МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................5
1ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ.............................................................................................................8
1.1 Ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері...............................................8
1.2 Ипотекалық несие объектілері мен субъектілері.............................................14
1.3 Ипотекалық несие нарығының құрылымы.......................................................19
1.4 Ипотекалық несиені қолданудың шетелдік тәжірибесі...................................24
2ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ІІ-ШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРІНІҢ ИПОТЕКА БЕРУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ
2.1 «Қазақстан Халық Банкінің» қысқаша сипаты мен ипотека беру
2.2 «Туран Әлем Банкінің» қызметімен сипаты және ипотека беру
2.3 «Қазақстан ипотекалық компаниясының» несие беру жүйесі мен «Тұрғын
3ПРЕЗИДЕНТТІҢ ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНА ЖОЛДАУЫНА СӘЙКЕС ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ БҮГІНІ МЕН
3.1 Ипотекалық несиенің бүгіні мен болашағы және тиімділігі...........................49
3.2 Президенттің 2005-2006 жылдардағы Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес ҚР
3.3 Ипотекалық несиелеу нарығының динамикасы мен дамуы...........................58
ҚОРЫТЫНДЫ................................................................................................…....60
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИ КӨЗДЕРІ........................................................….…..63
ҚОСЫМША........................................................................................………….....66
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі. Нарықтық қатынастардың дамуы мемлекет экономикасындағы
Дипломдық жұмыстың мақсаты – қазіргі уақыттағы жағдайға және ипотекалық
1 Ипотека институтының тууын зерттеу;
2 Шет елдердің тәжірибесі негізінде Қазақстанда ипотекалық несиелеу жүйесінің
3 Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй жағдайын ипотекалық тұрғын үй
4 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуы және енгізу процесін
5 Тұрғындарының ипотекалық несиеге тұрғын үй сатып алуының
Қойылған мақсаттар дипломдық жұмыстың құрылымымен шарттасылған және кіріспеден, 3
“Баспанаң болмайынша, түтін түтетіп, бала өсіру қиын” – демекші,
Жылжымайтын дүние мүлік нарығының сегментінің ең дамыған
Потенциалды сатып алушылар қолындағы құралдарды тиімді пайдалануға болатын елеулі
Нарықтық экономика жағдайында мемлекет үшін
Бұл жұмыстың теориялық мањыздылығы, Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің дамуы жєне
Жұмыстың тәжірибелі маңыздылығы, осы тақырыпты одан ары зерттеу үшін
Тұрғын үй құрылысы - біздің экономикамызды алға сүйреуші қуатты
Жұмыстың бірінші бөлімінде, ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері, яғни
Екінші бөлімде, Қазақстан Республикасының екінші деңгейлік банктерінің қысқаша сипаттамасы
Үшінші бөлімде, дипломдық жобаның жаңа енгізулері ретінде ипотеканың
Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициенті тұрғын үй нарығында халықтың
Халықтың үлкен бөлігі қаржылық қолдаусыз тұрғын үй нарығында тәжірибелі
1 ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ
1.1 Ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері
Нарықтық қатынастардың дамуы мемлекет экономикасындағы жылжымайтын дүние мүлік ролін
Бұл жағдайда жылжымайтын дүние мүлік нарығының құру әдістері, жолдарды
Жылжымайтын дүние мүлік нарығының сегментінің ең дамыған
Потенциалды сатып алушылар қолындағы қаражаттарды тиімді пайдалануға болатын елеулі
Нарықтық экономика жағдайында мемлекет үшін
Сату объектілері мен жылжымайтын дүние мүлік нарығының қатысушылар қызметінің
Қазіргі коммерциялық банктердің басты мәселесі көбіне несиелеу процесіндегі тәуекелдің
Несиелік тәуекел – бұл қарыз алушының алған негізгі
Ипотека – жылжымайтын дүние мүлік кепілдігі, ол кәсіпорын, құрылым,
Ипотека нарықтық қатынас жүйесіндегі қазіргі өнертабысы емес. Ипотека түпдерегі
«Ипотека» ұғымы (грек тілінен hypotheke – кепілдік (кепіл зат))
Ипотекалық несие феодолизм кезінде де дамып, несие ісі ретінде
Еуропа мен Американың басқа мемлекеттерінде
Ресейде алғашқы дворяндық мемлекеттік ипотекалық банктер Мәскеу мен
Ресейде революцияға дейін актілердің маңызды
Ипотекалық жүйенің оңды нәтижелігі заңмен тығыз байланыста болуына себеп
Ипотека кепілдікті операцияларды жасауда нақты тәртібін енгізді, яғни,
Белгілі жылжымайтын дүние мүлікке иегер құқығын анықтауға мүмкіндік беретін
Бүгінгі күні ипотека АҚШ-та, Германияда, Францияда, Англияда және Швецияда
Әлемдік банк шаруашылығының даму заңдылықтары тұрғысынан қарағанда ипотекалық несиелеу
Біріншіден, ипотекалық несие – бұл қатаң түрде анықталған кепіл
Екіншіден, ипотекалық несиелердің басым бөлігінің көздеген мақсаты болады. Олар
Ипотека дамыған нарықта экономика елдерінде, ең алдымен АҚШ
Ипотекалық несиелеудің басты мақсаты – халықтың
Ипотекалық несиенің ең басты артықшылығы – сіз
Қазақстанда ипотеканың дамуы Республика Президентінің 1995 жылғы 23 желтоқсандағы
Қазіргі уақытта бірқатар Қазақстандық
«Бүгінде Қазақстан ипотекалық компаниясы» ипотекалық несиеге халықтың
1.2 Ипотекалық несие объектілері мен субъектілері
Ипотекалық несиелендіруді қаржыландыру формасы негізінде тұрғын
Тұрғын үй мәселесін шешу, әрбір
Бюджеттік каржылықтың созылмалы жетіспеушілігі ақырғы жылдары, қаржыландырудың
Ұзақ мерзімді ипотекалық несиені дамытудың басты мақсаты
Кепіл заты ретінде (ипотека) жылжымайтын дүние мүлік
Ипотека заты ретінде кез келген жылжымайтын дүние мүлік бола
Бұл жұмыста Астана қаласының тұрғын үйді ұсыну тұрғын ұй
Ипотекалық несие нарығында 4 негізгі субъекттер қызмет атқарады: Қарызгер,
Ипотекалық несие нарығының субъектілерінің негізгі қызметтері:
- қарызгерлер – жеке тұлға, Қазақстан Республикасының азаматы, банкпен
- несиегерлер – банктер (несие ұйымдары) және басқа
Сур.1. Тұрғын үй мен пәтерлер ипотекасының ерекшелігі.
Тұрғын үй ипотекасының шарты бойынша несиегер кепілзат иесі болады
- салымшы – заңды және жеке тұлға қайталама нарығындағы
- үкімет – ипотекалық тұрғын үй несиелеуінің
Ипотекалық несие нарығының қалған қатысушыларының қызметтері:
- тұрғын үй сатушылары тапсырыс бойынша өзінің меншігіндегі немесе
- ипотекалық несиенің қайталама нарығының операторы (тұрғын үй ипотекасын
- жылжымайтын дүние мүлікке құқықтар мен оларға мәмілені жасауды
- сақтандыру компаниялары – ипотекалық нарықтық қатысушыларына азаматтық құқық
- бағалаушылар – ипотекалық несиенің кепіл заты болатын, тұрғын
- риэлтер фирмалары – тұрғын үйді сату мен сатып
- ипотекалық несие жүйесінің инфрақұрылым бөлімшесі – нотариат, төлқұжат
Ипотекалық несие нарығының қатысушылары бүгін осы немесе басқа мөлшерде
1.3 Ипотекалық несие нарығының құрылымы
Ипотекалық нарықтың негізгі тағайындауы ипотекалық механизмге кепілзат ретінде салынған
Ипотекалық нарықтың екі деңгелі сипаты бар, себебі әрбіреуі өзінің
Негізінде, бастапқы ипотекалық несие нарығы
Ипотека шартының құқығы
Несиегер кепілхатты өзінде
сақтайды
Сур.2. Бастапқы ипотекалық несие нарығының субъектілері мен құралдары.
Сур. 2. көрсетілгендей процедураны іске асыру көптеген жағдайда, қарызгердің
Төтенше көкейтестілік мақсатты шешу үшін қайталама ипотекалық несие нарығының
Қайталама ипотекалық несие нарығы – ипотекалық нарық сегменті. Онда
Сур.3. Қайталама ипотекалық несие нарығының субъектілері мен құралдары.
Осыдан, қайталама нарық инвестор мен несиегерді бастапқы ипотекалық
Тұрғын үй ипотекалық несие жүйесі бастапқы және қайталама ипотекалық
Қазіргі уақытта ипотекалық несиенің көптеген үлгілері әзірленген. Олар беру
Ипотекалық несиенің негізгі үлгілері:
1 Тұрақты ипотекалық несие, оның басты алуан түрлілігі өзін-өзі
2 Айнымалы төлеммен несие, оның алуан түрлілігі келесілер болады:
1) Бір жолғы төлеммен, ол келесі несиеге бөлінеді:
- мерзімнің өтуіне дейін оқшауландырылған пайыз төлемдері;
- пайыздардың төлеуімен ғана;
- ішінара амортизация мен жиынды шарлы төлеммен;
2) пружиналық немесе негізгі соманың тіркелген (беркітілген) төлемімен;
3) қатысумен;
- пайда;
- құнның өсімінде;
4) өспелі төлеммен;
5) кері аннуитетпен;
6) ауыспалы ставкамен;
7) канадалық ролл-овер (жаңартылып отыратын несие);
8) қорытындылаушы ипотека;
9) қосылған пайызбен төлем.
Тұрақты ипотекалық несие – несиенің
Айнымалы төлеммен несиелер. Өзін-өзі амортизацияландарға жатпайды және
Ондай несие түрлеріне бір жолғы төлеммен несие жатады, оған
- мерзімнің өтеуіне дейін оқшауландырылған пайыз төлемдері,
- пайыздарды төлеумен ғана несиелер –
- ішінара амортизация мен жиынды
Пружиналық несиелер негізгі қарыз өтеуіне тұрақты бірдей төлемдерді қарастырады.
Қатысумен несиелер пайдалы жылжымайтын дүние мүлікті қаржыландыруда қолданады.
Өспелі төлеммен несие (өспелі аннуитетпен) барлық мерзімде біркелкі
Кері аннуитетпен несиелер, керісінше, мерзім соңында несие төлемінің азаюын
Ауыспалы ставкамен несиелер, көбінде ақша
Канадтық ролл-овер алдын-ала белгіленген уақыт арасы арқылы ауыспалы
Аяқталған ипотеканың бірнеше алуан түрлілігі бар және өздері қаржыландырудың
Қосылған пайыз ставкасының несиелері негізгі қарызға пайыздарды есептеуді
Сонымен, мұндай несиелерді жерді иелену
1.4 Ипотекалық несиені қолданудың шетелдік тәжірибесі
Нарықтық қатынастары дамыған
Несиені қайтару кепілі бойынша сақтандыру ұйымы мен қамтамасыздандыру
Ипотекалық облигациялар нарығының сипаты бойынша ипотекалық қағаздардың бастапқы және
Тұрғын үй құрылысының ипотекалық ссуда
АҚШ-та кепілзатқа салынып қамсыздандырылған ипотекалық облигациялар шығарылып, бос
1930 жылдан бастап АҚШ-та
АҚШ-та ипотекаға үкімет, тапсырысымен қамқор жасайтын ұйымдар бар:
- «Джинни Мэй» – үкіметтік ұлттық ипотекалық
- «Фредди Мак» – тұрғын үй ипотекалық
- «Фринни Мэй» – федералдық ұлттық ипотекалық ассоциациясы.
«Джинни Мэй» мөртаңбасымен бағалы
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде ипотека несие
«Жартылай – ашық» ипотекалық несиелеу үлгісі.
Жартылай үлгі мамандандырылған ипотекалық банктермен де, және ипотекалық несиенің
Бұл үлгінің алғашқы ұстанымды сипаты,
Екінші ұстанымды сипаты болып, мемлекеттегі
Маңызды жағдай, ипотекалық несиеге несие
Осы үлгі негізінде, ипотекалық несиелеуді ұйымдастырудың қатысты
«Кеңейтілген ашық» ипотекалық несиелеу үлгісі. Мұндай үлгі деп, жылжымайтын
Бұл үлгі келесі өзара байланысты қатысушылардың келесі үлгілерін топшылайды:
- тапсырыскер ипотекалық банкке несие алу үшін барады. Бұл
- несиегер берілген кепілхаттарды өзінің бағалы қағаздар қоржынында
- кепілхаттарды сатып алып, инвесторлар жаңа несиелерді беру үшін,
- эмиссиялық – қаржылық компаниялар өз инвестициялық қоржынында ипотекалық
- ары қарай цикл қайталанады,
Кеңейтілген ашық үлгісі анықталған өлшемде
Американдық ипотекалық үлгісі бойынша ипотекалық
Тұрғын үй ипотекалық несиелендірудің нақты
Шетелде онымен қоса, тұрғын жайдарды жалға беру жүйесі және
Ипотекалық несиені дамытудың ұсынысы:
Мемлекеттің ипотекалық облигацияларының қамтамасыздандыруына кепілдеме қажет.
- ипотекалық несиені беру процессін жетілдіру және сәйкестендіру;
- тұрғын үй нарықтық құнын
- ұзақ уақыт кезеңіне салық
- қайталама ипотекалық несие нарығының дамуына жергілікті
- ипотекалық несиелендіруге қатысатын банктерді қолдау;
- тұрғын үйді жалға беру жүйесін тұру құқығымен және
- тұрғын үйді жалдау мен ипотекалық несиені пайдалануда оңтайлы
Ипотекалық бағдарламаның қатысушылары жекешелендірілген тұрғын үй немесе жұмыс орнынан
Ипотекалық несиелеуде тұрғын үй жағдайын
Ипотекалық несие үнемі жетілдіріліп дамып келеді, оның тек жылжымайтын
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ІІ-ШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРІНІҢ ИПОТЕКА БЕРУ ЖҮЙЕСІ
2.1 «Қазақстан Халық Банкінің» қысқаша сипаты мен ипотека беру
«Қазақстан Халыық Банк» АҚ-ы Қазақстан териториясындағы алғашқы банктердін бірі.
Банк генералдық банктік лицензия арқылы өз жұмысын іске асырады.
Банктің орталық офисі Алматы қаласында Розабакиева 101 көшесінде орналасқан.
АҚ «Қазақстан Халық Банк» активтері және меншікті капитал көлемі
2005 жылдың 1-ші қазанында қаржылық жағдайы: активтері 543 млрд.тенге,
2001 жылы АҚ «Қазақстан Халық Банкін» жекешелендіру арқылы клиенттерге
АҚ «Қазақстан Халық Банкі» Қазақстан Республикасындағы карточкалық нарықтың лидері
АҚ «Қазақстан Халық Банкінің» Басқарма Төрағасы Марченко Григорий Александрович.
Мен «Қазақстан Халық банкінің» ипотеке бойынша несие беруі туралы
2005 жылдың 4 ақпан айында «Қазақстан Халық
02.04.05 Ұлтанбаев М.Е. несиеге керекті барлық құжаттарды алып
58000$ көлемінде ипотекалық несие алғысы келетіні туралы хабарлама (заявление)
Үй бағаланған соң 07. 02. 2005 жылы «несиелік өтініш
07.02.2005 жылдан құрайды. «№201 жеке несиелендірудің несиелік комитеттің қорытындысын»
Клиент 07.02.05 жылы жалпы соманың 20%, яғни 11600
Несиелік комитеттен шешім келген күні, яғни 11.02.05 клиентке оның
Клиентпен сақтандыру полисін толтырады; №460368 сақтандыру полисі мүліктік 5935395
(120000*134*1,1%)/100%= 176880 теңге
Мүлікті банк бағалағаны үшін 3000 теңге, салым шотын ашқаны
Жылжымайтын мүлік агенствасы осыдан кейін мүлікті Ұлтанбаев Мұса Есимович
мемлекеттік тіркеу туралы куәлігін, сақтандыру полисі, үй техникалық паспорт,
Бухгалтерлік өткізбелер:
Ипотекалық несие ұзақ мерзімді несиелер қатарына жатқызылады
Ипотека ұсынған кезде Дт-021417К09; Кт-022203 клиенттің ағымды шоты1300912360562412
кіріс 027339 залог сомасына
Дт-026125; Кт-026625
Қарызды нақты ақшамен берген кезде қарызшыдан нақты ақшаны инкассациялағаны
Дт-022203клиенттің ағымды шоты1300912360562412; Кт-(960)054608. Кт-1001
Сый-ақы есептеу кезінде:
Дт-021740; Кт-054417
Сый-ақы іздестіру кезінде
Дт-022203; Кт-021740
Несиені өшірген кезде
Дт-022203; Кт-021417К09
Шығын 7339
Егер қарыз мерзімінде өшірілмесе айып жалпы сомадан 0,5% құрайды
Дт-021424К09;
Кт-021417К09
Несие ұсыну барысында клиенттің несиелік қабілеті бағаланады. Дербес қызмет
Қазіргі кезде банк қызмет көрсету нарығында несие операциясы қатты
Тұтыну несиесі. Тұтыну несие жүйесі.
Бұл керекті мақсаттарға жұмсалатын несие, мақсаты төрлі болуы мүмкін.
Несие алу мерзімі Сый-ақы мөлшері теңге Сый-ақы мөлшері
12 айға дейін 16,4% 12,8%
24 айға дейін 18,7% 15,1%
36 айға дейін 19,6% 15,9%
48 айға дейін
16,3%
60 айға дейін
16,6%
Ай сайын төлем аннуиететнті түрде жүргізіледі, яғни төлем қалған
Несиенің минималды сомасы-10000$
Несиенің максималды сомасы-30000$
Минималды сый-ақы мөлшері-10%.
Автокөлік сатып алуға несие
орта және шағын бизнесті несиелендіру
ипотекалық несие
басқада несилер
Осы несиелерді алудың әдістері ортақ жеке тұлғаларға несие ұсынудың
Осыдан кейін банк қызметкері қарыз өшіру баланстан тыс шоттар
Қарыз сомасы 10000$
Сый-ақы мөлшері-10%
Несие мерзімі 15 жыл
Қарыздың ай сайын төленетін сомасы 1000/180=56
1 ай бойынша төленеті сый-ақы мөлшері (10000*10%)/(12*100%)=83,33
Графиг кестеде белгіленген.
Айлық төлем 10000/500=3
Сақтандыру бойынша:
Мүл. Сақ 10000*0.35%=3500
өмірді, еңбек қабілет. 10000*0.32%=3200
клиент пен мүлік сатушы арасында қол хат жазылады. Несилік
2.2 «Тұран Әлем Банкінің» қызметімен сипаты және ипотека беру
Коммерциялық банк нарықтық экономиканың маңызды және бөлінбес
Банктік жүйеге үлкен көлемде ақша
Сондықтан, қаржы менеджерлеріне банк жағдайын
Коммерциялық банк қызметінің тұрақты талдауы,
Онымен қоса, екінші деңгейлі банктермен жүргізілетін талдау негізінде
Коммерциялық банктің қаржылық жағдайын
Қойылған мақсатқа жету үшін дипломдық
«ТұранӘлем Банкі» АҚ Қазақстандағы үлкен банктердің
«Қазақстан ӘлемБанкі» АБ 1990 жылы СССР-дің Внешэкономбанктің
«ТұранБанкі» КАБ тарихы 1925 жылы,
1998 жылдың 30 қыркүйегінен «ТұранӘлем Банкі» Ашық Акционерлік Қоғамы
«ТұранӘлем Банкі» АҚ салымшылары ұзақ
Банктің шетел корреспонденттік желі құрылымы халықаралық қаржылық орталықтардың
300-ге жуық банктермен корреспонденттік қатынастар бекітілген. Негізгі 100
Банк корпоративті тапсырыскерлердің
Берілген несиелер бойынша екінші деңгейлі
Банк қызметіндегі негізгі жетістіктері
Кезекті ќаражаттыќ жылды табысты аяќтап шыѓуға банкке орынды басшылыќ
Банк ќызметінің негізгі принциптерімен µлшенген ќаражаттыќ - несие саясаты,
Активтердіњ жалпы сомасы алдынғы жылмен салыстырғанда 2
ТұранӘлем Банкісі Ќазаќстан ењ ірі банкілерініњ ‰штігіне кіреді жєне
1 ќањтар 2005 жылға активтердіњ кµлемдері бойынша ТМД-ның жеке
ТӘБ-ның халыќаралыќ рейтингілері ресей банкілердіњ көбісінен жоѓарыраќ, жєне ТМД-да
Сур. 4. Депозиттер мен несиелер (млн. тг.)
Институционалды халыќаралыќ акционерлердіњ с‰йреуімен пайдалана отырып (EBRD, IFC, DEG,
Тапсырыскер базасын кеңейтіп, банк әрбір
Сур. 5. “ТұранӘлем Банкі” АҚ активтері (млн. тг.)
Жыл соњысына 3,298 ќызметкер банктің бас офисінде бµлшек жєне
Сур.6. “ТұранӘлем Банкі” АҚ міндеттері (млн. тг.)
Банк мамандары ќызмет етуінде ‰лкен тєжірибеге
Экномикалыќ нормативтердіњ саќтауында жєне араќатынастардыњ, өтімділік дењгейінің ‰йлесімін аныќтайтын,
Нарық жаѓдайын талдау жєне тәсілдеменің иілгіштігі
Сур.7. “ТұранӘлем Банкі” АҚ меншікті капиталы (млн. тг.)
Негізгі кµрсеткіштердіњ жаќсаруы шоттыњ ќарќынды, жєне дєл осылай экстенсивті
Сур.8. Жетекші банктердің меншікті капиталы.
Банк міндеттемелерінің құрылымы
2003 жылғы пассив ќ±рылымында болѓан µзгерістер, банктің сенімділік кµрсеткіштерінде
Депозиттер мен есеп айырысу шоттарындағы ќалдыќ т‰рінде тартылѓан ќаржы
Банк ќызметініњ операциялыќ онан арѓы диверсификациясы, есеп беру кезең
Тапсырыскерлердің белсенді ж±мысы жєне кµлем бойынша мәліметтер тапсырыскерлердің банкке
Бірлескен тапсырыскерлердің шоттарында ќалдыќтың жалпы кµлемі 1.2 есе µсіп
Сур.12. Қаржылық ұйымдар, банктер және Үкімет алдындағы қарыз (млн.
Жеке және бірлескен тұлғалардың банктегі орналастыратын жедел депозиттері кµлемі
2003 жылы басќа банктерден тартылѓан ќ±ралдардыњ ‰лесі мањызды µсті,
Сур.13. Талап етілмелі құралдар (млн. тг.).
«Қазақстан ипотекалық компаниясының» несие беру жүйесі мен «Тұрғын үй
«Қазақстанның ипотикалық компаниясы» ұжымның жұмыс істей бастанына енді ғана
Соңғы жылдары ипотекалық жолымен пәтер алғандардың саны тез өсіп
осыдан 5 жыл бұрын мерзімді үш жылдан асқан ипотекалық
Жұрттың ипотекаға қолы жете бермейтіндігі шындық. Бұл ипотекалық несие
Болашақта несие беру бюросы ашылады. Ол халыққа үлкен көмек
Рас, ипотекалық ұзақ мерзімді несиені алуға әлә де тек
- ҚР Премьер-Министінің бірінші орынбасыры басқарған жұмыс тобы осы
Кешенді бағдарламада көптеген жай қамтылмақ оның ішінде сәір
Халықтың өзі ипотекалық несиедегі өзгерістерден хабардар болып, газет-журналдардан, теледидардан
Ипотекалық кредитті қазір барлық банктер береді. Бірақ олар ұсынатын
Қазақстан тұрғын үй құрлыс жинақ банкі жалпы тұрғын үй
Еліміздегі әр банк ешкімдікіне ұқсамайтын өзінің дербес банк өнімдерін
Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі ұсынатын жинақ жүйесі отбасы
Осылайша, сіздердің клиенттеріңіз үшін әрқашан талдау бар екен: алдымен
Егер бірнеше жыл күтуге мүмкіндігі жоқ, бірден пәтер алғысы
Тұрғын үй құрлыс жинақ банкінің ақшаны жай ғана сақтау
2006 жылдың 1мамырынан бастап банк клиенттердің қызу қолдауына ие
Нақты бір мысалмен есептеп көрейік. Қазір қаржы нарығында толықтыру
Біріншіден, банктің жарғылық капиталына мемлекеттің 100% қатысуы салымдардың биік
Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің құрлымын құрған кезде біз
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақшалары жүйесі Словакияда, Чехияда,
3 ПРЕЗИДЕНТТІҢ ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНА ЖОЛДАУЫНА СӘЙКЕС ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ БҮГІНГІ
3.1 Ипотекалық несиенің бүгіні мен болашағы және тиімділігі
Қоғамға дендеп енген нарықтық қатынастар кезеңінде тұрғын үй мәселесін
Ипотекалық несие дегеніміз – тұрғын үй сатып алуға, жаңа
Бүгінгі таңда ипотекалық несие беруші қаражат қорларын көбірек таратып,
Ипотекалық несие беру үрдісінің дамуына белгілі бір факторлар мен
Елбасының жақында жария еткен Қазақстан халқына Жолдауы – осы
Меншік құқықтарын, соның ішінде жылжымайтын мүлікке берілген меншік құқығын
Біздің елімізде ипотекалық несие берудің американдық тәжірибесі қолданылады. Осы
Десе де, мәселенің екінші жағы да бар. Ипотекалық несиенің
Қазіргі кезде қолданылып жүрген әдістемеге сәкес несие алушының табыс
Ипотекалық несие алудың тағы бір міндетті рәсімі – кепілге
Айтқандайын, банктен несие алған кезде тек жылжымайтын мүлікті ғана
Банкте немесе жеке тұлғалардың арасында нотариатта жасалған шарттартек жылжымайтын
Ипотекалық несие беру – тұрғын үй саласына инвестицияларды тартудың
Ипотеканың ішіне елдің экономикалық дамуының үлкен потенциалы, жыжымайтын
ҚР Президентінің халыққа арналған Жолдауына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» акционерлік қоғамы Мемлекеттік бағдарламаның қаржылық операторы
Соңғы үш жылдың ішінде компанияның ипотекалық тұрғын үй несиелерін
Мемлекеттік бағдарламаның шеңберінде қолайлы тұрғын үй жүзеге асыру төменденгі
Мемлекеттік бағдарлама бойынша қолайлы тұрғын үйлердің сатудың трәртібі Қазақстан
Мемлекеттік бағдарлама бойынша қолайлы тұрғын үй алуға ниет білдірген
Жасалған тізім мен аталған азамат талап білдірген тұрғын
«Альянс Банк» АҚ, «Астана - Финанс»АҚ, «БТА Ипотека» АҚ,
Серіктестік банктер тізімдері алғаннан соң, он екі жұмыс күні
Компанияның Мемлекттік бағдарлама шеңберінде қолайлы тұрғын үйге ипотекалық несие
Тұрғын үйді сату және пайдалануға беру туралы шешім
Сөйтіп Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиені алу барысы
3.2 Президенттің 2005-2006 жылдардағы Қазақстан халқына жолдауларына сәйкес ипотекалық
Ипотекалық несиелендірудің даму болашағы Президенттің Қазақстан халқына
2006 жылға Қазақстан халқына Президент Жолдауында тұрғын үй құрылыс
Осыған байланысты 2006 жылдан бастап тұрғын үй құрылысында жаңа
Бұл саясаттың мәнi тұрғын үй құнының арзандауы, оны несиелеу
Мұның барлығы халықтың табысын ұдайы өсiру саясатының нәтижесiнде жүзеге
Өз қаражатына сатып алу немесе тұрғын үй құрылысын салу
Жаңа тұрғын үй саясаты оларды арзандатуға, сондай-ақ, құрылыс құнын
Сонымен, ипотекалық несиелер үшiн қайтарым мерзiмi бүгiнгi он жылдан
Алғашқы төленетін жарна көлемi үй құнының 20%-дан 10%-на дейiн
Тұрғын үй құрылысы қаражаты жүйесi туралы айтсақ, онда алғашқы
Мұның үстiне iрi қалалардағы аз мөлшердегi әрлеу жұмыстары жүргiзiлген
Есептеулер көрсетiп отырғандай, тұрғын үй
Есептеулер көрсетiп отырғанындай, жаңа тұрғын үй саясатын жүзеге асыру
Құрылысты арзандату мақсатында тұрғын үй инфрақұрылымын қаржыландыруды өз мойнына
Құрылыс үшiн тендер арқылы жер сатуды мiндеттi шараға айналдыру
Алға қойылған мiндет Үкiмет пен әкiмдер мүмкiндiктерiнiң шегiнен шығып
Үкiмет тұрғын үй құрылысын дамытудың Мемлекеттiк бағдарламасын бекiтуге
Жұмыс барысын тиiстi дәрежеде бақылап отыру мақсатында мен елiмiздiң
Оған және әкiмдiктерге республика бойынша кең көлемдегi түсiнiк жұмыстарын
Тұрғын үй құрылысын дамыту бағдарламаларын жүзеге асыру нәтижесiнде ЖIӨ-нiң
Жаңадан 45 мың жұмыс орны ашылады, сондай-ақ, үш жыл
Ең бастысы - тұрғын үй
Әзiрше қазақстандықтардың бәрi бiрдей жаңа тұрғын жайға ұмтыла алмайды.
Тұрғын үй құрылысы - біздің экономикамызды алға сүйреуші қуатты
3.3 Ипотекалық несиелеу нарығының динамикасы мен дамуы
Инвестициялық потенциалды орындау жөнделген инфрақұрылым, жетілдіруді талап ететін
Бұл экономикадағы потенциалға сәйкес, республика Үкіметінің нарықтық қайта
Сур.1. Ипотекалық несиелеу нарығы: динамикасы және болжамы (1999-2006), млн.
Егер 1999 жылы банктермен берілген тұрғын үй несиелері,
Сур.2. Ипотекалық несие бойынша пайыз ставкаларының азаюы.
Әрине, алға басқан, тепе-тең нарықтың дамуы макро және
Сур. 3. ипотека нарығының динамикалық өсуі жєне болжаулы
Сур.22. Ипотека нарғының 2015 жылға дейін өсу болжамы, млн.
ҚОРЫТЫНДЫ
Ипотекалық несие үнемі жетілдіріліп дамып келеді, оның тек жылжымайтын
Коммерциялық банктің қаржылық жағдайын
Ипотекалық несие нарығының дамуы екі фактормен анықталады: тұрғын
Тұрғын үйдің орташа құны жєне орта есеппен жан басына
Ипотекалық несиелендіру жүйесі көбірек дамыған болса, онда жылжымайтын мүлік
Қазақстан Республикасындағы ипотекалық қатынастардың қалыптасуы және дамуын талдағаннан кейін
1 Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, ипотекалық несиелеудің дамуы мемлекетке
2 Қазақстанда ипотекалық несиелеудің дамуына арналған негізгі алғы шарттар
3 Қазақстанда ипотекалық несиелеу жүйесінің, ең алдымен қарапайым
4 Тұрғын үйге ипотекалық несиелеу жүйесінің концепциялары дамыған сатысынан
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИ КӨЗДЕРІ
1 Колобов С.С., Колобова В.С. Жилищное ипотечное кредитование: Состояние
2 Алдаберген Ә. Ипотекалық кредит тұрғын үй алудың қолайлы
3 «Реакция рынка на изменение условий ипотеки жилья»
4 Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы Республикалық ипотекалық несиелендіру қоры
5 Агальцова С. Жилье в кредит // Банки Казахстана.
6 Бораш Қ. Ипотека: аңыз бен ақиқат // Егемен
7 Наурызбаева Н. Тұрғын үй проблемасын шешудің оңтайлы жолы
8 Бердалиев К.Б. Қазақстан экономикасын басқару негіздері: Оқу құралы.
9 Бәшей К. Баспана – басты мәселе // Ертіс
10 Құлиев Ж. Ипотекалық несиеден жұрт неге безе бастады?
11 Ашанұлы Қ. Ең қолайлы ипотека немесе 1 шаршы
12 Көшербаев Е. Тұрғын үй саясатын мемлекет емес, банктер
13 Сағындықова М. Ипотека игіліктері // Егемен Қазақстан. –
14 Мақыш С.Б Коммерциялық банктер опрециялары: Оқу құралы –
15 Назарбаев Н. Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті
16 Статистический ежегодник Казахстан 2000 = Statistical year book
17 Елубай О. Кредиттің қызығы мен шыжығы // Дидар.
Б. 28
18 Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник / Под
19 Сейткасимов А.Г. Управление банковской ликвидностью и методы ее
20 Мақыш С. Ипотекалық несиелеу жүйесі қажет: [Кепілдікке берілетін
21 Әбуов Б. Тұрғын үй мәселесін шешкіңіз келсе ....
22 Сейітқасымов Ұ. С. Ақша, несие, банктер: ҚР жоғары
23 Назарбаев Н. Жаңа талаптарға лайық болайық // Егемен
24 Сағындықова М. Қол жетімді үй сатып алу үшін
25 Тұрапбайұлы А. Арзан пәтерге үміт бар // Егемен
26 Акаева А. Жить или не жить?: Решиться ли
27 Табын Т. Несиеден алар несібең... // Жас алаш.-
28 Қазақсан Республикасы Президентінің Заңы Қазақстан Республикасы тұрғын үй
29 Сағындықова М. Жылжымайтын мүлікке қалай ие боламыз: [Ипотекалық
30 Арыстанов Э.А. Природопользование – Москва: ДОШКОВ ИК –
284 с.
31 Экология и экономика природопользование учебник для вузов Под
32 Белов Ц.В. Безопасность жизни деятельности – Москва: ВЫСШАЯ
33 Адамчук В.В. Эргономика учебное пособие – Москва: ЮНИТИ-ДАНА,
34 Человеческий фактор под ред. Салвенди Г. – Москва:
35 Сағындықова М. Қазақстанда ипотекалық кредиттеу жүйесін ендіру бағдарламасы
Қосымша
3.3 Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициентін жєне халықтың оны
Тұрғын үйдің орташа құны жєне орта есеппен жан басына
1-ші кесте – Тұрғын үйге қол жеткізу көрсеткішінің
1 2 3 4
Жылдар
Тұрғын үйдің орташа құны, мың. теңге/м2 Орта есеппен жан
2002 6,38 6,91 0,07
2003 11,26 7,60 0,04
2004 19,24 8,47 0,03
2005 28,76 9,24 0,02
1-ші кестесде көрініп тұрғандай, тұрғын үйге жыл сайын
Есеп стандартты 46 ш. м. Пәтердің ауданымен және үш
Кд = ,
мұндағы, Кд – тұрғын үйге қол жеткізу коэффициенті;
Д – орта есеппен жан басына шаққандағы табыс;
N – жанұядағы адамдар саны;
S – пәтер ауданы,
C – тұрғын үйдің 1 ш. м. орташа құны.
Біздіњ есептеуімізге сєйкес, егер жанұя барлық өз табыстарын бір
Тұрғын үйді халыќқа сатып алу мүмкіндігін, тұрғын үйді сатып
Т = = ,
мұндағы, Т – жинақтау кезеңінің ұзақтығы.
Кесте 2– Тұрғын үйді сатып алуға қажетті ақша
ұзақтығы.
Жылдар
Тұрғын үйдің орташа құны, мың. теңге/ м2 Орта есеппен
2002 6,38 6,91 14,2
2003 11,26 7,60 22,7
2004 19,24 8,47 34,8
2005 28,76 9,24 47,7
Сур.1. Жинаќтау кезеңінің ұзақтығының құрылымды өзгеруі.
2 – ші кестесінде көрініп тұрғандай, табысы 6908 теңгені
Әрбір жыл сайын құнның өсуімен жинақтау кезеңінің ұзақтығы ұлғайып,
Сайып келгенде, келесі нәтиже шығаруға болады:
Қарастырылып отырған кезеңде (2002- 2005 жылдар ішінде) тұрғын үйге
Бірақ, тұрғын үй нарығындағы халықтың инвестициялық мүмкіндіктерін нақты бағалауын
Бұл көрсеткіш постнумерандоны тұрақты рента сомасының өсу формуласын өзгерту
Тұрғын үйді сатып алу мақсатында қаражаттарды n жыл ішінде
R(1 + i)n-1, R(1 + i)n-2,…, R(1
Көрсетілген кері ретте алынған қатар бөлігінде (1+i) және R
F = = ,
Инвестициялық талдау тәжірибесінде бұл формула аннуитеттің келешек құны атын
n = log(i+1)· ,
F пєтер құны ретінде алып, яғни жинақтауға қажетті (C
T = log(i+1)· ,
мұндағы: Т – пайдалыларды қаражаттық активтерге қаражаттарды
инвестициялау есебімен, жинақтау мерзімі, жылдар;
Р – орта есеппен жан басына шаққандағы тұтыну шығындары,
і – қаржылық активтердің жылдық табыстылығы, %.
Тұрғын үйді сатып алу мақсатында қаражаттарды жинақтауда халықтың инвестициялық
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, бірақ пайдалы
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, пайдалы активтерді
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, пайдалы активтерді
Кесте 3 – Тұрғын үйді сатып
орташа жанүя мүмкідігінің есебі.
1 2 3 4 5 6 7
Орташа
жанға Жанұядағы адамдар санында
1 2 3 4 5 жєне одан да көп
Орташа статистикалық жанұямен тұрғын үйді сатып алуға қолданылатын
Теңге 10888 2803 10896 12938 16802 7350
Жалпы табыс үлесі, % 16,8 7,9 19,2 16,8 19,7
Бастапқа нарықта тұрғын үйдің 1 ш. м. орташа құны,
Қайталама нарықта тұрғын үйдің 1
теңге. 4045 4045 4045 4045 4045 4045
Орташа ауданы, ш. м:
бір бөлмелі пәтер 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3
екі бөлмелі пәтер 49,2 49,2 49,2 49,2 49,2 49,2
үш бөлмелі пәтер 66,3 66,3 66,3 66,3 66,3 66,3
Төрт бөлмелі пәтер 89,8 89,8 89,8 89,8 89,8 89,8
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер 12,4 48,3 12,4 10,5 8,1 18,4
екі бөлмелі пәтер 18,4 71,3 18,1 15,5 11,9 27,2
үш бөлмелі пәтер 24,7 96,1 24,7 20,8 16,0 36,7
Төрт бөлмелі пәтер 33,5 130,2 33,5 28,2 21,7
3 -шы кестенің жалғасы
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер 7,5 15,1 7,5 6,8 5,7 9,5
екі бөлмелі пәтер 9,5 17,6 9,5 8,6 7,3 11,6
үш бөлмелі пәтер 11,1 19,6 11,1 10,1 8,8 13,4
Төрт бөлмелі пәтер 12,9 21,6 12,8 11,8 10,4
Қаржылық активтердің табыстылығы, % 15 15 15 15
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер бар болғанда:
екі бөлмелі пәтер 4,6 10,7 4,6 4,0 3,3 6,1
үш бөлмелі пәтер 7,5 15,1 7,5 6,7 5,7 9,5
Төрт бөлмелі пәтер 10,2 18,5 10,2 9,3 8,0
екі бөлмелі пәтер бар болғанда:
үш бөлмелі пәтер 4,9 11,2 4,8 4,3 3,5 6,4
Төрт бөлмелі пәтер 8,5 16,4 8,5 7,7 6,5
үш бөлмелі пәтер бар болғанда:
Төрт бөлмелі пәтер 6,1 13,0 6,1 5,4 4,5
Сур.2. Халықтың бастапқы нарықта тұрғын үйді сатып алуға қажетті
Сур.3. Халықтың бастапқы нарықта тұрғын үйді сатып алуға қажетті
Үй шаруашылықтарының таңдаулы тексерулерінің мәліметтері, жанұяның тұтыну құрылымы өзгергенде
Келтірілген есеп нәтижелері, халықтың ең басты бөліміне тұрғын үйді
Есеп 2005 жыл соңына орта статистикалық жанұяға, орта есеппен
Әртүрлі табыс деңгейлерінің және тұрғын үймен қамтамасыз етілген бастапқы
Халықтың үлкен бөлігі қаржылық қолдаусыз тұрғын үй нарығында тәжірибелі
80
Тұрғын үй ипотекасының жағдайы
Ипотекаға тұрғын үйлер, пәтерлер немесе олардың бөліктері, азамат немесе
Тұрғын үй ипотекасының арнайы ережелері келесілерге таратылмайды:
- Жеке меншік не көп пәтерлі тұрғын үйлер және
- Қонақ үйлер, демалу үйлері, саяжайлар, бағбандық үйлері және
Тұрғын үй ипотекасында кәмелетке толмаған, шектеулі немесе толығымен әрекет
Кепіл көп пәтерлі үйдегі пәтер ипотекасы тұрғын үй жалпы
- Жалпы тұрғын жай;
- Негізгі конструкциялық;
- Механикалық, электрикалық, санитарлы-техникалық және басқа да пәтер ішіндегі
Тұрғын үй ипотекасының азамат шарты өкілдер арқылы жасалмайды, айрықшалық
Аяқталмаған құрылыс объектілері, материалдар мен жабдықтар, құрылысқа даярланғандарға ипотека
Пәтер меншік иесі жалпы тұрғын үй мүлігінің, үлесін иеліктен
Тұрғын үй немесе пәтер, меншік иелігіне несие ретінде алынған,
Міндет
Жылжымайтын дүние мүлік
Борышқор
Несиегер
Кепілхат (эмиссиялық емес бағалы қағаздар)
Несиені беру
Қарызгер
Бағалы қағаздар нарығы (қор нарығы)
Облигацияларды шығару
Берілген несиелерді қайта инвестициялау (ақшаны қайтару)
Эмиссия-қаржылық компаниясы (корпорация, агенттік, қор және т.б.)
Банк
Кепілхат бойынша құқықты табыстау