МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ······································································································· 3
1
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ······························································································
1.1 Қалалардың әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерінің түсінігі мен олардың функциялары
1.2 Нарықтық экономика жағдайында қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуының басым
2
НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫН ТАЛДАУ
2.1 Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі бағыттары ···········································································
2.2 Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық жүйесінің қалыптастырудың және дамытудың
2.3 Астана қаласының перспективалық аймақаралық байланыстарын дамыту мен
3
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫН ЖЕТІЛДІРУ ········· 31
3.1 Қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуындағы өзекті мәселелер ························································································ 31
3.2 Қалаларды әлеуметтік-экономикалық дамытудағы қажетті іс-шаралар мен оларды
ҚОРЫТЫНДЫ ···························································································· 35
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ······················································· 36
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
«Астананың гүлденуі – Қазақстанның гүлденуі»
Н. Назарбаев
Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі қысқа мерзімнің ішінде қоғамның
Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
Курстық жұмысты жазу барысында негізінен бірінші Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының ірі, орта және ұсақ қалаларының көбі
Ал енді осы Қазақстан қалаларының мәселесіне келетін болсақ,
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қалалардың әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерінің түсінігі мен олардың функциялары
Өнеркәсіп. Өнеркәіп орындары өнімдерінің құндық тұлғалануы - өткізуге
Кәсіпорынның өндірген өнеркәсіп өнімдерінің (тауарлар. қызметтер) көлемі –
Нақты көлем индексі – салыстырмалы кезеңдерде өнеркәсіп өнімдері
Құрылыс. Құрылыс қызметі – жаңа объектілер алу және
Құрылыс мердігерлігінің шарттары бойынша орындалған жұмыста құнына
Үйлердің жалпы құрылыс көлемі – ол қосу, алу
Тұрғын жайдың (пәтердің) пайдалы ауданы – тұрғын жайдың
Тұрғын жай (пәтер) – тұрғын жайдың тұрғын ауданы,
Көлік және байланыс. Тасымалданған жүк – жүкпен тасымалданған
Көліктің жүк айналымы – жүк тасымалдауға арналаған көліктің
Тасымалданған жолаушылар – уақыттың нақты кезеңі ішінде тасымалданаған
Көліктің жолаушылар айналымы – жолаушылар тасымалдауға арналған көліктің
Байланыс қызметінің көлемі – ақшалай тұлғаланудағы пошта жөнелтімдері
Сауда және өзге де қызметтер. Болашақ сауда тауар
Шағын кәсіпкерлік. Шағын кәсіпкерлік субъектілері - қызметкерлердің орташа
«Жеке кәсіпкерлік туралы» заңға сәйкес шағын кәсіпкерлікке жатпайтын
Жеке тұлға – Қазақстан Республикасының азаматы, басқа мемлекеттің
Заңды тұлға – меншік, шаруашылық жүргізу немесе жедел
Шағын бизнес кәсіпорны – заңды тұлға түріндегі шағын
Шағын бизнестің жұмыс істейтін кәсіпорны – экономикалық қызметті
Жеке кәсіпкерлер – кәсіпкерлік қызметпен айналысатын міндетті тіркелімнен
жалдамалы қызметкерлердің еңбегін тұрақты пайдаланатын;
кәсіпкерлік қызметтен салық салынбайтын табыс мөлшерінен асатын жылдық
Инвестициялар. Қаржы емес активтермен инвестиция жасауға келесі элементтер
Негізгі капиталға инвестиция жұмсау негізгі құрал-жабдықтарды жасауға, шығаруға
Тұрғын үй құрылысына инвестиция жасау – тұрғын үйлер,
Машиналарға, жабдыққа, аспапқа, құрал-сайманға инвестиция жұмсау – бұл
Баға. Тұтыну бағасының индексі халықтың жеке тұтыну үшін
Өнеркәсіп өнімдерін өндірушілер бағасының индексі қосылған құн салығы
Бағаларды тіркеу негізгі сапалық параметрлері бойынша қолданылатын шикізатқа
Құрылыстағы баға индексі құрылысқа жұмсалған инвестициялардың технологиялық
Құрылыс-монтаж жұмыстары бағасының индексі негізінде материялдар, детальдар бағасын
Мемлекеттік қаржы. Мемлекеттік бюджет – бұл мемлекеттік өкімет
Бюджет табыстары – салық және салықтан тыс түсімдер
Бюджет шығыстары – бекітілген бюджет шегінде қайтарымсыз негізде
Негізгі қызметтен түскен табыс (залал) – сальдоланған қаржылық
Кәспорындардың дебиторлық берешектері – сатып алушылардың жөнелтілген өнім
Еңбек нарығы. Экономикалық тұрғыдан белсенді халық (жұмыс күші)
Экономикалық тұрғыдан енжар халық – қарастырылып отырған кезең
Жалдамалы қызметкерлер – еңбек ақы, сыйлық ақы, үстеме
Жұмыссыздар – бұл халықтың экономикалық белсенділігін өлшеу үшін
Еңбекке ақы төлеу. Жалақы – еңбек үшін оның
Нақты жалақы индексі – есепті кезеңдегі бағаның өзгеруін
Ақшалай табыстар мен шығындар. Атаулы ақшалай табыстар –
Тұтынуға пайдаланылған табыстар – тұтынуға пайдаланылған ақшалай табыстардың
Ақшалай шығыстар – тұтыну шығыстарынан сондай-ақ тұтынумен байланысты
Күнкөрістің ең төменгі шамасы – құнының шамасы бойынша
Демография. Халық саны санақ кезінде анықталады. Санақ аралығындағы
Жыл басына ағымдағы бағалау – халық санағының соңғы
Халықтың табиғи өсімі – белгілі бір тірі туғандар
Халықтың жалпы өсімі табиғи өсім мен көші-көн өсімінің
Туу, өлім, некелесу, ажырасу туралы мәліметтер АХАЖ органдарының
Туу, өлім, некелу, ажырасудың жалпы коэффициенттері ағымдағы және
Табиғи өсім коэффициенті туу мен өлімнің жалпы жылдық
Нәрестелер өлімінің коэффициенттері – 1 жасқа дейінгі балалар
Денсаулық сақтау. Ауру-сырқаулық деңгейі – ол медициналық мекемелерге
Қылмыс. Қылмыс – белгілі біруақыт кезеңінде нақты аумаөта
Тіркелген қылмыс – ашылған әрі ресми түрде есепке
Қылмыстардың ашылуы – есепті кезеңде істерінің тергеуі аяқталған
1.2 Нарықтық экономика жағдайында қаланың әлеуметтік-экономикалық
Жалпы қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуының белгілі бір мақсаттарға негізделген
Қалалардың дамуының басым бағыттары:
I кезең (2006 - 2008 жылдар):
- бюджеттi перспективалық жоспарлау және атқару процестерiнiң тиiмдiлiгiн
- қалалық бюджеттiң кiрiс бөлiгiн барынша ұлғайту;
- қаланың экономикасын,әлеуметтiк, өндiрiстiк, тұрғын үй және көлiктiк
- ғылымды қажетсiнетiн және жоғары технологиялық экспортқа бағдарланған
- халық санының өсуiне және қала экономикасының даму
- ұлғайып келе жатқан қалаiшiлiк жолаушы және жүк
- қаланы сумен жабдықтаудың және су бөлудiң сенiмдiлiгiн
- телекоммуникация мен пошта байланысы қызметтерiн дамыту құрылыс
- тұрғын үй иелерiнiң тұрғын ғимараттарын тиiсiнше ұстау
- қаланың көркемдiк бейнелiгiмен, тарихи-мәдени және ұлттық өзгешелiгiмен
- сапалы медициналық көмек көрсетудi қамтамасыз ететiн медициналық
- бала тууды көтермелеу, денсаулықты нығайту және өмiр
- халықтың неғұрлым осал және қорғалмаған жiктерiне атаулы
- мемлекеттiк және денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган
- қазақстандық және шетелдiк жетекшi университеттердiң академиялық және
- бiлiм беру мекемелерiнiң теңгерiмделген желiсiн құру және
- халықтың рухани деңгейiн нығайту және зияткерлiк деңгейiн
- халықты жұмыспен қамтуды және қала экономикасына туризмдi
- сапаның мемлекет белгiлеген кепiлдiгi жағдайында астана тұрғындарының
II кезең (2009 - 2010 жылдар):
- бәсекеге қабiлеттi еңбек нарығын құру, бiлiм беру,
- тиiмдi көлiк инфрақұрылымын құру, көлiк ағынын оңтайландыру,
- тұрғын үй құрылысын жедел дамыту және тұрғын
қаланың тыныс-тiршiлiк үшiн қолайлы қоршаған ортасын тұрақты дамытуды
- қала кәсiпорындары өндiретiн өнiмдi өткiзу нарығын кеңейту;
- жоғары технологияларды тарта отырып, қаланы басқарудың озық
- өзектi әлеуметтiк-экономикалық мiндеттердi шешу үшiн қаланы басқарудың
- Қазақстан Республикасының ел ордасы - Астананың жағымды
1.НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ
2.1 Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі бағыттары
Қала құрылысы саясатының кейбiр жалпы мәнiстерi.
Қала құру құрылымы. Орта мерзiмді перспективада Астана қаласын
Әкiмшiлiк орталық аймағында Қазақстан Республикасы Президентiнiң, ел Парламентi
Iскерлiк орталықта компаниялардың, қаржы институттарының кеңселерi, сауда орталықтары,
Әлеуметтiк-мәдени орталық театрлар, мұражайлар, демалыс аймақтары, спорт және
Ғылым-бiлiм орталығын университеттер, институттар, колледждер, мамандандырылған лицейлер мен
Бизнес-орталықта өздерiнiң сауда, қызмет көрсету салаларының объектiлерiмен және
Өнеркәсiптiк белдеу қаланың шетiнде, сондай-ақ көбiнесе қала маңында
Азық-түлiк белдеуi қала маңындағы ауыл шаруашылығы аудандары мен
Рекреациялық аймақ қала маңындағы аймақта және Щучинск-Бурабай аймағында
Астана қаласын бiрнеше миллион халқы бар көп профильдi
Қазақстан астанасының халқы ұзақ мерзiмдi перспективада 500-700 мың
Өнеркәсiптi көбiнесе шағын және орташа кәсiпорындар, соның ішiнде
Қалалық ортаны экологиялық сауықтыру. Қаланың қордаланған экологиялық проблемаларын
Көлiк құралдарының қоршаған ортаға зиянды ықпалын азайту жол
Жұмыс iстеп тұрған тазалаушы ғимараттарды кеңейту және қайта
Көлемдi орман паркi аймағын құру қатал қысқы желдер
Астананы көгалдандыру үшiн ағаштардың аудандастырылған жылдам өсетiн тұқымдары
Есiл өзенi аймағындағы кеңiстiктердi көркейту мен көгалдандыру экологияны,
Қаланың сол жағалауындағы құрылыстарды егжей-тегжейлі жоспарлаудың жобаларын әзiрлегенде
Бюджет саясаты
Бюджет саясаты республика астанасының экономикалық және саяси дамуының
Қаланың салық бюджет саясаты саласында:
салықтық әкiмшiлiк етудi жақсарту және көлеңкелi экономиканың деңгейiн
қала бюджетiнiң кiрiс бөлiгiнiң 2005 жылға 2000 жылмен
қалалық бюджеттен қалалық билiк органдары жүргiзетiн іс-әрекетке тиесiлi
өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылым саласындағы басымдықты салалар мен
бюджеттiк бағдарламаларды қаржыландыру үшін қарыз алудың мөлшерiн оларға
қарыз алушылардың бюджеттiк қаражатты қайтаруын және олардың пайдаланылу
Қалалық бюджеттен бөлiнетiн инвестициялардың жалпы мөлшерi 2005 жылға
Инвестициялық қызмет
Экономикалық өсудiң негiзгi факторы нақты экономикаға тартылатын инвестициялар
Инвестициялық саясаттың негiзгi мiндеттерi:
- өздерiнiң өкiлеттiгi шегiнде қалада iскерлiк және инвестициялық
- жеке меншiк инвестицияларды, соның iшiнде қала
салаларына тiкелей шетелдiк инвестициялар тартуды ынталандыру;
- мемлекеттiң қаланың инфрақұрылымын қаржыландыруға қатысуы болып
табылады.
Қалада қолайлы iскерлiк және инвестициялық климат:
- қалада әлеуметтiк-саяси тұрақтылықты сақтау;
-қалада экономиканың жұмыс істеу режимдерiн ырықтандырудың ашықтығын және
- елде қабылданған Заңдарды қатаң сақтау және олардың
қамтамасыз ету;
- қаланың өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылымын дамыту;
- сыбайлас жемқорлыққа және ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрестi
- бәсекелестiктi қолдау және бәсекелестiк ортаны дамыту;
- қала аумағында инвестицияларды қорғау және кепілдендіру туралы
халықаралық шарттарды мүлтiксіз сақтау;
- тапшылығы төмен бюджет саясатын, берешектерге уақытылы қызмет
көрсетудi жүзеге асыру;
- басымдықты салалар мен өндiрiстер құруға жер учаскелерiн
шарттармен беру;
- инвестициялық қатердi азайту және сақтандыру жолымен
қалыптастырылатын болады.
Осы шаралар қала экономикасына жұмсалымдарды капиталды шетелге
шығарғаннан гөрi тиiмдi етедi.
Қала әкiмi дәстүрлi инвестициялар көздерiн кеңейту және жаңаларын
тарту мақсатында:
- акционерлiк капиталды тартуға, қала кәсiпорындарының корпоративтiк бағалы
- аймақтық инвестициялық жобаларды қаржыландыруға байланысты жергiлiктi атқарушы
- жылжымайтын мүлiк, әсiресе жер учаскелерiн сату рыногын
- шағын кәсiпорындардың қызметiн инвестициялау үшiн жалпы қосылған
- қалада шетелдiк капиталдың қатысуымен ғылымды қажетсiнетiн және
- қаланың өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылымын дамыту үшiн
Тұтасымен алғанда мемлекет капиталды қажетсiнетiн және жеке меншiк
Бұл ретте республикалық және қалалық билiк органдарының арасында
2001-2005 жылдардағы кезеңге негiзгi капиталға тартылатын инвестициялар 2001
Сыртқы экономикалық қызмет
Сыртқы экономикалық қызмет меншiктi өнiмнiң экспортын 2005 жылы
Астана қаласының экономикалық даму бағдарламасына сәйкес
экспорттық тауарлардың номенклатурасы:
- машина жасаудың өнiмдерi (жартылай вагондар мен платформалар,
шаруашылығы техникасы);
- ұлттық өнiмдердi қоса алғанда, тамақ өнеркәсiбiнiң өнiмдерi;
- тұрмыстық электр техникасы;
- тігін өнеркәсібінің өнімдері, соның ішінде ұлттық және
киімдері;
- құрылыс индустриясының өнімдері;
- кәдесый бұйымдары есебінен кеңейтіледі.
Неғұрлым ықтимал әлеуетті рыноктар Ресей және Орталық Азия
болады.
Астана қаласының астаналық инфрақұрылымының даму шамасына қарай
экспорттық туризм дамитын болады.
Бизнес-орталықтың, ал кейіннен технопарктің жандануы нәтижесінде жаңа технологиялар
Импорттық жеткізілімдер негізінен мұнай өңдеу өнімдері, отандық өнеркәсіп
Өнеркәсіп
Өнеркәсіптің 2005 жылға дейінгі кезеңде дамуы көбінесе астананың
Алайда 2001 жылдан бастап Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық жүйесін
Тамақ өнеркәсібі
Тамақ өнеркәсібінің негізгі міндеті Астана қаласы халқының тамақ
Күнделікті сұраныстың немесе тұтынуға әзірлік дәрежесі жоғары өнімдер,
Бірінші кезекте, қала маңындағы аймақта және Ақмола облысының
Бәсекеге қабілетті өнім өндіруді ұлғайту, оның ассортиментін кеңейту
- халықтың шоғырланған жерлеріне жақындатылған, өз өнімдерін өткізетін
- әзірлігі жоғары, жоғары сапалы ет, сүт және
- оралған және таңбаланған өнiмдердiң - нан және
- консервiлеу мен ораудың жаңа технологияларын пайдалану арқылы
- астықтың негiзiнде әзiрленуi жоғары өнiмдер - тез
- қала халқының қажеттiлiгiн және құрылымын негiзге ала
- қала халқын тамақ өнiмдерiмен, ең алдымен тез
- шағын бизнестiң кәсiпорындарын әлсiз алкоголдық, алкоголсыз сусындар
- өз брэндлерiн әзiрлеу (өз технологиясы бойынша шығарылған,
- Астана қаласының символикасы бейнеленген тамақ өнiмдерiн өндiрудi
- мал шаруашылығының, құс шаруашылығының, тоғандық балық өсiру
- қазiргi заманғы ыдыстар мен орамадағы өнiм өндiрудi
- қалалық өндiрушiлер өнiмiнiң көрме-жәрмеңкесiн өткiзу, жарнамалауды жақсарту
Жеңiл өнеркәсiп
Астана қаласының жеңiл өнеркәсiбiн дамытудың негiзгi бағыты бәсекеге
Осыған байланысты:
- бәсекеге қабiлеттi өнiм өндiре алатын өндiрiстердi бөлiп
- шағын кәсіпкерлікпен ынтымақтастықтың негізінде кәсіпорындардың жанынан тоқыма
- импортты алмастыру бағдарламасын іске асыру негізінде жұмыс
- ұлттық символика бейнеленген тігін, тоқыма бұйымдарының, киізден
- жетекші ұлтаралық компанияларға, сондай-ақ белгілі шетелдік фирмаларға
Аяқ киім және былғарыдан басқа да бұйымдар өндіру
Химия өнеркәсібі
Қала халқының, сауданың, өнеркәсіптің тамақ, басқа да салаларын
Ыдыс және үйде пайдаланылатын заттар, спорт құралдары, кеңсе
Құрылыс материалдарының өнеркәсібі
Астана қаласында құрылыс жұмыстарының кеңеюін ескере отырып құрылыс
Экологиялық талаптарды ескере отырып, басқа құрылыс материалдарын кірпіш,
Сол бір мезгілде қаланың өнеркәсіптік аймағында қаланың қажеттілігін
- пенобетоннан жасалған, керамзит және өзге де жеңіл
- әшекейлеу материалдары - гранит, мрамор, силикат плиткалар,
- ағаштан, алюминийден, пластмассадан, металл пластиктерінен, басқа композиттік
- құрғақ құрылыстық қоспалар;
- ЖЭО-ның қалдықтары негiзiнде тиiмдi жылытқыштар;
- жеңiл желiмделген ағаш конструкциялар жаңа өндiрiстер дамытылады.
Қаланың және қала маңындағы аймақтың автомобиль жолдарын салу
Машина жасау және металл өңдеу
Саланың орташа мерзiмдiк және ұзақ мерзiмдiк перспективасында өндiрiс
- Павлодар трактор зауытының жаңа қазақстандық тракторы үшiн
- деңгейлес технологиялық интеграциялау мен кооперациялаудың артықшылықтарын пайдалана
- бәсекеге қабiлеттi жоғары технологиялы және ғылымды қажетсiнетiн
- металдардан жасалатын алуан түрлi бұйымдар шығаруды игерудi
- вагон жөндеу зауытында темiр жол платформалары мен
Шағын бизнес кәсiпорындарында iрi және орташа кәсiпорындармен өзара
"Астанатехнопарк" ААҚ негiзiнде арнаулы экономикалық индустриалдық аймақ құрылады.
Экологиялық қауiпті құю өндірістерінде тазартқыш құрылымдарды қалпына келтiру,
Қала өңдеу өнеркәсiбiнiң басқа салалары қаланың және тұтасымен
Ғылымды қажетсінетін және жоғары технологиялы өндірістерді дамыту үшін:
- мемлекеттік немесе аралас қаржыландырудың есебінен жеке меншік
- өз құзыретінің шегінде тікелей инвестициялар тартуды қолдау,
- қалалық бюджет қаражатының, тікелей мемлекеттік инвестициялардың есебінен
Өнеркәсіпті дамыту жөніндегі белгіленген шараларды іске асыру 2005
Технологиялық парк құру
Еліміздің бас қаласы Астана қаласында дүние жүзінің дамыған
Технопарк құрудың негізгі мақсаты жаңа жоғары технологиялы өндірістерді
Технопарктің міндеттері қазіргі уақытта республикада теңдесі жоқ инновациялық
Информатиканы және ақпараттық технологияларды дамыту мақсатында технопарктің негізінде
Технопарк құру инновациялық мультипликативтік толқындардың таралу процесін жеделдетуге
Шағын кәсiпкерлiк
Астана қаласының әлеуметтiк-экономикалық дамуында шағын бизнес маңызды роль
Шағын кәсiпкерлiк өңдеушi өнеркәсiптiң жекелеген салаларында, мәдени-тұрмыстық мақсаттағы
Шағын кәсiпкерлiктi дамыту мiндеттерiн шешудi қамтамасыз ету үшiн:
- ауыл шаруашылығы шикiзатын тiгiнен интеграцияланған құрылымдардың, қайта
- азық-түлiк тауарларын шығару жөнiндегi дайындау ұйымдарын, шағын
- шағын өндірістер құру үшін тұрғын үй ғимараттарының
- кәсiпкерлiктi қолдау үшiн консультациялық орталықтарды, консальтингтiк және
- өндiрiстiк алаңдарды кәсiпкерлерге жалға өткiзу үшiн инфрақұрылымдық
Бәсекеге қабiлетті өнеркәсiптiк тауарлар өндiрудi реттеу үшiн оларды
Бас қалада қолөнер өндiрiсiн кеңiнен дамыту және халықтық
Сауда және қызмет көрсету саласының кәсiпорындарын дамыту үшiн
Қызмет көрсету мен сауда саласында шағын кәсiпорындардың өсуi
- жеке қызмет көрсету мен коммуналдық қызметтер;
- бiлiм беру және медициналық қызметтер;
- автомобильдер мен үй жағдайында пайдаланылатын бұйымдарды жөндеу;
- құрылыс-жөндеу жұмыстары;
- бөлшек сауда;
- ақпараттық-консальтингтiк қызметтер;
- салық-салу несиелендіру, сертификаттау, стандарттау, маркетингтік зерттеулер жүргізу,
Шағын бизнесте оларды қолдану республикада халықаралық рыноктарда бәсекеге
Астана қаласында шағын бизнесті дамыту бағдарламасының негізгі бағыттарын
Астана қаласының 2006 жылдың қаңтар-желтоқсанындағы
әлеуметтік-экономикалық индикаторлары
2006ж.
қаңтар-желтоқсаны 2006ж. қаңтар-желтоқсаны 2005ж. қаңтар-желтоқсанына,
Өнеркәсіп өнімдерінің (тауар, қызмет көрсетудің), үй шаруашылығын қоса
77017,1
116,6 101,2
Негізгі капиталға инвестициялар, млн. теңге
Құрылысқа жұмсалған инвестициялар, млн. теңге 131808,6 х х
Пайдалануға берілген тұрғын ғимараттарды іске қосу, жалпы ауданы
Көліктің барлық түрлерімен жүк тасылымы, мың тонна 47067,8
Көліктің барлық түрімен жолаушылар айналымы, млн. жолаушы шақырым
Өткізудің барлық арналары бойынша бөлшек сауда тауар айналымы,
оның ішінде:
тіркеуге алынған сауда кәсіпорындары бойынша, млн. теңге
103663,3
71540,2
131,4
160,4
104,3
106,0
Экономикалық тұрғыдан белсенді халықтың санында тіркелген жұмыссыздардың үлесі,
2006 жылдың 3 тоқсанындағы жұмыссыздық деңгейі, %-бен
(халықты жұмыспен қамту жөніндегі тоқсан сайынғы зерттеу деректері
0,7
7,8
х
х
х
х
Орташа айлық еңбекақы:
атаулы, теңге
нақты, %-бен
60081
х
122,7
111,6
91,2
90,3
Салық салуға дейінгі жиынтық табыс (залал), млн. теңге
Күнкөрістің ең төмен деңгейінің шамасы, теңге 9640 х
Инфляция индексі, %-бен х 110,0 100,8
2.2 Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық жүйесінің қалыптастырудың және дамытудың
Егемен Қазақстанның жаңа астанасының әлеуметтiк-экономикалық жүйесiн
қалыптастыру және дамыту мынадай негiзге алынатын принциптердiң негiзiнде
жүзеге асырылуы тиiс:
түпкiлiктi мақсатқа бағыттылығы және қалыптасу мен дамудың
кезеңдiлiгi;
әлеуметтiк-экономикалық жүйенiң тиiмдiлiгi;
прогресшiлдiк;
тауар өндiрушiлердiң iшкi және сыртқы рыноктардағы жоғары
бәсекелестiк қабiлетi;
дамудың үдемелi үлгiсi;
қала экономикасының ашықтығы және сыртқы экономикалық қызметтiк
жоғары ырықтандырылымдығы;
экономикалық қауiпсiздiгi;
оның терiс пиғылды бәсекелестiктен сенiмдi қорғалуы;
өндiрiстер мен тұтыну тауарларының экологиялылығы, қоршаған ортаның
ластанудан қорғалуы;
елдiң қалалары мен аймақтары жүйесiндегi жетекшiлiгi.
Гүлденген қала болуға ұмтылушы, Астана қаласы үшiн әлеуметтiк-
Бұл принциптердiң мәнi мынада:
Түпкiлiктi мақсатқа бағыттылығы және қалыптасу мен дамудың кезеңдiлiгi.
Әлеуметтiк-экономикалық жүйенiң тиiмдiлiгi. Бүкiл әлеуметтiк-экономикалық жүйе пайдамен жұмыс
Прогресшiлдiк. 2005 жылға дейiнгi кезеңде төлеуге қабiлеттi сұраныстың
Сол бiр мезгiлде осы принципке сәйкес экономиканың құрылымы
Әлеуметтiк жүйе барған сайын денсаулық сақтаудың қазiргi заманғы
Тауар өндiрушiлердiң жоғары бәсекелестiк қабiлетi. Экономиканың ғаламдану және
Бұл үшiн оларда бағдарламалық-ақпараттық элементтердің жоғары үлес салмағымен
Еңбек өнiмдiлiгiнiң және ресурс сақтаудың үздiксiз өсуi, нағыз
Даму үлгiсiнiң үдемелiлiгi. Қаланың тауар өндiрушiлерi мен ғылыми-
Бұл үшiн қажеттi жағдайлар мен ресурстар ендi бүгiн
Екiншiден, ендi дүниежүзiнiң ең дамыған елдерiнiң алдыңғы қатарлы
Yшiншiден, астаналық қаланың мәртебесi және оның дамуында мемлекет
Төртiншiден, континентi мен орналасқан жерiне қарамастан барлық компьютерлендiрiлген
Астана қаласын дүниежүзiнiң дамыған астаналарының қатарына оның экономикасын
Қала экономикасының ашықтығы және сыртқы экономикалық қызметтi ырықтандыру.
Экономикалық өсуге әкелетiн ең жақсы жол - бұл
Қаланың экономикалық қауiпсiздiгi. Қаланың экономикалық қауiпсiздiгi энергетикалық, азық-түлiк
Жүйенiң жат пиғылды бәсекелестiктен және заңға қайшы iс-әрекеттерден
Өндiрiстiң және тауарлар мен қызметтердi тұтынудың экологиялылығы. Бұл
Қазiр қалада қоршаған ортаның ластану көздерi болып табылатын
Қаланы көгалдандыру және оның айналасына ағаштар отырғызу жөнiндегi
Астана қаласының елдiң қалалары мен аймақтары жүйесiнде жетекшiлiгi.
Астана қаласы таяу болашақта жаңа индустриалдық (индустриалданудан кейінгi)
2.3 Астана қаласының перспективалық аймақаралық байланыстарын дамыту мен
Астана қаласы өнеркәсібін оны азық-түлікпен және осы заманға
Сонымен бiрге, жаңа өндiрiстердiң дамуы неғұрлым бәсекеге қабiлетті
Астана қаласының дамуы бас қаланың елдiң басқа аймақтарымен
Бас қала Астанада жүзеге асырылып жатқан, қала құрылысы
Аймақаралық экономикалық байланыстардың күшеюi бас қаланың ел экономикасына
Бас қала аумағын кешендi салу жөнiндегi және оның
- Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Оңтүстiк Қазақстан облыстары
- Семей, Қарағанды және Рудный қалаларында жұмыс істеп
- автомобиль жолдары құрылысы және жолды қайта жаңарту
- негiзгi бөлiгi қазiргi уақытта Ресейден әкелiнетiн, құрылыс
- су өткiзгiштер және кәрiз желiлерi құрылысы үшiн
- Семей, Павлодар және Талдықорған қалалары кәсiпорындарында кабель
- Степнагор және Қарағанды қалаларының линолеум шығару бойынша
Сонымен бiрге аймақаралық алыс-берiс және экспорт үшiн Астана
Астана қаласында құрылыс материалдарының, бөлшектерiнiң және конструкцияларының жаңа
Орта мерзiмдi келешекте Ақтау қаласында әртүрлi мақсаттағы полистрил
Астана қаласында құрылғалы отырған технопарктер және лазерлiк технологиялар
Белгiленiп отырған iс-шараларды iс жүзiне асыру инвестициялар, жоғары
Қаланың дамуы тұтастай ел экономикасына едәуiр әсер етедi
- шикiзаттар, материалдар және құрал-жабдық;
- ұзақ пайдаланатын тауарлар;
- азық-түлiк, дәрi-дәрмектер және басқа нәрселер.
Бұл, өз кезегiнде, жаңа жұмыс орындары санының өсуiне,
3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫН ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуындағы өзекті мәселелер
Қалалардағы әлеуметтік-экономикалық реформа – бірыңғай технология мен концепцияға
Қоғамдық өндірістің мүлдем құлдырауына ұласқан экономикадағы дағдарыс Қазақстан
Әлеуметтік-экономикалық реформалау, экономикалық дағдарыстан шығу едәуір дәрежеде бұл
Нарықтық экономикаға көшу кезінде қалалық айырмашылықтар аумақтық сәйкессіздіктер
Нарық қатынастарды қалыптастырудың аймақтық ерекшеліктеріне ықпал ететін мынадай
тұтыну рыногінің және өндіріс құралдары рыногінің қалыптасуына әсерін
өндіріс географиясын айқындайтын және жекелеген қалалық жүйелерде өндіріс
тұтыну рногінің ауқымдығын айқындайтын демографиялық фактор, ақшалай табыстың
қаланың экономикалық дамуының мақсатты бағдарын анықтайтын, ресурстарды өндіру
Өтпелі кезең жағдайларында осы мақсатқа қол жеткізу бұрынғы
Қала деңгейінде нарықтық қатынастар қалыптастыру процесі институционалдық терең
Өзгеру процестері және шаруашылық жүргізудің жаңа жағдайлары нарықтық
Орталықтандырылған жаңғыртуларға тағы да баса көңіл бөлінді. Бұл
Жергілікті өкімет органдарының жаңа өкілеттіктері, олардың өкілетті және
3.2 Қалаларды әлеуметтік-экономикалық дамытудағы қажетті іс-шаралар мен оларды
Қазақстан Республикасының аймақтық саясатында мынандай жағдайлары ескерілді:
қалаларды әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша, халық тұрмысы деңгейі
жұмыссыздық деңгей мен экономикалық тұрғыдан белсенді халықты жұмысқа
шағын және ортша қалалардың проблемалары және белсенді мемлекеттік
республиканың артта қалған шалғай аудандардың проблемалары;
орталық жәнежергілікті атқарушы органдардың әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеу жөніндегі
Концепцияда аймақтық саясаттың бағыттары мен артықшылықтары және оны
аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын кешенді болжау;
жалпымемлекеттік аймақтық және салалық деңгелердегі индикативті жоспарлау жүйесі;
аймақтарды дамытудың ең өткір проблемаларын шешудің мақсаты бағдарламалары;
тиісті аймақтың дамытылуын жеделдету мақсатында әлеуметтік-экономикалық аймақтар құру.
Ірі қалаларда реформаларды жергілікті әкімшілік (ғылыммен, ақпаратпен, методологиямен,
Ірі қалалардағы аймақтық реформа бағдарламаларының негізгі принциптері:
еңбекке жарамды халықты жаңа жағдайларға бейімдеуге бағытталған белсенді
бюджет және несие ресурстарын бөлудің салалық және корпоративтік
қала өкімет орындарының жекешелендіруден кейінгі кезеңдегі іс-қимылдарының стратегиясы
кәсіпорындар мен ұйымдардың ерекше түрлері мен топтарын, олардың
қаланың:
бизнес-инфрақұрылымды (ақпараттық, телекоммуникациялық, консультациялық, несие-қаржылық) дамытуды;
шағын және орташа кәсіпкерлікті қолдау қорларын жасау үшін
кәсіпкерліктің жылжымайтын мүлікке қолы жетуін жеңілдетуді қамтитын тиісті
кәсіпкерліктің дамытылуын көтермелейтін қалалық нормативтк база жасау;
өнеркәсіп орындары мен бірлстіктерінің қала шаруашылығының қызметін монополияға
банк жүйесі мен қаржы институттарының көптеген аймақтарға қызмет
бос кедендік және басқа функциялық субаймақтарды тиімді пайдалану,
инвестициялық тартудың және аймақтарды (агенттікпен даму аймағы) дамытудың,
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен қорыта айтқанда, біздің өмірімізді түбегейлі өзгертіп, Қазақстан
Мемлекетіміздің қалаларының қазіргі даму қарқыны жылдан-жылға жоғары нәтиже
Қазіргі таңда Қазақстан қалаларының гүлденуі айқын байқалуда.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. «2004-2006 жылдарға арналған Астан қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының
2. «Астан қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуы» // ҚР Статистика
3. «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару
4. Аймақтардағы экономикалық реформа. // Ақиқат-№5- 2002ж 21-24б
5. «Қазақстан Республикасы мемелекеті мен құқықтық негіздері»-2003ж
Б.Б.Базарбаев, З.К.Кенжеғалиев
6. «Жергілікті басқарудағы экономикалық механизмдерді қолдану жолдары»
7. Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін...» Президенттің Қазақстан халқына
8. Смағұлова Г.С. Аймақтық экономиканы басқару мәселелері.
9. Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі. «Қазақстан
10. Қайырбек Арыстанбеков «Қазақстан дамуы қай деңгейде»
11.Астана қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2006-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
Қазақстан Республикасының ПКАЖ-ы, 2006 ж., N 16, 151-құжат;
12. "Астананың гҝлденуi - Қазақстанның гүлденуi" Астана қаласының
13. 2006 жылғы 5 мамырда Астана қаласында "Қазақстан
14. "Астана қаласын орнықты дамытудың 2030 жылға дейінгі
15. «Астана қаласының арнайы экономикалық аймағын құру туралы»
16. Қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуы. // Қазақстан тарихы-2001
№3 26-28 б.
34