МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ......................................................................................... 6
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ НЕСИЕЛЕНДІРУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ТӘУЕКЕЛДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
8
1.1 Несие операцияларының сипаты және қысқа мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру
8
1.2 Несиелік тәуекелдің теориялық негіздері ..................................... 16
1.3 Несие сапасын бағалау және несиелік тәуекелдің рейтингілік жүйесі
21
2 ЦЕСНА БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ НЕГІЗДЕРІН ЖӘНЕ ТӘУЕКЕЛДІ
26
2.1 Банктің құрылу тарихы және қаржылық көрсеткіштерін талдау 26
2.2 Банктің несиелеу қызметін талдау ................................................ 32
2.3 Несие тәуекелін басқару тұрғысында несиелер сапасын талдау 37
3 БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК ТӘУЕКЕЛІН БАСҚАРУДЫ ОҢТАЙЛАНЛЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ..........................................
45
3.1 Несиелік тәуекелді басқаруды жетілдіру жолдары ...................... 45
3.2 Несиелік тәуекелді басқару кезеңдері ........................................... 51
ҚОРЫТЫНДЫ .............................................................................. 57
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ......................... 59
ҚОСЫМШАЛАР ........................................................................... 61
КІРІСПЕ
Қазақстан - бұрынғы одақтас республикалар арасында әлеуметтік-экономикалық жоспарлауды әрі
Нарықтық экономика жағдайында еліміздегі қаржы жүйесінің дамуы маңызды болып
Ғалымдық қаржы дағдарысы қоғамдық өміріміздің қай саласына болса да
Дүниежүзілік қаржы дағдарысының Қазақстанға қатысы тікелей деп айтуға болады.
Біріншіден банктер Америкадағы «ипотекалық дағдарыс» әсерін болжамдай алмады. Жағдайдың
Осы орайда коммерциялық банктердің қызмет ету негіздерін, коммерциялық банктердің
Тақырыпты әзірлеу мен талдау деңгейі. Коммерциялық банктердің несиелу процесіндегі
Зерттеу мақсаттары мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты – қысқа
Зерттеу кезінде келесі нақты міндеттер алға қойылды:
қысқа мерзімді несиелеу кезінде туындайтын тәуекелдерді басқарудың теориялық негіздерін
несие сапасын басқару және несиелік тәуекелдің рейтингілік жүйесін зерделеу;
банктің несиелеу қызметін талдау;
банктің несие қоржынының сапасына талдау жасау;
несиелік тәуекелді басқаруды оңтайландыру жолдарын белгілеу;
несиелік тәуекелді басқару кезеңдерін анықтау.
Зерттеу обьектісі «Цесна Банк» акционерлік қоғамы болып табылады.
Зерттеу пәні болып коммерциялық банктерде қысқа мерзімді несиелеуді ұйымдастыру
Теориялық және әдістемелік негізі. Отандық және шетелдік ғалым экономистерінің
Талданған жұмыста қазақстандық заң актілері мен отандық және ТМД
Дипломдық жұмыс Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, 13
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ НЕСИЕЛЕНДІРУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ТӘУЕКЕЛДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Несие операцияларының сипаты және қысқа мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру тәртібі
Несие операциялары коммерциялық банктердің активті қызметінің негізін құрайды, өйткені
Екіншіден, банктер елдің экономикасын дамытуға бағытталған инвестицияларға несие беру
Үішншіден, бұл қызметті табысты жүзеге асырған кезде оның барлық
Несие операциялары – бұл несие берушінің қарыз алушыға ақылы,
Қайтарушылық түрінде қарыз алушының несие берушіге келісімде көрсетілген негізгі
Банк несиесінің ақылы болуы несие беру кезінде банктің көрсететін
Несие берушіден жедел несие беру жағдайында алынған қаржыларды қайтарудың
Банк несиесін берудің жоғарыда атап өткен қағидаларына (жағдайларына) тағы
Қамтамасыз ету – бұл кепілге беру, банк кепілдері, сақтандыру
Банк несиелері келесі белгілер бойынша жіктеледі:
Мақсатты белгіленуі бойынша (тұтыну, сауда, ауылшаруашылық, инвестициялық және т.б.);
Қайтару мерзімдері бойынша (қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ
Қамтамасыз етушілік деңгейі бойынша (қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген);
Пайыздық ставкалар түрлері бойынша (пайыздық ставкасы белгіленген және пайыздық
Банктің несие берудегі делдалдық қызметі толық көрінген кезде нақты
Нарықтық экономика кезінде коммерциялық (іскерлік) банктер несиелік қатынасын көптеген
Несие беру – сауда, кәсіпкерлік қызмет пен пайда табуды
Несие беру теориясы мен тәжірибесінде банктің қарыз алушылармен өзара
Банк қарыз алушылармен несие қатынастарын орнату үшін клиенттің несиеге
Коммерциялық банктер қарыз алушыларға несиелер бере отырып, тәуекелге барады,
Нарықтық ортада несие беру бизнесі тұрғысынан отандық банктер үішн
Банк клиенттің қаржылық орнықтылығы мен экономикалық тұрақтылығын зерттеп, несиеге
Банк қарыз алушыға несие беру процесі басталмай тұрып тәуекелді
Әлеуетті қарыз алушының несие төлеу қабілеті туралы дұрыс қорытынды
Нарықтық экономика жағдайында ссуда беруші мен қарыз алушы екі
Дамушы елдердің банк жүйесіндегі несие беру бизнесі несиені басқарудың
- банктің несие қабілеті (несие беру қабілеті) капиталдың жеткіліктілігі
- қарыз алушының бизнестегі бағытын, клиенттің өндірістік мүмкіндіктерін білуді
- несие беру өкілеттігі банктің несие саясатын жүргізу әрекетін
Қызметкерлердің өз өкілеттіктері мен міндеттерін білуі маңызды болып саналады:
- банктердің тиісті комитеттеріне, өзінің міндеттері шеңберінде клиенттермен келіссөздер
- келіссөздер жүргізу кезінде банктің шешім қабылдауына мүмкіндік бере
- бектіу (процедура) қарыз алушыға несие беру тәртібін аяқтайды.
Банктің қарыз алушылармен несие қатынасы әлемдік тәжірибеде өзіне клиенттің
Коммерциялық банктердің несие саясатын жүргізу мақсатында қарыз алушыға несие
Несие шарты - бұл несиеге қатынасы бойынша әрбір тараптың
Несие шартының экономикалық және заңдық жақтары олардың мазмұнында көрсетіледі,
- ссуданы алу мақсатын, сомасын, аудару туралы жарлықты, төлем
- терминология анықтамасы, қарыз беру күні, жұмыс күні, пайыздық
- қарызды дәлелдеу – қаралуы қажет құжаттамаларды (мысалы, қөарыз
- пайыз және коммисиялық мөлшерлеме пайыздық төлемдер бойынша коммисиялық
- алдын ала төлемдер жасау (ерікті және еріксіз), төлеу
- ссуданы жабу құқығы, қарыз алушы тарапынан шарттарды орындамаған
- кепілдер: оның заң ережесі, займдарды реттейтін басқа тұлғаларды
Банктік ссуда алушылармен несие қатынастарын жетілдіруіне қатысты несие шарты
- нақты бір күнге арналған мәліметтер, ссуданы бүкіл мерзімі
- нақты капиталдың немесе меншікті капиталдың белгілі бір деңгейін
- негізгі коэффициенттер бойынша (ағымдағы өтімдік коэффициенті, борыштың меншікті
- ескерілген мерзімдер бойынша көрсетілген шарттардың орындалмау оқиғалары туралы
- қарыз алушының меншігіндегі кітаптарға және инспекцияларға, оның операциялары
- барлық қауіптер мен міндеттемелерге қарсы сақтандыруды қолдану;
- салықтарды уақытында төлеу;
- қосылуға қатыспау және өз активтерінің маңызды бөлігін сату;
- шартқа қол қою уақытындағыдан үздік саналатын басқа қызмет
Қазақстан Республикасының банк тәжірибесіндегі несие шартын арнайы құжат ретінде
Несие шартының бірінші бөлігінде банк несиесінің, сондай-ақ кепілдеме немесе
Одан әрі шарттың заты (предметі) – несие объектісі, қысқа
«Тараптардың құқығы мен міндеттері» бөлімінде мыналар қаралады: ссуданы мақсатты
Банктің (несие берушінің) құқығы мен міндеттеріне мынадай мәселелер кіреді:
Қарыз алушы ссуда алу үшін негізді жазбаша түрдегі өтінішпен
1. Қарыз алушы төмендегідей құжаттар пакетін тапсырған жағдайда несие
- өтініш білдірушінің қызметіне және оның өндіретін өніміне сипаттама;
- несие есебінен өндірілетін өнімдердің (қызметтердің) тізімдемесі тізімдемесі, оның
- экспортқа шығарылады деп болжанған өнімдердің өткізу нарықтарын талдау
- қарыз алушының өнімдер экспортына меншік құқығын бекітетін құжаттар,
- өнімдерді экспортқа шығаратын лицензияның болуы;
- жобаны жүзеге асыру мерзімдері (құрылыс салу және алаңдарды
- импорт төлемдерінің балансы мен экспорттан түсетін түсімдерді қоса
- қажет болған жағдайда жоғарыда келтірілген деректерді бекітетін басқа
2. Барлық қосымшалармен контрактылардың, шарттардың, келісімдердің көшірмелері (сыртқы сауда
3. Бухгалтерлік есеп, пайдалар мен шығындар туралы есеп, кірістер
4. Қажетті деңгейде ресімделген, ссуда беруге тапсырыс.
5. Қарыз алушы туралы ақпарат.
6. Тауарлы-материалдық құндылықтардың қозғалысы туралы мәлімет.
7. Шұғыл міндеттемелер.
8. Несие шарты.
9. Қамтамасыз ету туралы ақпарат, сондай-ақ бизнес-жоспар.
Банкпен тұрақты несие қатынасын орнатқан, жақсы беделге ие қарыз
Банктің несие бөлімі несие беру мәселелері бойынша құжаттарды дайындау
Несие беру кезінде несие бөлімі мамандарының құзырына несие ресурстарының
Несие бөлімінің қызметкерлері заң бөлімінің заңгер мамандарымен бірлесе отырып,
Қандай да бір себептермен ссуданы беру мүмкін болмаған жағдайларда,
Несие бөлімінің және банктің басқа қызметтерінің қорытындысы несие беру
Клиенттерге ссудалар беру ссуданың (несие шарты) мақсатты бағытталушылығына қатысты
Ссуда, негізінен тауарлы-материалдық құныдылықтар мен көрсетілген қызметтерге төлеуге қарыз
Несие шартында қаралған несиені беру және оны қайтарудың тәртібі
Ссуданы беру кезінде банкке бірінші рет өтініш білдірген қарыз
Ссудалар негізінен аудару тәртібі түрінде беріледі. Дегенмен, қажет болған
Несие берудің қазіргі тәжірибесінде банк несиесін ссудалық есеп шоттардың
Тұтастай алғанда клиенттің иелігіне түсетін несиенің мөлшері көптеген жағдайларға
Тағайындалуына байланысты (от назначения) төленбеген қарыз лимитіне, берілетін лимитке
Қолдану мерзімдері бойынша шығатын және жылішіндегі (тоқсан ішіндегі, ай
қарыз алушыға берілетін несие көлемінің өзгеру дәрежесі бойынша азая
Несиені пайдалану (жұмсау) мүмкіндіктері бойынша тұрақты лимит, қосымша лимит,
Несие шартынан туындайтын, беруге жататын несие мөлшерін анықтау -
Несие мөлшері экономикалық жағдайларға, оның ішінде:
- қарыз алушының төлем айналымындағы айырмашылық көлеміне;
-несиені қамтамасыз етуге түсетін тауарлы-материалдық құндылықтардың нақты жиынына және
Несиелік тәуекелдің теориялық негіздері
Несиелік тәуекел дегеніміз – займ мен қарыз алушы параметрлерінің
Кепіл немесе кепілдеме түріндегі несиені сенімді қамтамасыз ету басқа
Өндірісі дамыған елдерде несие алушы сауда жасаушылардың төлеу қабілеті
Кепілге қарыз беру – бұл қарыз алушы жағынан кепіл
Физикалық кепілдіктермен қамтамасыз етілген қарыздар әдетте, қарыз беруші жақтан
Банкілер кепілдіктің әр түріне әдетте несие беруші банкіде орналастырылатын
Кепілдік дегеніміз – қарыз алушы төлеуден бас тартқан жағдайда
Есепке алу жағдайынан алып қарағанда, кепілдік – шартты міндеттеме,
Сапа бойынша несиелік рейтинг жүйесі – несие беруші банкінің
Банкілер әдетте, несиенің сапа бойынша өз рейтингілерін жасайды және
Несиелік тәуекелді анықтағанда біз оны әдейі төлем төлеуден бас
Тәуекел-менеджменттің негізгі мақсаттарының бірі – 1) пайда әкелуші активтердің
Пайыздық маржаның немесе пайыздық спрэдтің негізінде тәуекел (кредиттік және
Активтер мен пассивтердің қоржынын мерзімі бойынша баланстау тұрақты мақсат
Қорларды баланстандырылмаған тартумен салыстыра қарағандағы баланстандырылған тартудың қарапайым нұсқасы
180 күнге несиелеудің баламалы мөлшерлемелері: а) займдық қаржыларды 180
1 кесте - Баланстандырылған және баланстандырылмаған несиелер үшін несиелер
Мерзім Несие бойынша мөлшерлемелер Қаржыландыру мөлшерлемелері
Спрэд
Ағымдағы нарықтық мөлшерлемелер 90 күн 20% 15% 5%
180 күн 25% 20% 5%
Болжанатын мөлшерлемелер (бүгінгі күннен бастап 90 күн)
90 күн
17%
12%
5%
Дерек көзі: [11]
180 күнге несиелеудің баламалы мөлшерлемелері: а) займдық қаржыларды 180
Инфляцияның пайызы жоғары көптеген елдер фиксацияланған мөлшерлеме бойынша кредиттеу
Рейтинг әрдайым, ішінде мына мәселелер жататын бірқатар факторларға негізделеді:
Әр түрлі санаттағы банкілерде әдетте пайыздық маржаның деңгейі әр
Соңғы жылдары Батыста жеке банкілердің, соның ішінде үлкен көпұлттық
Қарыз бойынша қызметтер несиелеудің келесі түрлері бойынша іске асырылады:
а) Несиелік желі – клиенттің белгілі бір соманы әдетте
ә) Айналымдық несие («револьверлік») – формальды келісімшарттары бойынша клиент
б) Қысқа мерзімдік несие («уақытша несие»): несиені бір жыл
в) Ұзақ мерзімдік несие : жабу мерзімі бір жылдам
Тізілген өнімдердің ішіндегі міндеттемелік желіден басқасынан барлығы қамтамасыз етілмеген,
Коммерциялық банкілер өз табиғаты бойынша қысқа мерзімдік несиелеушілер болып
Несие сапасын бағалау және несиелік тәуекелдің рейтингілік жүйесі
Сапаны анықтаудың рейтингілік жүйелері несие беруші банкінің өтелмеген
Сапа бойынша өз несие рейтингілерін жасағанда, бір банкілір біршама
2 кесте - Несие сапасының рейтингісі
Рей-
тинг Жүйеленуі Күй-жайы немесе сипаттамасы Ұпайы
0 Жүйеленбеген Несие әлі бағаланбаған,яғни бағалай немесе қайта бағалау
-
1 «Прайм» Жоғары несиелік рейтингілі несие алушы, несиені тамаша
163-140
2 Жоғары сапалы Несие алушының қаржылық күй-жайы жақсы, несиелік
139-118
3 Қанағаттанарлық Несие алушының қаржылық күй-жайы нашар емес, (бұл
117-85
4 Шектес Әлсіз несие алушы; тең келмейтін немесе жеткіліксіз
84-65
5 Шектен тыс Несиені қайтаруы күмәнді; қарызды өтеу бойынша
6 Шығындар Қарызды қайтару іске асырылмайды және төлемдер күтілмейді;
-
Дерек көзі: [11]
Қандай рейтингілік жүйесі болса да қабылданған тәуекелдер ауқымына немесе
Рейтинг бірқатар фактордан тұрады,олар: несиенің мақсаты, қарыз алушымен байланысты
Тұтастай алғанда банкілік қадағалаудың барлық жүйесі банкілік секторға
1. Тәуекелді идентификациялау: тәуекелдік ахуалдардың тізбесін қалыптастыру және тәуекелдер
2. Тәуекелді бағалау: тәуекелдік ахуалдардың ықтималдығы мен әсер етуінің
3. Тәуекелді басқару бойынша шараларды жобалау: Тәуекелдік жағдайлардың салдарын
4. Тәуекелді басқару бойынша іске асыру және оның сараптамасы:
Осы схеманы жүзеге асыру іс жүзінде ақпарат пен оны
Тағы да ІІ-Базель келісімі талаптарына сүйене отырып, тәуекелді басқару
Дамыған елдерде жасалынған банкілік тәуекелді басқару тәсілдерінің шын мәнінде
Несиелік қоржын банкілер кірісінің, сондай-ақ және сол мезгілде-активтерді салу
Әдетте қоржында екі немесе одан көбірек инвестициялык құрал болады
Әртараптандыру түсімділігі төмен бір қаржы құрамы түсімділігі жоғары екінші
Әртараптандыру тәуекелді төмендетіп, оның талап етілген деңгейіне жету үшін
Рейтингі бойынша несиелерді (ссудаларды) жіктеу банкіге несиелік қоржынның құрамын
Қарыз алушының кредит төлеушілігін бағалау бір көрсеткішке – қарыз
Банкілердің кредиттік саясаты келесі міндеттерді шешуге бағытталған: кредиттік тәуекелдерді
Несие саясаты банкінің кредит берудің негізгі ережелері мен шарттары,
Банк әлеуетті қарыз алушылар қызметінің сараптамасын егжей-тегжейлі жүргізеді. [17,
Несие жүйесі-займ келісімі бойынша қарыз алушы бірнеше рет ақша
Сенімді несие алуға мүмкіндігі мол қарыз алушыларға банкілер овердрафт-бір
Тұтынушылық несиелеу шеңберінде займдар тұтынушылық несиелеудің әр түрін жүргізу
Ломбардтық несиелеу-қарыз алушы жеке тұлғаларға қарыз алушының жылжымалы мүлкін
2 «ЦЕСНА БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ НЕГІЗДЕРІН ЖӘНЕ ТӘУЕКЕЛДІ
2.1 Банктің құрылу тарихы және қаржылық көрсеткіштерін талдау
Коммерциялық банктер банктік жүйенің екінші деңгейін білдіреді. Олар банктік
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктер өз қызметінде 1995 жылы 30
Қазақстан Республикасы екінші деңгейдегі банктері Ұлттық банктің берген лицензиясы
1992 жылдың 17 қаңтарында Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінде «Цеснабанк»
Цеснабанк – бас офисі біздің республикамыздың астанасы – Астана
Банк жалпы принциптерді ұстана отырып, жоғары сапалы банктік қызмет
Қазіргі уақытта Банктің филиалдық желісі Қазақстанның облыстары мен аймақтық
«Цесна банк» АҚ –ның негізгіт қаржылық көрсеткіштерін талдау оның
Банк ресурстары – бұл банктің пассивті операциялары негізінде қалыптасқан
Банктің меншікті капиталы – банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық және
Сонымен, қазіргі коммерциялық банктердің меншікті капиталы мынадай баптардан тұрады:
жарғылық немесе акционерлік капитал;
резервтік капитал;
қосымша капиталдар;
банк операиялары бойынша тәуекелдерді төмендету мақсатында құрылған қорлар (резевтер);
бөлінбеген банк пайдасы.
Төмендегі суретте 2007-2008 жылдардағы және 2009 жылдың 3 тоқсанындағы
1 сурет - «Цесна банк» АҚ-ның меншікті капиталының
Банктің меншікті капиталының жиынтық көлемі 2008 жылы өткен жылмен
Төмендегі кестеде «Цесна банк» АҚ-ның меншікті капиталының құрылымы берілген.
3 кесте – «Цесна банк» АҚ-ның 2007-2008ж.ж. меншікті капиталының
млн. теңге
Атауы 2007 жыл 2008 жыл 2008 ж/ 2007ж өзгерісі
Көлемі Үлесі,% Көлемі Үлесі,%
Акционерлік капитал 13500,0 78,14 15372,3 102,03 1,14
Эмиссионды табыс 1,7 0,009 1,7 0,01 0
Негізгі құралдарды қайта бағалау бойынша резервтер 1448,1 8,38 1714,9
Сату үшін қолда бар активтерді бағалау бойынша резервтер (12,7)
Басқа валютаға қайта есептеу бойынша бағамдық айырмашылықтан жинақталған резервтер
Жалпы банктік тәуекелдерді жабуға резевтер 316,9 1,83 2316,7 15,37
Бөлінбеген пайда 2037,1 11,79 (4462,8) -29,62 -2,19
Барлығы: 17275,6 100 15066,4 100 -1,15
Дерек көзі:[19] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
[20]«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай бойынша жиынтық
31.09.2009 жылғы жағдай бойынша жиынтық капитал құрылымында акционерлік капитал
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе үшін
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты үлкен
депозиттік қражаттар;
депозиттік емес тартылған қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер құрайды. Депозиттер
Депозит – бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі
Депозиттік емес тартылған қаражаттар - бұл банктің алған қарыздары
Төмендегі суретте «Цесна банк» АҚ-ның міндеттемелерінің жиынтық көлемінің өзгеру
2 сурет - «Цесна банк» АҚ-ның міндеттемелерінің
2006 жылы банктің тартылған қаражаттарының көлемі 77,5 млрд. теңгені,
30.09.2009 жылдағы жағдай бойынша банктің жиынтық міндеттемелері 128832,5 млн.
«Цесна банк» АҚ-ның міндеттемелері құрылымы ҚР Үкіметінің қаражаттарын, банктер
Төмендегі кестеде «Цесна банк» акционерлік қоғамының міндеттемелерінің құрылымы берілген.
4 кесте - 2006-2008 жылғы «Цесна Банк» АҚ-ның міндеттемелерінің
млн.теңге
Көрсеткіштер 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл
Ауытқу,%
Көлем Үлес
% Көлем Үлес
% Көлем Үлес
% 2007/
2006 2008/
2007
ҚР Үкіметінің қаражаттары 175,8 0.2 186,3 0,1 143,2 0,1
Банктер мен басқа да қаржы институттарындағы депозиттер мен шоттар
Клиенттердің ағымдағы шоттары мен депозиттері 50 128,1 64.6 78
Шығарылған қарыздық бағалы қағаздар 9 517,4 12.3 28 521,9
Есептелінген қарыз 5 490,2 7.1 6 780,5 5,2 6
Басқа да міндеттемелер 190,4 0.2 1 283,6 1,0 1
Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер 37,3 0.1 580,6 0,4 -
Міндеттемелердін барлығы: 77 544,9 100.0 132 000,3 100,0 120
Дерек көзі: 19] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007
[20]«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай бойынша жиынтық
Соңғы үш жылда депозиттердің жоғары өсімі 2007 жылы байқалған,
Міндеттемелер құрылымында шығарылған қарыздық бағалы қағаздар үлесі жағынан депозиттерден
Банктер мен басқа да қаржы институттарындағы депозиттер мен шоттар
Енді «Цесна банк» АҚ-ның активтеріне талдау жасайық. Банктің активтер
Төмендегі суретте банк активтерінің 2007-2008 жж. және 2009 жылдың
3 сурет – «Цесна банк» АҚ-ның жиынтық активтер көлемі,
Банктің жиынтық активтер көлемі 2007 жылы 149276,0 млн. теңгені
Банк активтерінің құрылымында берілген несиелер үлкен үлесті иеленген, 2006
5 кесте- 2006-2008 жылғы «Цесна Банк» АҚ-ның активтер құрылымын
млн.теңге
Көрсеткіштер 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл
Ауытқу
Көлемі Үлесі
% Көлемі Үлесі
% Көлемі Үлесі
% 2007/
2006 2008/
2007
Ақша қаражаттары 1 903,8 2,2 3 232,5 2,1 2
ҚР ҰБ депозиттері мен шоттары 4 677,1 5,4 11
Басқа да қаржылық институттардағы депозиттер мен шоттар 8 344,2
Мерзім ішіндегі кірістер мен шығыстар ретінде көрінетін қаржылық құралдар
Сатуға арналған қолда бар активтер 860,6 1,0 861,6 0,6
«РЕПО» түріндегі келісімдердің дебиторлық қарызы 4 964,4 5,7 1
Берілген несиелер 60 889,4 71,0 9 8895,5 66,0 86
Өтеуге дейін ұсталатын инвестициялар - - - - 4
Компанияны қаржыландыратын инвестициялар 22,9 0,00 211,1 0,1 145,6 0,1
Негізгі құралдар 2 132,4 2,4 8 902,8 6,1 7
Инвестициялык меншік - - - - 1 267,5 0,9
Материалдық емес активтер 110,9 0,1 164,6 0,1 127,2 0,1
Басқа да активтер 1 231,9 1,4 2 302,6 1,5
Салык автиві - - - - 222,7 0,2 -
Барлығы: 86 051,3 100,0 149 276,0 100,0 135 648,3
Дерек көзі: [19] «Цесна банк» АҚ-ның
[20]«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай бойынша жиынтық
Қорытындылай келе, 2008 жылы өткен жылмен салыстырғанда капитал және
2.2 Банктің несиелеу қызметін талдау
Коммерциялық банктердің жүргізетін несиелік саясатының мазмұны бір болғанымен, әр
«Цесна банк» АҚ-ның несиелік саясаты қарыз операцияларын жүзеге асыру
Несие – бұл пайыз төлеу және қайтару шартымен уақытша
Төмендегі кестеде «Цесна банк» АҚ-ның жеке және заңды тұлғаларға
4 сурет – Жеке және заңды тұлғаларға берілген несиелердің
4 сурет мәліметтерін сүйенсек, жеке және заңды тұлғаларға берілетін
Банктің заңды тұлғаларға берген коммерциялық несиелерінің жиынтық көлемі төменде
Заңды тұлғаларға берілген коммерциялық несиелердің жиынтық көлемін талдайтын болсақ,
5 сурет – Коммерциялық несиелердің жиынтық көлемінің
Заңды тұлғаларға берілген коммерциялық несиелерді екіге бөліп қарастыруға болады:
6 сурет – Коммерциялық несиелердің 2006-2008 жж. құрылымы және
Жалпы, суретте көрініп отырғандай, 2008 жылы ірі корпоративті клиенттерге
Келесі кестеде банктің коммерциялық несиелерінің Қазақстан аумағында қызметін жүзеге
6 кесте - Экономика салалары бойынша коммерциялық несиелердің
млн. теңге
Атауы 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл Өзгерісі, %
Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі %
2006 2008/ 2007
Сауда 14458,6 37,94 22567,7 39,06 20498,4 38,49 56,1 -10,1
Қызметтер 4934,3 12,95 11109,8 19,23 8148,9 15,30 2,3 есе
Құрылыс 7026,8 18,44 9768,5 16,91 8016,8 15,05 39,0 -21,8
Өндіріс 3433,7 9,01 7170,6 12,41 6301,4 11,83 2,1 есе
Ауыл шараушылығы 5517,6 14,48 4744,0 8,21 4655,6 8,74 -16,3
Көлік тасымалдауы 695,9 1,83 184,7 0,32 3788,9 7,11 -3,8
Мемлекеттік басқару органдарының компаниялары 551,7 1,45 1193,5 2,07 900,9
Білім беру 257,6 0,67 646,1 1,12 548,1 1,03
Қаржы және сақтандыру 1209,2 3,17 244,4 0,42 251,3 0,47
Өзгелері 24,0 0,06 146,6 0,25 151,6 0,29 6,1 есе
Коммерциялық несиелер барлығы: 38109,4 100,0 57776,0 100,0 53261,9 100,0
Дерек көзі: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007
6 кестеде берілгендей «Цесна банк» АҚ-ның экономика салалары бойынша
Төмендегі суретте жеке тұлғаларға берілген несиелердің жиынтық көлемі берілген
7 сурет – Жеке тұлғаларға берілген несиелердің жиынтық көлемінің
Жеке тұлғаларға берілген несиелердің жиынтық көлемі 2006 жылы –
Төмендегі кестеде жеке тұлғаларға берілген несиелердің құрылымы көрсетілген (7
7 кесте – Жеке тұлғаларға берілген несиелердің құрылымы
млн теңге
Атауы 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл Өзгерісі, %
Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі %
2006 2008/ 2007
Ипотекалық несие 14880,0 62,63 24666,5 56,78 22084,9 56,01 60,3
Тұтынушылық несие 8304,0 34,95 16615,3 38,25 14521,1 36,83 49,9
Экспресс-несиелер 125,8 0,53 1439,2 3,31 2096,2 5,32 8,7 1,4
Автокөлік сатып алуға несиелер 434,5 1,83 679,1 1,56 582,4
Несие карталары 13,7 0,06 42,7 0,1 143,8 0,36 32,1
Барлығы 23758,3 100 43442,9 100 39428,7 100 54,7 -10
Дерек көзі: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007
7 кестеде көрсетілгендей жеке тұлғаларға берілген несиелердің жиынтық көлемінде
Үлесі жөнінен келесі жайғасымда тұтынушылық несиелер орналасқан. Яғни, 2006
Экспресс-несиелер көлемі 2007 жылы өткен кезеңмен салыстығанда 8,7%-ға, ал
Жеке тұлғаларға автокөлік сатып алуға берілетін несиелер көлемі 2007
Несие карталары бойынша берілетін несиелер көлемі 2007 жылы өткен
Жалпы жеке тұлғаларға берілетін несиелер көлемі 2008 жылы 2007
2.3 Несие тәуекелін басқару тұрғысында несиелер сапасын талдау
Несиелік тәуекел немесе қарызды қайтармау тәуекелі – борышкердің несиелік
Банк коммерциялық несиелердің құнсыздануына резервтер көлемін құнсызданған несиелер бойынша
Несие сапасын бағалауды «Цесна банк» АҚ-ның жиынтық несие қоржынында
Банк тарапынан берілген коммерциялық несиелер құрылымы ірі корпоративті клиенттерге
8 кесте
8 кестеде банктің ірі корпоративті клиенттерге берген несиелерінің сапасы
Ірі корпоративті клиенттерге берілген несиелер құрылымында құнсызданған несиелер көлеме
Ірі корпоративті клиенттерге берілген несиелер бойынша құнсызданған несиелер құрамында
2008 жылы құнсызданудың құнсызданған дейінгі несиелерге қатынасы былай бейнеленген:
Ірі корпоративті клиенттерге берілген несиелер жиынтық көлемі бойынша бұл
9 кестеде шағын және орта кәсіпорындарға берілген несиелерінің сапасы
9 кесте
Төмендегі кестеде 2006-2008 жылдардағы құнсыздануға резервтерді алып тастағандағы коммерциялық
10 кесте – Қамтамасыз ету сыныптары бойынша коммерциялық несиелер
млн. теңге
Атауы 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл Өзгерісі, %
Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі % Көлемі Үлесі %
2006 2008/ 2007
Жылжымайтын мүлік 26154,0 70,01 39698,9 69,94 35282,4 71,24 51,8
Кепілдемелер 2292,3 6,14 4921,6 8,67 3749,3 7,57 2,1 есе
Көлік құралдары және жабдықтар 2691,8 7,21 3828,3 6,74 3353,3
Айналымдағы запастар 675,0 1,82 1042,3 1,84 3220,4 6,50 54,4
Сатылатын бағалы қағаздар 78,0 0,21 2992,5 5,27 1818,6 3,67
Ақшалай депозиттер 682,8 1,83 458,5 0,81 198,1 0,40 -48,9
Өзге қамтамасыз етулер 1814,8 4,86 2791,2 4,92 62,9 0,13
Қамтамасыз етуі жоқ 2923,0 7,83 1025,6 1,81 1841,1 3,72
Барлығы: 37314,7 100,0 56758,9 100,0 49526,1 100,0 52,1 -14,6
Дерек көзі: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007
Кестеде көрініс тауып отырғандай, қамтамасыз ету сыныптары бойынша банктің
Жеке тұлғаларға берілген несиелер бойынша несие сапасын талдау тұтынушылық
Келесі кестеде банк тарапынан жеке тұлғаларға берілген несиелер бойынша
11 кесте
11 кесте жалғасы
11 кесте мәліметтері бойынша 2007 жылы жеке тұлғаларға берілген
Жалпы, «Цесна банк» АҚ-ның коммерциялық несиелер және жеке тұлғаларға
3 БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК ТӘУЕКЕЛІН БАСҚАРУДЫ ОҢТАЙЛАНЛЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Несиелік тәуекелді басқаруды жетілдіру жолдары
Қаржы нарығында банкілердің операцияларына ұдайы жоғары тәуекелдің тән болуы
Коммерциялық банктердің қызметінде несие операцияларына қатысты тәуекел үнемі жіті
«Соңғы шек доктринасын» қолданған кезде банкінің қоржынында әдетте қысқа
Егер несиелік қоржынның қалыптасу кезеңі өткен болса, бәріне де
Біріншіден, кәсіпорындар айтарлықтай сома туралы сөз болатын болса, банк
Екіншіден, үлкен несиелік тәуекелдер үшін кредиттік келісімдер банкіде бірнеше
Әйтсе де заңнамалық аспектілермен әрдайым тәуекелді проблемасыз басқару мүмкін
Несиелік қоржынның кірісі нақты несие бойынша нақты мөлшерлеменің көлемін
Сонымен, пайыздық мөлшерлемелердің жоғарылауының оңтайлы көлемі клиент пен оның
Қазақстан Ұлттық банкісі анықтаған Қазақстан банкілер жүйесі дамуының тұжырымдамалық
Бірақ болуы мүмкін шешімдер жиынтығы дамымаған қаржы рыногы, кредит
Банкілік жүйенің тәуекелдері терең институционализацияланған және экономиканың құқықтық және
Қаржы рыногындағы операциялар тәуекелімен салыстырғанда шынайы экономикаға қаржы салудың
Банкілердің өздерінің бағалауы бойынша жоғары кредиттік тәуекел банк жүйесіндегі
Нарықтық экономикада экономиканың шынайы секторын кредиттеумен қатар жүретін тәуекелді
Несиелік деривативтер дегеніміз – кредиттік тәуекелді деривативті сатып алушыдан
Несиелік дефолттық своп (Credit even/default swap) – бұл егер
Жиынтық кірістің свопы (Total return swap) – бұл своптың
Несиелік деривативтер бойынша төлемдерге тәуелді купондық кірісті облигациялар (Credit-Linked
Несиелік деривативтердің әлемдік нарығы экспотенциалды түрде тез дамып
Британдық банкілік ассосацияның (ВВА) мәліметтері бойынша кредиттік деривативтердің әлімдік
Британ банкілік ассосациясының сараптамашылары кредиттік деривативтер нарығында ашық позициялардың
Несиелік деривативтердің әлемдік нарығының өсу алғышарттары ретінде келесі себептерді
Несиелік деривативтердің негізгі және неғұрлым ірі қатысушылары банкілер болып
«Уолл-Стрит Джорнал» журналының деректеріне (20.ІХ.2005 г.) қарағанда 2004 ж.
ТҚҚ кредиттік нарығына қатысушылардың тізімі тек банкілермен тоқтап қалмайды.
Құнды қағаздар рыногының брокерлік және дилерлік компаниялары қатысушылардың үлкен
Сараптамашылардың бікірі бойынша, ТҚҚ арқылы әлемдік кредиттік нарықтағы сақтандыру
Несиелік деривативатерді қолданғанда банкілік несиені жабудан бас тарту
Несиелік деривативтердің әлемдік нарықта неғұрылым көп тарағаны – кредиттік
Банкілер тап болуы мүмкін тәуекелдің шектік мәні банкінің меншікті
Көптеген елдерде реттеуші органдар кредиттік деривативтер нарығына үлкен мән
Осыған байланысты Базель комитеті сатып алынатын кредиттік деривативтікке қойылатын
Несиелік тәуекелді басқарудың құралы ретінде кредиттік ТҚҚ- ның қасиеттері
Соған қарамастан кредиттік тәуекелдің валюталық тәуекелмен салыстырғанда үлкен артықшылығы
Несиелік деривативтер кредиттік тәуекелді басқарудың басқа да механизмдерімен (кепілдік
Несиелік деривативтердің негізгі қатысушылары банкілер болып табылатындықтан айқын және
Алайда бұл – проблеманың бір ғана аспектісі. Қазақстандағы кредиттік
Қазақстанда кредиттік деривативтер нарығының дамуына мамандандырылған Интернет-алаңының жасалынуы немесе
Сонымен қатар кредиттік деривативтер туралы ақпаратты кең тарату, семинарлар
Қаржы - өнеркәсіптік топ шеңберіндегі бірлесіп әрекет ету кредиттік
Несиелік дериватив нарығының құрылу кезеңіндегі операциялардың жоғары түсімділігі қаржы
Бұдан әрі тәуекел-менеджмент пен кредиттік деривативтердің құнын нақтырақ
Сонымен қатар кредиттік деривативтер нарығының дамуы шынай секторда банкілік
Қазақстанда кредиттік деривативтерді қалыптастыру позициясы ТҚҚ нарығының бұл сегментін
3.2 Несиелік тәуекелді басқару кезеңдері
Несие тәуекелін басқару бірнеше кезеңдерден тұратын белгілі бір реттілікпен
Тәуекелді сәйкестендіру (несиелік тәуекелдер факторын анықтау);
Несиелік тәуекел дәржесін бағалау;
Тәуекел стратегиясын таңдау (тәуекелді қабылдау туралы шешім, тәуекелмен байланысты
Тәуекелдерге бақылау жасау. Тәуекелдерді төмендету әдістерін таңдау және қолдану;
Тәуекелдер мониторингі. Тәуекел дәржесіне бақлау жасау.
Несие тәуекелін жеке қатысушы тәуекеліне және салымдар жиынтығы тәуекеліне
12 кесте – Несиелік тәуекелдерді басқару кезеңдері және олардың
Несиелік тәуекелді басқару кезеңдері Несиелік тәуекелді басқару кезеңдері мазмұынының
Нақты қатысушының
Қоржынның
Несиелік тәуекелді идентифика-циялау Тәуекел мәміле бойынша міндеттемелерді қатысушының орындамауының
Несиелік тәуекелді сандық бағалау Қарыз алушының несие қабілеттілігін бағалауға
несие келісімі бойынша міндеттемелерді орындамау ықтималдығын сипаттайтын көрсетікш ретінде
қарыз алушының міндеттемелерді орындамауы жағдайында банктің жоғалтулар көлемін анықтау.
несие тәуекелінің деңгейі бойынша;
қатысушылардың өзара байланысының сипаты бойынша;
қатысушының міндеттемені орындамағаны жағдайында банк жоғалтуларының көлемін анықтау.
Шешім қабылдау Қатысушының несие тәуекелінің деңгейін сандық бағалаудың нәтижелері
Тәуекелдерді бақылау. Несиелік тәуекелді азайту әдістерін таңдау Несие тәуекелінің
әртараптандыру, мүмкін залалдарды жабу үшін резервтер құру, лимиттерді белгілеу:
Несиелік тәуекелдер мониторингі Несиелік тәуекел деңгейінің өзгерісін жедел есепке
Дерек көзі: [24] әдебиеттен алынған
Тәуекелді идентификациялау. Жеке қатысушының нақты банктік активтері – міндеттемелері
актив (мәселен, несие) өзге активтерден (несиелерден) бөлек қарастырылады;
актив банк қоржынының ажырағысыз бөлігі болып есептеледі.
Мұнымен бірге, актив тәуекелділігін бағалау мен операциялардың мақсаттылығы әрүрлі
Нақты қатысушы тәуекелі мен қоржынға жиынтық салымдар тәуекелінен тұратын
Несие тәуекелі факторларының банкке қатысы бойынша сыртқы сипаты, сондай-ақ
Қатысушылар тәуекелі. Несиелік тәуекелдер – қарыздық, лизингтік, факторингтік, форфейтингтік,
Бұл тәуекелдер сыртқы сипатқа ие, себебі қатысушы банктің дұрыс
Банк өнімінің түріне байланысты несиелік тәуекелдер мына түрлерге бөлінеді.
Нормативтік тәуекелдер – реттеуші органдар мен шетел инвесторларының міндетті
Бұл нормативтер реттеуші органмен, яғни құзырлы мемлекеттік органмен белгіленеді.
Қоржын тәуекелдері. Қарыз қоржыны бойынша тәуекелдерді анықтау кезеңі келесілерден
Тәуекелдер сыныптамасы (тәуекелдер сыныптамасын жасау);
Себепті-салдарлы тәуекелділікті белгілеу;
Құрылымдық иерархияға сәйкес тәуекелдерді ранжирлеу.
Стресс-тестинг жүргізу.
Пайда болу тұрпаты бойынша тәуекелдер ішкі және сыртқы болып
Сыртқы тәуекелдер сыртқы ортада пайда болады және банк тарапынан
Салалық тәуекел – белгілі бір саланың жағымсыз қызмет ету,
Нарықтық тәуекел қаржы нарықтарының жағымсыз қозғалысымен байланысты тәуекелдердің болу
Валюталық тәуекел – банктің өз қызметін жүзеге асыру барысында
Пайыздық тәуекел – сыйақы мөлшерлемелерінің жағымсыз өзгерісі салдарынан шығындардың
а) банктің орналастырылған активтері мен тартылған міндеттемелерінің (бекітілген сыйақы
ә) бір жағынан активтер, және екінші жағынан міндеттемелер бойынша
б) ұқсас құндылық сипаттамалары бар өзге тең жағдайларда құралдар
Валюталық және пайыздық тәуекелдің банк үшін бір мезгілде ішкі
Тәуекелдің келесі түрлері ішкі тәуекелдерге жатады:
Нарықтағы пайыздық мөлшерлемелердің өзгерісіне активтердің сезімталдылық тәуекелі – бұл
Нарықтағы валюта бағамының өзгерісіне активтердің сезімталдылық тәуекелі – банктің
Қоржындарды шоғырландыру тәуекелі – Банк қызметін шектен тыс шоғырландыру
13 кесте – Банктің шоғырландыру тәуекелінің түрлері және тәуекелді
Түрі Тәуекелді анықтау
Аймақтар бойынша Банк активтерінің шектен тыс аймақтық шоғырландыруы нәтижесіндегі
Салалар бойынша Банк активтерінің шектен тыс салалық шоғырлануы нәтижесіндегі
Өнімдер бойынша (қаржы құралдары) Банк активтерінің шамадан тыс шоғырлануы
Көлемдері бойынша
Мерпзімдері бойынша
Дерек көзі: [24] әдебиеттен алынған
Активтер құнын жоғалту тәуекелі ішкі сипатқа ие және банктің
Қарыз қоржыны бойынша өтімділікті жоғалту тәуекелі бірнеше қарыз алушы
Өзге тәуекелдер. Қатысушылар мен қоржын тәуекелдерімен қатар Банкте келесі
Операционды тәуекел – жетіспеушіліктер немесе қызметкерлер тарапынан ішкі процестерді
жауапкершілікті бөлу, басқару мен есеп беру құрылымын қоса алғанда
ақпараттық технологиялар саласындағы дұрыс жасалмаған стратегиялар, саясата/ немесе стандарттардан
дұрыс емес ақпаратпен немесе оның сәйкессіз қолданылуымен байланысты тәуекелдер;
персоналды сәйкессіз басқарумен және/немесе банктың біліктіліксіз штатымен байланысты тәуекелдер;
бизенс-процестерді сәйкессіз құрумен немесе ішкі тәртіптерді сақтауға әлсіз бақылаумен
банк операцияларына күтілмеген немесе бақыланбайтын сыртқы әсер ету факторларымен
заңнаманың өзгеруімен байланысты тәуекелдер, немесе ішкі құжаттардағы/ банк қызметін
клиенттік базаның қысқаруына, клиенттер жіне контрагенттермен банкке қойылағн сенімсіздік
Құқықтық тәуекел – банктің Қазақстан Республикасы заңнамалары талаптарын бұзуы
Институционалды тәуекел – менеджменттің қате шешімдері, персоналдың қате немесе
қатысушының қаржылық жағдайын және жоспарланатын жағдайын дұрыс емес бағалауынан
мәмілелерді жүзеге асыру кезінде қызметтік нұсқаулықтардан ауытқулардың болуынан жасалатын
персоналдың өз қызметін асыра пайдалануы;
қызметтік нұсқаулықтарда, ережелерде, нұсқамалық материалдарда және т.с.с. болатын әдістемелік
қабылданатын шешімдердің құзыреттілігі бойынша ережелерді сақтамау [24, 14б.].
ҚОРЫТЫНДЫ
Коммерциялық банктер банктік жүйенің екінші деңгейін білдіреді. Олар банктік
Несие операциялары – бұл несие берушінің қарыз алушыға ақылы,
Несиелік тәуекел дегеніміз – займ мен қарыз алушы параметрлерінің
Сапа бойынша кредиттік рейтинг жүйесі – кредит беруші банкінің
Банкілер әдетте, несиенің сапа бойынша өз рейтингілерін жасайды және
Несиелік тәуекелді анықтағанда біз оны әдейі төлем төлеуден бас
Банкілердегі тәуекел-менеджмент банк қызметін іске асыру барысында пайда болатын
1. Тәуекелді идентификациялау: тәуекелдік ахуалдардың тізбесін қалыптастыру және тәуекелдер
2. Тәуекелді бағалау: тәуекелдік ахуалдардың ықтималдығы мен әсер етуінің
3. Тәуекелді басқару бойынша шараларды жобалау: Тәуекелдік жағдайлардың салдарын
4. Тәуекелді басқару бойынша іске асыру және оның сараптамасы:
Осы схеманы жүзеге асыру іс жүзінде ақпарат пен оны
Банктің несиелік тәуекелін анықтау үшін несие сапасын бағалау маңызды
Жалпы, «Цесна банк» АҚ-ның коммерциялық несиелер және жеке тұлғаларға
Сөйтіп, несие қоржыны бойынша тәуекелдерді анықтау кезеңі келесілерден тұрады:
Тәуекелдер сыныптамасы (тәуекелдер сыныптамасын жасау);
Себепті-салдарлы тәуекелділікті белгілеу;
Құрылымдық иерархияға сәйкес тәуекелдерді ранжирлеу.
4. Стресс-тестинг жүргізу.
Жүргізілген теориялық зерттеулер және талдау нәтижесінде несиелік тәуекелді басқарудың
Несиелік тәуекелді идентификациялау
Несиелік тәуекелді сандық бағалау
Шешім қабылдау
Тәуекелдерді бақылау. Несиелік тәуекелді азайту әдістерін таңдау
Несиелік тәуекелдер мониторингі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Мақыш С. Ғаламдық қаржы дағдарысының банк саласына әсері//Ақиқат. Ұлттық
Деятельность коммерческих банков: учебное пособие/Под ред.проф., д.э.н.А.В.Калтырина.-Ростов на Дону:
Лаврушин О. И. Банковское дело: Учебник. – М.: Финансы
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Алматы, Издат Маркет, 2004
Балабанова И. Т. Банки и банковская деятельность. – СПб.:
Жуков Е.Ф. Банки и банковские оперции. – М.: ЮНИТИ,
Лаврушин О.И. Управление деятельностью коммерческого банка (финансовый менеджмент). М.:
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы, 2004
Мақыш С.Б., Ілиясов А.Ә. Банк ісі. Оқу құралы. –
Р.О. Смағұлова және т.б. Қаржы, ақша айналысы және несие.
Ә.Д. Шелекбай, Н.А. Әлмереков. Банк ісіндегі тәуекел-менеджмент: теориясы, әлемдік
Синки Дж. Финансовый менеджмент в коммерческом банке и индустрии
Синки Джозеф. Управление финансами в коммерческих банках. М.: Каталакси,
Новикова И.А., Чумаченко Б.П., Шалгинбаева Г.Е. Стратегия управления банковскими
Роглв М.а. Риск-менеджмент. – М.: Финансы и статистика, 2001
Гамза В.А. Метологические основы системной классификации банковских рисков.//Банковское дело.
Короткой П.А. Опыт и проблемы управления рисками в кредитных
Баканов М. Основы управления крдеитными рисками в коммерческих банках//
«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж. жағдай бойынша жиынтық
«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай бойынша жиынтық
«Цесна банк» АҚ-ның 30.09.2009 ж. жағдай бойынша қаржылық
«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж. аяқталған жылдарына жиынтық қаржылық
«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. аяқталған жылдарына жиынтық қаржылық
Андрианова Ю.Р. Этапы управления крдеитным риском.// Банки Казахстана, №5,
Ескерту: [20] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай
[21] «Цесна банк» АҚ-ның 30.09.2009 ж. жағдай бойынша
Ескерту: [19] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
[20]«Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008 ж. жағдай бойынша жиынтық
3 Ескерту: [20] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2008
[21] «Цесна банк» АҚ-ның 30.09.2009 ж. жағдай бойынша
Ескерту: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
Ескерту: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
Ескерту: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
Ескерту: [22] және [23] «Цесна банк» АҚ-ның 31.12.2007 ж.
7