СГ-1 қимасы бойынша өте толық
Тұқым-тозаңды жиынтықтар негізінде кейпердің төменгі бөлімі карнийлық яруспен, шұбыртүсті
Шығысқа қарай кейпердің түзілімдері Индер күмбездерінің түзілімдерінде, Матенқожа құбыры
Оңтүстік – Ембі ауданында бағынышты саз қабаттары мен ұсақмалтатасты
Рэт ярусы. Каспий маңы ойысында рэт түзілімдерінің таралуы шектеулі.
Аралсорда рэт ярусы құмтасты қабатсы мен сазды таужыныстар түрінде
Оңтүстік-Ембі ауданында жасылдау-сұр саз-балшық және құмдар қабаты рэтке жатады.
Юрскі жүйесі. Юрскі жүйесінің түзілімдері барлық жерде дамыған және
Төменгіюрскі түзілімдері триастың әртүрлікөнелік түзілімдердің үшкір және стратиграфиялық келіспеушілікпен
Құмды-малтатас тастопша, кварц-полевошпотты, каолинитті, майда және ортатүйіршікті, қатпарлы емес,
Орта бөлім. Орта юраның құрамында аален, байос, бат ярустары
Литологиялық қатынаста аален ярусы құмды және саз-балшықты топтама түрінде
Байос және бат ярустарының түзілімдері Каспий маңы ойысы төңерегінде
Оңтүстік-Ембі маңайында Г.Е –А.Айзенштадт (1956) орта браның орта қимасын
Индер көлі ауданының орталық бөлігінде Оңтүстік –Ембі қабатына ұқсас
Аралсор СГ-1 құбырында 2490-2610 ара қашықтығында түзілімдер анықталды. Кезектескен
Бат ярусы батыс бөлігінде ІV қабат түрінде, Аралсор СГ-1
Оңтүстік Ембі тірек құбырындағы 2 құмды қабат
Ойыстың шығысында (Илек өзенінің алабы) мүшеленбеген байос және бат
Сағыз, Ойыл және Хобда өзендері алаптарында негізінен қалыңдығы 60-140
Жоғарғы бөлім. Жоғарғы юра құрамында: келловей, ксфорд, киммерилд және
Келловей ярусы. Аралсор СГ-1 құбырында осы көнелік түзілімдері көмірлі
Шалқар күмбезі ауданында негізінен келловей сұр құмды, кварцты-глауконитті фосфорит
Оңтүстік-Ембі ауданында, Аралсор СГ-1 құбырындағыдай, келловей үшмүшелі құрылым. Бұл
Оксфорд және киммеридж ярустары. Аралсор СГ-1 құбырында оксфорд ярусы
Волга ярусы. Волга ярусының түзілімдері ойыстың барлық дерлік территориясында
Бор жүйесі жоғарғы және төменгі бөлімдерден тұрады.
Төменгі бөлім. Төменгі бор түзілімдері берриасвалажин, готерив, баррем, апт,
Валанжин ярусы. Каспий маңы ойысының батыс бөлігінде валанжин ярусына
Оңғар күмбезі ауданындағы Оңтүстік-Ембіде валажиннің қалыңдығы 110м, батыс Кисимбай-Прорвы
Готерив ярусы. Оңтүстік Ембі маңайында готерив ярусы екі
Пелеципод тастопшасы, құмайттар, құмтастар қабатталған жасылдау-сұр және сұр құмтастар
Баррем ярусы. Ойыстың орталық бөлігінде баррем негізінен құмдар, құмайттар
Жоғарыда жатқан континентальды шұбартүсті қабат. Терригенді таужыныстармен (саздармен, сазтастармен,
Ойыстың барлық шығыс бөлігіндегі территориясында, Орал өзенінің меридианына дейін,
Апт ярусы. Апттың негізінде кварцеволауконитті құм немесе әртүрлі
Альб ярусы. Альб түзілімдері Каспий
Төменгі альб ойыстың орталық бөлігіне қара түске айналатын сұр,
Орта альб ойысының орталық және батыс бөлігінде қара-сұр тығыз
Оңтүстік-Ембіде жоғарғыальб ярус асты: оның солтүстік-батысы-нан басқа, жалпы барлық
Жоғарғы альбтің түзілімдері, бүтіндей теңіздік болмауы мүмкін. Теңіз фаунасының
Жоғарғы бөлім. Жоғарғы бордың құрамында барлық ярустар бөлінген –
Сеноман ярусы. Каспий маңы ойысында сеноман ярусының түзілімдері жоғарғы
Оңтүстік Ембі қимасында сеноман төменгі бөлігінде сазды-құмайтты қалыңдық, ал
Максимальды қалыңдық Каспий маңының орталық бөлігінде –
Турон-коньяк түзілімдері. Турон және коньяк ярустарының литологиялық ұқсастығы олардың
Каспий маңы ойысында бұл таужыныстары негізінен барлық дерлік және
Оңтүстік-Ембіде бұл түзілімдер жасылдау-сұр және сұр әктастар, кей бөліктерінде
Сантон ярусы. Сантон түзілімдері шайындысымен әртүрлі турон және коньяк
Оғтүстік-Ембіде бұл таужыныстары сұр, жасылдау-сұр, сазды, құмтасты әксаздер
Кампан ярусы. Каспий маңы ойысында Волга және Орал өзендері
Волга-Орал өзендері аралығында кампан таужыныстарының жалпы қабаты 150 м,
Маастрихт ярусы. Маастрит түзілімдері кей жерлерінде көзге көрінбейтін іздер
Палеогенді жүйе. Каспий маңы ойысының территориясында палеоген түзілімдері
Неогенді жүйе. Неогенді түзілімдер бүтіндей ойыстың батыс бөлігінде дамыған.
Төрттік жүйе. Төрттік түзілімдерінің пайда болуы өзендердің, теңіздің, көл-өзендік,
1.4 Тектоника
Тектоникалық қатынаста Каспий маңы ойысы Шығыс-Еуропа платформасының кері ең
Іргетасы бойынша келесі тектоникалық элементтер ерекшеленеді: Орталық-Каспий маңы
Орталық-Каспий маңы депрессиясы іргетастың жоғарғы астасуы 22 км дейінгі
Ақтөбе-Астрахан көтерілімдер жүйесі іргетастың көтеріңкі шығыңқы жерлеріне қатысты жүйені
Бұл жүйеде ең батыс көтерілімі Астрохан болады, 8 км
Солтүстік-Каспий дөңбеккүмбезі сондай-ақ, Астрохан көтерілімдері сияқты, 8 км тереңдікте
Шығыс-Каспий маңы дөңбеккүмбезі Биікжалдан солтүстік-батыс созылымының ірі жарылымымен
Астрохан-Ақтөбе іргетастың шығыңқы жерінің жүйесінен бастап Каспий мағы ойысының
Батыс және солтүстік көлемінде ішкіплатформалық борттар. Каспий маңы ойысының,
Іргетастардың бетінің астасу ерекшеліктері өзінің ұқсастығын жоғары жатқан
Аймақтың құрылымының осы ерекшеліктері құрылымның, тұтқыштың, сүзбелену-сиымдылығының әртүрлілігі және
Тұздыжиынтығы кешенінің құрылысы
Тұздыжиынтығының қатқабаты екі құрылымдық этапқа перм және триаспалеоген-неогендіге
Тұздыжиынтығының кешенінің тектоникалық құрылысы көбінесе оның пайда болуы ерекшеліктерімен
Тұздыкүмбез облыстарының бірқатарында тұзды күмбездер төселген қатқабаттар құрылысының ерекшеліктерімен
Кунгур және триас кешендері толтыру кешені мен ойыстың бортынан
Юрск-бор қатқабаты, алапты тұнбамен алмастырылып түзілген, оңтүстік бағыттағы батыс,
Каспий маңы ойысының құрылуы өте күрделі тектоно-седиментациялық сурет, бұрынырақ
Осымен қатар барлық заңдылықты жобамен тұзды күмбездің линиясы борты
Тектоникалық аудандастыру тұздыжиынтық кешенінің VI, V, III бойынша
Жоғарыдағы авторлармен тұзжиынтығы кешенінің тектоникалық элементтерінің бөлінуі барлық конфигурациялар,
Нәтижесінде тектоникалық элементтер, бір ғана автордың қарастыруымен оң
Бұл, бірінші кезекте авторлардың тұздыкүмбезді тектогенездің тұзжиынтығы кешенінің аймақтық
Алайда, жоғарыда айтылғандай, тұзжиынтығы кешенінде жоғарғыперм аймақтың қатынаста және
Юрск-бор қатқабаты жалпы алғанда Үстірт және Солтүстік Кавказға қарай
Юрск-бор және жоғарғыперм-триас кешендерінің қатқабатының тарауы әр түрлі сипатқа
Мұнайгаздылығы
Зерттеліп отырған ауданның болашақтағы мұнайгаздылығы, Каспий маңы ойысының әйгілі
Мұнай- және газдың болуы Басқынчак өзені ауданында 1948 жылдарда-ақ
Жалпы алғанда зерттеліп отырған барлық жерлерде суға бұрғылау кезінде
Зерттелу территориясымен қатар алаңдарда мұнайгазды шоғыр және мұнайдың белгілері
Мұнайдың белгілері сондай-ақ борлы түзілімдерде де анықталған. ГИС-тің мәліметтері
Осының барлығы зерттелу территориясына деген қызығушылықты біршама арттырды.
НГР Оңтүстік-Өзенаралығы НГО Оңтүстік-Каспий маңының орталық бөлігін алып
НГР Оңтүстік-Өзенаралығының мұнай шоғыры құрылысының ерекшеліктері бойынша олардың Каспий
Өнімді беткейдің астасу тереңдігі 0,2 – 1,1 км, қойнауқаттың
Қарастырылған материалдар Батыс Қазақстанның жер қойнауында УВ жинақталуының геологиялық
5.1 Тұзжиынтығы кешені
Тұзжиынтығы кешені конденсаттар мен мұнайдың құрамы мен қасиетінде көрінеді.
Тұзжиынтығының шоғырларының көпшілігі қоюланып үлкен полезойды тудырып немесе соған
НГО Солтүстік-Каспий маңы Орал облысының солтүстік бөлігі мен Хобда-Жаңаөзен
НГО Орталық Каспий маңы ойысының ең иірленген және
Аукетайшағыл-Порт-Артур және Ашим-Күмісбек мұнайгазды ауданы Орал-Волга өзенаралығында НГО
НГР Шингиз Орал өзенінің сол сол қабағында орналасқан. Бұл
НГР Шалқар болжанатын, Орал өзенінің солтүстік жағалауында орналасқан. Болашаға
НГО Шығыс-Каспий маңы ойыстың шығыс бортты бөлігінде орналасқан. Тұнбалы
НГО Шығыс-Каспиймаңында мұнайгаздылығы мен құрылыстарының ерекшеліктері бойынша мынадый бөлінеді:
Осы мұнайгазды ауданының тұзжиынтығы кенорнының типтік мысалы ретінде Қаратөбе
Қаратөбеден солтүстік-батысқа қарай Ақжар кенорны орналасқан. Шоғырлары тұзжиынтығы түзілімдері
Мұнай қоры бойынша ең ірі кенорны Кенқияқ, онда тұзжиынтығы
НГР Еңбекті-Жарқамыс тұзжиынтығы шоғыры жер қойнауындағы геологиялық жағдайы
НГР Шұбарқұдық-Жақсымайда тек қана тұзжиынтығы кешенінде өндірістік мұнайлылығы анықталған.
НГР Шұбарқұдық-Жақсымай тұзды түзілімдері 5 км жоғары тереңдікте
НГО Оңтүстік-Каспий маңы ойыстың оңтүстік бортты бөлігін алып жатады.
Оңтүстік-Каспий маңы НГР аумағында жеті НГР бөлектенеді:
Прорвин, Оңтүстік-Ембі, Нсанов-Тасым, Примор, Орталық-Ембі, Сағыз және Оңтүстік-Өзенаралығы.
Оңтүстік-Ембі НГР Оңтүстік-Каспий маңы НГО оңтүстік-шығысында орналасады және
Тұзжиынтығы кешеніне мезозой түзілімдерінің көп қабаты тән. Және дислоцирленген
Ауданның оңтүстігінде (Қисымбай кен орны). Өнімді тұзжиынағы беткейінің астасу
Нысанов-Тасым НГР Оңтүстік-Ембінің оңтүстік-батысына қарай орналасқан, Оңтүстік-Ембі көтерілімінің (тұзды
Аудан үшін тұзды, сол сияқты тұзжиынтығы кешенінің құрылысының ерекшеліктерін
Осы НГР басқа сипаттылық ерекшеліктері мезозой түзілімдерінің Нсановтағы (Батыс
Приморский НГР Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағалауын алып жатады
Прорв НГР Приморскіден оңтүстікке қарай ерекшеленеді, тұзжиынтығы шоғырларының астасу
Прорв кенорнынан солтүстік бағытына қарай тұздыкүмбез тектоникасының интенсивті өседі,
Орталық-Ембі НГР Оңтүстік-Каспий маңы НГО солтүстік-шығысында орналасқан және НГО
Орталық-Ембі ауданының мұнай шоғырлары қатты бұзылған. Олар ауыр
Сағыз НГР негізгі кәсіптік алаңдарды алып жатыр. Мұнайлы Ембі.
Дараймолин және Баклан (ЗНГН).
Сағыз мұнайгазды ауданында барлық анықталған мұнай шоғыры геологиялық дамуының
Сағыз НГР кен орнында өнімді беткейдің астасу тереңдігі
Оңтүстік-Өзенаралығы НГР Оңтүстік-Каспий маңы НГО орталық бөлігін алып жатыр.Триас,
Оңтүстік-Өзенаралығы НГР мұнай шоғыры құрылысының ерекшеліктері бойынша бұрынғы қаралған
Өнімді беткейдің астасу тереңдігі 0,2 -1,1 1,4 км құрайды,
Қарастырылған материалдар Батыс Қазақстанның жер қойнауында УВ жинақталуының әртүрлі
1.6 Гидрогеологиялық сипаттама
Біздің Орыс платформасы шығысының гидрогеологиялық заңдылықтары мен ерекшеліктерін анықтау
Волга-Орал облысының жекелеген аудандарындағы есептеу үшін келтірілген қойнауқат суларының
Осы кітаптың барлық бөлімдерін жазып болғаннан кейін ғана әдістеме
Бұл гидрохимиялық заңдылықтарды математикалық тәуелділік түрінде орнату және өрнектеу
Волга-Орал облысындағы тұнба қапшығындағы жерасты суларының қозғалысы туралы талқылау
Кешеннің су пьезометрлері оның алаң бойынша жақын белгіден бастап
Кешеннің су пьезометрлерінің жалпы төмендеуі негізінен Коми-Пермяц дөңбеккүмбезі жағынан
Орыс платформасының шығысындағы су арыны бойынша мәліметтердің аз болғанына
Интенсивті дренаждау зонасы, арындардың өзгерулеруне сәйкес, Татар дөңбеккүмбез-көтерілімі орталық
Үшінші кезекті белес түріндегі құрылымдарға жиі келтірілетін, кешеннің
1.6.1 Негізгі мұнагазды қабаттың гидрогеологиялық сипаттамасы
Солтүстік-Касшш артезиан бассейніне жақындастырылған, Орал-Волга өзенаралығы территориясының аумағында купгурдың
Гидрогеологиялық өзенаралығы, Каспий маңы ойысы сияқты өте нашар зерттелген.
Соңғы жылдары жинақталған, нақты материалдарды талдау жасау негізінде осы
Қазақстан ауқымында Каспий маңының батыс бөлігінде палеозой таужыныстарының сулылығы
Сулары кальцийлі кіші тобына қарайтын Ушкультас алаңынан басқа, Орал-Волга
Юра сулы кешен сол типтегі өте ащы тұздысулардың таралуымен
Метаморфизациялану сатысы ойыстың солтүстік бортты зонасы мен оңтүстік-шығыс бөлігінде
Юра суларын азайту, басқа сулы кешендердегі сияқты, оңтүстікке, Каспий
Құрылымның гидрогеологиялық жабықтың сатысы, судың жалпы минералдану қатынасымен
Төменгібор сулы кешені юрадағы сияқты, сол жерасты суларының типтерінің
Хлоркальций типті тұздысудың даму зонасында метаморфизация коэффициенті 0,85 –
Өзенаралығы жоғарғыпопоцендік түзілімдерде, шамамен Порт-Артур шпротына дейін, тұздысу және
Сонымен, өзенаралығы ауқымында тұздыжиынтық түзілімдері хлоркальцийлі типтегі тұздысудың кең
Аймақтың сулар бойынша материалдарының өте жетіспеушілігіне қарамастан, тұздыжиынтық түзілімдері
Мұнай қорын есептеу
Бұлақ-Кемер алаңы бойынша мұнайдың күтілген қорын есептеу кезінде
Бұлақ-Кемер алаңындағы шоғырлар перм-триасты тұзжиынтығы мезакайназой түзілімдер кешенімен жақындастырылған.
Геолого-геофизикалық зерттеулердің жалпы нәтижелері. Терең зерттеу-іздестірудегі бұрғылаулары мен құбырларды
Мұнайдың қоры көлемдік әдіспен формула бойынша есептелінеді:
Q бал = F · h
Q изв = Q бал · h ,
Q бал – мұнайдың бастапқы балансты қоры, мың.тонна
F - мұнайгазды алаңы, м2;
h - тиімді мұнаймен қаныққан қатқабаттың шоғырлар
m - ашық кеуектіліктің шоғыр бойынша орташа мәні,
b н – мұнаймен қанығу коэффициенті, бірлік бөлігі.
r н – мұнайдың тығыздығы, кг/м3;
q - мұнайдың семуін ескеретін - қайта есептеу
h - мұнайберудің соңғы коэффициенті, бірлік бөлігі.
Палеозой іргетасының морылған таужыныстарының қоры Верблюжья кен орнының іргетасының
Бұлақ-Кемер алаңы бойынша пермо-триас түзілімдерінің тұзжиынтығы кешенінің қоры.
Верблюжья алаңы бойынша
FмZ = 38732517,74 м2
Бұлақ-Кемер алаңы V - триас түзілімдері жабынын көрсететін
FмZ = 18800 м2
hмZ = 2,2-25,6 м
mмZ = 30,5-33,1
(м = 0,69
(н = 0,86 кг/м3
( = 0,7
q = 0,3
Сонымен, мұнайдың балансты қоры мынаны құрайды:
Q бал1 = 18800*20*31,85*0,69*0,86*0,7*0,3=1724486,4 тонна
Алғашқы алынатын қорлар мынған тең:
Q изв2 = 1724486,4*0,7=1207140,48 тонна
Бұлақ-Кемер алаңы III- юра түзілімдері жабынын көрсететін беткей
Юра түзілімдерінің қоры баламасы бойынша Верблюжья кен орнымен негізделеді.
Юра түзілімдері бойынша жалпы алаңы Верблюжья алаңы бойынша қорлар
F =14224958,25 м2
h = 29 м
m = 0,16
(м = 0,71
(н = 0,812 кг/м3
( = 0,33
q = 0,1
Сонымен, мұнайдың балансты қоры құрайды:
Q бал = 14224958,25 ·29·0,16·0,812·0,71·0,1 = 3805251,44 тонна
Алғашқы алынатын қорлар мынған тең:
Q изв = 3805251,44 · 0,33 = 1255732,55 тонна
Бұлақ-Кемер алаңы III- юра түзілімдері жабынын көрсететін беткей
F =21100 м2
h = 20 м
m =31,85
(м = 0,6
(н = 0,86 кг/м3
( = 0,7
q = 0,3
Сонымен, мұнайдың балансты қоры құрайды:
Q бал2 =21100*20*31,85*0,6*0,86*0,3 = 1935460,8 тонна
Алғашқы алынатын қорлар мынған тең:
Q изв2 =1935460,8*07=1354822,56 тонна
Екі көрсетілген беткей бойынша қорлардың соммалық мәні
Q бал1 +Q бал2 (3659947,2 тонна
Содан соң
Q изв1 +Q изв2 =2561963,04 тонна
Жобаланған жұмыстардың көлемі мен әдістемесі
1.8.1. Іздеу жұмыстарының мақсаты мен міндеттері
Есеп жұмыстары объектіні іздеу бұрғылауына дайындау мақсатында орындалды. Қорытындысында
А) Бұлақ-Кемердің күмбезаарлық мульда ауқымында брахиоанти-клинальды қыртыс карталанған, дамыған
Антиклинальды қатпар және қатпардың солтүстігі мен шығысында периклиналидің тұзды
Б) І-У беткейлері, оңтүстік-батыс бағытындағы моноклинальды дүмпуі, юра-бор түзілімдерінің
В) Мульданың солтүстік-батыс бөлігінде, 18.89.102 және 18.89.108 кескіндерінің қиылысу
Г) Пермотриас кешені түзілімдерінің құрылысын сипаттайтын беткейлер, солтүстік-шығыс бағытында
Д) Неогенді кешенде түзілімдер 18.89.102 және 18.89.114, 18.89.112 және
1.8.2 Іздеу құбырларын орналастыру жүйесі
Ұсынылады:
1. Юра және төменгібор көнелігінің түзілімдерінде тұтқыштарды ашу мқсатында
А) №1 - БК құбырын брахиантиклиналдың дөңбекшекүмбез бөлігінің көтерілген
Б) №2 - БК құбырын төмен түсірілген брахиантиклинал блогының
В) Экрандалумен пайда болған тұзды ядроның дүмпілген беткі
Г) Экрандалумен пайда болған тұзды ядроның дүмпілген беткі
2. Юра және төменгібор түзілімдері бойынша оңтүстік-батыс моноклиналінің апикальды
3. Төменгібор кешені түзілімдерінде анықталған сейсмофациялды қалыпсыздық ауқымында
4. Бұлақ-Кемер мулдасы аумағында жобаланған тұтқышты карталандыру мақсатында, тұзды
5. «Жарық ноқат» типінің энергетикалық қалыпсыздығын контурлау мақсатында, Бұлақ-Кемер
Жұмыстың негізгі нәтижелері алға қойылған міндеттер жобасы толығымен орындалды
ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Құбырларды өткізудің геологиялық жағдайлары
Барлық іздестірілетін құбырлардың жоспарлы тереңдігі келесі себептермен 3500 м
Алаңның қимасы терригенді және карбонатты жыныстармен қатталған. Бұрғылау процессінде
0–400 м аралығында қопсыған жыныстар болады, сондықтан бура ерітінді
400–1800м арақашықтығында литологияның өзгеруіне байланысты құбырдың бағанына (тығыздығы 1210–1230
3300–3800 м және 4400–5350 м арақашықтығында мұнай мен газдың
2.1 Кесте – Құбырларды бұрғылау кезіндегі кездесетін қиындықтар
Тереңдік арақа-шық-
тығы, м Көне-
лігі Қиындықтар түрлері Қиындықтар-дың сапалық және сандық сипаттамасы Қиындықтарды
0 – 400 Kz Бура ерітіндісі-нің бөлігін сіңі-руі, құбыр
қабырғасының опырылуы мүмкін Қопсыған жыныстар Жоба бойынша
бура ерітіндісінің тығыздығын сақтау және оның қажетті айналымын қамтамасыз
400 – 1800 K2, K1al Литологияның өзгеруіне байла-нысты құбыр
бағанында судың пайда болуы мүмкін Су тығыздығы 1210-1230 кг/м3,
3300-3800 J2k-v, J1 Мұнай мен газдың пайда болуы мүмкін
4400 –5350 T1+2, P Мұнай мен газдың пайда болуы
2.2 Жуғыш сұйықтығының сипаттамасы
Жуғыш сұйықтығының типі мен қасиеттері 2.2. кестеде келтірілген.
кесте – Бұрғылау ерітінділерінің сипаттамасы
Көрсеткіштер Арақашықтықтары, м
0–400 400–1800 1800–5350
Бура ерітіндісінің типі Бентонитті Полимерлі
Минерал-данған Бентонитті
Бура ерітіндісінің көрсеткіші:
– тығыздығы, кг/м3
1040
1050
1120
– тұтқырлығы, сек 50 50 – 60 30-40
– суқайтарымдылы-ғы, см3/30 мин 5-8 5-8 3-7
– CHC, lbs/ft2 25 – 30 25 – 30
– pH 9 – 9,5 9 – 9,5 7,0
– қатты бөлшектер мөлшері (в %) 5 – 6
Көрсеткіштер Арақашықтықтары, м
О-400
400-1800
1800-5350
Бура ерітіндісінің типі Бентонитті Полимерлі
Минерал-данған Бентонитті
–, г мөлшері /л:
К+
NaCl
Ca++
–
1
0,4
45
190
0,4
38
190
0,4
– құмның мөлшері < 2 < 2 < 0,5
Ескетулер: 1. Бұрғылау ерітінділерінің көрсеткіштері мен типі нақты бұрғылау
2.3 Құбырдың типтік конструкциясын негіздеу
2.3.1 Құбырдың конструкциясын жобалау
Құбырдың конструкциясы “Мұнай мен газдың құбырларын бұрғылаудың бірыңғай техникалық
Құбырға түсірілетін шегендеу тізбегі саны мен оларды түсіру тереңдігі
Аномальностылықтың коэффициенті деп қабат қысымының биіктігі ернеуінен қарастырылатын нүктеге
Ка=Рпл/Ргс= 106Рпл/ρвg Z
Рпл – h, Мпа тереңдігінің қабат қысымы;
ρв – тұщы судың тығыздығы, кг/м3;
g – еркін түсудің жылдамдығы, м/с2;
Z – қарастырылып отырған интервалдың тереңдігі, м
Сіңіру қысымының индексі деп жуу сұйықтығының қабатға сіңіру қысымының,
Кn=106 Pn/ ρв g Z
Рп – тереңдіктегі сіңіру қысымы, МПа
Сіңіру қысымы туралы мәндердің болмаған жағдайында, олардың мәні империялық
Pn =(0,7 – 0,95) · Pгр
Pгр – тереңдіктегі жыныстардың гидроажырау қысымы
Pгр = 0,0083 · Z + 0,66 · Pпл
Салыстырмалы тығыздық ρ0, бұл жуғыш сұйықтығының тығыздығының тұщы
ρ0 = ρпж / ρв
ρпж – жуғыш сұйықтығының тығыздығы, кг/м3
ρв – тұщы судың тығыздығы, кг/м3
ро = Кр· Ка
Кр – резервтің коэффициенті:
ρ0 = 1,1 - 1,15
ρ0 = 1,05 – 1,1
ρ0 = 1,04 – 1,07
Жуғыш сұйықтығының салыстырмалы тығыздығының көлемін негіздеу үшін мына жағдайларды
Ка< ρ0